این گزارش وضعیت حقوق بشر در ماه سپتامبر سال ۲۰۱٨ مصادف با ١٠ شهریور تا هشتم مهرماه ۱۳۹۷ خورشیدی، در شرق کوردستان است که به کوشش جمعیت حقوق بشر کوردستان با استناد به گزارش‌های متعدد این سازمان حقوق بشری گردآوری‌شده است. شایان‌ذکر است این گزارش به دلیل عدم اجازه حکومت ایران به سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشری گزارش کاملی نیست و تنها بخشی از نقض سامانمند حقوق بشر در شرق کوردستان را به تصویر می‌کشد.
حکومت جمهوری اسلامی ایران با بازداشت شهروندان کورد توسط نیروهای امنیتی و انتظامی با نقض حقوق مدنی و سیاسی، نقض آزادی عقیده و بیان، نقض حق حیات و امنیت شخصی، تبعیض‌های حکومتی، هتک حرمت شهروندان و همچنین شکنجه زندانیان سیاسی و نادیده گرفتن حقوق بنیادین زندانیان سیاسی، ماه موردبررسی را به پایان رساند.
طبق ماده ١٩ اعلامیه جهانی حقوق بشر هر فردی حق آزادی عقیده و بیان دارد. همین‌طور دربند یکم ماده ۹ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی آمده است: هر کس حق آزادی و امنیت شخصی دارد: هیچ‌کس را نمی‌توان بە مناسبت عقایدش مورد مزاحمت و ترس قرارداد.
بند دوم ماده ١٩ می‌افزاید: هر کس حق آزادی بیان دارد: این حق شامل آزادی تفحص و تحصیل و اشاعه اطلاعات و افکار از هر قبیل بدون توجه به سرحدات خواه شفاهاً یا به‌صورت نوشته یا چاپ یا به‌صورت هنری یا به هر وسیله دیگر به انتخاب خود است.
همچنین در مادهٔ ٢٢ آمدە است کە هرکسی به‌عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه کوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازمان‌دهی منابع هر مملکت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه شخصیت خویش، به دست آورد؛ و طبق ماده ۵ هیچ‌کس را نمی‌توان شکنجه کرد یا مورد عقوبت یا روش وحشیانه و غیرانسانی یا اهانت‌آمیز قرارداد.
مطابق با کنوانسیون‌های به رسمیت شناخته‌شده جهانی در رابطه با حقوق بشر و حقوق سیاسی و اجتماعی اجتماع‌های بشری، هر فرد و جامعه‌ای حق دارد حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود را مطالبه و جهت احقاق آن تلاش نماید، هیچ جماعت یا گروهی برتر بر دیگری نیست و همه باید از حقوق طبیعی و به رسمیت شناخته‌شده بهره‌مند شوند.
اعدام
یازدهم شهریورماه حکومت جمهوری اسلامی ایران در شبکه استانی حکومتی برای استان سنه، با پخش مستندی در حال برنامه‌ریزی و منحرف کردن اذهان عمومی و آماده‌سازی فضای جامعه و اعدام قریب‌الوقوع فعال سیاسی کورد رامین حسین پناهی را دارد.
چهارشنبه ۱۴ شهریورماه ۹۷ مأموران زندان رجایی شهر کرج زندانیان سیاسی محکوم‌به اعدام زانیار و لقمان مرادی را به بند سپاه منتقل کردند.
جمعه ۱۶ شهریورماه سال ۱۳۹۷، مادر زانیار مرادی در یک ویدئو منتشرشده توضیح می‌دهد که: بعدازآنکه یکی از اعضای خانواده ایشان در یک دیدار با زانیار و لقمان مرادی دیدار می‌کند، هردوی آنان اعتصاب غذا کرده‌اند که کارکنان زندان گفته‌اند آنان را به بند زندان بازخواهند گرداند اما زانیار می‌گوید این دروغ است و ما را برای اعدام منتقل کرده‌اند و به ما گفته‌اند که روز شنبه اعدام خواهیم شد.
جمعیت حقوق بشر کوردستان، علاوه بر محکوم کردن سیاست‌های حکومت جمهـورى اسلامى ایران در شرق کوردستان، به اجرا درآوردن اعدام زانیار و لقمان مرادى، رامین حسین پناهـى و هـدایت عبدالله پور مثابه با دشمنى کردن با حقوق و زندگى انسانى می‌بیند.
فعال مدنی، فرهنگی و حقوق بشری کردستان در بیانیه‌ای خواستار توقف اعدام زندانیان سیاسی کورد محکوم به اعدام، زانیار مرادی، لقمان مرادی و رامین حسین پناهی شدند.
زندان گوهردشت، متصدیان جمهـورى اسلامى ایران، اقدام به انجام کارهـاى غیر حقوق بشرى نموده‌اند. آنان تمام ارتباطات داخل زندان را به بیرون قطع نموده و با ایجاد رعب و وحشت دو تن از زندانیان سیاسى کورد را به نام‌های زانیار و لقمان مرادى را بدون هـیچ سند و مدرک قانونى و تنهـا به دلیل انتقام‌گیری، براى اجراى اعدام (قتل دولتى) به سلول‌های انفرادى منتقل نموده‌اند.
سحرگاه ۱۷ شهریورماه، سه زندانی سیاسی کورد به اسامى زانیار مرادى، لقمان مرادى و رامین حسین پناهـى اعدام شدند.
پس از تقاضاى خانواده‌های زانیار و لقمان مرادى و رامین حسین پناهی زندانیان اعدام‌شده روز شنبه، در مورد پس گرفتن پیکر آن‌ها، حکومت ایران اعلام نموده که به‌هیچ‌وجه آن‌ها را تحویل نمی‌دهد و دولت آن‌ها را در جایى نامعلوم دفن می‌کند.
