فرزندان نرگس محمدی «کودکانی که به بزرگ‌سالی پرتاب شدند» ۱۳۹۴ اردیبهشت ۲۳

به گمان خودم کنج خلوتی را در یک کافه ایرانی، برای نوشتن گزارشم پیدا کردم که ناگهان، خانواده‌ای پر جمعیت با سر و صدا وارد شدند و همه اعضای خانواده توجه‌شان به پسرک شش ساله‌ای است که بسنتی ایرانی می‌خواهد و اصرار دارد تا خودش پای صندوق برود و پولش را حساب کند. از این سو به آن سوی کافه می‌دود و در دنیای ناب کودکی شنا می‌کند.

دنیای ناب کودکی، جایی است که بسیاری از کودکان در ایران از غوطه‌ور شدن در آن محروم شده‌اند. مانند «کیانا» و «علی»، فرزندان «نرگس محمدی» نایب رییس کانون مدافعان حقوق بشر و از اعضای موسس «کارزار لگام» (لغو گام به گام مجازات اعدام)، که پس از دستگری مجدد مادرشان در هفته گذشته، چشم در چشم دوربین نشستند و در صدد دادخواهی بر آمدند. تنها تقاضای این دو کودک، بازگشت به خانواده چهارنفره‌شان است.

«علی و کیانا» نماد هزاران کودکی هستند که طی سه دهه‌ی گذشته در نظام جمهوری اسلامی از بودن در کنار پدر و مادرشان به دلایل زیادی محروم شدند. کودکانی که به ناگاه از کودکی به بزرگ‌سالی رانده شدند و رویای کودکی‌شان جای خود را به روزشمار روزهای ملاقات داد.

برخورد مسئولان نظام جمهوری اسلامی با پدران و مادران این کودکان حکایت از آن دارد که اهمیتی برای حقوق کودک قائل نبوده و نیستند. این در حالی است که جامعه‌شناسان معتقدند، کودکان تا اندازه‌ای آئینه‌ی جامعه محسوب می‌شوند.

سعید پیوندی جامعه‌شناس مقیم فرانسه در گفت‌و‌گویی که چندی پیش در خصوص تاثیر مرگ رویای کودکی با او داشتم به این موضوع اشاره داشت: «کودکانی که چیزهای رویایی برای آینده نمی‌بینند یا رویاهای بلند پروازانه در مورد آینده ندارند، دنیای کودکانه آن‌ها مه آلود یا غمگین و خاکستری است و این کودکان چه در بُعد شخصی و چه در بُعد رابطه‌شان در آینده، با مشکلات و گره‌های اساسی روبرو خواهند شد. »

او همچنین معتقد است که جامعه در شکل‌های مختلف، چه در شکل نهادی رسمی یعنی مدرسه یا سایر نهاد‌ها و چه درمحیط خانواده و رسانه‌ها و همین طور در محیط‌های دیگر اجتماعی در بوجود آوردن دنیا و فضای کودکانه و ساخت رویا و آرزوی کودک نقش خیلی، خیلی اساسی دارد.

 محافظت از کودک در خانواده

ترازوی عدالت در نظام جمهوری اسلامی برای بسیاری از خانواده‌ها دو کفه بسیار نامتوازن داشته است از جمله برای خانواده‌هایی که والدین یا فرزندانشان به دلایل عقیدتی راهی زندان شدند.

پدران و مادرانی که مجرم یا غیرمجرم، درحسرت دیدار فرزندانشان روزهای زیادی را پشت میله‌های زندان سپری کردند و فرزندانی که‌گاه، حتا از دیدار سایه‌ی پدر و مادر نیز محروم شدند. این در حالی است که محققان و اندیشمندان تربیتی بر نقش والدین در آرامش و سلامت روانی فرزندان تاکید می‌کنند و معتقدند: «کودک برای رشد سالم و کامل روانی و شخصیتی و بهره‌مندی از روحیه خوب و رشد پاینده نیاز دارد که دوران کودکی مناسبی داشته باشد و در زیر چ‌تر محبت پدر ومادر به شخصیت سالم دست یابد و برای زندگی اجتماعی آماده شود. غیبت هریک از والدین به هر علت که باشد، به ویژه در صورتی که مسئله زندان، طرح شود تاثیری منفی در تمام زندگی فرد می‌گذارد. »

دکتر «حسن مکارمی» روانکاو بالینی و پژوهشگر دانشگاه سوربن در فرانسه معتقد است: هر یک از ما حاصل سه متغییر هستیم. یکی آن‌چه با خود از نسل‌های پیش بدنیا می‌آوریم و در ما، ‌زاده می‌شود و دیگر پنج سال اولی است که در دامان خانواده پرورش پیدا می‌کنیم که پایه ناخود آگاه ما را می‌سازد و در‌‌نهایت آن بخش از زندگی است که در اجتماع و مدرسه می‌گذرد.

