شمای کلی پنجاه غول اقتصادی ایران بیانگر چیست؟

۵۰۰ شرکت برتر ایران که از آنها به ‌عنوان غول‌های اقتصادی نام می‌برند، در نوزدهمین سال رتبه‌بندی شرکت‌ها در تاریخ ۱۳۹۵/۱۱/۰۴ از سوی سازمان مدیریت صنعتی در ایران معرفی شدند. به گزارش روزنامه دنیای اقتصاد ۵۰۰ شرکت بزرگ ایران طبق سنت هر سال در نوزدهمین سال رتبه‌بندی ۱۰۰-IMI طی کنفرانسی که به همین مناسبت ترتیب داده شده بود اعلان گشت. این شرکت‌ها که بر اساس اطلاعات سال مالی گذشته و با احتساب میزان فروش طبقه‌بندی می‌شوند، نمادی از غول‌های اقتصادی ایران هستند که  شریان اقتصادی کشور را در چنبره خویش دارند. به گفته محمدعلی محمدی مدیر عامل سازمان مدیریت صنعتی ایران ۵۰۰ غول اقتصادی ایران ابتدا براساس شاخص میزان فروش (درآمد) مشخص می‌شوند، پس از آن بر اساس ۳۲ شاخص دیگر باهم مقایسه و رتبه‌بندی می‌شوند. به گفته وی، معیار اصلی در انتخاب این شرکت‌ها، تغییر رتبه فروش شرکت‌های برتر، طی چهار سال اخیر است، یعنی شرکت‌هایی که بیشترین ارتقای رتبه را از نظر شاخص میزان فروش داشته‌اند انتخاب شده و تحت این عناوین معرفی می‌شوند. بنا به اذعان آقای محمدی در رتبه‌بندی امسال عملکرد شرکت‌ها بر اساس سال مالی ۹۴ ارزیابی شده است.

آقای مجید درویش مدیر رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران نیز بیان داشته اند که معیار اصلی در انتخاب این شرکت‌ها، تغییر رتبه فروش شرکت‌های برتر طی چهار سال اخیر است؛ یعنی شرکت‌هایی که بیشترین ارتقای رتبه را از نظر شاخص میزان فروش داشته‌اند انتخاب شده و تحت این عناوین معرفی شدند. به گفته مدیر رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران، جمع فروش صد شرکت برتر بیش از ۵۶۰ هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به سال قبل ۴/ ۰ درصد افزایش یافته است. (بیشتر بخوانید: روزنامه دنیای اقتصاد: رتبه ۵۰۰ غول اقتصاد ایران)

آنچه که در نگاه اول در خصوص پنجاه غول اقتصادی ایران جلب توجه می نماید تمرکز قریب به اتفاق حوزه تصمیمگیری، بوروکراسی و توزیع ثروت این مراکز اقتصادی در تهران، تمرکز فعالیتهایشان در حوزه پتروشیمی و بانکداری و حضور نیروهای ایدئولوژیک در کنترل این غولهای اقتصادی با نام فعالیت در حوزه خصوصی می باشد که شمای کلی ویژگیهای غولهای اقتصادی را می توان به شرح ذیل خلاصه کرد:

بانک ملی ایران: بانک ملی ایران در تاریخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۶ تأسیس شد و اساسنامه این بانک در ۱۴ تیر ۱۳۰۷ به تصویب کمیسیون مالی مجلس شورای ملی رسید. بانک ملی ایران فعالیت رسمی خود را از تاریخ ۲۰ شهریور ۱۳۰۷ با افتتاح نخستین شعبه در تهران آغاز کرده است. انک ملی ایران در سال ۱۳۹۲ با بیش از ۳٫۱۶۹ شعبه فعال داخلی و ۱۸ شعبه خارجی و بالغ بر ۵۳٬۰۰۰ پرسنل و بیش از ۸۰ سال سابقه یکی از بانک‌های مطرح در ایران است. ایالات متحده آمریکا از سال ۲۰۰۷ و اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۸ بانک ملی را مورد تحریم قرار دادند، که در پی آن، اتحادیه اروپا دستور تعطیلی دفاتر این بانک در اروپا را صادر کرد. در قطعنامه تحریمی سازمان ملل در ایران از این بانک به عنوان یکی از موسسات مظنون نام برده شد، که بطور مستقیم در تأمین مالی برنامه هسته‌ای و ساخت موشک‌های دوربرد برای جمهوری اسلامی ایران دست داشته است. بر پایه اسناد ارائه شده توسط وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، بانک ملی ایران در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار به گروه‌های حزب‌الله لبنان، جهاد اسلامی فلسطین و حماس ارسال کرده است. (بیشتر بخوانید: US slaps sanctions on leading Irania state-owned banks) مجموعه دارایی های این بانک رقمی بالغ بر ۷۲ میلیارد دلار می باشد.

شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس: شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس شرکت هلدینگ ایرانی است، که در زمینه سرمایه‌گذاری و مدیریت بر مجتمع‌های پتروشیمی و کارخانجات شیمیایی، همچنین تولید مواد شیمیایی و محصولات پتروشیمی فعالیت می‌کند. شرکت پتروشیمی خلیج فارس در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۸ هزار میلیارد ریال راه‌اندازی شد. این شرکت در سال مالی ۱۳۹۴ درآمدی بالغ بر ۲۵ هزار میلیارد تومان کسب نمود و به‌عنوان دومین شرکت ایران بر پایه میزان درآمد شناخته شد. شرکت پتروشیمی خلیج فارس، هم‌اکنون با دارا بودن ۱۵ شرکت تولیدی و خدماتی، به‌عنوان یکی از بزرگترین هلدینگ‌های پتروشیمی در خاورمیانه شناخته می‌شود. شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران با در اختیار داشتن ۲۰٪ درصد، شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت با ۱۷٪ درصد و شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین با ۸٫۵٪ درصد از سهام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، به‌عنوان بزرگترین سهام‌داران آن شناخته می‌شوند. از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ خلیج فارس می‌توان به: شرکت پتروشیمی بندرامام، پتروشیمی تندگویان، پتروشیمی فجر، پتروشیمی بوعلی، پتروشیمی مبین، پتروشیمی کارون و پتروشیمی نوری (برزویه) اشاره کرد. از میان ۱۵ شرکت زیر مجموعه هلدینگ ، ۷ شرکت در صنعت پتروشیمی فعالیت دارند و ۲ شرکت تامین کننده یوتیلیتی و مابقی ارایه دهنده سرویس های جانبی و بازرگانی هستند . بخش عمده ی عملیات بازاریابی و فروش داخلی و صادراتی محصولات تولیدی گروه توسط شرکت بازرگانی پتروشیمی انجام می شود.

این شرکت که دومین غول اقتصادی ایران و برترین غول اقتصادی خصوصی ایران محسوب می شود با برخی ریسکها مواجه می باشد که ارتباط مستقیم با سیاستهای منطقه ای و جهانی جمهوری اسلامی ایران دارد. به عنوان نمونه  هم اکنون در عرصه بین المللی شرکت ملی صنایع پتروشیمی با رقبای قدرتمندی همچون SABICعربستان مواجه است . در اخرین رده بندی ۱۰۰ شرکت برتر شیمیایی جهان ، SABIC  در رده هفتم و شرکت ملی صنایع پتروشیمی در رده ۴۵ جهان قرار گرفته است که با افزایش ظرفیت واحدهای جدید در سطح جهان می تواند به کاهش صادرات نیز بیانجامد. نوسانات قیمت نفت ، محصولات نفتی و گاز طبیعی یکی از ریسک های مهم این صنعت است. از آنجا که بیش از ۵۰ درصد فروش هلدینگ بصورت صادراتی می باشد و از سویی دیگر بخش عمده ی منابع مالی مورد نیاز جهت اجرای طرح های توسعه به صورت ارزی می باشد لذا افزایش نرخ ارز از سویی منجر به افزایش هزینه اجرای طرح و یا هزینه بازپرداخت وام ها و از سوی دیگر افزایش درآمد فروش صادراتی می گردد. با توجه به شرایط تحریم شرکت ملی صنایع پتروشیمی در جهت تامین سوخت مورد نیاز کشور متعهد به تولید درصدی از بنزین و گازوئیل مورد نیاز کشور است که در حال حاضرمجتمع های پتروشیمی بندرامام، برزویه و بوعلی قسمتی از این تعهدات را تولید و به شرکت پخش و پالایش تحویل می دهند. قیمت فروش این تعهدات نسبت به محصولات اصلی شرکت ها بر میزان سوداوری شرکت تاثیر گذار است . از سویی دیگربخشی از تکنولوژی و تجهیزات مربوط به طرح های توسعه و موادشیمیایی و کاتالیستی از طریق شرکت های خارجی تامین می شود که در صورت تشدید تحریم ها دشواری هایی را به همراه خواهد داشت. (بیشتر بخوانید: بررسی هولدینگ پتروشیمی خلیج فارس)