دو پیشمرگە طی روزهای گذشتە در حالی کە زخمی بودەاند، توسط سپاه پاسداران در اورمیە اعدام شدند. حزب دموکرات کوردستان (حدکا) روز یکشنبه ۱۸ شهریورماه ۹۷ با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد کە دو پیشمرگه این حزب به نام‌های «احمد شباب و ناصر عزیزی» پس‌ازآن که زخمی شده و به اسارت سپاه پاسداران درآمدند، توسط سپاه پاسداران اعدام شدند.
١٩ شهریورماه ١٣٩٧ شمسى، «زندانى سیاسى کورد محکوم به اعدام کمال احمد نژاد» فرزند رحیم اهل روستاى گامیشگولى میاندوآب در زندان شهر میاندوآب اعدام شد.
ارسلان خودکام، زندانی محبوس در زندان مرکزی ایران در اورمیه به اتهام «جاسوسی و همکاری با احزاب معاند نظام» به اعدام محکوم شد. وی از اعضای سپاه پاسداران در شهر مهاباد است.
محی‌الدین ابراهیمی، زندانی سیاسی محبوس در زندان مرکزی ایران در اورمیه از سوی شعبه دو دادگاه انقلاب ایران به اتهام عضویت در یکی از احزاب اپوزیسیون کوردستانی به اعدام محکوم شد.
زندان و بازداشت
بازداشت، احضار، صدور حکم، پرونده‌سازی، تهدید، نقض حقوق زندانیان
۲۰ شهریور ۱۳۹۷ خورشیدی یک زندانی کورد بە نشانی «سجاد جەمالی فرد» در زندان مرکزی اورمیە بەدلیل عدم رسیدگی پزشکی و اعزام نکردنش بە مراکز درمانی خارج از زندان جانش را از دست دادە است. از سوی دیگر و طی هفتەی گذشتە، دو زندانی دیگر بەنام‌های غلام‌رضا تو براق قلعە بە اتهام مربوط بە مشروبات الکلی و «رضا ملک رضایی» در زندان مرکزی اورمیە بە دلیل عدم رسیدگی پزشکی از سوی مسئولین، جانشان را از دست دادند.
٢ مهرماه ١٣٩٧ خورشیدى، یک جوان کورد کرماشانى «وحید علمایى» زندانى در زندان گوهردشت شهر کرج به علت شکنجه نیروهاى امنیتى جمهورى اسلامى ایران در این زندان جان خود را از دست داد.
۸ شهریورماه ۱۳۹۷ خورشیدی، یک شهروند کورد بانام «لطیف احمدی» از اهالی شهر جوانرود در شرق کوردستان بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل‌شده است.
بی‌خبری از سرنوشت فعالان بازداشتی کورد، دوم مردادماه، آرمان غفوری از فعالین مدنی و از اعضای فعال انجمن سبز چیای مریوان توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد. بعد از سپری شدن مدتی و گمانه‌زنی در مورد وضعیت این فعال کورد، به گفته فعالان شهر مریوان، وی در یک تماس تلفنی با خانواده‌اش از حضور خود در بازداشتگاه جمهوری اسلامی خبر داده است.
سحر کاظمی فعال محیط زیستی اهل سنه ۱۸ مردادماه توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد. از زمان بازداشت تاکنون خبری در مورد وضعیت این فعال کورد به دست نیامده است.
همچنین دیگر فعال محیط زیستی اهل سنه، مسلم سبحانی ۲۹ مردادماه بعد از تفتیش منزل و ضبط وسایل شخصی از سوی نیروهای امنیتی بازداشت و از سرنوشت وی هم تاکنون اطلاعی در دست نیست.
در ادامه فشارهای جمهوری اسلامی ایران بر فعالان کورد در شرق کوردستان، روز ۲۹ مردادماه، بهنام ابراهیم‌زاده فعال کارگری کورد اهل شهر شنو «اشنویه» توسط اطلاعات سپاه جمهوری اسلامی ایران در کرماشان بازداشت و بعد از گذشت چند روز، ایشان طی یک تماس تلفنی حضور خود را در نهاد امنیتی مذکور به خانواده‌اش خبر داده است.
۱۳ شهریور دو فعال محیط‌زیست بانام‌های سامان منصوری و جمال محمدی در محل کار خود در شهرک صنعتی ۲ در سنه «سنندج» از طرف نیروهای لباس شخصی بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده‌شده‌اند.
١-حبیب‌الله کریمی فعال کارگری ۲-خالد حسینی از اعضای کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری ۳- مظفر صالح نیا عضو اتحادیه آزاد کارگران ایران ۴- ولی نصری عضو گروه کوهنوردی ارغوان ۵- علی میرزایی ۶- رضا امجدی عضو کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری ۷- هاجر سعیدی فعال کارگری ۸- حسین گویلی از اعضای گروه کوهنوردی چهل چشمه. به اتهام شرکت در مراسم گرامیداشت جان‌باختگان محیط‌زیست مریوان شریف باجور و سه تن دیگر از فعالین محیط‌زیست بازداشت شدە و چهاردهم شهریور با قید ضمانت آزاد شدند.
احتمال استرداد یک زندانی سیاسی کورد، مسئولین زندان کاشمر چندین بار به شاکر باقی زندانی سیاسی کورد اعلام کرده‌اند که وی را به ترکیه تحویل می‌دهند.
١٣ شهریورماه سال جاری، نجف مهدی پور روزنامه‌نگار، مدیرمسئول و صاحب‌امتیاز دوهفته‌نامه تعلیق شده «باخترزمین» از سوی دادگاه انقلاب در ایلام احضار و به اتهام توهین به رهبر جمهوری اسلامی ایران و تبلیغ علیه نظام به یک سال حبس تعزیری محکوم شد.
