قرارگاه خاتم‌الأنبیا؛ از چتر ایمنى تا رقیب بخش خصوصی

علی جلالی

 

«عبادالله عبداللهی فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاى سپاه مى گوید این قرارگاه زیر یک چتر ایمنى، با بخش خصوصى کار مى کند و بخش خصوصى هم از آن رضایت دارد. او در واکنش به آنچه خبرگزارى فارس، “متهم شدن سپاه به انحصارطلبی اقتصادى” خواند گفت: ما بر اساس رسالت کار می‌کنیم که بالاتر از مأموریت است و دغدغه معیشت و اشتغال مردم را داریم. سردار عبداللهى از همکاری پنج هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصی با قرارگاه خاتم الانبیاء خبر داد و افزود: این قرارگاه ١٣۵ هزار نفر نیرو دارد که از این بین تنها دوهزار و ۵۶٠ نفر نیروی رسمی سپاه هستند و بقیه را نیروهای مردمی تشکیل می‌دهند».

عرصه اقتصاد کشور در طی ۳۰ سال گذشته با صدمات ناشی از جنگ، مدیریت نادرست و همچنین رانت و فساد دولتی، نتوانست چندان بر سر پای خود بایستد.

امروز نیز پس از پایان هشت سال دوران تاریک و سیاه کشور در تمامی حوزه ها به خصوص اقتصاد، دولتی با وعده نجات اقتصاد، رفع رکود و تورم و همچنین رفع تنش های سیاسی که باعث انزوای مالی و اقتصادی ایران شده بود، هنوز هم مشکلات در اقتصاد قصد رها کردن گریبان چاک خورده آن را ندارد.

چرا که میراث داران سیاست های ویرانگر دو دولت پیش که دروازه های اقتصادی و نفتی کشور را بر روی نیروهای مسلح بازکرده بودن، بدون توجه به عدم تعهدهای خود و بدون در نظر گرفتن حیف و میل ها و خسارات شدیدی که در پی عدم تخصص و کارآمدی سیاست های مدیریتی در پروژه های کلان اقتصادی، از سوی آنان بروز کرده بود، امروز با مصاحبه و گفت و گوی قصد توجیه عملکردهای غلط و اشتباهات خود در عرصه اقتصاد را دارند.

شاید آنجایی که نیرویی تا دندان مسلح و زورآمد که تخصص جنگیدن و نهایتاً مهندسی ساخت سنگر و خاکریز را داشته است، برای تحویل گرفتن پروژه های عظیم ملی همچون خطوط انتقال نفت، گاز، سد سازی و پتروشیمی در کشور دست به اعمال فشار و نفوذ می زند، بدون طی تشریفات، خود را برنده قراردادها دانست، کسانی نه جسارت ورود به این مقوله را داشتند و نه حاضر به دست کشیدن از منافع خود بودند.

اما شاید امروز با تغییر مدیریت دولت و افشاگری هایی که توسط وزرای دولت یازدهم اتفاق می افتد، ابعاد مختلفی از اشتباهات و سوءمدیریت ها برملا می شود. افشاگری هایی که واکنش امروز فرماندهان سپاه پاسداران و قرارگاه های تحت فرمان آن نیرو را به همراه داشته است.

البته واکنش اینبار مسئولان نظامی و فرماندهان قرارگاه خاتم، آنگونه ضعیف بود که در حد یک مصاحبه سفارشی و تبلیغاتی آنهم تنها در یک رسانه تحت امر این نیرو صورت گرفته و نه تنها دلیلی قابل توجیه را ارائه نمی دهد، بلکه خود به شکلی غیر مستقیم از عدم موفقیت این نیرو در پروژه های کلان و تخصصی واگذار شده به آن خبر می دهد.

به عنوان نمونه می توان به خبرهایی که پیش از این منتشر شده اند اشاره کرد و از آنجمله گزارشی است که در پایان شهریور ماه سال جاری منتشر شد و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران، از زور زیاد قرارگاه خاتم در عرصه اقتصاد و انحصارگرایی این نیروی وابسته به سپاه سخن گفته و به عنوان نمونه از تحویل پروژه‌ای با تأخیر یک ساله آن هم با ۳ درصد پیشرفت توسط قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه پاسداران خبر داد.