بانک ملت: بانک ملت، شرکت خدمات مالی و بانکداری ایرانی است، که هم‌اکنون پس از بانک ملی ایران و بانک صادرات ایران، با حدود ۱۹۰۰ شعبه داخل کشور و دو شعبه خارج از کشور به عنوان سومین بانک بزرگ ایران محسوب می‌شود. بانک ملت به موجب مصوبهٔ مورخ ۲۹ آذر ۱۳۵۸ مجمع عمومی بانک‌ها از ادغام بانک‌های تهران، داریوش، بین‌المللی ایران، عمران، بیمهٔ ایران، ایران و عرب، پارس، اعتبارات تعاونی و توزیع، تجارت خارجی و فرهنگیان در تاریخ ۳۱ تیر ۱۳۵۹ تشکیل و با شماره ۳۸۰۷۷ در ادارهٔ ثبت شرکت‌ها به ثبت رسید و عملیات اجرایی بانک از همان تاریخ آغازشد. دولت ایران مدعی است که با ارائه ۳۰٪ درصد از سهام بانک بعنوان سهام عدالت، ۱۵٪ درصد به شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی و دو بلوک ۵٪ درصدی، به صندوق بازنشستگی و سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح برای رد دیون، ۵٪ درصد به کارکنان بانک و عرضه ۵٪ درصد در بورس تهران، این بانک دیگر دولتی نیست. محمد‌رضا بهزادیان، رییس سابق اتاق بازرگانی تهران از منتقدین این ادعا می باشد و به نظر وی فروش پنج درصد سهام، خصوصی‌سازی نیست و بانک ملت خصوصی سازی نشده است. ایشان در زمانی که خبر خصوصی سازی بانک ملت منتشر شده بود در مصاحبه ای که انجام داده بودند چنین بیان داشته بودند:

“وقتی می‏توان گفت بانک خصوصی شده و به بخش خصوصی فروخته شده که ۵۱ درصد آن به بخش خصوصی واگذار شود. تازه وقتی تنها پنج درصد از سهام بانک ملت عرضه شده، نیمی از سهام آن فروخته شده، یعنی دو و نیم درصد از بانک ملت، عملاً در معامله‌‏ی روز پنج‌شنبه (یکم اسفند) فروخته شده است.

از همه مهم‏تر این است که این دو و نیم درصد از سهام بانک ملت به شرکت «آتیه‏‌ی کارکنان بانک ملت» (شرکت بازنشستگی بانک ملت) فروخته شده است. یعنی سهام دولت به کارکنان بانک ملت منتقل شده که خود آن‏‌ها باز تابع آن مدیریت هستند.” (بیشتر بخوانید: رادیو زمانه: سیستم بانک‏‌داری در ایران در گفت و گو با محمد‌رضا بهزادیان، رییس سابق اتاق بازرگانی تهران)

