کتاب: خرافات به مثابه ایدئولوژی درسیاست ایرانیان، ازمجلسی تا احمدی نژاد

اخیرا کتاب تازه ای با عنوان “خرافات به مثابه ی ایدئولوژی در سیاست ایرانیان از مجلسی تا احمدی نژاد” به ادبیات تبعیدیان ایرانی افزوده شده است. کتاب، تالیف آقای علی رهنما و به زبان انگلیسی نوشته شده و فرهاد مهدوی آن را به فارسی ترجمه کرده است.

خرافات به مثابه ایدئولوژی درسیاست ایرانیان،
ازمجلسی تا احمدی نژاد
علی رهنما – ترجمه فرهاد مهدوی
چاپ اول – بهار ۱۳۹۴ لندن
ناشر: انتشارات مهری

لینک خرید کتاب از نشر ناکجا

مقدمه مترجم

ترجمه¬ی کتاب “خرافات به مثابه¬ی اید¬ئولوژی در سیاست ایرانیان از مجلسی تا احمدی نژاد” پیش روی شماست. این کتاب تالیف آقای علی رهنماست، که اول بار در سال ۲۰۱۱ چاپ و منتشر شده است. اصل کتاب به زبان انگلیسی بوده و برگردان به فارسی نیز از زبان انگلیسی صورت گرفته است. نویسنده در این کتاب چنان که از عنوان و اسم آن می‌توان حدس زد، بر مقوله¬ی خرافات، به ویژه خرافات در حوزه¬ی دین تمرکز کرده و تاکید می¬گذارد. در این کتاب، تعریف خرافات و زمینه¬های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی پیدایی آن به روشنی آمده و اهداف، سوء استفاده¬ها و موارد کاربست خرافات از جمله در جامعه¬یی با مختصات جامعه¬ی ما، ایران، به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
گفتنی است که کلمه¬ی خرافه، که جمع آن خرافات است به معنی حکایت¬های شبانه، سخنان پریشان و نامربوط؛ و سخنان بیهوده اما خوش¬آیند، آمده است. دهخدا نیز تعریف خرافه را در فرهنگ خود به این صورت می¬آورد: بنا به روایتی، خرافه در ابتداء نام مردی بود از قبیله¬یی در شبه جزیره¬ی عربستان پیش از اسلام. در حکایت¬ آمده است که او شبی به سیطره¬ی جن¬ها در آمد، و پس از رهایی، قصه¬هایی را از دنیای جن¬ها با آب و تاب بسیار برای مردم نقل می‌کرد. مردمی که حکایت¬های او را باور نداشتند، به علامت انکار، می¬گفتند که این داستان از خرافه است. پس آز آن بود که به هر داستان و داستان¬سرائی هرچند شیرین و جذاب ولی بی پایه، خرافه می¬گفتند.
وقتی می¬گوئیم خرافات، منظور این باور جزمی به تأثیرگذاری امور ماورائی در امور دنیوی است، بدون مدرک عقلی یا نقل معتبر و علمی، و یا اعتقاد به وجود پدیده¬هایی که عقل و یا نقل معتبری آن را تأیید نمی¬کنند. می¬گویند که در حیطه¬ی مذهب و متون دینی بحث از عالم ماوراء، غیب و یا اقدامات خاص خداوندی، بیش از عرصه¬هایی است که اساسا خود را درگیر این نوع مقولات نمی¬کنند، و به همین خاطر زمینه¬های بروز خرافات در حوزه¬ی مذهب ساده¬تر است و به راحتی صورت می¬گیرد. لذا شیادان و متقلبان مردم فریب تحریک می¬شوند تا از این زمینه¬ی آماده، به نفع مقاصد خود سوء استفاده کنند. نمونه¬ی بارز آن هم احمدی نژاد و مجموعه¬ی اطرافیان اوست که به مدت ۸ سال تا آنجا که می¬توانستند از ابداع، تبلیغ و ترویج عوامفریبانه¬ی خرافات به خصوص حول امورات مذهبی، فروگذار نکردند.
