روابط ایران و چین با وجود امضای توافق ۲۵ ساله چگونه است؟
با گذشت بیش از یک ماه از امضاء توافق ۲۵ ساله میان ایران و چین، [توافق ۲۵ ساله با چین یا تهران‌چای؟!] وضعیت روابط اقتصادی ایران و چین چگونه است؟
۷ فروردین ۱۴۰۰، وقتی توافق ایران با چین امضاء شد انتظار می‌رفت در روابط اقتصادی این دو کشور گشایش قابل توجهی حاصل شود.
اما با وجود گذشت بیش از یک ماه، گویا چنین انتظاری در حال حاضر سرابی بیش نبوده و پیشرفت چندانی در روابط اقتصادی این دو کشور حاصل نشده است.
اثر تحریم‌های آمریکا
دلیل عدم پیشرفت روابط اقتصادی حکومت ایران و چین را باید قبل از هر چیز در اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران دانست. [لغو تمامی تحریم‌ها چرا همیشه از سوی حکومت ایران طرح می‌شود؟]
به رغم اینکه ایران با وجود تحریم‌ها، بخش عمده‌ای از نفت خود را به چین صادر می‌کند، اما اعداد و ارقام حرف زیادی برای گفتن ندارند، با وجود آنکه تبلیغات حول آن بسیار است.
اما صادرات نفتی ایران به چین نیز یک مشکل عمده دارد و بنا بر اخباری که از توافق ۲۵ ساله به بیرون درز کرده، ایران نفت خود را بنا به روایتی با ۳۲ درصد تخفیف به چینی‌ها می‌فروشد.
نمی‌توان بر این سیاست نام موفقیت گذاشت وقتی که چنین تخفیف هنگفتی، برای اساسی‌ترین کالای صادراتی ایران که تحت تحریم نیز هست اعمال می‌شود.
اکنون چین توانسته از چنین تخفیف هنگفتی در خرید نفت ایران بهره‌مند شود در حالی که بهای نفت در بازارهای جهانی افزایش چشمگیر داشته است.
عامل تاثیر‌گذار مذاکرات برجامی
قبل از به نتیجه‌رسیدن مذاکرات برجامی وضعیت به همین منوال خواهد بود. آمارهای گمرک چین نشان می‌دهد در سه‌ماهه ابتدایی ۲۰۲۱ میزان صادرات نفتی مستقیم ایران به چین برابر با صفر بوده است.
به عبارت دیگر صادرات نفتی ایران به چین غیرمستقیم و با کشورها و کشتی‌های واسط انجام شده تا از گزند تحریم‌ها در امان بماند.
همچنین بلوکه‌شدن ۲۰ میلیارد دلار پول حکومت ایران در چین را نیز نمی‌توان یک پارامتر موفقیت‌آمیز برای ایران دانست.
علاوه بر آن افزایش تبادلات تجاری ایران با چین به دلیل تعارض حکومت ایران با آمریکا و نگرانی آمریکا از نفوذ چین بر منطقه خاورمیانه و از جمله ایران، [اقدامات مخرب ایران در خاورمیانه و مذاکرات برجام] کار را دچار مشکل بیشتری می‌کند.
در این بین حکومت ایران باید ریسک بیشتری کرده و در صورتی که تبالات ایران با چین به ضرر آمریکا تمام شود، باید منتظر محدودیت‌های بیشتری از سوی آمریکا باشد.
نگرانی آمریکا از نفوذ چین در خاورمیانه
در روزهای اخیر کنت مکنزی؛ فرمانده سنتکام دست‌‌کم ۲ بار از نفوذ چین بر منطقه خاورمیانه و از جمله به وسیله‌ی توافق ۲۵ ساله میان ایران و چین اظهار نگرانی کرده است.
مکنزی توافق چین با ایران را برنامه چینی‌ها برای استقرار در خاورمیانه خوانده، امری که مشکل است ایالات متحده تن به سازش با آن بدهد.
این امر مشکلی دیگر بر مذاکرات برجامی می‌افزاید که قرار است برآیند این مذاکرات، توافق، در نتیجه‌ی همکاری مستقیم و یا غیرمستقیم آمریکا و ایران برای بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها باشد.
بازگشت به برجام و لغو تحریم‌ها با هر عنوانی اعم از مستقیم و غیرمستقیم، خواه ناخواه و بدون اینکه چین بخواهد باعث ایجاد و افزایش روابط ایران و آمریکا خواهد شد.
همچنین احیاء برجام با هر کیفیتی که باشد چه برجام ۲۰۱۵ یا برجامی جدید، تحت عنوان برجام ۲۰۲۱، [برجام ۲۰۱۵ یا برجام ۲۰۲۱؟] پای کشورها و غول‌های نفتی اروپایی را به ایران باز خواهد کرد که این امر نیز برای چین خوشایند نخواهد بود.
تبادلات غیرنفتی ایران و چین
تبادلات غیرنفتی ایران و چین نیز تعریف چندانی ندارد. بر آمارهای رسمی حکومت ایران نمی‌شود اتکا کرد، چون این کشور همواره حرکت در سایه و غیرشفاف‌بودن را بر تبادلات شفاف ترجیح می‌دهد.
اما بنا بر آمارهای گمرک چین، در سه‌ماهه‌ی اول سال ۲۰۲۱، تبادلات تجاری بین ایران و چین به نسبت بازه زمانی مشابه در سال ۲۰۲۰ معادل ۱۷ درصد افت داشته است.
واردات چین از ایران در این بازه زمانی، ۱۹ درصد و صادراتش به ایران ۱۶ درصد کاهش را نشان می‌دهد، در صورتی که توافق ۲۵ ساله در پایان این بازه زمانی؛ یعنی پایان سه‌ماهه‌ی نخست سال ۲۰۲۱ صورت گرفته است.
صادرات و واردات چین به و از ایران قبل از تحریم‌ها به ترتیب ۱۴ و ۲۱ میلیارد دلار بوده، در حالی که در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۲۱، به ترتیب ۳.۲ و ۱.۵ میلیارد دلار بوده است.
تهدید رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه
البته در این بین نباید از تبادلات نظامی ایران با چین غافل ماند. «ساوت چاینا مورنینگ پست»؛ یک روزنامه تایوانی اخیرا فاش ساخت احتمال دارد ایران با کمک اهدایی سه میلیارد دلاری قطر، ۳۶ جنگنده چینی خریداری کند.
این امر نیز جای اما و اگر و نگرانی دارد در جایی که بحث فروش جنگنده‌‌های پیشرفته اف۳۵ به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از سوی آمریکا می‌تواند به تنش‌های افزایش‌یابنده در خاور میانه دامن بزند.
البته آن چه به چین برمی‌گردد در بهره‌برداری و سودبری [جاسوسی از شهروندان ایرانی در بین مفاد توافق با چین] از کشورهایی که از نظر اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند کوتاهی نکرده و نمی‌کند اما در مبادله با ایران باید عامل تحریم‌های آمریکا و عامل مهمتر از آن؛ یعنی اعتراضات مردمی در ایران را در نظر داشته باشد.
شاید این عامل مهمتر، فرصت چندانی به چین و حاکمان ایران ندهد تا بتوانند با برجام یا بی‌برجام تبادلات خود را از کیسه و ثروت مردم ایران افزایش دهند. اعتراضات گسترده [ترس حکومت از اعتراضات پیرامون توافق ۲۵ ساله با چین] در روزها و هفته‌‌های اخیر می‌تواند یک عامل نگران‌کننده از این بابت برای حاکمان ایران و به تبع آن چین باشد.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.