شرکت سرمایه گذاری غدیر: شرکت سرمایه گذاری غدیر در سال ۱۳۷۰ با نام اولیه شرکت سرمایه گذاری بانک صادرات(سهامی خاص) و با مالکیت بانک صادرات ایران با سرمایه اولیه ۱۰ میلیارد ریال تاسیس گردید. این شرکت در سال ۱۳۷۴ به سهامی عام تبدیل شده و در همان سال در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. پس از انتقال سهام ۱۲۴ شرکت ازبانک صادرات ایران به این شرکت در سال ۱۳۷۵ به منظور اصلاح ساختار مالی، نام شرکت به سرمایه گذاری غدیر تغییر یافت . با انتقال مالکیت شرکت سرمایه گذاری غدیر از بانک صادرات ایران به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح در سال ۱۳۸۷، رشد سودآوری و ارزش داراییهای شرکت شتاب گرفت بطوریکه در حال حاضر این شرکت با سرمایه ای معادل ۴۶،۰۸۰ میلیارد ریال (مصوبه مجمع عمومی فوق العاده مورخ ۱۵/۷/۱۳۹۴)  به بزرگترین شرکت سرمایه گذاری چند رشته ای بورس تبدیل شده است. زمینه های سرمایه گذاری شرکت هم اکنون صنعت های نفت، گاز و پتروشیمی، برق و انرژی، صنایع معدنی، حمل و نقل ، سیمان، ساختمان، تجاری و مالی و همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب ۷  هلدینگ می باشد. سرمایه‌گذاری غدیر که در بخش پتروشیمی نیز سرمایه گذاری کرده است هم اکنون عضو هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران است و در چند شرکت در کشورهای آلمان، بحرین و مالزی نیز مشارکت داشته ‌است. شرکت سرمایه‌گذاری غدیر از سال ۱۳۸۸ تا به حال بیش از۸۰۰۰  کارمند، ۵۰ شرکت تابعه و سود بیش از ۱۷۰۰ میلیارد ریال داشته است. بانک صادرات بیش از ۲۰۰ شرکت سرمایه‌گذاری مرتبط با غدیر را، ثبت و نظارت کرده است. حسن معماری در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس در تاریخ ۱۳۸۹/۰۲/۰۱ با اشاره به رشد فعالیتهای این شرکت در رشته های پتروشیمی، ساختمان، سیمان، صنایع و خدمات مالی اداری، اظهار داشته بود: سرمایه گذاری غدیر با در اختیار داشتن ۹ شرکت تولید کننده محصولات پتروشیمی در عسلویه و ماهشهر، تولید سالانه ۱۰ میلیون تن انواع این محصولات را بر عهده دارد که ارزش این حجم از تولید بالغ بر ۱۱۷ میلیاد تومان برآورد می شود. شرکت هلدینگ سیمان غدیر نیز با دارا بودن ۱۰ شرکت سیمانی تولید ۶.۶ درصد از سیمان کشور را به خود اختصاص داده است. همچنین بزرگترین آسیاب غلطکی جهان با ظرفیت ۲۴۰ میلیارد تن متعلق به سیمان سپاهان اصفهان، بزرگترین شرکت هلدینگ سیمان غدیر است. (بیشتر بخوانید: مدیرعامل سرمایه گذاری غدیر به فارس خبر داد: پرداخت سود۳۱۰ ریالی هر سهم سرمایه گذاری غدیر از دو هفته دیگر)

