قتل عام ۶۷، جنایت علیه بشریت
سازمان دیدبان حقوق بشر روز چهارشنبه، ۱۸ خرداد ۱۴۰۰، با انتشار یک سند پژوهشی اعلام کرد که اعدام هزاران زندانی سیاسی در سال ۱۳۶۷ در حکومت ایران مصداق «جنایت علیه بشریت» است.
سازمان دیدبان حقوق بشر در یک سند که مبتنی بر پژوهش گسترده است می‌گوید: «شواهد زیادی نشان می‌دهد که اعدام دسته‌جمعی هزاران زندانی سیاسی توسط مقامات ایران در سال ۱۳۶۷ به منزله جنایت علیه بشریت است.»
هزاران زندانی سیاسی عمدتا از اعضاء و هواداران سازمان مجاهدین خلق و سایر گروه‌‌های چپ، در تابستان ۶۷، در زندان‌های اوین و گوهردشت در تهران و زندان‌های مشهد، شیراز، اهواز و برخی دیگر از شهرهای ایران با دستور مستقیم خمینی و توسط گروهی چهارنفره معروف به «هیئت مرگ» اعدام شدند.
بر اساس این گزارش تعداد دقیق اعدام‌ها در این سال مشخص نیست، رضا ملک یکی از معاونان وقت وزارت اطلاعات حکومت ایران تعداد این اعدام‌ها را ۳۳ هزار ۷۰۰ نفر اعلام کرده است.
تعریف جنایت علیه بشریت
بر اساس حقوق بین‌الملل، «قتل‌های فراقانونی و سایر نقض‌های حقوقی رخ‌داده به عنوان بخشی از حمله‌ای گسترده یا نظام‌مند علیه جمعیتی غیرنظامی، جنایت علیه بشریت محسوب می‌شود».
به گزارش دیدبان حقوق بشر، گسترده به مقیاس اقدامات یا تعداد قربانیان اشاره دارد و نظام‌مند حاکی از وجود الگو یا طرحی روشمند است و اعدام‌های دسته‌جمعی در ایران هم گسترده و هم نظام‌مند بودند.
نقش رئیسی در هیئت مرگ
دیدبان حقوق بشر در سند خود که به شکل پرسش و پاسخ تنظیم شده بر نقش ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کنونی حکومت ایران، در این اعدام‌ها به عنوان یکی از اعضای «هیئت مرگ» تأکید کرده است.
حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی، ابراهیم رئیسی و مصطفی پورمحمدی چهار مقام قضایی و چهره اصلی هیئت مرگ در سال ۱۳۶۷ بودند که خمینی آنان را به تعیین تکلیف هزاران زندانی سیاسی و اعدام آنان مأمور کرد.
مخالفت منتظری با اعدام‌ها
این اعدام‌ها در میانه اجرا با مخالفت منتظری، قائم‌مقام وقت خمینی، مواجه شد و در دیدار ۲۴ مرداد ۱۳۶۷ با اعضای هیئت مرگ، که فایل صوتی آن در مرداد سال ۱۳۹۵ منتشر شد، خطاب به آنان گفت: «بزرگ‌ترین جنایتی که در جمهوری اسلامی شده از اول انقلاب تا حالا به دست شما انجام شده است. در آینده جزو جنایتکاران تاریخ از شما یاد خواهد شد.» [روزهای قتل عام ۶۷ در زندان مخوف گوهردشت چه گذشت؟]
دفاع رئیسی از جنایات خودش
در مقابل اما ابراهیم رئیسی پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ضمن دفاع از علمکرد خود در نقش دادستان در اعدام‌های ۱۳۶۷، گفت باید مورد «تقدیر و تشویق» هم قرار بگیرد.
سپهری‌فر، پژوهشگر ارشد ایران در سازمان دیدبان حقوق بشر، در حاشیه انتشار سند جدید این سازمان درباره اعدام‌های ۱۳۶۷، با اشاره به چندین دهه تلاش خانواده‌های قربانیان اعدام‌ها در پیگیری موضوع گفت: «اکنون که دادگاهی در سوئد بار دیگر توجهات را به یکی از تاریک‌ترین فصل‌های تاریخ مدرن ایران جلب کرده، پیگیری عدالت برای این جنایات فجیع از سوی دادستان‌های کشورهای دیگر حیاتی است.»
نقش حمید نوری در قتل عام ۶۷ و دادگاه وی در سوئد
حمید نوری از زندانبانان سابق حکومت ایران و دادیار زندان گوهردشت و یکی از متهمان به مشارکت در اعدام‌های ۱۳۶۷ است که سال ۱۳۹۸ در سفر به سوئد بازداشت و محاکمه شد. در پایان دادرسی، دادستانی سوئد برای حمید نوری به خاطر «جنایت جنگی» و «قتل عمد» تقاضای صدور حکم حبس ابد کرد. بر اساس استنادات دادگاه حکم نهایی حمید نوری قرار است ۲۳ تیرماه رسماً صادر شود.
تعمیم دادگاه نوری به دیگر جنایتکاران قتل عام ۱۳۶۷
دیدبان حقوق بشر در بیانیه خود با اشاره به محاکمه حمید نوری به عنوان یک اتفاق مهم اضافه می‌کند: «دادگاه‌های خارجی باید مقامات ایرانی را که در این قتل‌ها دست داشته‌اند، به شیوه مناسب تحت پیگرد قانونی قرار دهند.»
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.