افزایش جمعیت، مغایر با اسناد راهبردی جمهوری اسلامی است؛پژوهشگر دانشگاه سوربن در گفتگو با راه دیگر:

هفته گذشته رهبر جمهورى اسلامى، با تاکید بر این که سیاست های کلی ایران باید به سمت افزایش جمعیت، به شکل معقول و معتدل برود، گفته است جمعیت ایران باید به جای هفتاد و پنج میلیون نفر، دست‌کم صد و پنجاه میلیون نفر باشد. وزیر بهداشت نیز ضرب الاجل ۱۰۰ روزه‌ای را برای اجرای سیاست‌های جدید جمعیتی وزارت بهداشت تعیین کرده است.

این سیاست جدید در حالی مطرح می گردد که سیاست‌های کنترل جمعیت ایران در دو دهه گذشته بسیار موفق بوده است و نرخ رشد جمعیت از ۳.۲ درصد در سال ۱۹۸۶ میلادی به ۱.۲ در سال ۲۰۰۱ میلادی رسیده است.

دکتر حسن مکارمی، روانکاو بالینی و پژوهشگر دانشگاه سوربن پاریس در گفتگو با “راه دیگر” ضمن آنکه سخنان رهبر جمهورى اسلامى درباره افزایش جمعیت را مغایر با اسناد راهبردی جمهوری اسلامی مى داند می گوید: “در این مورد خاص چند موضوع باید از هم تفکیک داده شود. یکی دخالت های کلی که از زمان خمینی آغاز شد و بیشتر به حالت شعاری و کلی مطرح می شد. این حالت های کلی در پاره ای از اوقات وارد سیاست های دولت شده اند و گاهی نشده اند. نمونه مشخص آن زمانی که خمینی مطرح می کند که از نظر فرهنگی دانشگاه ها باید اسلامی شوند. این باید یک شعار باشد اما عملا با تولید شورای انقلاب فرهنگی و بعد از آن ستاد انقلاب فرهنگی که می دانیم شورای انقلاب فرهنگی یکی از بزرگترین ارگانیزه ها و سازمان هایی است که سیاست کلی جمهوری اسلامی را از نظر فرهنگی تعیین می کند و مصوبات آن بالاتر از مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورای تشخیص مصلحت است اجرا شد و می بینیم که یک بحث کلی امروز بعد از سی و سه سال همچنان در سیاست کلی نظام نقش دارد. در حقیقت ما در یک فضای کلی قرار داریم رهبر یا بیت رهبری یک سیاست های کلی را مطرح می کنند که گاهی شعار است و برخی اوقات به عمل در می آید.”

این استاد دانشگاه ادامه می دهد: “در مورد مسئله جمعیت هم این بار اول نیست که دخالت به این صورت انجام می شود. بحث این است که ایران پتانسیل و ظرفیت صد میلیون نفر جمعیت را دارد یا اینکه جمعیت در حال پیر شدن است. یعنی هر دو موضوع را با فواصل و مقاطع مختلف زمانی مطرح می کنند اما وقتی این را به سیاست های دولت برگردانیم مسئله نرخ تولید مثل است که عملا می تواند تغییر کند. حال سوال این است که دولت ها در این زمینه چه کاری می توانند انجام دهند؟ یکی اینکه سیاست هایی که در مورد تولید مثل هست تعدیل کنند و یکی دیگر اینکه امکاناتی مانند دولت های اروپایی در اختیار خانواده ها بگذارند و برای فرزند بیشتر داشتن تشویق کنند. این نکته را هم باید توجه داشت که سن ازدواج در حال افزایش است و بدنبال آن خانمها دیرتر بچه دار می شوند و این امر بطورکلی بر روی تعداد کم فرزندان در خانواده ها اثر می گذارد. در هر حال به گمان من این فشاری است که اگر هم دولت بخواهد پیگیری کند و وزارت بهداشت امکانات تعدیل تعداد فرزندان را بردارد و امکانات تشویقی در اختیار خانواده قرار دهد اما باید دید در عمل چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ آیا امکانات جامعه و مشکلات معیشتی مردم اجازه چنین موضوعی را می دهد؟ بدین ترتیب به نظر می رسد چنین سیاستی بیشتر حالت شعار دارد و باید پرسید چه امری باعث شده که در چنین شرایطی آقای خامنه ای این شعار را مطرح می کند.”

در تابستان سال جاری، مجلس ایران با اکثریت آرا قانون تنظیم خانواده را لغو کرد. بر اساس این مصوبه ، کلیه محدودیت‌های مقرر در قانون تنظیم خانواده و جمعیت، مصوب ۲۶ اردیبهشت ماه ۱۳۷۲ و اصلاحات آن و سایر قوانینی که براساس تعداد فرزند برای والدین شاغل یا فرزندان آنان ایجاد شده است لغو شده است.