شرکت ایران خودرو: ایران خودرو به عنوان شرکتی خودروساز در سال ۱۳۴۱ توسط برادران خیامی با سرمایه مالی ۱۰۰ میلیون ریال بنیانگذاری شد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ توسط انقلابیون مصادره گردید. محمود خیامی که متولد مشهد می باشد و هم اکنون با تابعیت فرانسه ساکن کشور انگلستان می باشد شرکتهای ایران ناسیونال (ایران خودرو فعلی)، بانک صنعت و معدن و فروشگاه زنجیره‌ای کوروش (قدس فعلی) را پیش از انقلاب ۵۷ در ایران بنیانگذاری کرد. وی مدیر بنیاد خیامی است که در سال ۲۰۰۰ میلادی توسط وی تأسیس شد. این بنیاد در کنار فعالیتهای خیریه در زمینه‌های بهداشت، کودکان و پناهندگان، فعالیتهایی را در زمینه گفتگوی بین ادیان را نیز در برنامه خود قرار داده است. این بنیاد در سال ۲۰۰۵ کنفرانس دو روزه‌ای تحت عنوان «آیا اسلام خطری برای غرب محسوب می‌شود؟» به منظور ایجاد تفاهم بین اسلام و غرب برگزار کرد. خیامی در سالهای اخیر صد و ده مدرسه به نام امام علی در روستاهای استان خراسان ساخته و هشت مجموعه بزرگ آموزشی نیز به نام ثامن‌الائمه در مشهد احداث کرده است. او همچنین ساخت هجده مجموعه کار و دانش را در استان خراسان به پایان رسانده که هجده میلیارد تومان هزینه دربرداشته است. (بیشتر بخوانید: اقتصادگردان: محمود خیامی، کارآفرین، خیراندیش و مدرسه سازو بنیان گذار ایران خودرو) او همچنین صاحب چندین نمایندگی اتومبیل‌های مرسدس بنز در کشورهای انگلستان و ایالات متحده است. وی در سال ۲۰۰۷ میلادی کمک یک میلیون پوندی را به حزب کارگر انگلستان اعطا کرد که قدردانی تونی بلر واکنش‌های گسترده‌ای را در رسانه‌های بریتانیا به همراه داشت. (بیشتر بخوانید: کمک یک میلیون پوندی یک ایرانی به حزب کارگر) شرکت ایران خودرو مهم‌ترین شرکت خودروسازی ایرانی است، که انواع خودروهای سبک و سنگین را با همکاری شرکای خارجی یا به تنهایی مونتاژ می‌کند. ایران خودرو سالانه حدود ۵۵۰ هزار دستگاه خودرو تولید می‌نماید. دفاتر شرکت ایران خودرو در کشورهای آلمان، فرانسه، انگلستان، امارات متحده عربی، چین و ترکیه دایر هستند. ایران خودرو تاکنون در کشورهای ونزوئلا، سنگال، روسیه سفید، عراق، سوریه و جمهوری آذربایجان کارخانجاتی را برای تولید خودرو احداث کرده‌است. روزنامه دنیای اقتصاد در مطلبی با عنوان “سهام خودروسازان مال کیست؟” سهامداران عمده شرکت ایران خودرو را نهادهای شبه دولتی دانسته بود. (بیشتر بخوانید: سهام خودروسازان مال کیست؟)

بانک پارسیان: بانک پارسیان، دومین بانک خصوصی ایران است، که در سال ۱۳۸۰ فعالیت خود را آغاز کرده‌است. این بانک در حال حاضر با در اختیار داشتن ۴۵٪ درصد از کل منابع بانک‌های خصوصی و سهم ۴۲٪ درصدی از کل تسهیلات اعطایی توسط بانک‌های خصوصی، عنوان بزرگترین بانک خصوصی ایران را از آن خود کرده‌است. آخرین سرمایه ثبت شده بانک ۱٫۳۲۰ میلیارد تومان است. شرکتهای تجارت الکترونیک پارسیان، تأمین خدمات کاسپین، لیزینگ پارسیان، سرمایه‌گذاری پارسیان، توسعه ساختمانی پارسیان، بیمه پارسیان، هتل‌های لوتوس پارسیان، کارگزاری پارسیان، صرافی پارسیان، خدمات بیمه‌ای امین پارسیان، خدمات مشاور خرد پیروز، تأمین اندیش پارس، صبا تأمین پارسیان، تأمین سرمایه لوتوس پارسیان، یاری‌رسان پارسیان، قرض‌الحسنه پارسیان، سرمایه‌گذاری لوتوس پارسیان، هلدینگ هتل‌های پارسیان گروه صنایع فولاد صبح پارسیان شرکتهای زیرمجموعه این بانک می باشند. در خبری که بی بی سی فارسی در تاریخ ۱۹ تیر ۱۳۹۵ منتشر کرده بود بیان داشته شده بود که عده‌ای از مشتریان موسسه اعتباری ثامن الحجج برای اعتراض به مشکل در برداشت سپرده‌هایشان مقابل ساختمان مرکزی بانک پارسیان در تهران تجمع کرده بودند. (بیشتر بخوانید: سپرده‌گذاران موسسه ثامن مقابل بانک پارسیان تجمع کردند) بنا به اعلان رسانه های اقتصادی ایران در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی ۶۲% سهام این بانک در دست ۳۰۳ نهاد حقوقی بوده است.