خانواده و بستگان زانیار مرادی زندانی سیاسی اعدام‌شده توسط جمهوری اسلامی ایران در شهر مریوان پس از انتشار اعلامیه روز و تاریخ عزاداری (روز دوشنبه و سی شنبه ۱۹ و ۲۰ م شهریورماه) برای زانیار مرادی در منزل حسین مرادی پدربزرگ زانیار مرادی با تهدید اداره اطلاعات روبرو می‌شوند که در این رابطه عموی زانیار مرادی دستگیرشده و به خانواده‌شان اعلام کرده‌اند که باید تمام اعلامیه‌های عزاداری برچیده و جمع شوند در غیر این صورت عموی زانیار مرادی آزاد نخواهد شد، برای همین آنان ناچار می‌شوند که همه‌ی اعلامیه‌ها را جمع کنند.
سه فعال شناخته‌شده کورد را به نام‌های «سوران دانشور آرام فتحی و مسلم بهرامی» در روز اعتصاب عمومی شرق کوردستان بازداشت کرده‌اند.
۲۱ شهریورماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران در شهر سنه «سنندج» اقدام به بازداشت سه فعال مدنی این شهر به نام‌های «مختار زارعی، مظفر صالح نیا و خالد حسینی» نمودند. از سوی دیگر دیروز «بیستم شهریور»، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران هنرمند کورد «علی عابدی اهل شهر سقز» را تهدید کرده‌اند در صورت پیوستن به اعتصاب عمومی روز چهارشنبه آموزشگاه موسیقی وی را پلمپ می‌کنند.
۲۱ شهریورماه ۱۳۹۷ خورشیدی، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران منسوب به لباس شخصی در خیابان‌های شهر شنو «اشنویه» دو فعال مدنی را بانام‌های «خالد گنجی» و «رشید ناصر زاده» را بازداشت کردند.
۱۲ مرداد، دو زندانی کورد، «هوشمند علی پور- و -محمد استاد قادر» توسط نیروهای امنیتی بازداشت و برای هفته‌ها از هرگونه تماس با دنیای بیرون محروم شدند.
روز ۱۶ مرداد، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران برنامه‌ای را پخش کرد که در آن این دو زندانی به نقش خود در حمله به پایگاه امنیتی واقع در سقز «اعتراف» کردند.
این اقدام نقض روشن حقوق بازداشت‌شدگان در خصوص عدم اجبار به اقرار علیه خود و بهره‌مندی از اصل برائت و محافظت در مقابل رفتارهای بی‌رحمانه، ضد انسانی و توهین‌آمیز است. عفو بین‌الملل نتوانسته است اطلاعات بیشتری در مورد وضعیت محمد استاد قادر به دست بیاورد. وزارت اطلاعات به دنبال دستگیری هوشمند علی پور و محمد استاد قادر ادعا کرد که اعضای «گروهک‌های تجزیه‌طلب و تکفیری» که به یک پایگاه امنیتی در سقز حمله کرده بودند، بازداشت‌شده‌اند.
٢٢ شهریورماه ١٣٩٧ خورشیدى، نیروهـاى امنیتى جمهـورى اسلامى ایران در شهر سنە، ثریا خدرى از فعالین این شهـر را به هـمراه دو فرزندش بازداشت کردند.
مسلم سعید پور، از فعالین مدنى اهـل روستاى تنگیسر و ساکن سنه، در تاریخ ٢٢ شهریورماه ١٣٩٧ خورشیدى، به اداره اطلاعات سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در شهـر سنه احضار شده و بازداشت گردیده است.
۲۰ شهریور، یک روز قبل از اعتصاب عمومی شرق کوردستان هفت نفر از شهروندان شهر ربط به نام‌های «جعفر رسول پور، بهمن ددان ساز، محمد اهل روستای لیلانە، محمدامینی اهل روستای سوِروی، وفا و محمد اهل روستای جبرند» از توابع سردشت توسط اداره اطلاعات ایران بازداشت‌شده‌اند.
یک شهروند کورد به نام «برزان محمدی فرزند احمد» در اعتراضات مردادماه امسال در شهر تهران بازداشت و بعد از گذشت یک ماه وضعیت قضایی وی مشخص نیست.
احمد امینی، فعال کارگری و از کارگران اخراج شده شرکت فولاد زاگرس از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب جمهوری اسلامی در سنه «سنندج» به ریاست قاضی سعیدی به اتهام توهین به رهبری به ۶ ماه حبس تعلیقی محکوم شد.
مصطفی قادر زینب و رحیم محمودی دو شهروند اهل اورمیه هستند که در هنگام هجوم ارتش ترکیه به عفرین وارد نیروهای ی.پ.گ شده و در جنگ علیه ترکیه شرکت کردند. این دو شهروند کورد در درگیری‌های عفرین زخمی شده و به بیمارستانی در شهر حلب منتقل شدند که در آنجا نیروهای سوری به تابعیت ایرانی آن‌ها پی برده و آن‌ها را بە سپاه پاسداران ایران تحویل می‌دهند.
سپاه پاسداران ایران این دو شهروند را در زمستان ۹۶ به ایران منتقل کرده و پس از یک هفته بازجویی در زندان اوین تحویل اطلاعات در اورمیه داده‌اند. پس از مدت‌ها بازجویی شعبه ۳ دادگاه انقلاب این دو شهروند را به جرم عضویت در گروه‌های معاند نظام، اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام، مجموعاً به ۲۲ سال زندان محکوم کرده است. این حکم در ۳۱ شهریور از سوی دادگاه تجدیدنظر در اورمیه تائید شد.
۲۸ شهریورماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی، تائید حکم یک سال حبس تعزیری دادگاه بدوی از سوی دادگاه تجدیدنظر، به فعال کورد «ارسلان بُرنا» ابلاغ شد.
پس از گذشت سه ماه از بازداشت کاوه بابا میری فعال مدنی و زیست‌محیطی کورد کماکان از سرنوشت وی اطلاعی در دسترس نیست.