این در حالی است که کارشناسان معتقدند منابع و زیرساختهای کافی در کشور برای افزایش بی رویه جمعیت وجود ندارد و پیامدهای این سیاست به بحران‌های اجتماعی و افت چشمگیر رفاه و آموزش همگانی منجر خواهد شد.

دکتر مکارمی خاطرنشان می کند: “این سیاست از ابتدا بطور مشخص دنبال می شده اما از یک دوره ای این مسئله را مطرح کردند که جمعیت در حال پیرشدن است و خود آقای خامنه ای می گوید ما اشتباه کردیم و مسئله کنترل موالید را مطرح کردیم که نمی بایست می کردیم. حالا دوباره روی همان مسئله صد و پنجاه میلیون نفر بازگشته است. وقتی اسناد راهبردی و استراتژی جمهوری اسلامی که در شورای تشخیص مصلحت بخش استراتژی تهیه شده که خود آقای روحانی مدیر آن بخش بوده و با سه تن از همکاران که الان معاون نزدیک او هستند در آن بخش فعالیت می کردند و نتیجه کارشان هم کتاب “امنیت ملی و نظام اقتصاد ایران” است که من الان در حال نقد آن هستم. بحث این است که در این اسناد اساسی هیچگاه مطرح نشده که تعداد جمعیت ایران چقدر باید باشد و حتی اظهارات آقای خامنه ای خارج از خود اسنادی است که خودش بنام اسناد اساسی و بنیانی استراتژی توسعه جمهوری اسلامی تصویب کرده است. از همین رو اظهارات اخیر بیشتر شعاری است و مسئله اقتدار اسلام و شیعه را بیشتر مطرح می کنند. یعنی درست دنبال همان عقب نشینی قهرمانانه یا عقب نشینی موقت هست و پیامش به هوادارانش این است که این عقب نشینی موقت است و زمانیکه صد و پنجاه میلیون نفر شدیم دیگر کسی نمی تواند حرفی به ما بزند و جلو می رویم. من از این اظهارات چنین استنباط می کنم تا اینکه یک بحث برنامه ریزی استراتژی طولانی مدت باشد.”

این پژوهشگر دانشگاه در پاسخ به این سوال که با توجه به نرخ بیکاری و مشکلات اقتصادی اجرای چنین سیاستی چه پیامدهایی برای جامعه در بر خواهد داشت، تصریح می کند: “برای روشن شدن بیشتر مسئله اشاره ای به آمار و ارقام می کنم. طبق آماری که خود مرکز آمار ایران در مورد توزیع درآمد و هزینه در خانواده های شهری و روستایی (بین سالهای ۶۷ تا ۸۵) منتشر کرده است، اگر دهک بگیریم و جمعیت ایران را به صد قسمت کنیم و ده درصد، ده درصد نگاه کنیم ده درصد ضعیف تر بطور متوسط در شهر و روستا حدود دو درصد از هزینه کل جامعه ایران را به خود اختصاص می دهد. بعبارت دیگر از هفتاد میلیون هفت میلیون فقیرترین مردم ایران تنها دو درصد مجموع هزینه ای که خانواده های ایرانی مصرف می کنند به خود اختصاص می دهند. و طبق گفته آقای روحانی در کتابش این رقم بسیار پایین است و این سهم برای بسیاری از کشورهای فقیر نیز بالاتر از دو درصد است. یعنی عمق فاجعه در این است که برای هفت میلیون انسان میزان فقر پایین تر از حتی کشورهای فقیر است. با درنظر گرفتن این موضوع که با توجه به خود آمار مرکز آمار وقتی دو دهک بالا را حساب می کنیم، یعنی بیست درصد مردم ایران در شهر و روستا می شود. در حقیقت، این چهارده میلیون نفر به همان اندازه پنجاه و شش میلیون نفر هزینه مصرف می کند. بنابراین مطابق با خود آمارهای مرکز آمار ایران با چنین میزان فقری در جامعه مواجه هستیم و با توجه به اینکه نفت ایران حدود هفتصد هزار بشکه در روز است (که خودشان می گویند هشتاد درصد درآمد ایران از نفت است) و اینکه یکروزه نمی توان هفتصد هزار بشکه را به سه میلیون بشکه رساند و این تنها به دلیل تحریم ها نیست و روزی هم که تحریم ها برداشته شود رقبا نمی گذارند. بدین ترتیب با هیچ منطقی اظهارات آقای خامنه ای در خصوص سیاست افزایش جمعیت سازگار نیست جز اینکه همان شعار و پیامی برای طرفدارانش باشد که پیش تر به آن اشاره شد”.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)