در اندیشه¬ی دینی، چیزی به نام خرافه نباید وجود داشته باشد و اگر مقوله¬یی هم در ارتباط با ماوراء مطرح شده، اعجاز و معجزه بوده که صرفا فعل خداوند و یا خواست آفریدگار بوده است. چنان که می¬بینیم معجزاتی را نیز به پیامبرانی مانند ابراهیم و موسی و عیسی نسبت داده¬اند. علاوه بر این، تاریخ زندگی انبیاء و مصائب و دشواری¬های طاقت سوزی که آنها در راستای تحقق آرمان¬های الهی خود تحمل کرده¬اند به روشنی نشان می¬دهد که معجزات، مواردی استثنایی بوده و اگر قرار باشد به قاعده تبدیل شود آنگاه عین خرافات خواهند بود. مهمتر از این، آیات متعدد قرآن است که همه¬ی رسولان را با شأنی انسانی و نیز پیامبراسلام را همچون دیگر انسان¬ها معرفی کرده و آشکارا می‌گوید “بگو من به شما نمی گویم که گنجینه¬های خداوند نزد من است، من غیب نمی دانم، و به شما نمی¬گویم که من فرشته¬ام، به غیر از آنچه به من وحی می¬شود پیروی نمی کنم”.
شما در همین کتاب که در دست دارید خواهید دید که شاهان صفوی و حتی محمدرضا پهلوی و نیز محمود احمدی نژاد با توسل به خرافات، چه جایگاه عجیب و غریبی برای خود در عالم بالا و نزد خداوند و پیامبر و ائمه در نظر می-گیرند، و هر کدام مدعی¬اند که عالم غیب به طور خاص به آنها نظر داشته و آنها را از جمله از بیماری¬ها، خطرات مرگبار و از دست دادن قدرت، درامان¬ داشته است! این در حالی است که می¬دانیم پیامبر خدا که او را حبیب یا عشق خدا می¬نامند از جمله در جنگ اُحد چه زخم¬های سنگین که برنداشت و چه ناملایمات مهلکی را که متحمل نگردید.
جالب این که متون مذهبی برای مقابله و خنثی کردن تلاش¬ شیادان و فرصت طلبان برآن است تا از سوء استفاده¬ی آنها از خرافات در حوزه¬ی دین جلوگیری کند و از این بابت هر جا که لازم بوده، هشدار نیز داده¬ است. از این رو و برای مثال در متون مقدس داریم که حضرت موسی، زمانی بیمار شد و در دعا از خداوند خواست تا او را شفا دهد. خدا اما در پاسخ دعای حضرت موسی گفت که به جای دعا به طبیب مراجعه کند تا بر اثر مداوای طبیب سلامت خود را بازیاید. چون دعا برای مواقعی است که افراد تلاش خود را کرده ولی به نتیجه نرسیده¬اند. ضمنا مواردی نیز که خارج از چارچوب عادی زندگی رخ داده “استثناء” است و مطلقا قابل تعمیم نمی¬باشد.
باری، اگرچه انسان را حیوان خرافه ساز می¬دانند، اما اعتقاد به ماوراء و غیب لزوما به خرافه پروری نمی-انجامد، در قرآن هم آمده که ما مثال می¬زنیم و از این مثال برخی گمراه و برخی هدایت می¬شوند. این زمینه وجود دارد که با برداشت ناقص از دین یا شریعت، به وادی خرافات گرفتار شد، ولی به احتمال بسیار می¬توان گفت که دین یا شریعت، خرافه پرور نیست. با دین، هم می¬توان ستم کرد و هم می¬توان عدالت را برقرار نمود. هم می¬شود خرافی بود و هم می¬توان ازعقلانیت و دانش هواداری کرد. مفهوم سایر دستآوردهای مدرن بشریت مانند دموکراسی، آزادی، مکانیسم¬های توسعه¬ی اقتصادی و … نیز به همین صورت است.
کتاب حاضر همچنین می¬کوشد تا ناسازگاری آن دسته از احادیث و متون روائی که به وسیله¬ی مجلسی فراهم آمده را با مبانی پذیرفته شده¬ی عقلائی نشان دهد، و نیز خرافی بودن آنها را به نمایش بگذارد. نویسنده¬ی کتاب از این نیز فراتر رفته و استدلال می¬کند که چگونه ادبیات روائی با نفوذ به فرهنگ عمومی جامعه، بسیاری از کنش¬های سیاسی در ایران را وسیعا تحت تاثیر قرار داده و به پیش می¬برد.
دوستانی که مایل به داشتن این کتاب هستند، علاوه بر تماس با ناشر با ای‌میل مترجم نیز می¬توانند تماس بگیرید.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)