طی روزهاى گذشته سه فعال فرهنگى کورد اهل شرق کوردستان به نام‌های «مصطفى باقرى آشنا» با تودیع وثیقه ٢٠٠ میلیون تومانى، «سید اردشیر موسوى» با قرار ١۵٠ میلیون تومان و «ارسلان هدایتى» با کفالت از زندان دیزل آباد جمهوری اسلامی ایران در کرماشان آزاد شدند. بر اساس گزارش، دیگر زندانى فرهنگى کورد به نام «شهریار طهماسبى» به دلیل عجز از تودیع وثیقه ١۵٠ میلیون تومانى کماکان در زندان دیزل آباد به سر می‌برد. این زندانیان ١۵ تیرماه امسال توسط نیروهاى اطلاعات سپاه جمهوری اسلامی در کرماشان در شهرهاى کرماشان، کنگاور و سنه بازداشت‌شده بودند
دوم مهرماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی شش شهروند کورد در شهر بانه به نام‌های «میلاد رسولی، محسن قادر پناهی، ارکان رضایی، رزگار محمدی، طیب احمدی، عطا رشید زاده» از سوی نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت و به مکان نامعلومی انتقال داده شدند.
از روز چهارشنبه برابر با ۲۱ شهریورماه سال جاری اطلاعات سپاه جمهوری اسلامی در شهر مریوان، خانواده دو فعال حقوق بشری و سیاسی عدنان رشیدی و کیومرث رشیدی را سه بار به این نهاد امنیتی احضار و مورد بازجویی و تهدید قرار داده است. چهارشنبه مصادف با اعتصاب عمومی تمامی شهرهای شرق کوردستان، خانواده این دو فعال کورد از سوی اطلاعات سپاه پاسداران در چندین تماس تلفنی مورد تهدید قرارگرفته و روز بعد به این نهاد امنیتی احضار و در مورد فعالیت‌های این دو فعال کورد به خانواده‌هایشان هشدار داده شد. به گفته یک منبع مطلع: طی ده روز گذشته سه بار پدر و برادر عدنان رشیدی و کیومرث رشیدی فعالان کورد ساکن جنوب کوردستان (اقلیم کوردستان) احضار و ساعت‌ها بازداشت و مورد بازجویی قرارگرفته‌اند.
دوم مهرماه سال ۹۷ خورشیدی، یک شهروند کورد اهل شهر سقز به نام «کامیل عزیزی» از سوی اداره اطلاعات جمهوری اسلامی بازداشت شد.
باگذشت قریب به سه ماه از بازداشت هوشیار کسرایی شهروند اهل روستای نی از توابع مریوان با توجه به پیگیری‌های خانواده از مراجع قضایی و امنیتی از مکان و دلیل بازداشت این شهروند کورد اطلاعی در دست نیست.
اجلال قوامی، روزنامه‌نگار و فعال مدنی، از سوی دادگاه ۱۰۹ کیفری ۲ ایران در شهر سنه بە اتهام نشر اکاذیب بە قصد تشویش اذهان عمومی، به ۸ ماه حبس تعزیری محکوم شد.
دوم مهرماه ۹۷ خورشیدی، کاظم ایمان زاده، مدیرمسئول و سردبیر سایت خبری هیوا نیوز با دریافت احضاریه‌ای از سوی شعبه اول دادگاه کیفری جمهوری اسلامی در سنه «سنندج» به این دادگاه احضار و باید در مدت ده روز در این دادگاه حضور یابد.
دست‌کم چهار تن از شهروندان در استان اورمیە به اتهام «همکاری با احزاب اپوزیسیون کوردستانی» بازداشت شدند. این شهروندان پس از بازداشت توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران به مکان نامعلومی منتقل شدند. هویت بازداشت‌شدگان «انور جنگی»، «حسن ارتنگ»، «آرام خرسندی»، «افسانه خرسندی» عنوان‌شده است.
یک فعال مدنى به نام صدیق رستمى در شهـر سنه به اتهـام توهـین به رهـبر جمهـورى اسلامى ایران، به شعبه ١ دادگاه انقلاب ایران در شهر سنه احضار شده است. در احضاریه از نامبرده خواسته‌شده است در روز ١۵ مهـر ۱۳۹۷ در شعبه ١ دادگاه انقلاب ایران در شهر سنه حاضر شود.
کارگران
بنا به اعلام مرکز آمار کشور ایران، نرخ رسمى بیکارى زنان شهـرى ١۵ تا ٢٩ ساله در شهـرهـاى شرق کوردستان به ۷۱٫۸ درصد اعلام شد که ۲۱٫۱ در صد بیشتر از میانگین کشور است. بر اساس گزارش مرکز نیروى کار در کشور ایران، شرق کوردستان بالاترین نرخ بیکارى زنان نقاط شهـرى را در میان استان‌های دیگر ایران دارد، در گزارش مذکور که به‌تازگی منتشرشده، نرخ رسمى بیکارى زنان شهـرى در وضعیت بحرانى قرارگرفته است.
کولبران و کاسب‌کاران
٧ شهـریور ١٣٩٧ نیروهـاى انتظامى مرزبانى در منطقه‌ی مرزى گولى میراویان براى دستگیرى کاسب‌کاران منطقه کمین کرده و کاسب‌کاران از ترس کشته شدن پا به فرار گذاشتند و در هـمین اثنا نیروهـاى انتظامى در اقدامى غیرانسانی اسب‌های این کاسب‌کاران را که هـیچ بارى هـم نداشتند به گلوله بسته و تعداد ٣۵ رأس اسب را کشته و لاشه‌ی آن‌ها را در همان‌جا رهـا نمودند.
١٠ شهـریور ١٣٩٧ یک کولبر جوان به نام محمود کتابى، اهـل شهـرستان بانه جان خود را براثر شلیک مستقیم نیروهـاى مرزى جمهـورى اسلامى ایران از دست داد. این کولبر متأهـل بوده و داراى یک فرزند هشت‌ساله است.
