نظامیان نمی خواهند از فیسبوک و توییتر دست بشویند

منتقدان، مطالعات اخیر را هدف قرار داده اند، مطالعات پیرامون آن که چطور احساسات در شبکه ی اجتماعی مردمی فیسبوک پخش و منتشر شده و سرایت می کند. آنها از این موضوع شکایت دارند که حدود ۶۰۰۰۰۰ کاربر فیسبوک نمی دانستند که بخشی از یک آزمایش هستند و در آن شرکت کرده اند. نگران و ناراحت کننده تر آن که محققان به شکلی عامدانه احساسات کاربران را جهت اندازه گیری آن چه سرایت عاطفی نامیده می شود، مورد دستکاری قرار داده اند.

گرچه دانشگاه کرنل به حداقل یکی از محققان ثابت کرده و اظهار داشته که مطالعه مذکور از هیچ منبع خارجی تامین مالی نشده، اما معلوم شد که دانشگاه در حال حاضر از وزارت دفاع برای تحقیقات بسیار مشابهی پول دریافت می کند، یعنی تحلیل پست های شبکه های اجتماعی با تمرکز بر مساله «احساسات»، مثلا این که مردم چه حسی دارند و چگونه احساس می کنند، آن هم با هدف شناسایی «نقاط برون ریزی» اجتماعی.
به نقل از وبسایت ابتکار عمل مینروا، که پروژه علوم اجتماعی وزارت دفاع محسوب می شود، نقاط برون ریزی مورد سوال، «انقلاب ۲۰۱۱ مصر، انتخابات ۲۰۱۱ دومای روسیه، بحران ۲۰۱۲ یارانه سوخت در نیجریه و اعتراضات ۲۰۱۳ پارک قزی در ترکیه را شامل می شود».

ارتش آمریکا سال هاست که این دسته از پروژه ها را تامین مالی کرده است که مشهورترین آنها برنامه نشانگرهای منبع باز است که یک برنامه از پروژه های تحقیقات پیشرفته اطلاعاتی محسوب می شود که بر توییتر جهت پیشبینی ناآرامی های اجتماعی متمرکز است.

اگر با ایده نظارت دولتی و حتی دستکاری و جهت دهی به شما در فیسبوک، سرمای خزنده ای را در سراپای خود احساس می کنید، خبر بد این است که جامعه اطلاعاتی زمان و پول گزافی صرف تحقیق پیرامون احساسات و جستجوی روابط از طریق شبکه های اجتماعی نظیر فیسبوک می کند. درحقیقت، بنا به اظهارات پیمانکاران وزارت دفاع و مقامات اطلاعاتی بلندپایه، داده های شبکه های اجتماعی به یکی از مهمترین ابزارهای آنها جهت جمع آوری اطلاعات بدل شده است.

دیفنس وان اخیرا بسختی توانسته گفتگویی با مایکل فلین، مدیر آژانس اطلاعات دفاعی داشته باشد. وی طی این گفتگو اظهار داشت که ارتش ایالات متحده، به طور کامل مسیر جمع آوری اطلاعاتش را تغییر داده و حول منابعی از داده های وسیع و در دسترس عموم، بویژه رسانه های اجتماعی نظیر فیسبوک، متمرکز شده است. وی گفت «اطلاعاتی که می توانیم از مسیر رسانه های اجتماعی استخراج کنیم به ما بینشی ارزانی می کند که آشکارا تا پیش از این هرگز از آن برخوردار نبوده ایم».

به بیان دیگر، رییس یکی از بزرگترین آژانس های اطلاعاتی ارتش ایالات متحده به حضور شما در فیسبوک نیاز دارد.
«بیش از یک دهه پیش، وقتی یک افسر ارشد اطلاعاتی بودم، بیشتر او قاتم را صرف دنیای «ints» – کسب اطلاعات از طریق عامل انسانی و صور حاوی نشانگر های اطلاعاتی – می کردم و زمان بسیار اندکی نیز صرف منابع آزاد اطلاعات برای غنابخشی به ارزیابی های مان می شد. با شتاب بیشتر به سوی ۲۰۱۴ پیش می رفتیم و شاهد انفجار اطلاعاتی فقط طی چند سال گذشته بودیم و اکنون منابع آزاد در جایگاهی قرار گرفته که اکثر اوقاتم را صرف آن می کنم. دنیای آزاد اطلاعات بخش اعظم آن چه نیاز داریم را فراهم می کند و دنیای «ints» قدیم ارزیابی های ما را که بمدد اطلاعات منبع آزاد به آن نایل شده ایم غنا می بخشد.»

اطلاعات منبع آزاد می تواند اشکال گوناگونی داشته باشد، اما در این میان پرحجم ترین، شخصی ترین و مفیدترین، داده های برآمده از فیسبوک و توییتر هستند. در دسترس بودن ان گونه از اطلاعات، سبک و سیاق آموزش نیروهای عملیاتی اطلاعاتی در آژانس اطلاعات دفاعی را در معرض تغییر قرار داده. دیگر دوران اشباح کارکشته ای که در میان انبوهی چیز بدرد نخور قلاب میانداختند تا بلکه سرنخی شکار کنند گذشته! در اینجا ما حتی می توانیم عکس های تعطیلاتتان را نیز رصد کنیم.

