«وضعیت متفاوت زنان کرد در دو حاکمیت متفاوت»

کشتن زنان به دست مردان خانواده و گاه فامیل و خویشاوندان، به علت آنچه که ننگین کردن شرافت خانواده خوانده می‌شود، قتل‌ ناموسی می‌نامد، که این به اصطلاح ننگ، موارد گوناگونی از جمله خودداری از ازدواج اجباری، قربانی یک تجاوز جنسی بودن، طلاق گرفتن به هر دلیلی، رابطه با جنس مخالف، و یا ارتکاب زنا را شامل می‌شود.

حتا در برخی موارد بدون این‌که عملی حاکی از رابطه جنسی و یا عاطفی انجام گرفته باشد، تنها یک شک و گمان کافی است تا زنی قربانی جنایت ناموسی شود، زیرا به عقیده قاتل، او باعث بر باد دادن آبروی خانواده شده است.

برای پی‌بردن به آمار این‌گونه قتل‌ها، کافی است نگاهی به صفحات حوادث روزنامه‌ها یا وب‌سایت‌ها بیندازیم تا در کنار دیگر جرایم اجتماعی، به موارد فراوانی از قتل‌هایی بر بخوریم که به قتل‌های ناموسی معروفند.

گستره جغرافیایی قتل‌های ناموسی که بنابه آمار ارائه شده از سوی صندوق جمعیت سازمان ملل سالانه حدود ۵٠٠٠ نفر است، بیش‌تر در شمال آفریقا و بخش‌هایی از جنوب آسیا و خاورمیانه است، یعنی کشورهایی که عمدتا مسلمان هستند و در بیشتر آن‌ها قوانین برپایه شریعت اسلامی حاکم است.

ایران به همراه دیگر کشورهای خاورمیانه نظیر عربستان سعودی،‌ یمن، پاکستان، افغانستان، عراق، مصر و سوریه از جمله کشورهایی است که قتل‌های ناموسی در آن رایج است و بنابه گفته رئیس پلیس مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا، ۱۶ درصد از قتل‌هایی که در این کشور روی می‌دهد، ناموسی است.

با نگاهی کوتاه به دلایل چند مورد از این قتل‌ها بهتر می‌توانیم به علل آن پی‌ببریم:

• رابطه پنهانی راحله با مرد غریبه باعث مرگش شد. پسر جوان در بازجویی‌های مقدماتی اتهام قتل خواهرش را پذیرفت و گفت: چون راحله با مردی غریبه رابطه پنهانی داشت او را کشته است.

وی در این خصوص گفت: چند ماه قبل یکی از دوستانم به من گفت، خواهرم با مردی غریبه رابطه دارد. ابتدا این حرف را باور نکردم اما چند روز بعد تصمیم گرفتم خواهرم را تعقیب کنم. یک‌روز زمانی که او از خانه بیرون رفت سایه به سایه تعقیبش کردم و فهمیدم حرف‌های دوستم درباره راحله صحت دارد. در حالی که عصبانی شده بودم سراغ خواهرم رفتم و از او در این‌باره توضیح خواستم اما او گفت با هیچ‌کس رابطه‌ای ندارد و این حرف‌ها دروغ است. انکارهای راحله در حالی بود که خودم او را با مردی غریبه دیده و مطمئن بودم او آبروی خانوادگی‌مان را به بازی گرفته است. به همین دلیل تصمیم گرفتم او را بکشم.

• پسری مادرش را به خاطر سوءظن کشت. جوان مادرکش در این‌باره گفت: از مدت‌ها قبل نسبت به مادرم مشکوک شده بودم. او رفتار مرموزی داشت و من فکر می‌کردم به ما خیانت می‌کند و با مرد دیگری در ارتباط است. به همین دلیل در حالی که به شدت از دست مادرم عصبانی بودم روز حادثه تصمیم گرفتم او را بکشم. آن روز منتظر شدم او به خانه برگردد. بعد از آن در یک فرصت مناسب با چاقویی بالای سرش رفتم و او را غافلگیر کردم. سپس با چاقو چندین ضربه به او زدم و جانش را گرفتم.
• عکاس ۴۵ ساله‌ای به خاطر سوء ظن به همسرش او را کشت، مردی ۴۵ ساله با مراجعه به دایره تجسس کلانتری ١٠٨ نواب در ادعای عجیبی گفت که همسرش را با ضربات چاقو کشته است. وی که بسیار خونسرد به نظر می‌رسید به افسر تجسس گفت: مدتی است که نسبت به همسرم بدبین بودم و پس از مدتی متوجه شدم وی با مرد جوانی رابطه پنهانی دارد امروز وی را به خانه کشاندم و با چاقو او را کشتم! این مرد که تعجب را در چهره‌های ماموران می‌دید کلید خانه‌اش را روی میز گذاشت و گفت می‌خواهد پلیس خانه‌اش را بازرسی کند تا حرف‌هایش را باور کند!

– دختری ١٨ ساله به نام «عاطفه ن» به خاطر حضور در خیابان به همراه یک پسر به وسیله ماموران منکرات بازداشت شد و پس از آن که موضوع بازداشت به پدر وی اطلاع داده شد، پدر پس از تحویل گرفتن دختر از پلیس او را به قتل رساند.

و اما بنابه آمارهای غیر رسمی استان‌های لرستان،خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان به همراه استان‌های کردنشین غرب ایران شامل آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام، جزو استان‌هایی هستند که بیشتر از سایر مناطق ایران شاهد قتل‌های ناموسی هستند.

