آسیاب‌های بادی از نشتیفان تا کیندردیک

هنگامی که وارد هلند می‌شوی، اولین چیزی که صورتت را نوازش می­‌کند، بادی است که به تو خوش‌­آمد می­‌گوید و وز وزکنان آرام در گوشت می‌­گوید تا زمانی که در این کشور هستی، تنهایت نخواهد گذاشت. گرچه همیشه این‌­گونه مهربان نیست، اما به دوست همیشگی مردم این دیار و به وجود آورنده بخشی از زیبایی چشم‌­گیر هلند که به نمادی برای شناخته شدن این کشور در سطح جهان تبدیل شده­اند، منجر شده است. بله همان آسیاب­‌های بادی قدیمی و زیبا که برخی از آنها قر‌ن­ هاست همچنان با نوای بادهای این سرزمین پست، می‌رقصند. آسیاب­ بادی‌­های سنتی در گذشته برای آسیاب کردن گندم و غلات، و نسل جدید آنها در حال حاضر برای تولید برق و انرژی پاک مورد استفاده قرار می‌­گیرند. به همین دلیل است که هلند به سرزمین آسیاب‌­های بادی در جهان شناخته می­‌شود.

نمادهای کشور هلند

هلند به آسیا ب­های بادی شهره است و این آسیاب به یکی از مهم­ترین نمادهای این کشور در کنار لاله، کفش ­های چوبی کلومپن، پنیر و گاو برای معرفی این سرزمین کوچک تبدیل شده است. این آسیاب­های بادی قدیمی و زیبا، سالانه از سراسر جهان گردشگران بی­شماری را جذب زیبایی خود می ­کنند و به بخشی از صنعت توریسم هلند تبدیل شده اند، صنعتی پر سود و پویا که چرخ­ های اقتصاد این کشور را در کنار حفظ سنت­ها و آثار قدیمی به چرخش در می­ آورد.

هر کدام از آسیاب‌های بادی در هلند نام مخصوص به خودشان را دارند. داستان‌ها و افسانه‌های بسیاری در مورد آسیاب‌های بادی در این کشور وجود دارد، از آسیاب جادوگر جارو به دست گرفته آسیاب خنده. 

پره‌های آسیاب‌های بادی هلند بر خلاف عقربه‌های ساعت و به سمت چپ می‌چرخند.

آسیاب های بادی منطقه توریستی زانسه سخانس.

از قرن هفدهم میلادی به بعد توسعه آسیاب­های بادی در هلند شروع شد و در اواسط قرن نوزدهم به اوج خود رسید. در حال حاضر ۱۱۰۰ آسیاب بادی سنتی و ۱۰۰ آسیاب آبی در هلند وجود دارد. از این رو در هلند علاوه بر انستیتوی مطالعات «آسیاب ­های بادی»، روز ملی آسیاب ­های بادی نیز وجود دارد که هر ساله در روزهای ۱۱ و ۱۲ ماه مه جشن گرفته م ی­شود و مردم به بازدید از آسیاب ­های بادی می­روند. در این دو روز برنامه ­های مختلفی وجود دارد، از نمایشگاه آسیاب­ های بادی گرفته تا جشن درست کردن پن­کیک در کنار آسیاب­ ها. اما بیشترین اهمیت این روز برای کودکان است و برنامه ­های تفریحی-آموزشی متفاوتی که همراه با تورهای گردشگری جهت بازدید از آسیا­ب ­ها برای کودکان در سراسر هلند برگزار می ­شود.

قدیمی­ ترین آسیاب ­های بادی هلند ۲ آسیاب بادی­ اند که در استان خلدرلاند (Gelderland) قرار دارند و قدمت آنها به سال ۱۴۵۰ م می ­رسد و این آسیاب ­ها همچنان فعال هستند.

آسیاب بادی De Buitenmolen یکی از دو آسیاب بادی قدیمی هلند متعلق به سال ۱۹۴۵ م.

آسیاب ­های بادی کیندردیک (Kinderdijk) نیز که مجموعه­ ای از ۱۹ آسیاب­ بادی قدیمی متعلق به قرن هفدهم در منطقه ­ای به همین نام در نزدیکی شهر بندری رتردام است و از سال ۱۹۹۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

مجموعه آسیاب های بادی کیندردیک که در فهرست میراث جهانی یوسنکو به ثبت رسیده اند.