فلین می گوید: «ما به دلیل نوع ابزاری که هم اکنون در اختیار داریم حتی نیروهایمان را متفاوت از یک سال پیش آموزش می دهیم. نوعی انطباق با حرفه و وظیفه و بستگی به مقدار و حجم اطلاعاتی که هم اکنون می توانیم روی آن دست گذاریم.»

رشد رسانه های اجتماعی نه تنها زندگی روزانه در نهادهایی چون آژانس اطلاعات دفاعی را دگرگون کرد، بلکه لقمه های چرب و نرمی هم در عرصه قراردادهای دفاعی تدارک کرد. بنا به اظهارات فلین، ارتش مبلغ رو به افزایشی بالغ بر ۵۰ میلیارد دلار بودجه اطلاعاتی به پیمانکاران خصوصی اختصاص می دهد تا اقدام به جمع آوری و تحلیل اطلاعات منبع آزاد کنند. شاهد این مدعا رشد کمپانی هایی است که مشتاق ارائه چنین خدماتی هستند.

برخی از این کمپانی ها بسیار مشهورند نظیر پالانتیر که غول آشکار سازی و در معرض دید قرار دادن داده ها در سیلیکون ولی است که در بلومبرگ بیزینس ویک به عنوان موضوع اصلی، برجسته و به آن پرداخته شده و روی جلد مجله فوربز را نیز به خود اختصاص داده است. به گفته ی برایانت چانگ، کارمند پالانتیر، جمع آوری و تحلیل داده های شبکه های اجتماعی عرصه ای نیست که آنها اساسا خواهان ورود به آن بوده باشند. پالانتیر خود را به عنوان یک کمپانی جمع آوری داده بازاریابی نمی کند. آنها مجموعه ابزاری را فراهم می کنند که به نهادها جهت در معرض دید قرار گرفتن و آشکار سازی داده ها و به اشتراک گذاشتنشان کمک می کند.

بنا به اظهارات چانگ، کمپانی نگران بود که شراکت و همکاری با جامعه اطلاعاتی در جمع آوری اطلاعات شبکه های اجتماعی، به شهرتش در جامعه تکنولوژی لطمه وارد کند و به شکل فزاینده ای از دولت بیمناک بود. هنگامی که ناتو و برخی گروه های اطلاعاتی ایالات متحده به این کمپانی نزدیک شدند، آنها تصمیم گرفتند بازار تحلیل عاطفی داده های شبکه های اجتماعی را مورد بررسی قرار دهند.

چانگ گفت «کمپانی های تجاری دیگر بسیاری هم اکنون در این عرصه وجود دارند. ما نمی خواهیم وارد این عرصه شویم مگر آنکه اطمینان حاصل کنیم می رویم که همه را از میدان بدر کنیم». چانگ ادامه داد «فکر می کنم ما توانایی متمایزی داریم، بویژه در سطوح کلان. برای مثال شما علاقه مند هستید انتخابات در مکانی در آفریقا را تحت نظر بگیرید و می خواهید بدانید کسانی که به طرفداری از یک طرف علیه طرف دیگر توییت می کنند چه کسانی هستند، یا تاثیر گذارترین توییترها چه کسانی هستند و یا این که اگر شما آگاهی داشته باشید که در یک میدان مشخص قرار است انفجاری رخ دهد، آیا تایید می کنید که از توییت ها استفاده شود؟ این همان گونه از اقداماتی است که پالانتیر به مدد آن می خواهد به شما کمک کند.

برخی از گروه هایی که این گونه از اقدامات را به سود دولت صورت می دهند، تیم هایی هستند که شاید شما هرگز اسم اشان را نشنیده باشید و البته ترجیح این است که هرگز هم نشنوید.

یکی از این کمپانی ها که در حومه آستین در تگزاس قراردارد، اسنپ ترندز نامیده می شود که در سال ۲۰۱۲ تاسیس گردیده است. آنها خدمات «شنود اجتماعی» ارایه می دهند که شامل تحلیل پست ها است تا از این مسیر شناخت و دریافت روشنی درباره شرایط پست گذارنده فراهم شود که مهمترین آنها شناسایی مکان پست گذارنده است. کمپانی از تراکم برج های مخابراتی، شبکه های اجتماعی و عناصر گوناگون دیگر برای فهمیدن این که چه کسی چه پست می کند و چرا و کجا؟ استفاده می کند. آیا شما کسی هستی که امکان برچسب زنی جغرافیایی (ژئو تگینگ) توییت هایتان را به دلیل نگرانی از نقض حریم خوصوصی رد کرده ای؟ آیا شما کسی هستید که قابلیت جی پی اس موبایل خود را خاموش کرده اید؟ بی فایده است! با یک توییت اسنپ ترندز شما را پیدا می کند.