بانک تجارت: بانک تجارت، شرکت خدمات مالی و بانکداری ایرانی است، که هم‌اکنون پس از بانک ملی ایران، بانک ملت و بانک صادرات ایران، در رتبه چهارم، از بزرگترین بانک‌های ایران قرار دارد. بانک تجارت به موجب لایحه اداره امور بانک‌ها مصوب مهرماه ۱۳۵۸ از ادغام یازده بانک خصوصی داخلی و مشترک داخلی–خارجی، با سرمایه‌ای بالغ بر ۳۹ میلیارد ریال، در تاریخ ۲۹ آذرماه سال ۱۳۵۸ تأسیس، سپس در سال ۱۳۶۰ بانک ایران و روس نیز به آن ملحق گردید. در حال حاضر بانک تجارت با بیش از ۳۰ سال فعالیت بانکی و سرمایه‌ای بالغ بر ۱۷ هزار میلیارد ریال، مالک شبکه‌ای از ۲٫۰۰۰ شعبه در داخل و خارج ایران می‌باشد. (بیشتر بخوانید: ویکی پدیا: بانک تجارت) روزنامه جهان اقتصاد در مطلبی با عنوان “زیان مخفی شده بانک تجارت، در میان اوراق سهامداران” که در تاریخ ۱۳۹۵/۱۱/۱۷ منتشر نمود سهامداران عمده این بانک را دولت جمهوری اسلامی ایران، سر استانی سهام عدالت، سازمان خصوصی سازی، سهامداران حقوقی و سایر سهامداران بیان کرد که در این میان تنها ۱۲ درصد سهام بانک را اشخاص حقیقی تشکیل می دادند. (بیشتر بخوانید: زیان مخفی شده بانک تجارت، در میان اوراق سهامداران)

شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان: گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (سهامی عام) در مورخ ۱۳۸۶/۰۵/۰۸ با نام اولیه شرکت سرمایه گذاری توسعه الوند غدیر به صورت شرکت سهامی خاص در اداره ثبت شرکت ها و مؤسسات غیر تجاری تهران به ثبت رسید و در بهمن ماه ۱۳۸۹ به شرکت ”گسترش نفت و گاز پارسیان (سهامی خاص)“ تغییر نام یافت، همچنین در تاریخ ۱۳۹۰/۰۹۹/۱۶ با هدف توسعه فعالیت­ها، نام شرکت به ”گروه گسترش نفت و گاز پارسیـان(سهامی عام)“ تغییر یافته و عملاً با پذیرش این شرکت در بورس اوراق بهادار تهران، سهام این شرکت در مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۲۶ در بورس تهران عرضه شد. سرمایه ثبت شده این شرکت در حال حاضر معادل ۵۰۰/۴۰ میلیارد ریال می باشد. گروه گسترش نفت و گاز پارسیان، شرکت مادر تخصصی نفت و گاز ایرانی است، که در زمینه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت می‌نماید. شرکت گسترش نفت و گاز پارسیان در سال ۱۳۸۶ تأسیس شد و در حال حاضر بزرگترین شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی در ایران می‌باشد. از شرکت‌های زیرمجموعه این شرکت می‌توان به شرکت حفاری شمال، شرکت اویک، شرکت پالایش نفت شیراز، شرکت پتروشیمی مارون و شرکت پتروشیمی تبریز اشاره نمود. دفتر مرکزی این شرکت در تهران قرار دارد و سهام آن در بازار بورس تهران معامله می‌شود. بزرگترین سهام‌داران گروه نفت و گاز پارسیان، شرکت سرمایه‌گذاری غدیر (۸۸٫۲۵٪) و گروه بهمن (۱٫۰۱٪) می‌باشند. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان)

شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت: شرکت سرمایه­ گذاری صنعت نفت (سهامی عام)‌ در تاریخ ۲۵/۰۹/۱۳۷۵ تاسیس و تحت شماره ۱۲۶۷۳۸ نزد اداره ثبت شرکت­ها و مؤسسات غیر تجاری تهران به ثبت رسیده­ است. مرکز اصلی شرکت در تهران می‌باشد. این شرکت، یک هولدینگ در صنعت نفت است که فعالیت اصلی آن سرمایه­ گذاری در شرکت­ها، مجتمع‌ها و طرح­های تولیدی، صنعتی، ‌تجاری،‌ خدماتی و فرهنگی به ­منظور ایجاد، راه‌اندازی و مشارکت درتوسعه این­گونه واحدها می‌باشد. طرح ایجاد پایانه ذخیره ‏سازی نفت خام و فرآورده ‏های نفتی به ظرفیت ۶/۴ میلیون بشکه در جزیره قشم شامل یازده مخزن سقف شناور و تاسیسات دریایی شامل SPM و PLEM در شرکت سرمایه‏ گذاری نفت قشم که در سال ۱۳۹۷ به بهره ‏برداری خواهد رسید، سوخت ‏رسانی به هواپیماها در فرودگاه بین‏ المللی امام خمینی (بزرگ‏ترین فرودگاه بین‏ المللی کشور) توسط شرکت سوخت‏ رسانی و خدمات فرودگاهی اوج، احداث جایگاه‏های کوچک سوخت در شهر تهران و نیز ثبت برند پتران توسط شرکت سوخت‏ رسانان پترو ایرانیان پاک، ارایه خدمات حفاری (شامل خدمات راندن لوله‏ های جداری در دریا و خشکی، مغزه ‏گیری، نمودارگیری از گل حفاری، سیمان‏ کاری و خدمات حفاری افقی جهت‏ دار) در داخل کشور و نیز صدور این خدمات در منطقه خاورمیانه توسط شرکت خدمات حفاری صنایع نفت، مدیریت، طراحی، تامین و اجرای پروژه ‏های راه ‏سازی و ساختمانی، آماده‎سازی و تسطیح اراضی، حمل و نقل ریلی(راه‏ آهن و مترو) و فرودگاهی، ساخت پایانه نفتی و انتقال نفت توسط شرکت ره‏ گستر نفت، تولید کنتور، رگولاتور و برخی قطعات خودرو توسط شرکت کنترل گاز اکباتان و صادرات محصولات مورداستفاده در صنعت گاز، تولید افزودنی‏های گل حفاری از جمله امولیس فایر اولیه و ثانویه، تعلیق ‏شکن‏ها، روان‏سازها، مواد ضد خوردگی، مواد فوم و آنتی فوم حفاری توسط شرکت شیمیایی نفت گستر و تولید انواع لوله ‏های تک‏ جداره و کاروگیت مورداستفاده در صنایع آب و فاضلاب و کشاورزی توسط شرکت جوی‏ گستر نفت فعالیتهای فعلی این شرکت می باشد. دفتر مرکزی این شرکت در شهر تهران قرار دارد و بخشی از سهام آن، در بازار بورس تهران معامله می‌شود. از شرکت‌هایی که شرکت اوپیک اکثریت یا بخش قابل توجهی از سهام آنها را در اختیار دارد می‌توان به: شرکت هواپیمایی نفت ایران، شرکت عملیات اکتشاف نفت ایران، بانک ایران زمین، حفاری شمال، بانک سینا، شرکت نفت بهران، سبحان دارو، پتروشیمی اصفهان، سیمان فارس و خوزستان، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو، شرکت لوله‌سازی اهواز، سرمایه‌گذاری غدیر، شرکت لبنیات پاک، شرکت بهنوش ایران و بیمه پارسیان اشاره کرد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت)

شرکت پالایش نفت بندرعباس: پالایشگاه نفت بندرعباس یکی از ۹ شرکت پالایشی ایران می باشد که در زمینی به وسعت تقریبی ۷۰۰ هکتار در کرانه شمالی آب های خلیج و مجاورت شهر بندرعباس احداث شده و در سال ۱۳۷۶ مورد بهره برداری قرار گرفت. این پالایشگاه و تنها پالایشگاه تصفیه نفت خام سنگین در سطح ایران و خاورمیانه می باشد. این مجموعه به منظور تامین بخشی از فرآورده های نفتی مورد نیاز کشور و امکان صدور فرآورده های مازاد با ظرفیت پالایش ۲۳۲ هزار بشکه در روز راه اندازی شد و توانست ظرفیت اسمی تولید خود را در مرداد ماه سال ۱۳۸۷ به ۳۲۰ هزار بشکه در روز افزایش داد. هم اکنون خوراک این پالایشگاه شامل نفت خام سبک جزیره هنگام ، نفت خام سنگین و میعانات گازی استحصالی از منابع گازی سرخون و عسلویه می باشد. در حال حاضر حدود ۱۸ درصد پالایش نفت خام داخل ایران و به تبع آن محصولات مورد نیاز کشور در پالایشگاه بندرعباس تولید می گردد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت پالایش نفت بندرعباس)