اما ماجرای آسیاب ­های بادی هلند به همین­جا ختم نمی ­شود، هلند همچنین صاحب بزرگ ­ترین و بلندترین آسیاب ­های بادی در جهان است. مجموعه آسیاب ­های بادی سخیدام (Schiedam) که متشکل از ۷ آسیاب بادی است و در نزدیکی شهر رتردام قرار دارند، بلندترین آسیاب­های بادی جهان هستند که بزرگ ­ترین آنها ۴۴.۸ متر ارتفاع دارد.

آسیاب های بادی سخیدام، بزرگترین آسیاب بادی های جهان در نزدیکی شهر رتردام.

با این وجود بر خلاف تصور عموم، قدیمی ­ترین آسیاب بادی جهان، متعلق به هلند نیست. بلکه قدیمی ­ترین آسیاب بادی جهان که بیش از هزار سال قدمت دارند، آسیاب ­های بادی نشتیفان در استان خراسان رضوی است.

آسبادهای نشتیفان

آسبادهای نشتیفان

نشتیفان شهری کوچک و قدیمی در نزدیکی مرز ایران و افغانستان است که مجموعه آسیاب ­های بادی آن در میان مردم محلی به آسباد معروف است. آسباد به معنای سنگی است که با باد کار می ­کند. علاوه بر آسیاب­ های بادی نشتیفان، آسبادهای خواف و نهبندان نیز جزو آسیاب­ های بادی قدیمی و بسیار زیبا در این منطقه هستند.

هیچ­ کدام از این آسیاب­ های بادی امروزه مورد استفاده قرار نمی­ گیرند و تعدادی از آنها در خطر تخریب جدی قرار دارند. در گذشته در استان­ ­های خراسان و سیستان و بلوچستان استفاده از آسیاب ­های بادی بسیار مرسوم بود و برای به آرد تبدیل کردن غلات از آنها استفاده می­ شد. نیروی تأمین کننده برای به حرکت درآوردن این آسیاب­ ها، بادهای معروف ۱۲۰ روزه سیستان است که معمولا در ماه ­های گرم سال شروع به وزیدن می­ کند. نام نشتیفان هم برگرفته از همین بادها و به معنی نیش توفان است.

در میان این آسیاب ­های بادی، تنها آسیا ب­های بادی نشتیفان ثبت ملی شده ­اند و تا حدودی به آنها رسیدگی شده و مرمت و بازسازی شده ­اند. اما آسیاب ­­های بادی خواف و نهبندان به حال خود رها شده­اند. امروزه از آسیاب ­های بادی بیشماری که در این مناطق وجود داشتند، تنها همین چند مجموعه ها به جای مانده که از آنها به درستی نگهداری نمی ­شود و از آنجایی که این آسیاب ­ها از خشت و گِل و چوب ساخته شده­ اند، در خطر جدی تخریب و مورد صدمه قرار گرفتن به دلایل مختلف، از جمله ناآگاهی مردم بومی برای محافظت از آنها قرار دارند.

آسبادهای نهبندان

آسیاب ­های بادی نشتیفان، خواف و نهبندان در کنار هم و به صورت مجموعه آسیاب­ های به هم پیوسته ساخته شده ­اند که در طبقه پایین آن سنگ ­های آسیاب و در بالا پره ­های چوبی آسیاب قرار دارند. در شهر نشتفیان ۴۰ آسیاب بادی هنوز وجود دارد که اکثر آنها مرمت و بازسازی شده­ اند.

پره­های آسیاب­ های بادی خراسان بر خلاف پره­های آسیاب­ های بادی معمول، از جمله آسیاب­ های بادی هلند، به صورت دایره­ای نمی­ چرخند و آنها به صورت عمودی دور یک ستون عمودی قرار داده می­ شوند.

این آسیاب ­های بادی مورد بی ­توجهی تام مسوولان محلی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری واقع شده­ اند، به گونه­ ای که شاید کمتر کسی اسم آنها را شنیده باشد و از پتانسیل آنها برای جذب گردشگر و آبادانی هر چه بیشتر این مناطق هیچ­ گونه بهره ­برداری ­ای نمی­ شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)