باید برای مردم حق زندگی قائل بود

بر اساس آمارهای سازمان ملل در بهمن ۹۶، ایران از میان ۱۴۳ کشور مورد بررسی در شکاف طبقاتی رتبه ۶۷ و بالاتر از کشورهایی چون آمریکا و ترکیه قرار دارد. بر اساس اعلام سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، درآمد به درآمد قابل تصرف یک خانوار طی یک دوره معین اطلاق می‌شود که شامل درآمدها، خود اشتغالی، درآمد سرمایه‌ای و انتقال وجوه نقد پس از کسر مالیات بر درآمد و حق بیمه تامین اجتماعی است.

طبق آمارهای دفتر عمران سازمان ملل، ایران با متوسط ضریب جینی ۴/۳۷ در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵، شکاف طبقاتی کمتری به نسبت بسیاری از کشورهای جهان از جمله آرژانتین، برزیل، چین، گرجستان، اندونزی، مالزی، مکزیک، ترکیه و آمریکا دارد. ضریب جینی ایران پیشتر ۳/۳۸ بود. با توجه به اینکه در جامعه امروز شرایط متعددی در بروز وضعیت اقتصادی تاثیرگذار است. باید دانست که هر گونه تغییرات می‌تواند جمعیت قابل توجهی از جامعه را تحت آسیب قرار دهد. این در حالی است که در سال‌های اخیر به میزان قابل توجهی از میزان جمعیت متوسط جامعه کاسته و به قشر تحت آسیب افزوده شده است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات امیر محمود حریرچی، جامعه شناس در گفت‌و‌گو با خبرنگار «آرمان» درباره اختلاف طبقاتی و چگونگی مهار فقر در جامعه است.

با توجه به وضعیت اقتصادی در ایران روز به روز بر میزان فاصله طبقاتی در بین اعضای جامعه افزوده می‌شود. در این شرایط شاهد بروز گپ عمیق در جامعه هستیم.

برخی افراد در جامعه از شرایط مناسب اقتصادی برخوردار هستند. برخی دیگر از افراد نیز درآمد اندکی دارند و همین مساله زندگی را برای افراد سخت و سخت‌تر می‌کند. این در حالی است که افراد متمول از چه طریق به این ثروت دست پیدا کرده‌اند؟ چگونه زندگی می‌کنند که این چنین دارایی‌های خود را به رخ دیگران می‌کشند؟ نکته اصلی و دردآور قضیه پاسخگویی به این سوالات است. برای مثال در بسیاری از کشورهای دنیا افراد از راه اشتغال و توسعه کسب‌و‌کار و تولید ثروت کسب می‌کنند. باید دانست که در اغلب کشورهای پیشرفته مردم با هر وضعیت مالی زندگی ساده داشته و دارایی‌های خود را به رخ دیگران نمی‌کشند. این در حالی است که در کشور ما اغلب افراد ناکارآمد از درآمدهای آن‌چنانی برخوردار هستند و با به رخ کشیدن دارایی‌های خود در پی تحقیر کردن مردم هستند. نکته دیگر اینکه در بررسی برخی از شاخص‌ها در جامعه گفته می‌شود که میانگین طول عمر در کشور ما افزایش یافته و به ۷۵ سال رسیده است. حال این سوال مطرح است که افزایش امید به زندگی به‌نفع کدامیک از اقشار جامعه است؟ آیا تمامی افراد شامل این افزایش امید به زندگی می‌شوند؟ در حالی که در اغلب کشورهای توسعه یافته تمامی شاخص‌های توسعه در زمینه‌های سلامت، آموزش و … بر اساس طبقه اجتماعی تفکیک و مورد بررسی قرار می‌گیرد. در جامعه ما روز به روز از جمعیت طبقه متوسط اجتماعی کاسته و به دهک‌های پایین افزوده می‌شود. حال این سوال مطرح است که سن امید به زندگی در بین این افراد چقدر است؟ هم اکنون برای همگان نارسایی‌ عمده جامعه ما عدم دسترسی به فرصت‌ها است. طبقات پایین جامعه به چه میزان دسترسی به امکانات بهداشت و درمان دارند؟ از سوی دیگر این افراد از پوشش بیمه‌ای برخوردار هستند؟ برای مثال در رسانه‌ها مطرح می‌شود که میزان مرگ و میر کودکان در جامعه ما کاسته شده است. با بررسی شاخص‌های سلامت باید گفت که ایران از وضعیت مناسبی برخوردار است. هرچند سلامت در زمینه‌های جسمی، روحی، اجتماعی و … نیز از اهمیت برخوردار است.

