فاطمه ذوالقدر: مجلس در حال پیگیری برای تعدیل شرعی مهریه است

سیده فاطمه ذوالقدر، در دهمین دوره انتخابات مجلس، از لیست “ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان، گام دوم” در تهران وارد مجلس شورای اسلامی شده است. او فرزند سید مصطفی ذوالقدر نماینده مجلس دیگری است که از لیست امید و از حوزه انتخابیه هرمزگان به مجلس شورای اسلامی راه یافته است.

فاطمه ذوالقدر بارها در ارتباط با مسئله مهریه اظهار نظر کرده، خود را مخالف حذف مهریه خوانده و می گوید که مطالبه گر حقوق شرعی و قانونی زنان است. این نماینده مجلس در گفتگو با ماهنامه خط صلح نیز ضمن تکرار این مطالب اما، با توجه به افزایش قیمت سکه و افزایش ارزش مهریه های مبتنی بر سکه، بر لزوم تعدیل مهریه تاکید می کند و می گوید که با توجه به افزایش قسمت سکه «کسی که شش ماه پیش، ماهی یک سکه برای مهریه پرداخت می کرده است، اکنون ربع سکه پرداخت کند».

او هم چنین با تاکید بر لزوم فرهنگ سازی، از ضرورت آموزش های پیش از ازدواج می گوید و خبر می دهد که «در شهرهایی که طرح آموزش های پیش از ازدواج اجرایی شده، آمار طلاق بسیار پایین آمده است».

این نماینده اصلاح طلب مجلس دهم، از قوه قضاییه هم می خواهد که با تسریع پرونده های مربوط به مهریه و طرح آن ها خارج از نوبت رسیدگی، کمک کند تا بحث زندان در خصوص مسئله مهریه برای مردان پیش نیاید.

مشروح گفتگوی خط صلح با فاطمه ذوالقدر، نماینده مجلس شورای اسلامی را در ذیل می خوانید:

آیا شما مهریه را حق زن می دانید و معتقد هستید که برای زنان نقش حمایتی دارد؟ این سوال از آن جا مطرح می شود که آمار و گزارش ها حاکی از آثار منفی مهریه در جامعه و خانواده است.

مهریه رسمی قدیمی و حق زن بوده و هست. خانواده ها برای حمایت از دخترانشان با در نظر گرفتن این که ممکن است اختلاف هایی در آینده با همسر رخ دهد، بحث مهریه را مطرح می کنند. بنابراین مهریه به خودی خود تبعات منفی ندارد. از طرفی برای تامین جهاز، فشار زیادی روی خانواده هاست. بنابراین در نظر گرفتن مهریه آبرومند، معقول و منطقی به نظر می رسد. در شرایط بحرانی به مانند بدرفتاری همسر نیز، مهریه که حق زن است خود مقوله ای کمک کننده است.

از نظر شما نقش مهریه و خصوصاً میزان آن، در بهبود جایگاه و وضعیت زنان در خانواده به چه اندازه است؟ آیا مهریه بالا زندگی بهتر و با ثبات تری را برای یک زن تضمین می کند؟

این بستگی به فرهنگ آن خانواده دارد. قطعاً باید در این خصوص فرهنگ سازی شود. در قدیم سکه به این میزان ارزشمند نبود. در رقم های بالا هم عموماً خانواده ها مهریه را می بخشند. نکته این است که این حرف را خانواده می زدند که “مهریه را کی داده، کی گرفته”! این یک باور اشتباه است؛ چرا که مهریه دینی بر گردن مرد است که زن می تواند در هر شرایطی -خصوصاً حالت بحران- آن را مطالبه کند.