و اکنون سوال این است که چرا مناطق کردنشین ایران، در رده استان‌هایی قرار گرفته است که بیشترین آمار قتل‌های ناموسی را به خود اختصاص داده، در حالی که در یک‌سال گذشته زنان کرد در بخش دیگری از کردستان، یعنی کردستان سوریه  یا روژآوا، به علت جنگ با داعش به عنوان نیرویی مترقی و ضد تفکرات بنیادگرایی، مورد توجه رسانه‌های جهان قرار گرفته‌اند.

در این‌که در جامعه کردستان هنوز شاخصه‌هایی همچون مردسالاری و غیرت و ناموس‌پرستی حاکم است، شکی نیست، اما همین شاخصه‌ها در کردستان سوریه و به شکل بسیار پررنگ‌تری تا قبل از خروج حکومت بشار اسد وجود داشته است.

اگرچه مسائل اجتماعی، فرهنگی، سنت و عرف زمینه‌ساز وقوع قتل‌های ناموسی هستند، اما آنچه که بستر وقوع این نوع قتل‌ها را فراهم می‌کند، قوانینی است که برگرفته از شرع اسلام است.  قوانین حاکم بر ایران که رابطه تنگاتنگی با خط مشی سیاست‌های کلی نظام دارد، چون متاثر و برگرفته از سنت و مذهب است، علاوه بر اینکه زمینه‌ساز استیلای دیکتاتوری در جامعه را فراهم کرده، بستر مناسبی نیز برای ارتکاب به برخی خشونت‌ها و جرایم از جمله قتل‌های ناموسی را فراهم کرده است.

به عنوان مثال بر اساس ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی پدر و مادر از مجازات قصاص معاف هستند. از طرفی دیگر اگر دختری به دست برادر، عمو و یا دیگر بستگان خود کشته شود، اولیای دم باید پیگیر قضیه باشند که معمولاً در این گونه موارد اولیای دم پیگیر قضیه نخواهند شد.

و یا اینکه بر اساس ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی در ایران «هرگاه مردی همسر خود را در حال زنا با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد، می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند.»

بنابراین می‌بینیم، این ماده از قانون مجازات اسلامی در ایران که طبیعتا شامل کردستان نیز می‌شود، به صراحت اجازه قتل ناموسی را می‌دهد و در کردستان همان‌گونه که پیش‌تر اشاره کردیم، وجود شاخصه‌هایی همچون مردسالاری و غیرت و ناموس‌پرستی، باعث می‌شود تا برخی افراد با پشت‌گرمی به این‌گونه قانون‌ها دست به جنایاتی به نام قتل‌های ناموسی بزنند.

از سوی دیگر، اگر قوانین یک مملکت، متمدنانه و براساس احترام به شان و کرامت انسانی باشد، حتا اگر آن جامعه دارای برخی سنت‌ها و رسم و رسومات غلط و عقب‌مانده‌ای هم باشد، قانون تا اندازه‌ای می‌تواند از اتفاقات ناگوار ناشی از آن سنت‌ها جلوگیری کرده و به مرور زمان این رسومات و فرهنگ‌ها به دست فراموشی سپرده می‌شوند.

اگرچه در بیشتر کشورهای اسلامی قوانین براساس شریعت اسلام نوشته شده و این راه برای خشونت علیه زنان و حتا ارتکاب به قتل‌های ناموسی هموار کرده است، اما در کردستان سوریه یا روژآوا، با وجود اکثریت مسلمان، نه تنها در مورد مسئله زنان، بلکه در هیچ کدام از مواد تصویب شده نگرش اسلامی و دینی نقشی ندارند و در برخی از موارد حتا قوانین اسلامی نفی شده و مرتکبین به آن مورد بازخواست قرار می‌گیرند.

بنابر این وقتی در روژآوا، برابری زن و مرد در همه حوزه‌های عمومی و خصوصی، برابری زن و مرد در ادای شهادت از لحاظ ارزش قانونی، ممنوعیت ازدواج دختران بر خلاف میل شخصی آنان، ممنوعیت چند همسری، تمهید مقدمات ازدواج به شیوه ای متمدنانه و …. به رسمیت شناخته می‌شود، زنان آن جامعه باوجود باورهای اجتماعی و فرهنگ غلط ناشی از سال‌ها استیلای دین اسلام، به قهرمانانی تبدیل می‌شوند که نه‌تنها در مقابل داعش که ارتش مجهز عراق تاب ایستادگی در مقابلشان را نداشت، ایستادگی می‌کنند، بلکه در بسیاری از جبهه‌ها آن‌ها را واردار به عقب‌نشینی می‌کنند. و در نقطه مقابل آن، به دلیل حاکم بودن قانون مجازات اسلامی در ایران، مناطق کردنشین آن در زمره استان‌هایی قرار می‌گیرد که شاهد بیشترین آمار خشونت علیه زنان و قتل‌های ناموسی می‌شود،

یکی از دلایل عمده این تفاوت فاحش میان کردستان سوریه و استان‌های کردنشین در ایران، وجود حاکمیت دو قانون کاملا عکس یک‌دیگر است، زیرا یکی از مؤلفه‌هایی که بستر تولید فرهنگ در جامعه را فراهم می‌کند، قوانینی است که با پشتوانه اجرایی، جامعه را مکلف به پذیرش برخی از الزام‌ها واجبارهای قانونی می‌کند که این اجبارها در پروسه زمانی طولانی، نهادینه شده و تبدیل به فرهنگ جمعی مردم جامعه می‌شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)