همنشین بهار: «سرزمینِ گوجه‌ هایِ سبز» و اعدام چائوشسکو

راهی رومانی شدم تا «سرزمین گوجه های سبز» را که برنده نوبل ادبیات «هرتا مولر»  Herta Müller  در رمان معروفش به تصویر کشیده از نزدیک ببینم.

می‌خواستم پای صحبت کسانی بنشینم که دوران چائوشسکو را تجربه کرده اند. دوست داشتم بدانم چرا «هرتا مولر» نام کتابی را که به اوضاع رومانی می‌پردازد، قلب حیوانی Animalul inimii  گذاشته است؟

با مضمون سخنرانی «هلموت فروندورفر» Helmut Frauendorfer (رومانی جزیره‌ای نگون‌بخت در جنوب شرقی اروپا است)،

و با نظرات «ماتئی ویسنی‌یک» Matei Vişniec  نمایشنامه‌نویس رومانیایی- فرانسوی که در نمایشنامه «تماشاچی محکوم به اعدام» Le Spectateur condamné à mort حکومت خودکامه عصر چائوشسکو را زیر ذرّه بین گرفته و نشان داده عدالت به مسلخ می‌رود و ارزش‌ها لگدمال می‌شوند، اندکی آشنا بودم.

همچنین دو فیلم سینمایی از «کریستین مونگیو» Cristian Mungiu (در مورد رومانی) را دیده بودم. «قصه‌هایی از دوران طلایی» Amintiri din Epoca de Aur و «چهار ماه، سه هفته و دو روز»

۴ luni, 3 săptămâni și 2 zile

***

در فیلم «قصه‌هایی از دوران طلایی»، اهالی روستایی کوچک باید کار و زندگی خودشان را رها کرده، درختان را رنگ آمیزی و چراغانی کنند، به گاوهای خودشان «قشو» (برس تمیز کننده) بکشند و منگوله های رنگ و وارنگ بیآویزند و جاده‌های روستا را آب و جارو کنند چون یکی از مسؤولین عالی‌رتبه قرار است قدم رنجه فرمایند و تشریف فرما شوند.

فیلم «چهار ماه، سه هفته و دو روز» هم سقط جنین غیر قانونی در کوچه پس کوچه های تحت کنترل چائوشسکو را مجسم می‌کند و چه پنهان کاریهای عجیب و غریبی…، انگار زمان فاشیستها است و باید اعلامیه ای مخفیانه رد و بدل شود. (در زمان چائوشسکو، دستور حکومتی این بود: همه باید بچه دار شوند.)

منابعی که بر شمردم نظر فرهنگ ورزان رومانی را در مورد رژیم پیشین بازتاب می‌دهد. دو فیلم «کریستین مونگیو» هم، نمادی از خفقان در  دوران چائوشسکو است، امّا نمایش کامل محاکمه او و همسرش و تماشای کسانیکه تشنه خون آن دو بودند، حرف و حدیث دیگری دارد:

انسان، گرگ انسان است.

…