١٣ شهریورماه ١٣٩٧شمسی، یک کولبر کورد اهل شهر سقز از شرق کوردستان به نام «آکو مینایى» ٢٣ ساله فرزند توفیق اهل روستاى پیر عمران از توابع شهر سقز به دلیل شلیک مستقیم نیروهاى نظامى جمهورى اسلامى در مرز ننور بانه زخمى شد.
٢١ شهریورماه ١٣٩٧ شمسى، درنتیجه شلیک مستقیم نیروهاى نظامى جمهورى اسلامى ایران یک کاسب‌کار اهل شهر بانه به نام «زانا محمدى فرزند اسماعیل » در نزدیکى سد «گاران» شهر مریوان جان خود را از دست داد.
٢٠ شهریور ١٣٩٧ یک کولبر کورد ۴٧ ساله در اثر انفجار مین جانش را از دست داد. این کولبر به نام اسکندر گاگشى اهل روستاى کانى زرد سردشت، در کوهستان مامند ناحیه هلشو در جنوب کوردستان، در حین کولبرى و در اثر انفجار مین جانش را از دست داد.
۲۵ شهریورماه سال ۱۳۹۷ خورشیدی، یک کولبر کورد در مرز شهر سردشت براثر تیراندازی نیروهای مرزبانی به‌شدت زخمی شد. این کولبر کورد بانام «رحیم باپیری» اهل روستای سیسر شهر سردشت، هنگام کولبری در منطقه دولبی این شهر از سوی نیروهای مرزبانی مورد شلیک مستقیم قرارگرفته و به‌شدت زخمی شد.
یکشنبه ٢۵ شهریورماه، در مرز مابین جنوب و شرق کوردستان دو کولبر به نام (ن، م) با شلیک مستقیم نیروهای سپاه پاسداران ایران زخمى و به بیمارستانی در شهر هولیر در جنوب کوردستان منتقل شدند. این دو کولبر در کوهستان‌های «کیله شین» از توابع شهر سیدَکان به‌وسیله تیراندازى سپاه پاسداران زخمى شدند.
هشت کولبر که در حال رفتن به مرز مابین شرق و جنوب کوردستان در بانه بودند، مصدوم شدند. یک دستگاه خودرو تویوتا استیشن که حامل تعدادی کولبر بود با یک دستگاه خودرو پژو پارس در جاده کریم‌آباد برخورد کرد که در پی این حادثه راننده پژو و ٨ کولبر مصدوم شدند.
٢٧ شهریورماه ١٣٩٧ خورشیدى، در مرز چالدران نیروهاى نظامى جمهورى اسلامى گروهى از کولبران را مورد هدف تیراندازى خود قرار می‌دهند که درنتیجه آن‌یک کولبر کشته و دو کولبر نیز زخمى می‌شوند. به نقل از گزارش، کولبرى به نام «نعمت شهبازى حیدران لو» ٣٠ ساله و ساکن روستاى عیسى گلیک از توابع چالدران جانش را ازدست‌داده و این کولبر متأهل و داراى دو فرزند است همچنین دو کولبر دیگر به نام‌های «محمدحسین نژاد» و «پیمان قلى زاده» به‌سختی زخمى شده‌اند.
٢٩ شهریورماه ١٣٩٧ خورشیدى، یک کولبر کورد به نام «یادگار محمودى» ٢٣ ساله اهل شمشیر به علت سقوط از ارتفاعات کل هراتى نوسود زخمى شد.
سە کولبر کورد ۲ مهر ۱۳۹۷ بر با مین‌های تلەی سپاە پاسداران ایران برخورد کرده که درنتیجه انفجار مین‌ها دو نفر «عبداللە محمد زادە اهل روستای تینال مریوان و علی نادری اهل روستای گَوَنتو در دیواندرە» کشتە و یک نفر «حمید باینچو» از ناحیه پا زخمی شده است.
پنجم مهرماه سال ۹۷، یک کولبر کورد به نام «بهزاد قاسمی فرزند ممند» اهل شهر ربط در شرق کوردستان هنگام کولبری در مرز سردشت دچار ایست قلبی شده و جان سپرد.
دو کولبر کورد اهل سلماس بانام‌های عبدالعزیز فنکی و میر حاج علیزاده با شلیک مستقیم نیروهای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بە شدت زخمی شدند. نیروهای نظامی ایران در کوهستان «چل مر شهیدان» واقع در مرز اورمیە بە سوی دستەای از کولبران شلیک کردە و درنتیجە این تیراندازی این دو کولبر بە شدت زخمی شدەاند. بر اساس اطلاعات دریافتی، وضعیت عمومی عبدالعزیز فنکی نامناسب اعلام شدە است.
مین
واحد مهندسی سپاه قدس جمهوری اسلامی ایران مدتی اسلامی اقدام به کاشت مین در مرز میان شهر مریوان و شهر پنجوین نموده است. به گفته شاهدان عینی، واحد مهندسی سپاه قدس مدتی است در حدفاصل روستاهای مرزی دولبی «دۆڵەبێ» با خط حائل پنجوین در اقلیم کوردستان در حال کاشت مین است. از سوی دیگر در روستاهای مرزی مریوان «ساوجی، دَرَوَران و ارتفاعات سوُرِن (سورێن)» این واحد سپاه طی چند سال گذشته اقدام به کاشت مین نموده است.
انفجار یک مین در روستای دَل از توابع مریوان باعث قطع پای یک مرد چهل‌ساله به نام مهدی خوگر در حین کار در باغی نزدیک این روستا شد.
٢٠ شهریور ١٣٩٧ یک کولبر کورد ۴٧ ساله در اثر انفجار مین جانش را از دست داد. این کولبر به نام اسکندر گاگشى اهل روستاى کانى زرد سردشت، در کوهستان مامند ناحیه هلشو در جنوب کوردستان، در حین کولبرى و در اثر انفجار مین جانش را از دست داد.
