اقلیت های جنسی در زندان؛ چالش دسته بندی زندانیان بر اساس جنسیت

«زندان نباید چیزی جز “محرومیت از آزادی” باشد». (ژیسکار دستن، رئیس جمهور راستگرای فرانسه ۱۹۷۴-۱۹۸۱)
میشل فوکو زندان را دستگاهی برای اصلاح رفتار می داند که محرومیت از آزادی امکان کارکرد آن را در نظام قانونی فراهم می کند. (مراقبت و تنبیه، ۲۸۸)
اقلیت های جنسی همچون سایر اعضای جامعه ممکن است قوانین را نقض کرده و بنا به حکم قاضی مدت محکومیت خود را در زندان بگذرانند. رویکرد حکومت ها نسبت به زندانیان ترنس متفاوت است. در عموم کشورها افراد ترنس مطابق با جنسیت ذکر شده در مدارک شناساییشان به بند زنان و یا مردان منتقل می شوند. اما در برخی دیگر رویکرد متفاوتی در پیش گرفته شده است و آن ایجاد زندان (بند) مختص به افراد ترنس است.
به عنوان مثال بنا به قوانین نیوزیلند محیط زندان برای افراد ترنسجندر می بایست به گونه ای باشد که هویت آن ها را پذیرفته و هیچ گونه تبعیضی را به دلیل هویت جنسیتیشان اعمال نکند. بنا به اصلاحیه مصوب سال ۲۰۰۵ تنها پس از اطمینان یافتن رئیس زندان از تکمیل عمل تغییر جنس، افراد می توانند در بندی که مطابق با هویت جنسیتی آن ها است، حبس خود را بگذرانند. دادگاه عالی این کشور هرگونه جداسازی جز به دلیل رفتارهای خشن زندانی را، توجیه ناپذیر قلمداد کرده است. «رفتارهای غیرقانونی و خشن (سایر) زندانیان نمی تواند رفتار غیرقانونی زندانبان را توجیه کند». به بیان دیگر این مسئولین زندان هستند که موظف به رعایت بالاترین استانداردها و حفاظت از همه زندانیان از جمله ترنس ها هستند و به بهانه محافظت از ترنس ها نمی توان آن ها را از سایرین جدا کرد. با این حال، یکی از معایب سیستم نیوزیلند در خطر بودن امنیت زندانیان ترنس است. چرا که حتی با شروع پروسه گذار تا پیش از عمل جراحی تغییر جنس، زندانی مجبور به گذارندن دوره حبس خود در بندی است که مطابق با جنسیت او نیست.
شرایط در بریتانیا اندکی متفاوت است. پس از سال ۲۰۰۴ تغییر مدارک شناسایی برای افراد ترنس تسهیل شده است و ترنس ها پس از دو سال زندگی کردن با هویت جنسیتی مورد نظرشان می توانند مدارک شناسایی خود را تغییر دهند. به همین ترتیب در زندان های این کشور نیز نیازی به عمل جراحی تغییر جنس برای اثبات جنسیت وجود ندارد. در بریتانیا و استرالیا زندانیان در مدت حبس خود، هر زمان که بخواهند می توانند پروسه گذار و یا هورمون تراپی را آغاز کنند.
همانگونه که در ابتدا اشاره شد ایجاد زندان مختص به افراد ترنس در دنیا، مسبوق به سابقه است، پیش تر در سال ۲۰۱۰ در ایتالیا زندانی ویژه بزهکاران ترنس ایجاد شده بود، که مجهز به امکانات مناسب و نگهبانان آموزش دیده برای برخورد با زندانیان ترنس بود. در آن زمان بسیاری از فعالین ال.جی.بی.تی از چنین ایده ای حمایت کردند اما منتقدین، زندان های جدا برای افراد سیسجندر و ترنسجندر را راه حلی موقتی برای مشکلی دراز مدت دانستند. این افراد بهترین روش را برقراری تعادل میان امنیت و دربرگیرندگی همه می دانند. به علاوه منابع همواره محدود هستند و همه ی کشورها چنین امکاناتی برای ساخت زندانی مجزا و مجهز برای ترنس ها را ندارند.