به گفته وی در آنزمان؛ اینکه دولت قبل مدعی بود پروژه را تا پایان عمر خود تحویل می‌دهد، تعارف و آرزوهای دولت قبل بود و ما هم این آروز‌ها را نفی نمی‌کنیم اما وقتی پروژه را به ما تحویل دادند که تنها ۱۲۰ میلیارد تومان برای آن هزینه شده بود. به عبارت دیگر این ۱۲۰ میلیارد تومان ۳ درصد پیشرفت فیزیکی را نشان می‌دهد یعنی پروژه‌ای که قرار بود سال ۹۲ به پایان برسد را با پیشرفت ۳ درصدی به دولت جدید تحویل دادند.

اکبرترکان در بخشی از سخنان خود گفت:” پیمانکار ما قرار‌گاه خاتم است که زورش زیاد است و ما هم زورمان به قرار‌گاه خاتم نمی‌رسد.”

 

چتر ایمن سپاه برای بخش خصوصی!

روز گذشته خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مطلبی با عنوان “آمارهای جالب از قرارگاه سازندگی سپاه” از انحصار شکنی سپاه پاسداران در صحنه اقتصاد و تجارت ایران خبر داده و به نقل از فرمانده فعلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا نوشت:”گاهی برخی پروژه‌ها بوده که دیگران می‌توانستند انجام دهند و ما حتی در مناقصه آن هم شرکت نکردیم. امروز قرارگاه یک چتر ایمنی ایجاد کرده به صورتی که مجموعه‌های خصوصی می‌آیند با آن کار می‌کنند و رضایت هم دارند.”

خبرگزاری فارس در مطلب خود با اشاره به حجم بالای خسارت های جنگ هشت ساله ایران و زیر سئوال بردن توان کشور در بازسازی ویرانی ها نوشت:”جنگ که تمام شد، کشور با حجم انبوهی از ویرانی ها، خرابی‌ها و نابودی زیرساختها روبرو بود. سازندگی بلافاصله آغاز شد اما توان بخش‌های دولتی و خصوصی به حدی نبود که بتوان این خسارتها را جبران کرد. از اینجا بود که یک ظرفیت جدید سازندگی وارد میدان شد؛ قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا سپاه.”

این خبرگزاری منتقد دولت با اشاره به توانایی های مهندسی سپاه پاسداران در طی جنگ هشت ساله و زمینه شکل گیری قرارگاه خاتم الانبیاء نوشت:”قرارگاه فوق بر پایه توان مهندسی و عمران سپاه پاسداران در طول ۸ سال جنگ تحمیلی شکل گرفت و اگر سپاه در طول جنگ به سنگرسازی، ساخت پل های تاکتیکی، خاکریز و … مشغول بود حالا می‌باید در حوزه‌های وسیع‌تری از عمران -آن هم نه فقط در محدوده مناطق جنگی بلکه در کل کشور- بپردازد.”

 

تکلیف قانون اساسی

این خبرگزاری وابسته به نهاد امنیتی در کشور در تفسیری کاملا اشتباه از اصل ۱۴۸ قانون اساسی نوشت:”اصل ۱۴۸ قانون اساسی نیز راه را برای این دست اقدامات نیروهای مسلح روشن کرده و گفته که نیروهای مسلح در زمان صلح می‌توانند در امور عمرانی و سازندگی به کار گرفته شوند.”

این در حالیست که بر اساس این اصل ” هر نوع بهره‏برداری شخصی از وسائل و امکانات ارتش و استفاده شخصی از افراد آنها به صورت گماشته، راننده شخصی و نظایر اینها ممنوع است.”

البته قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل ۱۴۷ خود با اشاره به اختیار دولت برای به کار گیری از نیروهای نظامی در حوزه های دیگر با تأکید بر رعایت کامل موازین عدل می نویسد:”دولت‏ باید در زمان‏ صلح‏ از افراد و تجهیزات‏ فنی‏ ارتش‏ در کارهای‏ امدادی‏، آموزشی‏، تولیدی و جهاد سازندگی‏، با رعایت‏ کامل‏ موازین‏ عدل‏ اسلامی‏ استفاده‏ کند در حدی‏ که‏ به‏ آمادگی‏ رزمی‏ ارتش آسیبی‏ وارد نیاید.”

