چند روزی است که اهالی فرهنگ و هنر به «رئوف مرادی» نویسنده و عضو کانون نویسندگان، بابت از دست دادن خواهرزاده‌اش تسلیت می‌گویند. آن مرحوم کارگری ۴۱ ساله و از بسیار مفقودشدگان اعتراضات #آبان۹۸ بوده و حالا پس از دو ماه، جسد سوخته‌اش در شهر #پرند پیدا شده است. پیش از این هم موارد متعددی از پیدا شدن اجساد سوخته، غرق‌شده یا رها شده در نقاط مختلف کشور گزارش شده است که با بررسی شواهد موجود و سابقه ناپدیدکردن مخالفان سیاسی توسط جمهوری اسلامی، می‌توان گفت همگی از معترضان سیاسی بوده‌اند.
✋ معترضان غرق‌شده
در همان روزهای پس از اعتراضات آبان که تازه اینترنت وصل شد و خبر فجایع یکی‌یکی از گوشه و کنار می‌رسید، عکس‌ها و خبرهای متعددی از پیدا شدن جسد بعضی ناپدیدشدگان در سدها، رودخانه‌ها و دریاچه‌های مختلف منتشر شد. مسئله چنان بالا گرفت که کار به گرفتن استفتا از مراجع دینی در مورد حرمت نوشیدن آب این سدها کشیده شد. یا چون بیشتر موارد گزارش شده در #کردستان بودند (از جمله پیدا شدن ۵ جسد در سد قشلاق #سنندج)، مرکز فرماندهی پلیس این استان شتابزده دست به تکذیب زد و آن را «حربه دشمن» نامید. در حالی که دست‌کم داستان #ارشاد_رحمانیان را همه شنیده‌اند و پیدا شدن پیکر او با دست بسته، تائید شده است. این جوان مریوانی ۲۶ آبان در مقابل بیمارستان محل کارش دستگیر شده بود و پس از یک ماه جسدش در سد گاران پیدا شد.
✋ اجساد سرگردان
در همین زمان بود که خبر رسید «بهمن پرورش» غواص سرشناس در عملیات جستجوی یکی از اجساد در سد #کرج شرکت داشته است. خبرنگاران #صداوسیما به سرعت دست به کار شده و از او اعتراف گرفتند که نه‌تنها دستگیر نشده، بلکه پیدا کردن چند جسد توسط او شایعه است. پیشتر هم نمونه این‌دست مصاحبه‌های اجباری در مورد کاوه مدنی، شهرام اسدی و معصوم فردیس دیده شده بود که افراد با صحنه‌سازی به مصاحبه‌هایی تن داده‌اند که خلاف واقعیت و مطلوب سناریوهای امنیتی باشد.
اما هم‌زمان، خبرهای تازه‌ای درباره جسدهای سرگردان منتشر می‌شد که قابل تکذیب نبودند. از جمله جسد دست‌کم ۴ دانشجو در اهواز، «هاشم مرادی» در رودخانه‌های #جوانرود کردستان، ۳ جسد سوخته در خرابه‌های یک بانک آتش‌گرفته حوالی تهران، و در تازه‌ترین مورد هم «سردار اعظمی» کارگر آبکاری که ۲۵ آبان مفقود شده بود و جسدش در یک پاساژ سوخته کنار چند کشته دیگر پیدا شده است.
✋ ناپدیدشدگان از شیلی تا برمه
ناپدیدکردن قهری که در اسناد حقوقی و منابع حقوق بشر با عنوان Forced disappearance از آن یاد می‌شود، سابقه‌ای طولانی در تاریخ سیاسی ایران و جهان دارد. از جمله معروف‌ترین موارد باید به حذف گسترده منتقدان رژیم کمونیستی شوروی با اعزام به گولاک‌ها اشاره کرد. کمتر زندانی‌ای از این اردوگاه‌های کار اجباری بازگشته و حتی گفته می‌شود بخشی از آن‌ها با هلی‌کوپتر به مناطق یخ‌زده سیبری پرتاب می‌شدند.
اما در شیلی، پس از کودتای ژنرال پینوشه هزاران هوادار دولت مارکسیست «سالوادور آلنده» دستگیر و به طرق مختلف سر به نیست شدند. جدا از اردوگاه‌های مخفی، بسیاری از آن‌ها بلافاصله پس از کودتا تیرباران شده و به دریا ریخته یا در گورهای دسته‌جمعی برای همیشه محو شدند. «آریل دورفمن» نویسنده آرژانتینی- شیلیایی در کتاب‌هایی مثل «بیوه‌ها» (ناپدیدشدگان) و «در جستجوی فردی» داستان این قربانیان را مفصل نوشته است.
در جریان کودتاها و انقلاب‌های شرق آسیا هم موارد هولناکی از کشتار و به دریا ریختن مخالفان در برمه، مالزی و… گزارش شده است.
