داعش، ابزارى براى طرح دگرگون‌سازى خاورمیانه − گفتگو با کوروش زعیم؛ کارشناس روابط بین‌الملل

بیش از دو هفته از ورود داعش به منطقه کوبانی می گذرد و نیروهای این گروه تروریستی بیش از نیمی از این منطقه را تصرف کرده‌اند و شرق این استان سقوط کرده است. اما تاکنون حملات هوایی ائتلاف تحت رهبری آمریکا، بی اثر بوده و داعش همچنان در حال پیشروی است. درحالیکه مقاومت مردمی کوبانی همچنان ادامه دارد مواضع ترکیه نسبت به این تحولات قابل توجه است و تانک‌های ارتش ترکیه در مرزهای سوریه تنها نظاره‌ گر کشته شدن کردها در کوبانی هستند و مقامات دولتی ترکیه همزمان با سرکوب اعتراض های داخلی مردم در دفاع از کوبانی رسما اعلام کرده اند که کرد‌ها را مسلح نمی‌کنند.

آنچه در پى مى‌آید گفتگویی است در همین رابطه، با کوروش زعیم، عضو جبهه ملی ایران و کارشناس مسائل بین المللی:

آقای زعیم، پیش از اینکه وارد بحث شویم، لطفا در آغاز ارزیابی خود را از پیشروی داعش در کوبانی بگویید و اینکه چرا جامعه جهانی با گذشت چند هفته در برابر این فاجعه انسانی و کشتار کردهای کوبانی اقدام عملی قابل توجهی انجام نمی دهند؟

من داعش را ابزار اجرای یک طرح دگرگون سازی خاورمیانه توسط برخی قدرتهای جهانی می بینم. وقتی دولت امریکا و هم پیمانانش از دخالت مستقیم در سرکوب داعش سر باز می زنند و برای شکست داعش سه سال وقت پیش بینی می کنند، و داعش یک میلیونم قدرت ارتش آلمان و ایتالیا و ژاپن را که آنها در سه سال شکست دادند هم ندارد؛ پس طرحی و برنامه ای پشت این پدیده هولناک نشسته است.

کاربرد اسلام افراطی از زمان جنگ سرد توسط امریکا و بریتانیا آغاز شد. آن روزها آنها اسلام را یک ایدئولوژی ضد کمونیستی تشخیص داده بود که اگر در برای شوروی قرار دهند، سد مستحکمی در برابر نفوذ و پیشروی کمونیسم در جهان سوم می شد. کمونیسم جاذبه زیادی در میان مردم فقیر و محروم داشت و اسلام افراطی هم گوش شنوا در میان همان طبق فقیر و محروم داشت. بنابراین دولت آمریکا با ساده‌ انگاری تصور می کرد که اسلام سیاسی ستیزه‌جو را می توان کنترل ‌کرد. امریکا چنان بر کاربرد اسلام افراطی پای می فشرد که وقتی در زمان رانالد ریگان مجلس سنای امریکا می خواست قانونی علیه تروریسم بین الملل تصویب کند، حقوقدانان دولت امریکا به این بهانه که لایحه در تناقض با قانونهای کشور است جلوی آن را گرفتند، و رییس امنیت ملی امریکا، ژنرال آدام اعتراف کرد که ایالات متحده مدتهاست از تروریسم بهره برداری می کند. برای مثال، در دهه ۱۹۷۰، سازمان سیا برای جلوگیری از نفوذ شوروی در کشورهای عربی از اخوان المسلمین، و در اندونزی علیه احمد سوکارنو از “اسلام سارکات”، و در پاکستان علیه ذوالفقار علی بوتو از “جماعت اسلامی” استفاده کرد. سرانجام در پاکستان برای مبارزه علیه اشغال شوروی، زبیگنو برژینسکی خود ترتیب ایجاد گروه تروریستی القاعده را توسط اوسامه بن لادن، پسر تحصیل کرده بزرگترین پیمانکار ساختمانی عربستان، بوجود آورد. وزیر امور خارجه‌ پیشین بریتانیا، رابین کوک، در مجلس عوام گفت که القاعده ساخته سازمان‌های امنیتی و ضداطلاعات غرب بوده که آنها را سازمان سیا آموزش داد و عربستان تامین مالی کرد تا به جنگ  شوروی در افغانستان بپردازند. امروز هم برژینسکی یکی از طراحان ایجاد داعش است که طبق گفته خودش، خاورمیانه باید دوباره مرزبندی شود.