حال که قیمت سکه روز به روز در حال افزایش است، باید از جنبه فرهنگ سازی وارد شد. آقایانی که قصد ازدواج دارند باید این مسئله را در نظر بگیرند که آیا میزان مهریه در حد توان و استطاعتشان هست یا خیر. در مورد کسانی که از قبل درگیر مسئله مهریه بوده اند هم مجلس در حال پیگیری برای تعدیل شرعی مهریه است. برای مثال نرخ سکه از دو سال پیش تا کنون از یک میلیون به پنج میلیون رسیده است. حال پرداخت اقساط مهریه باید دوباره تعدیل شرعی شود و راهکار این است که خارج از نوبت و بدون دادخواست، مطالبات مطرح شوند. چراکه این دادخواست دادن ها، پروسه ای طولانی دارد و مرد در این روند به زندان می افتد. همین باعث می شود که آمار زندانیان مهریه بالا رود. آخرین آمار من از زندانیان مهریه که مربوط به اسفند ماه سال پیش است، تعدادی بالغ بر ۳ هزار نفر بوده است. این زندانیان همان هایی هستند که می خواهند مهریه را شرعی پرداخت کنند. ولی متاسفانه پروسه دادخواست تا به مرحله رسیدگی برسد، ممکن است دو الی سه سال به طول بانجامد. یعنی حجم بالای پرونده های طلاق در دادگاه ها، روند رسیدگی را کند می کند و در این حین بسیاری از مردان راهی زندان می شوند. حتی یک بار به صورت رسمی هم ابلاغ شده است که سریع تر به این پرونده ها رسیدگی شود، اما اکثر استان ها مسئله پرونده های طلاق و تعدیل مهریه را در اولویت قرار نمی دهند.

البته این را هم در نظر بگیرید که در خیلی از موارد مردان زرنگی می کنند. در واقع گاهی مردان به این صورت عمل می کنند که حین پروسه دادگاه، به کمک خانواده شان تمامی اموالشان را می فروشند و یا منتقل می کنند که خود تضییع کننده حق زنان است. خواسته ما این است که ثابت شود، مرد توان مالی ندارد و یا صاحب دارایی نیست. چون بسیاری از زنانی که طلاق گرفته اند در این شرایط سخت اقتصادی از طریق مهریه امرار معاش می کنند. بهترین راه حل فرهنگ سازی است و باید با مردان صحبت شود که آیا واقعاً قادر به پرداخت میزان مهریه ای که تعیین می شود، هستند یا خیر. در مورد این مسئله راهکارهای متفاوتی پیشنهاد شده است که در کمیسیون قضایی مجلس در حال بررسی است. برای مثال یک راهکار این است که مردی که در محضر ۲۰۰ سکه را برای مهریه به عنوان توافق می پذیرد، باید در همان جا سند و مدرکی دال بر این که استطاعت پرداخت این ۲۰۰ سکه را دارد ارائه دهد. بالاخره مهریه دینی بر گردن مرد است.

طبق آماری که سازمان زندان های کشور اعلام کرده و همان طور که خودتان هم فرمودید، حداقل ۳ هزار نفر به دلیل اجرایی شدن مهریه و عدم پرداخت آن در زندان هستند. این آمار نشانه چه رویداد و جریانی در بافت خانواده ایرانی است؟

با توجه به مشکلات اقتصادی موجود، آسیب های اجتماعی، آمار بالای بیکاری جوانان، عدم تفاهم در زندگی، نبود شناخت دقیق و در نظر گرفتن تناسب خانواده ها قبل از ازدواج، خیلی از ازدواج ها حتی به دوران عقد خلاصه می شود. در واقع هنوز زندگی تشکیل نشده، از هم می پاشد. البته باید این را هم در نظر داشت که در زمانی نه چندان دور، طلاق قبح زیادی داشت، اما اکنون با کوچک ترین مشکلات، کار زندگی ها به جدایی می کشد. هم چنین زوجین آموزش های لازم را هم پیش از ازدواج نمی گیرند. طرح خوبی در کمیسیون فرهنگی به اتمام رسیده و آماده تقدیم به مجلس است که طبق آن شش ساعت آموزش اجباری برای زوجین در نظر گرفته شده است. زوج ها حین ازدواج ملزم می شوند که این دوره آموزشی شش ساعته را بگذرانند و سپس با ارائه مدرک مربوطه به دفترخانه، می توانند سند ازدواج را تحویل بگیرند. ممکن است شش ساعت کم به نظر برسد ولی در شهرهایی که پایگاه هایشان این طرح را اجرایی کرده اند، آمار طلاق بسیار پایین آمده است.