تاد رابینسون، رییس عملیات بخش اطلاعات نظامی دفاعی کمپانی جنرال داینامیک اینفورمیشن تکنالوژی (GDIT) و رییس بخش عملیات خاورمیانه اسنپ ترندز اظهار داشت «اگر محیط متراکم باشد، من می توانم شما را در یک بلاک (محدوده) قرار دهم. و اگر آن محیط (بد) باشد می توانم شما را درون دو تا سه بلاک قرار دهم.» GDIT در شراکت با اسنپ ترندز خدماتشان را به دولت می فروشند. رابینسون در ادامه می گوید «وقتی من شما را انتخاب کرده باشم، همینجا این دکمه را کلیک می کنم و می توانم به پنج سال پیش برگردم (یعنی به تمام پست های شما در رسانه های اجتماعی طی این مدت دست پیدا کنم). اسنپ ترندز می گوید که این ابزار در تحقیقاتی که به دنبال حمله ی بمب گذاری ماراتن بوستن در سال ۲۰۱۳ صورت گرفت بسیار مفید واقع شد. رابین گفت «با استفاده از تحلیل شبکه های اجتماعی، ما آن بچه کالجی ها (مضنون ها) را که به کامپیوتر دسترسی داشتند یافتیم. ما نخستین کسانی بودیم که توانستیم به آنها برسیم».

استفاده از داده های شبکه های اجتماعی برای کسب اطلاعات بوضوح اقدامی معقول و منصفانه نیست. زیر و رو کردن فیسبوک جهت یافتن سرنخی درباره رفتار انسان مستلزم شکستن قوانین از طریق پنهانی یا پشت پرده و یا بهره گیری از حربه های پیچیده تکنولوژیک نیست. به گفته رابینز «وقتی شما به فیسبوک و توییتر می پیوندید، تفاهم نامه ای را امضا می کنید که می گوید شما به یک صفحه وب عمومی پست می کنید. ما درست داده ها را از آن صفحه عمومی استخراج کرده و بیرون می کشیم.»

اما در حالی که داده های اجتماعی ممکن است ابزار مهمی در جمع آوری اطلاعات باشد بسختی می تواند جنبه ای مداوم و پایدار داشته باشد.

به همان ترتیب که مشاهده رفتار برخی ذرات بنیادی، رفتار آن ذرات را تغییر می دهد (که به آن اثر مشاهده می گویند)، تماشا کردن و دیدن توییت ها و پست های اهداف می تواند منجر به فضایی شود که مردم دیگر کمتر توییت کنند. شما با بیش از حد اب کشیدن از چاه اتان آنرا سمی می کنید. این امر در سطح فردی در مورد هدف های مشخص انسانی رخ داده اما همچنین می تواند در سطوح وسیعتر در ابعاد جامعه نیز رخ دهد.

رابینسون اظهار داشت «ما پیشتر چنین مواردی را دیده ایم. همیشه این ریسک وجود دارد که مردم موضوع را بفهمند و پست هایی که آنجا گذاشته اند را حذف کنند».

این دیدگاه مجددا توسط اریک کلاوسون، بنیان گذار و مدیر عامل اسنپ ترندز مورد تاکید قرار گرفت. وی به دیفنس وان گفت «هر چه عناصر مساله دار درباره این که چه چیزی ممکن است، بیشتر بدانند، کمتر از رسانه های اجتماعی استفاده خواهند کرد و این تلاش های پلیس ایالتی، محلی، فدرال و بین المللی را تحلیل برده و بی ثمر می کند».

هنگامی که سوال شد آیا او نگران نیست که احتمال دارد مردم استفاده از فیسبوک، توییتر و دیگر شبکه های اجتماعی را بخاطر فعالیت های جاسوسی ایالات متحده کنار گذارند؟ فلین پاسخ داد «بله».
وی اظهار داشت «ما برای مشاهده اینکه چگونه این تطبیق ها و سازگاری ها رخ می دهد به اندازه کافی فرز و چابک هستیم و سعی می کنیم جلوتر از آنها حرکت کنیم. آنها را می بینیم و توانایی هایمان را چنان تطبیق می کنیم که قادر باشیم آنها را درک کنیم. مردم به شکل مداوم به منظور ادامه بقا خود را با محیط تطبیق می دهند».

امروز فیسبوک شبکه اجتماعی شماره یک در خاور میانه است. بیش از ۹۰ درصد تمام کاربران اینترنتی قطر، عربستان سعودی، لبنان، مصر، تونس و امارات متحده عربی از این خدمات استفاده می کنند.

آیا میلیون ها انسان تصمیم می گیرند این شبکه را ترک کنند و در جستجوی شبکه دیگری برای ارتباط و مبادله با جهان خارج باشند؟ البته جامعه اطلاعاتی جاسوسی ایالات متحده احتمالا از پیش آنجا نیز حضور خواهد داشت.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)