حضور زن قدغن

” سوت پایان و صعود ایران به جام جهانی فوتبال….” صدای جواد خیابانی در میان هیاهوی شاد ما در سالن اجتماعات دانشکده گم شد. این بازی مهم‌ترین بازی برای ایران بود و با آن که امیدهای کمی وجود داشت اما همه به همان نور کوچک امید بسته بودیم تا با اگر و مگرها بتوانیم به جام جهانی برسیم. وسط هفته بود و به خاطر تفاوت ساعت میان ایران و استرالیا، بازی حدود چهار بعد از ظهر در میانه کلاس‌ها برگزار می‌شد. اما مگر کسی می‌توانست حواسش به کلاس درس باشد؟ پیشنهاد بچه‌های آلمانی بود که همه جمع شویم در آمفی تاتر. دو تلویزیون چهل را معلوم نبود از کجا پیدا کرده بودند و گذاشته بودند دو طرف سنِ سالن و صدایش از بلندگوها پخش می‌شد و آن بازی….
**
آن روزِ دوشنبه هشت آذر هفتاد و شش نخستین تجربه دیدن فوتبال در یک فضای عمومی برای خیلی‌ها بود. تجربه شرکت در یک حرکت عمومی که در جمع شکل می‌گیرد. بعدها فهمیدیم این تجربه ای بود که خیلی‌ها در سراسر ایران آن را تجربه کردند. تجربه ای که کسی فکر نمی‌کرد بعد از حدود چهارده سال بار دیگر به چالشی میان نیروهای انتظامی و امنیتی و مردم بدل شود:”زنان فوتبال را در یک محیط عمومی در کنار مردان تماشا کردند.”
**
دیدن یا ندیدن فوتبال در استادیوم و سینما مسئله‌ای که این روزها میان سینماداران و نیروی انتظامی به وجود آمده است. اما مسئله، پخش کردن یا عدم آن توسط سینماداران نیست بلکه مشکل حضور زنان به عنوان نیمی از جمیعت کشور است. دغدغه ای که نه این جام جهانی و این روزها، که سی و پنج سال است به عنوان یکی از مبارزات میان فعالان حقوق زن و ورزشکاران و معدود گروه‌های صاحب قدرت که مانع این هم‌نشینی هستند برقرار است. ایران یکی از معدود کشورهای جهان است که حضور زنان را در ورزشگاه‌ها ممنوع کرده است. علت آن از زبان مسئولان، البته که روشن است:” آلوده بودن ورزشگاه‌ها به برخی رفتارهای ناهنجار و البته شنیدن کلمات رکیک.” اما زنان با این کلمات و رفتارها بیگانه نیستند و در کوچه و خیابان نیز هر روز با آن‌ها سر و کار دارند. اما این دلیل بهانه ای است تا در مقابل تمام ورزشگاه‌های ایران مانند قهوه خانه‌ها نوشته شود: ورود زنان ممنوع است.
در این سال‌ها دختران زیادی بودند که با پوشیدن لباس مردانه وارد ورزشگاه شدند. گروهی از آن‌ها توانستند که در ورزشگاه بازی‌ها را ببیند و خیلی‌ها مانند شش دختر فیلم آفساید دستگیر شدند. در ده سال گذشته تلاش‌های زیادی شد تا زنان بتوانند این سد جنسیتی را به کناری بزنند. تلاشی که تنها در یک بازی رخ داد بازی ایران و بحرین در جام جهانی ۲۰۰۸ جمعی از زنان فعال که به روسری سفیدها معروف شدند توانستند از دروازه‌های ورزشگاه آزادی رد شوند. البته این سال‌هایی که درهای ورزشگاه به روی زنان ایرانی بسته بود، زنان تبعه کشورهای دیگر این محدودیت را نداشتند. موضوع حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها مختص فوتبال نبوده و در سال‌های اخیر به والیبال و بسکتبال هم سرایت کرد و در نهایت به نمایش فوتبال در سینماها هم رسید.

هم زمان با جام جهانی ۲۰۱۰ ، تهران بعد از سال‌ها، صاحب چندین پردیس سینمایی مجهز به سیستم های جدید و دیجیتالی شد و همین باعث شد تا پیشنهادی برای نمایش فوتبال‌های مهم برروی پرده سینما مطرح شود. نخستین سینمایی که به استقبال این موضوع رفت، سینما آزادی تهران بود. تجربه نمایش فوتبال در سینماها برای کسانی که آن را لمس کرده بودند و برای سینماداران بسیار خوش آمد. اما این خوشی به مذاق برخی خوش نیامد. در سال ۲۰۱۱ و جام ملت‌های قطر بود که بار دیگر موضوع نمایش آن در سالن سینما مطرح شد اما این بار یک مانع مهم وجود داشت: “سردار اسماعیل احمدی مقدم فرمانده ناجا.” او اعلام کرد که اتفاقاتی که در جریان جام جهانی رخ داده است خوش‌آیند نبوده و نیروی انتظامی و اداره اماکن به‌عنوان صادرکنندۀ مجوز پخش فیلم در سینما اجازه را نخواهد داد. با اعلام این اظهارنظر هیئت رئیسه انجمن سینماداران وارد مذاکره با نیروی انتظامی شدند و به نظر می‌رسید که در حال رسیدن به توافق هستند که اظهارنظر سردار کارگر معاون سابق اجتماعی ناجا نشان داد که مسئله با جداسازی حل نخواهد شد. او گفت که براساس مستندسازی پلیس حضور زنان در کنار مردان در شان جامعه اسلامی نیست. در نهایت نیز با توجه به قدرتی که پلیس داشت و با تهدید برای پلمپ دو پردیس سینمایی و تعطیلی برخی برنامه‌های شبانه سینماها از جمله برنامه اذان تا اذان ماه رمضان که منبع درآمد خوبی برای سینماها در ماه رمضان بود توانست مانع نمایش بازی‌های ملی در سینماها شود.