 

ورود قرارگاه و حرف و حدیث ها

فارس همچنین در ادامه مطلب خود با اشاره به انتقاداتی که در مورد نحوه حضور و فعالیت های انحصارگرایانه این قرارگاه در عرصه اقتصادی کشور نوشت:”با شکل گیری این قرارگاه، و یک سال پس از پایان جنگ با تدبیر فرمانده وقت سپاه ابلاغ فرماندهی معظم کل قوا، سپاه وارد عرصه سازندگی می شود هرچند این ورود حرف و حدیث های فراوانی را رقم زد و قرارگاه خاتم نیز در نوک پیکان این انتقادات بود، این حرف و حدیث‌ها خصوصا در چند سال اخیر شکل فزاینده‌ای به خود گرفت و از داخل و خارج کشور سپاه را به انحصارطلبی و تنگ کردن فضای رقابت برای بخش خصوص متهم کردند.”

این خبرگزاری در مطلب خود با اشاره به موضوعات مطرح شده در مورد رقابت ناعادلانه سپاه با بخش خصوصی نوشت:”اردیبهشت سال ۹۰ سردار جعفری فرمانده کل سپاه در گفتگو با فارس، از ممنوعیت ورود سپاه به پروژه های زیر ۱۰۰ میلیارد تومان خبر داد و گفت که اگر پروژه‌ای نیز بالاتر از ۱۰۰ میلیارد تومان باشد ولی شرکت‌های خصوصی بتوانند آن را انجام دهند، سپاه وارد این پروژه‌ها نخواهد شد مگر آنکه شرکت خصوص بخواهد اجحافی کند که در این صورت سپاه برای ایجاد رقابت و تعدیل قیمت وارد خواهد شد. سردار جعفری به این نکته نیز اشاره می کند که یکی از راهبردهای ما که به تصویب رهبر معظم انقلاب نیز رسیده و اعمال می‌شود، این است که ورود سپاه به پروژه‌های مختلف، جایی را برای مردم و شرکت‌های خصوصی و کوچک، تنگ نکند.”

این در حالیست که در آذر ماه سال ۱۳۹۱، فرمانده وقت قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه گفته اظهار داشته بود که این نیروها قرارداد زیر سه هزار میلیارد قبول نمی کنند.

پایگاه اطلاع رسانی کلمه در آن مقطع زمانیبه نقل از پاسدار ابوالقاسم مظفری فرمانده وقت قرارگاه خاتم الانبیا نوشت که از پذیرش قراردادهای زیر سه هزار میلیارد ریال معذور است. وی این رقم را کف قراردادهای قرارگاه تحت مسئولیت خود ذکر کرده و مدعی شده بود که سهم سپاه از بودجه عمرانی کشور در سال ۱۳۹۱، تنها ۸ درصد یعنی حدود سه هزار میلیارد تومان بوده است.

کلمه در گزارش خود افزوده بود :”این یعنی قرارگاه خاتم به طور متوسط در سال تنها ۱۰ پروژه اجرا می کند؛ آن هم با وجود دو هزار شرکت اقماری و ۸۰ هزار نیروی همکار، و نیز در حالی که فهرست دهها پروژه بزرگ این نهاد نظامی- اقتصادی موجود است. آیا این رقم سه هزار میلیاردی قابل باور است؟”

به نوشته این پایگاه اطلاع رسانی، سردار مظفری در آن زمان ابعاد جدیدی از گسترده شدن نفوذ قرارگاه خاتم در اقتصاد کشور و سهم آن از بودجه عمومی کشور و اموال را فاش ساخته بود.