شهریور سال گذشته طرحی در مجلس ارائه شد که طبق آن مهریه می بایست به نرخ تاریخ روز عقد محاسبه شود. البته این طرح هنوز روند قانونی خود را در مجلس طی می کند. چنین قوانینی ظاهراً ریشه ای به مسئله نپرداخته و صرفاً متاثر از وضعیت اقتصادی، تورم و نوسانات ارزی بوده است. چنین طرحی تا چه حد می تواند به مشکل زندانی شدن مردان به دلیل عدم توان پرداخت مهریه کمک کند؟

این طرحی است که باید هنوز روی آن کار شود. می گفتند که به نرخ روز نباشد. در واقع پیشنهاد این بود که از این نوسانات و تغییرات ارزی، در ارزش مهریه جلوگیری شود. البته هنوز هیچ تصمیم قطعی گرفته نشده و این طرح در کمیسیون قضایی در حال بحث و بررسی است.

ممکن است این طرح باعث تضییع حقوق و خلاف شرع باشد. درخواست ما در این شرایط فقط بحث تعدیل مهریه با اولویت دادن و بدون نوبت است که در قالب تبصره مطرح شود و برای آن هایی که مثلاً پارسال تعدیل مهریه خورده اند، با توجه به نرخ نوسانات مجدداً تعدیل شود. برای مثال کسی که شش ماه پیش، ماهی یک سکه برای مهریه پرداخت می کرده است، اکنون ربع سکه پرداخت کند. بهترین راه چاره این است که قوه قضاییه پرونده های مهریه را اولویت دهد که بدون نوبت، پروسه دادگاهی تسریع شود و بحث زندان پیش نیاید. یعنی تنها راه تسریع و اولویت دادن از سوی قوه قضاییه است تا پرونده های مربوط به مهریه و تعدیل مهریه با سرعت رسیدگی شود.

آیا چنین رویکردی به واقع جلوی به زندان افتادن مردان را می گیرد؟

ببینید، اگر سریع این روند انجام شود، مشکل زندان هم دیگر پیش نمی آید. در همان روز طرح مسئله، با توجه به توان و میزان درآمد مرد این تعدیل و تقسیط مهریه انجام می شود.

با توجه به شرایط و مناسبات جدید اجتماعی (به طور مثال پیشی گرفتن تعداد دختران نسبت به پسران در ورود به دانشگاه و افزایش روز افزون وارد شدن زنان به بازار کار)، آیا راه حل هایی ورای مهریه برای ایجاد توازن در حق و حقوق زن و مرد می توان متصور شد؟ طوری که انگیزه رو به کاهش جوانان نسبت به ازدواج هم بیش تر شود؟ سیاست های مجلس در این زمینه چگونه است؟

اخیراً طرح جمعیت و تعالی خانواده در کمیسیون فرهنگی مطرح شده و آماده ارائه به صحن است که در آن بسته های حمایتی خوبی برای زنان جهت ازدواج، ورود به بازار کار و بارداری در نظر گرفته شده است. طبق این طرح دولت باید همه امکانات را از جمله وام، کم کردن ساعت اداری، در اختیار گذاشتن مهد کودک و وام های تشویقی برای فرزندآوری به کار گیرد، تا زنان بتوانند با حفظ نقش اجتماعی شان، هم تحصیل کرده و وارد بازار کار شوند و هم ازدواج کنند و فرزندآوری داشته باشند.

با سپاس از وقتی که در اختیار خط صلح قرار دادید.