**

با نزدیک شدن به جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل بار دیگر موضوع نمایش فوتبال در سینماها مطرح شد. انجمن سینماداران ایران در جلساتی به این نتیجه رسیدند که نمایش فوتبال در سینماها را می‌توانند در برنامه خود داشته باشند. به نظر می‌رسید که نیروی انتظامی هم با توجه به تغییر دولت میانه‌روی روحانی به نسبت به چهار سال پیش از مواضع خود کوتاه آمده و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با این پیشنهاد موافقت کرده بود. اما سردار احمد رضا رادان جانشین فرمانده ناجا در روزهای آخری که در این سِمت بود همه توافق‌ها را برهم زد و اعلام کرد که سینماها در صورتی می‌توانند فوتبال را پخش کنند که زنان را از مردان جدا کنند و یک سالن به زنان و یکی به مردان اختصاص دهند. اما این بار اتحادیه سینماداران مثل سال‌های پیش کوتاه نیامدند و در اعلامی دسته جمعی اعلام کردند که اگر قرار به پخش فوتبال با جداسازی جنسیتی باشد این برنامه را تعطیل خواهند کرد. این نخستین باری بود که یک نهادصنفی در مقابل خواست غیر معقول یک نهاد امنیتی و انتطامی می‌ایستاد. مذاکرات میان نیروی انتظامی و سینماداران آغاز شد و به نظر می‌رسید که ایستادگی سینماداران دارد پاسخ می‌گیرد. محمد قاصد اشرفی رییس انجمن سینماداران که یکی از طرفین این دعوا است می‌گوید:” هدفمان از برنامه‌ریزی حضور خانواده‌ها در سینماها این بود که فرصتی فراهم شود که همه در کنار هم فوتبال را در یک پرده بزرگ و عریض ببینید و در محیطی عمومی شادی یا نگرانی خود را تجربه کنند.” با این که بلیت ۱۰ هزار تومانی هر بازی می‌تواند سود خوبی برای سینماداران داشته باشد اما اشرفی می‌گوید که سود مادی این ماجرا برای آن‌ها مطرح نبود و “شادی مردم و خدمات دهی به آن‌ها مهم‌تر بود.” اشرفی آن‌چه را سردار کارگر و رادان به عنوان مشکلات اخلاقی در سینماها می‌دانستند موارد مهمی ندانست و معتقد است که” با دقت بیشتر مدیران سینماها این موضوع قابل کنترل است. محیط سینما مثل استادیوم متفاوت است و خانواده‌ها به طور مداوم در این مکان‌ها در حال رفت و آمد هستند و هیچ مشکلی پیش نمی‌آید که نگران کننده باشد. اگر خانواده‌ها در کنار هم باشند این امنیت توسط خود آن‌ها هم به وجود می‌آید.” او می‌گوید: “وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی رسمی سینما با این پیشنهاد موافقت کرده است و مسئولان این وزارت خانه با نیروی انتظامی وارد مذاکرده شدند و نتیجه را به ما اعلام خواهند کرد.” اما آن چه اتحادیه سینماداران پایش می‌ایستند این است که زیر بار جداسازی جنسیتی حتی در پردیس‌های سینمایی نخواهند رفت. محمد رضا سعیدی پور مدیر پردیس آزادی معتقد است:” ما اگر زنان را از مردان جدا کنیم خانواده‌ها را از هم جدا کردیم و به همین دلیل نیز شاید کنترل موضوعاتی که باعث نگرانی ناجا است سخت تر خواهد شد. وقتی خانواده به سینما می‌آید خودش کنترل می‌کنند که اتفاق غیر اخلاقی رخ ندهد و احتیاجی به تذکر نیست.”

**

جام جهانی در ۲۲ خرداد ۹۳ رسماً در ریودوژانیرو آغاز می‌شود و ایران از ۶۴ بازی این جام حداقل سه سهمیه دارد، سهمیه‌هایی که در کنار بازی‌های سایر تیم‌ها دیدنش در یک جمع باعث شادی عمومی و ایجاد نشاط می‌شود. در روزهای نخست خرداد درست زمانی که به نظر می‌رسید سرنوشت نمایش فوتبال در سینماها مشخص شود سردار احمد رضا رادان برکنار شد و به‌جایش سرتیپ حسین اشتری آمد. سینماداران از خواست خود کوتاه نیامدند و زیر بار جداسازی نرفتند و در نهایت سعید منتظرالمهدی معاون اجتماعی ناجا اعلام کرد حضور زنان در سینماها در زمان فوتبال در کنار مردان ممنوع است. به‌این‌ترتیب پرونده نمایش جام جهانی ۲۰۱۴ در سینماها بسته شد به این بهانه که حضور زن هنوز غدغن است.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)