✋ کشتار فله‌ای و جنایات جنگی
در نخستین ماه‌های جنگ داخلی #سوریه، فیلمی منتشر شد که نشان می‌داد هواداران حکومت «بشار اسد» به صورت گسترده اقدام به زدن تیرخلاص به مخالفان و انداختن اجساد آن‌ها به رودخانه می‌کنند. این سیل‌خون چنان سورئال به نظر می‌رسید که ابتدا در واقعی بودن آن تردید شد، ولی با ادامه خشونت‌ها و #راستی‌آزمایی ناظران بین‌المللی، تائید شد که چنین کشتاری صورت گرفته است.
البته در جریان جنگ‌ها موارد بسیاری از کشتار و رها کردن اجساد یا دفن در گورهای دسته‌جمعی اتفاق افتاده است که در دسته «جنایات جنگی» طبقه‌بندی می‌شوند. کشتار معارضین سوری را در هر دو طبقه می‌توان ارزیابی کرد؛ هم حذف قهری مخالفان سیاسی، و هم اقدام به جنایت جنگی.
✋ حذف‌های دوران پهلوی
قدمت ناپدیدکردن مخالفان سیاسی در ایران به زمان #پهلوی و جنایات #ساواک برمی‌گردد. در دهه پنجاه و حتی پیشتر شایعه شده بود که «سازمان اطلاعات و امنیت» مخالفان سیاسی را با هلی‌کوپتر به دریاچه ارومیه یا دریای‌نمک قم می‌اندازد. این شایعه هرگز تائید نشد و تا امروز هیچ سندی در مورد آن پیدا نشده است. اما انقلابیون با الهام از وقایع کودتای شیلی، چنین اقدامی را به ساواک نسبت می‌دادند. حتی غرق شدن «صمد بهرنگی» نویسنده محبوب کودکان، در رود ارس نیز در همین راستا به ماموران رژیم نسبت داده شد. در حالی که عوامل امنیتی در آن زمان ابایی از برخورد مستقیم با مخالفان و حتی قتل‌عام آن‌ها (مثل حادثه سیاهکل، یا تیرباران «بیژن جزنی» و همراهانش در تپه‌های اوین) نداشتند.
✋ از خاوران تا امروز
پس از انقلاب ۵۷ نیز حکومت جمهوری اسلامی به پشتوانه مقبولیت انقلابی و شعارهای مذهبی خود، پس از سال ۶۰ به حذف گسترده مخالفان مشغول شد. در این راه عده زیادی از مخالفان ناپدید شده و هرگز اجسادشان به خانواده‌هایشان تحویل نشد. بزرگ‌ترین اتفاق در سال ۶۷ رخ داد که جمهوری اسلامی اقدام به پاکسازی زندان‌ها کرده و عده زیادی از زندانیان طیف‌های مختلف سیاسی را طی چند روز اعدام کرد.
اجساد این اعدام شده‌ها در گورهای دسته‌جمعی تهران، مشهد، تبریز، شیراز و… دفن شدند. گورستان «خاوران» تهران معروف‌ترین محل دفن این ناپدیدشدگان است و جمهوری اسلامی هنوز به مادران داغدار و خانواده‌های آن‌ها اجازه نصب یادبود یا برگزاری مراسم را نمی‌دهد.
✋ مادران چشم‌انتظار عدالتند
#مادران_عزادار اصطلاحی است که از گروه مادران ناپدید شده‌های سیاسی در آرژانتین گرفته شده و بعد در شیلی و حالا در ایران چنین گروهی پدید آمده تا بر چهره وجدان عمومی تاریخ بشر پنجه بکشد؛ زنانی چون مادر «سعید زینالی» (ناپدید شده سال ۷۸ در جریان حمله به کوی دانشگاه)، مادران خاوران مثل «حاجیه سجودی» (که دو پسر و یک عروسش در دهه ۶۰ اعدام شدند و همین چند روز پیش درگذشت)، و همچنین «گوهر عشقی» (مادر ستار بهشتی)، «شهناز اکملی» (مادر مصطفی کریم‌بیگی) و حالا «ناهید شیرپیشه» (مادر پویا بختیاری).
تنها آرزوی این بازماندگان محاکمه عوامل جنایت‌ها و اعتراف آن‌ها درباره مکان دفن عزیزان‌شان است. بازداشت #حمید_نوری دادیار سابق زندان گوهردشت که دو ماه پیش به اتهام دست‌داشتن در اعدام‌های دهه ۶۰ در استکهلم دستگیر شده، یا بازداشت «ماریو ساندوال» شکنجه‌گر آرژانتینی که عامل قتل و ناپدیدکردن حداقل ۵۰۰ نفر از مخالفان سیاسی در سه دهه پیش بوده، نوید این را می‌دهد که عدالت روزی درباره سایر جنایت‌کاران علیه بشریت هم جرا شده و محل دفن بعضی دیگر از ناپدیدشدگان نیز افشا شود.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.