با بررسی وضعیت اقتصادی در جامعه روز به روز وضعیت اشتغال با چالش‌های عدیده مواجه می‌شود. این مساله از چند بعد مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای مثال هنوز بینش جامعه نسبت به اشتغال یک تفکر سنتی است. برای رهایی از چالش چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

بر اساس تعریف‌های ارائه شده از لحاظ اقتصادی انسان مولد موفق است. در حالی که در کشور ما فرصت برای تولید شغل و کارآفرینی فراهم نیست. هرگونه اقدام برای فقرزدایی مستلزم توجه به این مسائل است. بر اساس بررسی‌های انجام شده در ایران یک خانواده چهار نفری کارگری که در حاشیه شهر نیز زندگی می‌کنند، باید ماهانه سه‌میلیون تومان درآمد داشته باشد. حال این سوال مطرح است که کارگران و دیگر افراد در دهک‌های پایین جامعه چقدر درآمد دارند تا بتوانند از پس هزینه‌های خود بربیایند؟ در این وضعیت میزان حداقل دستمزدهای تعریف شده و حقوق افراد نشان می‌دهد که روز به روز بر تعداد افراد در دهک‌های پایین جامعه افزوده می‌شود. فقر به‌عنوان ام‌الفساد زمینه بروز آسیب‌های اجتماعی متعدد است. از سوی دیگر فقر فرهنگ ناامیدی را در جامعه افزایش می‌دهد. افراد فقیر با چالش‌های متعدد روبه‌رو هستند و دیگر مسائلی همچون توسعه برای آنها از اهمیت برخوردار نیست. در دنیای امروز شاخصی تحت عنوان توسعه انسانی وجود دارد. این قضیه آموزش و سلامت را در بر می‌گیرد. در این میان ایران یک کشور ثروتمند و در حوزه گاز و نفت از لحاظ ذخایر غنی است. در این شرایط چرا نباید افراد از امکانات مناسب برخوردار باشند؟ از سوی دیگر روز به روز تراز صادرات افت کرده و بر میزان واردات کشور افزوده می‌شود، این قضیه به ضرر همگان است.

عوامل اجتماعی بر سلامت افراد در ابعاد مختلف تاثیرگذار هستند. قاعدتا اصلی‌ترین عوامل اجتماعی عبارتند از فقر، بیسوادی و … . برای از بین بردن فقر در جامعه چه باید کرد؟

باید برای مردم حق زندگی حداقلی قائل بود تا این حق را نشناسیم، نمی‌توان برای رفع آن اقدام کرد. تاکنون برای ایجاد رفاه در جامعه اقدامات متعدد انجام شده است. برای ارتقای جامعه باید هزینه و ایجاد فرصت را در اولویت قرار داد. این در حالی است که مردم ما در تمامی بحران‌ها و شرایط نشان دادند که افرادی همراه هستند. هرچند بروز فاصله طبقاتی باعث شده تا چالش‌های متعدد در جامعه بروز کند. در جامعه ما شاهد فاصله طبقاتی هستیم. این در حالی است که حداقل نیاز افراد در جامعه تامین نمی‌شود. در این میان برخی می‌گوید که فرد برود و کار کند. این در حالی است که در دیگر کشورهای دنیا افراد برای یافتن کار در شهر یا منطقه خود دوره‌های آموزشی گذرانده و در صورت عدم یافتن شغل مناسب از حق بیکاری برخوردار می‌شوند. باید به این نکته اذعان کرد که در کشور ما یارانه‌ها به شکل نامناسب خرج می‌شود. در این شرایط سه گروه که عبارتند از زنان، کودکان و سالمندان تحت آسیب هستند.

با بررسی زنانه شدن آسیب‌ها در جامعه می‌توان به دیگر آسیب‌های تهدید‌کننده پی برد. در سال‌های اخیر بر اساس گزارشات مسئولان امر روز به روز بر شدت زنانه شدن آسیب‌ها افزوده می‌شود.

بله. مسئولان به‌جای طرح مساله باید به بیان اقدامات انجام شده برای کاهش مشکلات موجود بپردازد. بر‌اساس آمار سالانه ۱۰درصد بر میزان آسیب‌های اجتماعی افزوده می‌شود. در این شرایط باید اقدامات مناسب برای کاهش آسیب های ناشی از این مساله در جامعه انجام شود. در این شرایط هر یک از مسئولان با روی کار آمدن به‌جای ارائه خدمات به مردم کارشان را به گردن دیگری انداخته یا مدیر قبلی را ناکارآمد جلوه می‌دهند. در دنیای امروز هر یک از اقدامات بر اساس برنامه ریزی دقیق و کارشناسی شده پیش می‌رود. بر اساس برنامه قرار بود، ایران در سال ۱۴۰۴ در قله منطقه قرار بگیرد. همچنین بر اساس این برنامه‌ریزی قرار بود، محرومیت‌زدایی در اولویت برنامه‌ها قرا بگیرد. در حالی که هم اکنون نیمی از این اهداف نیز محقق نشده است.
آرمان- زهرا سلیمانی

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)