در تمام مدتی که داعش آغاز به کشتار مردم سوریه و عراق کرد، همه کشورهایی که ادعای دموکراسی و حقوق بشر می کنند، دست روی دست گذاشتند تا داعش بخش عمده ای از سوریه و عراق را تصرف کند. پادگان لشگر زرهی عراق را داعش تصرف نکرد و برای آن نجنگید، بلکه کسی از بغداد به فرمانده آنجا دستور تخلیه پادگان و بر جای گذاشتن کلیه تجهیزات نظامی را داد! بنابراین، داعش که رهبر آن آن کسی نیست که همه ما تصور می کنیم و یک سال در اسراییل آموزش دیده، بر پایه یک طرح مداخله جویانه بیرحمانه طبق دستور عمل می کند، و بیرحمی وحشیانه آن که ما را به یاد دویست سال اول هجری و حمله به ایران می اندازد، برای ترساندن مدافعان و از بین بردن اراده مقاومت آنهاست.

اگر کوبانی سقوط کند داعش یکی از مناطق استراتژیک مهم مرز سوریه با ترکیه را به تصرف خود در خواهد آورد با توجه به این خطر چرا ترکیه نسبت به وقایع کوبانی منفعلانه عمل می کند؟

ترکیه نگران خطر داعش نیست، زیرا خود آن را تجهیز کرده و اجازه ورود آنها را از خاک خود داده، در خاک ترکیه پایگاه آموزشی دارند و زخمی های داعش در ترکیه درمان می شوند. ترکیه حتا مرزهای خود را به روی کردهای تبعه ترکیه بسته تا آنان نتوانند به کمک کردهای عراق و سوریه و شهر کوبانی بروند. در تظاهرات خیابانی کردهای ترکیه در چند شهر در اعتراض به جلوگیری از خروج داوطلبان کمک به کوبانی، پلیس ترکیه تا کنون بیش از چهل نفر را کشته است.

بنابراین، رفتار ترکیه منفعلانه نیست، بلکه کنشگرانه و هدفمند است. رییس جمهور ترکیه در آغاز حمله داعش به کوبانی گفت که ترکیه اجازه تصرف کوبانی را نخواهد داد، و تانکهای خود در مرز به نمایش گذاشت و از مجلس ترکیه اجازه دخالت نظامی گرفت. ولی وقتی داعش وارد کوبانی شد، ترکیه هیچ حرکتی از خود نشان نداد و بهانه کرد که باید اول منطقه پرواز ممنوع اعلام شود و اینکه ترکیه تنها وارد این درگیری نخواهد شد و در جنگ کوبانی شرکت نخواهد کرد. دولت امریکا هم اعلام کرد که نجات کوبانی جزوی از سیاست راهبردی آنها نیست.

آیا حملات هوایی آمریکا بر مواضع داعش در کوبانی بدون ورود نیروی زمینی تاثیرگذار خواهد بود؟

البته حمله های هوایی به تانکها و تجهیزات موتوریزه و صف حمله آنها می توانست تاثیرگذار باشد، ولی بنظر می رسد که خلبانهای جتهای کشورهای غربی از دیدن و شناسایی کردن تجهیزات زرهی و موتوریزه داعش که با چشم معمولی هم دیده می شوند عاجز هستند. آنها پایگاههای داعش را پس از تخلیه آن می زنند، و استحاکامات نیروی ایران را که به کمک عراق رفته می زنند تا تحرک نیروهای ایرانی گرفته شود. البته در رابطه عقب راندن داعش از سد موصل و جلوگیری از ورود به اربیل که در آن نیروهای امریکا مستقر هستند خوب عمل کردند. ولی در راستای جلوگیری از تصرف سرزمین های کردنشین، به دلایلی که بعدها روشن خواهد شد، چشم های خود را بسته اند، و نیروهای ایران را هم با بمباران های هدفمند خود زمین گیر کرده اند.

در ائتلاف بین المللی علیه داعش حدود شصت کشور عضویت دارند اما موفقیتی در توقف رشد داعش نداشته اند علت چیست؟

این پرسش یک میلیون دلاریست! آنها موفقیتی ندارند چون نمی خواهند به داعش آسیب جدی وارد آید. در این ائتلاف عربستان و قطر و امارات که پشتیبانی مالی داعش را بر عهده دارند هم وجود دارند و فقط جای اسراییل خالیست. من این ائتلاف شصت کشور را نمایشی فریبکاران بیش نمی بینم. ما هنوز نمی دانیم چه در سر دارند که شصت کشور با امکانات بینهایت سه سال نیاز دارند یک مشت تبهکار را شکست بدهند. در این سه سال چه طرحی را می خواهند پیاده کنند، هنوز مبهم است.