در ایران هیچ قانون مشخصی برای زندانیان ترنس در نظر گرفته نشده اما بنا به گزارش هرانا(۱) که در سال ۹۵ منتشر شده است، زندانیان ترنس پس از دستگیری در فاز یک طبقه سوم و چهارم بند ۲۴۰ اوین نگهداری می شوند. وضعیت بند اسف بار است. زندانیان از دسترسی به هواخوری، تلفن و حتی فروشگاه زندان محروم هستند. بند ۲۴۰ شبیه به N بوده و دارای سه فاز مستقل است. بند ۲۴۰ زندان اوین بنا به برخی ادعاها متعلق به حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی است که بخش هایی از آن تحت نظر نهادهای دیگر اداره می شود. با این وجود بعضی از زندانیان سیاسی که توسط وزارت اطلاعات بازداشت شده اند تمام یا بخشی از دوره بازداشت انفرادی خود را در سلول های ۲۴۰ گذرانده اند. طبقه سوم و چهارم این بند سال هاست که بدل به محبس زندانیانی شده است که در چهارچوب دوتایی جنسیت قرار ندارند.
شرایط بند ۲۴۰ نه مطابق با استانداردهای داخلی و نه قوانین بین المللی است و در این بند امکانات ویژه ای نیز برای ترنس ها در نظر گرفته نشده است و بنا به گزارش ها، زندانیان به دلیل هویت جنسیتی خود مورد تحقیر و توهین مداوم نگهبانان نیز قرار دارند. همچنین امکان تغییر جنس برای زندانیان ترنس در قوانین ایران پیش بینی نشده است. مقررات بین المللی درباره زندان ها خط مشی روشنی دارد. مطابق با ماده دهم از میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی که جمهوری اسلامی نیز متعهد به اجرای آن است. شرایط نگهداری زندانیان باید مطابق با شان انسانی آن ها باشد.
به علاوه بنا به اصل نهم از اصول یوگیاکارتا(۲)، باید تضمین شود که بازداشت شدگان به دلیل گرایش جنسی و یا هویت جنسیتی شان به حاشیه رانده نشوند و یا به این دلیل در محل بازداشت در معرض خشونت قرار نگیرند. همچنین می بایست اقدام هایی برای محفاظت از افرادی که به دلیل گرایش و یا هویت جنسیتی شان آسیب پذیرند، انجام شود. اما این اقدام ها نباید موجب محدودیت دوچندان این افراد شود. به علاوه، پرسنل زندان نیز باید استانداردهای بین المللی حقوق بشر را آموخته و درباره اصول برابری و عدم تبعیض بیاموزند.
درشرایطی که بسیاری از کشورها در پی یافتن راهی برای کاهش خشونت ها علیه جامعه ترنس ها هستند و برای مقابله با آن قانون گذاری می کنند. در ایران شاهد اعمال خشونت حاکمیت نسبت به این افراد هستیم. متاسفانه شرایط بند ۲۴۰ به گونه ای است که امکان برقراری هرگونه ارتباط با سایر زندانیان غیرممکن است و همین امر موجب تشدید نقض حقوق بشر در این بند شده است.

پانوشت ها:
۱ – شرایط غیرانسانی زندانیان تراجنسیتی در زندان اوین(https://www.hra-news.org/2016/hranews/a-5088/)
۲ – اصول یوگیاکارتا در زمینه‌ی حقوق انسانى و به کار بستن آن ها در مسائل مربوط به تمایل جنسى و هویت جنسیتى، حوزۀ وسیعى از هنجارها را در برمی گیرند. این اصول تعهدات اصلى کشورها را در عملى ساختن حقوق انسانى تصریح می کنند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)