او همچنین تاکید دارد: «فشارهایی که افراد خانواده در جامعه متحمل می‌شوند، درفضای خانواده به کودک منتقل می‌شود و این فشار می‌تواند تا حدی جلو برود که کودک را دچار زخم روانی کند و این زخم روانی هرگز از زندگی کودک خارج نمی‌شود. از سوی دیگر باید توجه داشت که برخی از واقعیت‌های بیرونی برای کودک سنگین است. به طور مثال، مرگ و بیماری برای کودک غیر قابل قبول است به همین دلیل سعی می‌کند با رویا و آرزو خودش را به شکلی در مقابل آینده محافظت کند.»

از آنجایی که کودک به اندازه کافی ابزار برای محافظت از خودش ندارد، در تمام جوامع خانواده‌ها از کودک محافظت می‌کنند.

اما این حفاظت از کودک در بین کودکانی که یکی از والدین آن‌ها یا هر دوی آن‌ها در زندان به سر می‌برند، کاملا تغییر ماهیت می‌دهد و‌گاه پدر بزرگ و مادر بزرگ یا دوستان و اقوام دیگر مسئولیت نگهداری از این کودکان را عهده دار می‌شوند که خود دارای عواقب دیگری است.

از نظر روان‌شناسان یکی از عوارض جدی این امر این است که وقتی مادر در زندان به سر می‌برد و مادر بزرگ یا فرد دیگری جای او را می‌گیرد، در طی زمان، مفهوم بسیاری از کلمات برای این کودکان تغییر پیدا می‌کند. حتا دیالوگ‌های این کودکان از دنیای کودکانه خارج می‌شود و رنگ می‌بازد.

دکتر «فواد صابران» روان پزشک نیز معتقد است که: اگر کودک نتواند دلیل نبود مادر را بفهمد، بسیاری از مفاهیم در زندگی او جا به جا شده ومی تواند در آینده‌اش تاثیر منفی جبران ناپذیری بگذارد، چرا که ما هر کاری با بچه می‌کنیم او به دنبال یک دلیل برایش می‌گردد. اگر می‌بوسیمش یا او را سرزنش می‌کنیم و یا هر حرکت دیگری، او به دنبال دلیل ومعنی این حرکت می‌گردد. حال اگر کودکی مادرش در زندان است و نتوان به او فهماند که دلیل این جدایی‌اش از مادر چیست، همیشه در زندگی برایش یک چیزهایی حل نشده باقی می‌ماند ومعنای یک لغاتی برایش نا‌مفهوم خواهد ماند. البته اگر توضیحی که برایش داده می‌شود را فهمید می‌تواند در زندگی براحتی جلو برود واگر نه، در‌‌ همان بچگی می‌ماند، به همین دلیل هم همیشه باید به او حقیقت را گفت.

نرگس محمدی، برنده جایزه الکساندر لانگر

نرگس محمدی، فعال حقوق بشر، زندانی سیاسی، روزنامه نگار و عضو شورای عالی سیاستگذاری ادوار تحکیم وحدت، نایب رییس و سخنگوی کانون مدافعان حقوق بشر و رییس هیئت اجرایی شورای صلح ایران است. او در سال ۲۰۰۹ برنده جایزه بین المللی بنیاد الکساندر لانگر شد. همسر او تقی رحمانی نیز از فعالان سیاسی است که مجبور به ترک ایران شد.

هفته گذشته ماموران امنیتی با حکم بازداشت وارد منزل وی شدند و او را دستگیر کردند، هنگام دستگیری فرزندانش علی و کیانا در خانه نبودند. (گوهر عشقی مادر ستار بهشتی در لحظه دستگیری حضور داشت.)

او پیش‌تر از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب به ۱۱ سال حبس تعزیری محکوم شده بود. این حکم در دادگاه تجدید نظر به ۶ سال حبس تعزیری تغییر یافت. نرگس محمدی پس از گذراندن ۵ ماه از محکومیت ۶ ساله، به دلیل وضعیت بد جسمی با قرار وثیقه از زندان آزاد شده بود.

فرزندان نرگس محمدی پس از دستگیری مادرشان جلوی دوربین نشستند و از فشار امنیتی و از هم پاشیدن اعضاء خانواده‌شان سخن گفتند و از این طریق حق داشتن پدر و مادر را در خانه، به دولتمردانی که از تدوین حقوق شهروندی بسیار سخن گفتند، یادآور شدند.

تقی رحمانی، پس از انتشار این ویدیو در فضای مجازی در سایت سهام نیوز، طی نامه‌ای به این سایت خبری، درخواست کرد تا این ویدیو را حذف کنند چرا که پخش این فیلم بدون هماهنگی با او انجام شده است. فیلمی که «کیانا و علی» در آن به دادخواهی پرداختند از فضای مجازی حذف شد اما در اذهان‌عمومی باقی ماند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)