ظاهرا روسیه تصمیم دارد در اولین اجلاس ائتلاف شرکت کند به نظر شما رویکرد روسیه به این ائتلاف با توجه به اینکه رهبری آن در دست آمریکاست چیست؟

روسیه در شرایط ناخوشایندی قرار گرفته است. پس از تهدیدهای امریکا و اروپا به افزایش تحریم های اقتصادی که اقتصاد روسیه بشدت نسبت به آنها شکننده است، پوتین اندیشه باززنده سازی امپراتوری شوروی را در شرایط موجود بازنگری کرده است. به همین دلیل به نیروهای زرهی ۱۷ هزارنفری خود که در استان راستف در مرز اوکراین مستقر شده بودند، دستور بازگشت به پادگانهای خود را داد. ولی طرح غرب برای خاورمیانه که اکنون با تزریق داعش آغاز شده، روسیه را هم مانند ایران نگران کرده است، زیرا محاصره شدن روسیه توسط گروههای تبهکار اسلامی افراطی داعش می تواند برایش بسیار مسئله ساز باشد و امنیت ملی روسیه را تهدید کند. روزنامه ساویستکایا روسیا، اخیرا نوشت که هدف اصلی رویدهای سوریه و عراق محاصره روسیه و ایران است. گرایش روسیه هم به مذاکره با غرب برای پیوستن به ائتلاف ناشی از همین نگرانی است. بنابراین، اگر شما در درون توطئه باشی بهتر می توانی از خود حفاظت کنید تا بیرون از آن.

در صورت پیوستن روسیه به این ائتلاف واکنش آمریکا چه خواهد بود و آیا از این مسئله استقبال خواهد کرد؟

بهر حال پیوستن روسیه به ائتلاف بدون موافقت امریکا صورت نخواهد گرفت. پذیرفتن یا نپذیرفتن امریکا نشانه ای از هدفهای درازمدت ائتلاف غرب در این منطقه، و نیز نسبت به روسیه، خواهد بود. اگر روسیه را در این ائتلاف بپذیرند، شاید یک حاشیه امنیت برای ایران هم بوجود خواهد آمد. در هر حال، جنگ علیه تروریسم که جرج بوش در ۲۰۰۱ به عنوان سیاست راهبردی خود اعلام کرد، برای آمریکا حدود ۶/۶ تریلیون دلار و هزاران کشته هزینه داشته، و تنها دستاورد آن، بجز برجای گذاشتن شمار زیادی گروههای تروریستی در آسیا و افریقا، میلیاردها دلار بر ثروت اشخاص خاصی در امریکا افزوده است.

ایران در ابتدا نسبت به ائتلاف تشکیل شده علیه داعش بدبین بود و معتقد بود که به امنیت منطقه صدمات جدی وارد خواهد کرد. فکر می کنید با توجه به پیشروی داعش رویکردش در مورد ائتلاف تغییر کرده است؟

من از سیاست جمهوری اسلامی در این باره آگاهی ندارم، ولی طبیعی بود که در آغاز تشکیل شدن ائتلاف، با توجه به پس زمینه توطئه های گوناگون در مورد یکپارچگی کشور، ایران احساس خطر کند. ولی اگر ایران به ائتلاف بپیوند، این امتیاز را خواهد داشت که دسترسی بهتری به اطلاعات و برنامه های درازمدت آنها داشته باشد. در هر حال، نفوذ ایران در سوریه و عراق به سود ائتلاف، و هرگونه ضربه به داعش به سود ایران خواهد بود.

به عنوان آخرین پرسش فکر می کنید چه راههایی برای جلوگیری از روند رو به گسترش و رشد داعش وجود دارد؟

البته جنگ با داعش و بازپسگیری سرزمینهای اشغال شده، یک ضرورت راهبردی است، زیرا اگر آنها بتوانند سرزمین تثبیت شده و ساختار اداری ثابت و دولت کلاسیک در این منطقه ایجاد کنند، برای نسل ها گرفتار وحشیگیری آنها و صدور افراطگرایی اسلامی به درون کشورهای همسایه خواهیم بود. ولی شکست داعش بدون عملیات زمینی و حمله به مرکز آنها در سوریه ممکن نیست. برای این کار دولت های عراق و سوریه باید تقویت شوند، و از آنجا که دولت دمشق علت مهمی در بوجود آمدن و گسترش داعش بوده باید قانع شود که هنگام یک تغییر بنیادین فرارسیده و دولت بشار اسد باید جای خود را به یک دولت موقت متشکل از مخالفان و شخصیت های خوشنام دولت کنونی بدهد. از دید دیپلماتیک هم من با مفسر روزنامه لوپوئن پاریس موافقم که مجازات های بین المللی علیه ایران باید برچیده شود تا ایران بتواند بطور موثر در مشارکت با دیگر نیروهای بین المللی در این مبارزه بطور علنی مشارکت داشته باشد.

همچنین باید ترکیه و عربستان و قطر را قانع کرد که داعش خطریست که در نهایت بیشتر گریبانگیر آنها را خواهد گرفت. کشورهای غربی هم باید به این باور برسند که هیولایی که بوجود آورده اند، در کشورهای خودشان هم تبدیل به یک مسئله مهلک خواهد شد. به باور من در این فرایند، ایران دچار حمله های تروریستی زیادی خواهد شد، خاندان ابن سعود سرنگون و عربستان دچار یک تحول بنیادین خواهد شد، و دولت کنونی ترکیه پشتیبانی مردمی خود را از دست خواهد داد و شاید بار دیگر نفوذ ارتش بر دولت سایه اندازد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)