سە کولبر کورد ۲ مهر ۱۳۹۷ بر با مین‌های تلەی سپاە پاسداران ایران برخورد کرده که در نتیجه انفجار مین‌ها دو نفر «عبداللە محمد زادە اهل روستای تینال مریوان و علی نادری اهل روستای گَوَنتو در دیواندرە» کشتە و یک نفر «حمید باینچو» از ناحیه پا زخمی شده است.
سوم مهرماه ١٣٩٧ خورشیدى، در تلاشى براى پاک‌سازی مناطق آلوده به مین در ایلام، در شهر دهلران منطقه بیات (نزدیک پایگاه سربازى بیات ٢) یکى از اعضاى گروه پاک‌سازی مین به نام «عبدالکریم محمدى» براثر انفجار مین از نوع M۱۴ به‌سختی از ناحیه صورت زخمى شد.
هفتم مهرماه، انفجار مین در حین عملیات پاک‌سازی پایگاه متروکه احمد مرده در سنه «سنندج» موجب قطع پای راست یک تخریبچی به نام علی‌اشرف جوانی از کارکنان مرکز مین‌زدایی مستقر در استان شد.
به قتل رساندن و ترور شهروندان
۲ مهرماه ۱۳۹۷ خورشیدی، در شهر دربندیخان در استان سلیمانیه در جنوب کوردستان دو تن از عوامل جمهوری اسلامی ایران در یک اقدام تروریستی، با سلاح مجهز به خفه کن و هدف قرار دادن یک فعال سیاسی کورد بانام «لقمان شهابی» اهل شرق کوردستان، اقدام به ترور وی کردند. بر اساس گزارش، این اقدام در مقابل چشم مادر لقمان صورت گرفته است و نامبرده سریعاً به بیمارستان منتقل می‌شود که خوشبختانه از مرگ نجات پیدا می‌کند.
١٣ شهریور ١٣٩٧، نیروهاى انتظامى ایران در شهر اورمیه در حین بازداشت یک شهروند کورد موجب مرگ وى گردیدند.
نام این شهروند اورمیه اى عرب تیو، ٣٨ ساله و ساکن شهرک دانشگاه اورمیه در شرق کوردستان بوده، وی حین فرار از دست نیروهاى انتظامى جمهورى اسلامى ایران که قصد دستگیرى وى را داشتند، از بام خانه سقوط نموده و جان خود را از دست داد.
۱۴ شهریورماه سال ۱۳۹۷، نظامیان سپاه پاسداران در شهرستان سردشت به مردم حمله کرده که در نتیجه آن یک نفر بانام ناصر ابراهیم‌زاده کشته‌شده و چند تن دیگر نیز زخمی شده‌اند. گزارش‌های رسیده حاکی از آن است که نظامیان جمهوری اسلامی ایران در منطقه کپران – مشرف بر جاده روستای بیوران و شهرستان سردشت که در آن منطقه یک پایگاه سپاه پاسداران واقع‌شده است به مردم هجوم بردە و در این درگیری یک نفر از اهالی روستای گولان توسط نیروهای سپاه کشته‌شده و چند تن دیگر نیز مجروح شده‌اند.
٣١ شهریورماه ١٣٩٧ خورشیدى، جسد یک معلم با مشخصات «فرزاد وزیرى» ٢٨ ساله و داراى مدرک فوق‌لیسانس در منزل پدرى وى در شهر سنه «سنندج» پیدا شد. طبق گفته پزشک قانونی وی به‌وسیله مصرف سیانور جان خود را ازدست‌داده است. این معلم کورد مدتی پیش به دلیل یک پست فیس‌بوکی از سوی اداره اطلاعات احضار و مورد تهدید قرارگرفته بود. در کنار جسد فرزاد یک نامه با دست خط وی پیداشده که در این نامه چنین آمده است: «من هیچ مشکلى نداشته‌ام و تنها از ادامه زندگى خسته‌ام و خودکشى من را پى گیرى نکنید.» بعدازاین رویداد اداره اطلاعات خانواده نامبرده را تهدید کرده‌اند کە اگر می‌خواهید برای دیگر فرزندانتان مشکلی پیش نیاید، از پیگیری خودکشی فرزندتان خودداری کنید.
منابع کورد یارسان می‌گویند یک جوان کورد پیرو آیین یارسان به نام رامین حسینی مشهور به سید رامین مشعشعی ساکن روستای قلقل شهرستان تویسرکان در سازمان اطلاعات همدان در سه‌شنبه سوم مهرماه ۱۳۹۷ به قتل رسیده است. رامین حسینی نوه نصرت مشعشعی و از خانواده نظام‌الدین مشعشعی از بزرگان آیین یارسان طایفه آتش بگی است که جم خانه مشهور آن طایفه در گره بان هرسین کرماشان قرار دارد.
خودکشی و قتل ناموسی
۱۳ شهریورماه سال ۱۳۹۷، یک زن جوان به نام شبنم رسولی اهل شهرستان سردشت خودکشی کرد. بر اساس گزارش‌های رسیده به جمعیت حقوق بشر کوردستان این زن به دلیل مشکلات خانوادگی دست به خودکشی زده و با حل آویز کردن خودش به زندگی‌اش پایان داده است.
١۴ شهریورماه ١٣٩٧ شمسى، یک زوج جوان به نام‌های «رضا صحرایى» و «ویدا رستمى گراوند» اهل سرابله ایلام از طریق خوردن قرص برنج به زندگى خود پایان دادند. علت خودکشى این زوج، فقر، بیکارى و تنگ‌دستی و فشار مضاعف بوده که پس از سپرى کردن چند سال زندگى مشترک به زندگى خود پایان داده‌اند. همچنین این زوج جوان دو فرزند به نام‌های «بردیا و برنا» دارند و در این سن کم تا ابد از داشتن پدر و مادر محروم‌اند.