کلمه همچنین در گزارش آنروز خود نوشت:”با دقت در آمار و ارقامی که از سوی او اعلام شده ، مشخص می شود که اشتهای بازوی اقتصادی سپاه برای در اختیار گرفتن پروژه ها از ۱۰۰ میلیارد تومان قبل به ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است. مظفری که متفق القول با فرمانده قبلی قرارگاه که حالا سکاندار وزارت نفت است، پیش از این گفته بودند قرارگاه خاتم الانبیاء پروژه های کمتر از ۱۰۰ میلیارد تومان را برعهده نمی گیرد، حالا با خوش اشتهایی تمام، رقم کف بودجه پروژه های خود را بالغ بر سه هزار میلیارد ریال اعلام کرده و گفته است که قرارداد زیر این رقم را قبول نمی کنیم! “

 

رضایت بخش خصوصی

سردار عبادالله عبداللهی فرمانده فعلی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا در گفت و گویی در جهت توجیه و ارائه توضیحات در مورد انتقادات علیه دخالت ها و فعالیت های اقتصادی سپاه در کشور، به این خبرگزاری گفت:”امروز قرارگاه یک چتر ایمنی ایجاد کرده به صورتی که مجموعه‌های خصوصی می‌آیند با آن کار می‌کنند و رضایت هم دارند. ما بر اساس رسالت کار می‌کنیم که بالاتر از مأموریت است و دغدغه معیشت و اشتغال مردم را داریم و بر اساس خواست دولت‌ها هر کجا که بخواهند کمک می‌کنیم و اگر کاری بر زمین مانده باشد انجام می‌دهیم. گاهی برخی پروژه‌ها بوده که دیگران می‌توانستند انجام دهند و ما حتی در مناقصه آن هم شرکت نکردیم.”

 

پنج هزار شرکت خصوصی با مدیریت سپاه

فارس در ادامه با طرح این مطل که جلوگیری از ایجاد فضای اشتغال و تبدیل شدن قرارگاه خاتم به یک انحصار جدید در حوزه کار و صنعت یکی دیگر از شبهه‌های مطرح شده پیرامون عملکرد سازندگی سپاه، به نقل از سردار عبداللهی نوشت: “در ایام دفاع مقدس سپاه نیروهای مردمی را آموزش می‌داد و مدیریت نیز بر عهده سپاه بود. امروز هم ما همان روال را دنبال می‌کنیم. ۵ هزار شرکت پیمانکار بخش خصوصی با قرارگاه سازندگی با قرارگاه خاتم الانبیا همکاری دارند و این قرارگاه ۱۳۵ هزار نفر نیرو دارد که از این بین تنها ۲هزار و ۵۶۰ نفر نیروی رسمی هستند و بقیه را نیروهای مردمی تشکیل می‌دهند.”

وی همچنین با اشاره به نحوه استفاده و جذب نیروهای نخبه دانشگاهی در کشور گفت:”البته ما نیروهای وظیفه‌ای که در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل هستند و نخبه محسوب می‌شوند -یعنی ویژگی‌های مد نظر ما را دارند- شناسایی و جذب می‌کنیم تا آنها بتوانند در میدان عمل نیز تجربه کسب کنند و بعد از پایان خدمت سربازی بر اساس تقاضای خود می‌توانند تبدیل به کادرهای قراردادی شوند. در میان ۱۳۵ هزار نفر نیروی مشغول به کار در این قرارگاه، بالغ بر ۳۵ هزار نفر در سطح مهندس، فوق‌لیسانس و دکتری هستند و بقیه نیروها نیز به لحاظ فنی، افراد ماهر و باتجربه‌ محسوب می‌شوند. البته این ۱۳۵ هزار نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند و چند برابر اینها -بیش از ۵۰۰هزار نفر- در حوزه های دیگر مثل پشتیبانی و تدارکات و غیره به صورت غیر مستقیم فرصت شغلی ایجاد شده است.”

این در حالیست که گزارش های منتشر شده در طول زمان مدیریت این قرارگاه بر صنعت نفت کشور از حجم بالای مشکلات و بیکاری های متعدد خبر داده تا جاییکه در مهر ماه سال ۱۳۸۸ نیز در پی مداخلات اقتصادی این قرارگاه تحت فرمان سپاه تعداد ۶۰۰۰ نفر در پارس جنوبی بیکار شدند.

این درست در زمانی اتفاق افتاد که فرمانده وقت قرارگاه خاتم‌الانبیاء خبر از مشکلات مالی و رکود کار در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان‌های گازی پارس جنوبی خبر داد که سال پیش از آن به دستور احمدی نژاد ، اختصاص وام یک میلیارد دلاری به طرح توسعه فازهای ۱۵و۱۶ پارس جنوبی انجام شده بود. با این وجود ۶۰۰۰ نفر از کارکنان مشاغل خود را از دست دادند و فازهای دیگر پارس جنوبی نیز با مشکلات مشابه‌ای روبرو شد.