۱۴ شهریور ۹۷ یک زن جوان اهل شهرستان بوکان اقدام به خودکشی کرده و جان خود را ازدست‌داده است هویت این زن جوان (چ.ص)، ۲۳ ساله و اهل بوکان، در منطقه شهرک فرهنگیان این شهر با حلق‌آویز کردن خود به زندگی‌اش پایان داده است.
۲۳ شهریورماه سال ۱۳۹۷، دختری جوان به نام «سمیه» با حلق‌آویز کردن خود به‌وسیله‌ی روسری در شهر سنه به زندگی‌اش پایان داد.
از سوی دیگر روز ۲۰ شهریورماه دختری نوجوان به نام «مهین» اهل شهر ایلام از طریق خوردن قرص برنج به زندگی‌اش پایان داد.
در ادامه تراژدی خودکشی‌ها در شرق کوردستان گزارش‌ها از بخش سیوان شهر ایلام حاکی از آن است که ۱۹ شهریورماه، مرد جوان ۲۴ سالهای با مشخصات «ح عباسی» از طریق خودسوزی به زندگی‌اش پایان داده است.
۲۸ شهریور ۱۳۹۷ خورشیدی با هویت «مژدە عظیمی» اهل روستای ناو تنگی خان منصوری شهر اسلام‌آباد غرب ساکن سربند خوزستان با حلق‌آویز کردن خود بە زندگی خویش پایان داد. شوهر نامبردە پس از مشاهدە خودکشی همسرش از محل گریختە است. نامبردە کارمند شهرداری سر بندر بودە و شوهرش نیز رانندەهمان شهرداری است.
٣١ شهریورماه امسال یک جوان ٢۵ ساله اهل روستاى «ینگیجه» در حومه‌ی شهر بوکان با اقدام به خودسوزى جان خود را از دست داد.
شنبه هفتم مهرماه ۹۷، یک جوان اهل شنو «اشنویە» مادر خود را بە قتل رساند. بر اساس گزارش، نشمیل مولودی ۳۳ سالە، اهل روستای «گندیلاو» و ساکن محلە «سیداوی» در شهر شنو با ضرب پنج گلوله به قتل رسید.
محیط‌زیست
آتش‌سوزی در منطقه‌ی ملیه سیل ملکشاهی، یکی از بکرترین و انبوه‌ترین جنگلهای بلوط استان ایلام باعث از بین رفتن قسمتی از این سرمایه طبیعی شد. قبل از این نیز آتش‌سوزی در کوه هانیوان رخ‌داده بود و حجم وسیعی از جنگلهای این کوه را سوزانده بود.
١٠ شهریورماه که دومین روز از تداوم آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع مریوان بود با توجه به سعى و تلاش مردم منطقه و فعالین محیط‌زیست، مراکز دولتى هیچ اقدام و همکارى در این خصوص نکرده و این آتش‌سوزی‌ها تداوم دارد. تاکنون به وسعت ١٠ هکتار از این جنگل‌ها طعمه حریق شده و هرلحظه بر دامنه گستردگی آن افزوده می‌شود.
جنگل‌ها و مراتع طبیعى دَرَوَران از توابع مریوان و منطقه حفاظت‌شده کوسالان طعمه حریق شده و در آتش می‌سوزند. بر اساس گزارش‌ها، بیشتر از ۶٠ هـکتار از مراتع سرپل‌ذهاو در دام این حریق افتاده که حتی فرماندار سرپل‌ذهاو به وجود آتش‌سوزی‌ها در بلندی‌های روستاى کلاو اشاره نموده است.
یک هزار هکتار از جنگلهای شهر مریوان از ٩ روز پیش در آتش‌سوزی عمدی می‌سوزند و به‌جز مردم منطقه و فعالان محیط‌زیست هیچ‌کدام از سازمان‌های دولت ایران برای کنترل و مهار آتش اقدام نکرده‌اند. بااینکه آتش‌سوزی مذکور دست‌کم ٨ بار از سوی مردم و دوستداران محیط‌زیست مهارشده هر بار پس از چند ساعت شعله‌های آتش از سوی عناصر وابسته به دولت مجدداً برپا گردیده است.
عرفان حسینی مدیرعامل انجمن سبز چیا مریوان با اشاره به مشکلات دپوی زباله در شهرستان مریوان گفت: بیش از دو سال است که محل دفن زباله مریوان به یکی از معضلات اساسی این شهر تبدیل‌شده است. پیش‌ازاین و بیش از ۱۵ سال بود که این زباله‌ها در روستای عصر آباد که در پنج کیلومتری شمال شرق این شهرستان قرار دارد، تخلیه می‌شد و مردم این روستا همواره نسبت به دفن زباله‌ها در کنار محله زندگی‌شان معترض بودند و حتی چندین بار در این زمینه به مسئولان استان اعتراض کردند. وی ادامه داد: مردم مریوان به دلیل آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از دفن زباله در نزدیکی محل زندگی‌شان دچار بیماری‌های قلبی و ریوی شدند و حتی نوزادان آن‌ها ناقص‌الخلقه به دنیا می‌آیند.
امکانات رفاهی
مسئول سازمان آب و فاضلاب مهاباد در نشستى گفت: ۲۵ روستاى مهاباد یعنى ۱۴ درصد از همه روستاهاى شهر مهاباد از استان اورمیه دچار بحران کمبود آب شرب شده‌اند.
کودکان
بر اساس گفته‌های مجید یزدان پناه مدیرکل آموزش پرورش جمهورى اسلامى ایران در استان کرماشان در سال تحصیلى ٩۶-٩٧ بیش از ١٧ هزار نفر به دلایل زیادى از ادامه تحصیل بازمانده‌اند. به گفته این مسئول جمهورى اسلامى، این محصلان بازمانده در گروه‌های مختلف سنى از ۶ تا ١۶ ساله را در برگرفته و شهر کرماشان با آمار ٧٩٣۴ دانش‌آموز و قصر شیرین با ١٧٠ نفر بیشترین و کمترین بازمانده از تحصیل را دارند.