 

قرارگاه بر سر سفره نفت

به نوشته فارس، فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در مورد حضور سپاه در صنعت نفت و گاز کشور و صنایع وابسته آن گفت: “زمانی که شرکت‌هایی نظیر توتال، شل و هیوندا در اواسط دهه ۸۰ کار برروی فازهای پارس جنوبی را رها کردند و رفتند، ما با اتکا به توان داخل کشور فازهای ۱۵ و ۱۶ را به مرحله نهایی راه‌اندازی و حتی بهره‌وری رساندیم به صورتی که امروز گاز در حال استحصال است. فاز ۱۵ و ۱۶ از بزرگترین فازهای پارس جنوبی، دارای ۴ ترین است که ۲ ترین آن کامل شده و ۲۲ میلیون متر مکعب گاز را به شبکه سراسری تزریق می‌کند و تجهیز، طراحی، ساخت و بهره‌وری آن تماما توسط مهندسان ایرانی صورت گرفته است.”

این در حالیست که در اسفند ماه سال گذشته خبرگزاری مهر از جزئیات لغو قراردادهای گازی قرارگاه خاتم‌الانبیا با وزارت نفت خبر داده و به نقل از معاون وزیر نفت و با اشاره به تاخیرهای متعدد و طولانی این قرارگاه در ساخت خط لوله ششم سراسری گاز از توافق با قرارگاه خاتم الانبیا برای خروج از بخش‌هایی از این پروژه گازی خبر داد و گفت: “به زودی مناقصه برای شناسایی پیمانکاران جدید ساخت این لوله گاز انجام می‌شود.”

بنابر این گزارش، پس از کنار گذاشتن قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در پروژه ۱٫۳ میلیارد دلاری ساخت دو خط لوله نفتی، این مجموعه از بخش‌های مختلف ساخت خط لوله انتقال گاز ششم سراسری به ارزش ۱٫۳ میلیارد دلار هم کنار رفت.

مهر در گزارش آنروز خود به نقل از حمیدرضا عراقی با اشاره به شکست و عدم توانایی مدیریت قرارگاه خاتم الانبیاء در پروژه های محوله نوشت:”مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با اعلام اینکه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا مهمترین پیمانکار ساخت این خط لوله انتقال گاز است، تصریح کرد که قرارگاه خاتم الانبیا تاکنون موفق به تامین فاینانس و منابع مالی ساخت این خط لوله انتقال گاز نشده است.”

به نوشته مهر، اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۹ مذاکرات شرکت ملی گاز و قرارگاه خاتم الانبیا برای امضای قرارداد ساخت ادامه خط لوله ششم سراسری (خط لوله صادرات گاز به اروپا) به ارزش تقریبی یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار؛ به صورت ترک تشریفات انجام شده بود. از این رو پس از واگذاری ساخت خط لوله صادراتی گاز ایران به پاکستان (خط لوله هفتم سراسری)، مذاکرات شرکت ملی گاز و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا برای نهایی کردن ساخت قطعه سوم خط لوله ششم سراسری نهایی شد. در نهایت شرکت ملی گاز ایران و قرارگاه خاتم الانبیا برای ساخت قطعه سوم این خط لوله به طول تقریبی ۶۰۰ کیلومتر از اهواز تا دهگلان کردستان به صورت ترک تشریفات به توافق نهایی دست یافتند. ارزش تقریبی ساخت این خط لوله صادراتی گاز حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار برآورد می شد که در صورت توافق دو طرف قرار بود قرارداد این طرح گازی به روش EPCF امضا شود. همچنین در مسیر قطعه سوم خط لوله ششم سراسری ساخت ۷ تاسیسات تقویت فشار گاز پیش بینی شده است که با تکمیل ساخت کل این خط لوله امکان انتقال روزانه ۱۱۰ میلیون متر مکعب گاز پارس جنوبی به شمالغرب کشور فراهم خواهد شد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)