نقشه‌ی روى جلد کتاب فارسی مقطع دوم ابتدایی که امسال به چاپ رسیده نام «دریاچه اورمیه» در ان حذف‌شده و انتقادهاى مختلفى را به همراه داشته است.
زلزله کرماشان
در روستاى «پالان» منطقه زلزله‌زده ثلاث باباجانی استان کرماشان، یک تازه‌عروس به علت برق‌گرفتگی جان خود را از دست داد. گفته‌شده است، بعد از ماه‌ها از زلزله کرماشان تاکنون وضعیت مردم این مناطق ازنظر امکانات رفاهی به حالت عادی نرسیده و نبود ایمنی هنوز هم جان این شهروندان را می‌گیرد.
به نقل از رئیس شوراى شهر سرپل ذهاب مجتبى جاسمى، وضعیت زلزله‌زدگان این شهر بسیار نامساعد و مردم به علت گرانى مصالح ساختمانى توان ادامه ساخت‌وساز نداشته و برخى براثر فشار زیاد حاضرند کلیه خود را بفروشند تا کار ساخت‌وساز را به اتمام رسانند. جاسمى گفت: ستادهاى که گفته بودند تا آخر حامى زلزله‌زدگان هستند کار را ناتمام به‌جا گذاشته و ساخت مدارس تکمیل‌نشده و رها گشته‌اند.
اعتصاب عمومی در شرق کوردستان
۲۱ شهریورماه ۱۳۹۷ در یک اتحاد یکپارچه اکثر شهرهای شرق کوردستان یک‌صدا دست به اعتصاب عمومی جهت محکوم کردن اقدامات حکومت جمهوری اسلامی علیه ملت کورد زدند.
طبق گزارش، نیروهای امنیتی در شهرهای سنه و مهاباد و دیگر شهرهای کوردستان مردم را تهدید کرده‌اند که دست از اعتصاب برداشته و مبادرت به باز کردن مغازه‌ها نمایند. مردم شرق کوردستان با هماهنگی عمومی از فراخوان اعتصاب حمایت کرده و با حضور نیافتن در شهر و بستن بازار و مغازه‌ها اعدام سه زندانی سیاسی کورد «زانیار و لقمان مرادی و رامین حسین پناهی» و حمله به پایگاه‌های احزاب اپوزیسیون کوردستانی در شهر کویه واقع در جنوب کوردستان و همچنین اعدام کمال احمد نژاد را محکوم کردند.
موارد دیگر
حکومت ایران قبل از ظهر امروز «۱۷ شهریور ما» اقدام به حمله موشکى به اردوگاه‌های واقع در شهر کویە در جنوب کوردستان نمود. در این حمله ۱۶ نفر جان‌باخته و بیش از سی نفر زخمی شدند.
یک روز بعد از دیدار اردوغان ریس جمهور ترکیه و علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در تهران برابر با ۱۷ شهریورماه سال ۱۳۹۷ هجری شمسی:
۱- دولت ترکیه حکم چهار سال و هشت ماه زندان را برای صلاح‌الدین دمیرتاش به اجرا درآورد.
۲ – دولت جمهوری اسلامی ایران حکم اعدام زانیار و لقمان مرادی و رامین حسین پناهی زندان سیاسی کورد را اجرا کرد.
۳ – سپاه پاسداران به مرکز فرماندهی حدک و حدکا در اقلیم کردستان حمله‌ی هوایی و موشکی کرد که درنتیجه آن ۹ نفر جان‌باخته و چند تن دیگر زخمی شدند.
۴- نیروهای نظامی ایران به یک تیم از گریلا های مدافع کوردستان (YRK) حمله کرده و شش تن از نیروهای کورد جان باختند.
۵- نیروهای حامی بشار اسد با پلیس کانتون قامشلو در غرب کوردستان در شمال سوریه حمله‌ور شدند که درنتیجه‌ی آن ۱۳ نفر از نیروهای نظامی اسد کشته و یک پلیس روژاوا جان باخت.
بنا بر تحقیق‌های صورت گرفته در ایران ۳۳ درصد جمعیت جغرافیای سیاسی ایران در سال ۱۳۹۶ شمسی زیرخط مطلق فقر زندگی می‌کردەاند که این آمار در مناطق محروم و به‌خصوص زلزله زدەی کرماشان به بیش از ۶۰ درصد رسیده است. بر اساس همین گزارش‌ها در سال ۱۳۹۷ خط مطلق فقر در ایران به‌سرعت و با سیر صعودی به حدود ۵۳ درصد رسیده که بازهم این آمار در مناطق محروم و به‌خصوص مناطق زلزله زدەی کرماشان و سرپل‌ذهاو به بیش از ۸۵ درصد رسیده است. از طرفی در میان سالهای ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ در جغرافیای ایران بیش از ۴۱۵ هزار شغل از بین رفته که این آمار در سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ بیش از ۴ برابر شده است.
روز سه‌شنبه ۲۷ شهریورماه، گزارش دبیر کل سازمان ملل «آنتونیو گوترش» در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه شد. در این گزارش در مورد زندانیان سیاسی و قتل بازداشتی‌های کورد، توسط نیروهای امنیتی نامبرده شده بود.
۴ مهرماه، استانداری جمهوری اسلامی برای سنە با ابلاغ‌نامه‌ای محرمانه با عنوان «همبستگی و یکپارچگی علیه تروریسم» از کلیه نهادها و ادارات دولتی در شهر سنە خواسته است که با به‌کارگیری کلیه امکانات دولتی صبح امروز، چهارشنبه چهارم مهر ۱۳۹۷، بازار این شهر را تعطیل کرده و از کلیه اصناف و بازاران این شهر خواسته شود که باهدف اعتراض به حمله تروریستی شهر اهواز در مسجد جامع این شهر تجمع کنند.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.