شرکت سرمایه گذاری پارس آریان: سرمایه‌گذاری پارس آریان شرکت مادر گروه مالی پاسارگاد می باشد. شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان (سهامی‌عام) بدوا تحت نام شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی مینو (سهامی‌خاص) در تاریخ ۱۰/۷/۱۳۸۱ در اداره ثبت شرکت‌های تهران به ثبت رسید. در تیرماه سال ۱۳۸۴ این شرکت توسط موسسان بانک پاسارگاد و به منظور ایجاد یک شرکت مادر برای گروه مالی پاسارگاد خریداری و پس از انتخاب اعضای جدید هیات مدیره و با تشکیل مجامع عمومی فوق‌العاده نام شرکت به شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان تغییر و سرمایه شرکت نیز به یک‌هزار و دویست میلیارد ریال افزایش یافت. تبدیل نوع شرکت از سهامی خاص به سهامی عام نیز از اقدامات بعدی می‌باشد. شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان در حال حاضر با سرمایه ۸.۲۸۰ میلیارد ریال فعالیت می‌کند. به موجب ماده ۴ اساسنامه مصوب مجمع عمومی فوق‌العاده مورخ ۲۶/۱۱/۱۳۸۴ ایجاد سرمایه‌گذاری یا مشارکت در تاسیس بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، موسسه‌های مالی و اعتباری، شرکت‌های کارگزاری اعم از کارگزاری در بورس اوراق بهادار یا بورس‌های کالا، شرکت‌‌های لیزینگ، شرکت‌های خدمات مالی و سایر امور و فعالیت‌های مشابه به عنوان نخستین ماده موضوع شرکت بیان گردید. (بیشتر بخوانید: روزنامه دنیای اقتصاد: قسیم ۱۷ تومان سود نقدی پارس آریان به ازای هر سهم)

بانک پاسارگاد: بانک پاسارگاد که از سال ۱۳۷۶ توسط مدیران یا راهبران فکری آن پایه‌گذاری شده و از نیمه دوم سال ۱۳۸۳ گام‌های اجرایی برای تاسیس بانک برداشته شد. بانک پاسارگاد به موجب مجوز ۲۸۴۹/ه مورخ ۱۳۸۴/۶/۲۲ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با سرمایه ۳۵۰۰ میلیارد ریال که تماماً پرداخت شده است فعالیت خود را آغاز نمود که از این رقم ۲۰۰۰ میلیارد ریال به وسیله موسسان پرداخت شده و ۱۵۰۰ میلیارد ریال با پذیره ‌نویسی همگانی به وسیله ۳۴۰۰۰ نفر خریداری شده است. در حال حاضر سرمایه بانک پاسارگاد ۵۰.۴۰۰ میلیارد ریال می‌باشد. احراز رتبه اول در بین بانک های خاورمیانه به عنوان چشم انداز سال ۱۴۱۰ این بانک مطرح شده است. برند این بانک به عنوان اولین بانک ایرانی، در آژانس فدرال مالکیت فکری سوئیس به ثبت رسید و بانک پاسارگاد مجاز به استفاده نشان ® در کنار نشان واره خود شد. (بیشتر بخوانید: سایت بانک پاسارگاد) مجید قاسمی مدیرعامل کنونی بانک پاسارگاد در دوران جنگ ایران و عراق ریاست کلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران را عهده‌دار بوده است و همچنین سوابقی چون مشاور عالی شرکت ملی فولاد ایران، ریاست هیأت مدیره شرکت مالی و سرمایه‌گذاری پیشرو ایران، مشاور کمیسون اقتصاد کلان و دبیری کمیسیون اقتصاد کلان، بازرگانی و اداری مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام را از سال ۱۳۵۹ تاکنون در کارنامهٔ فعالیت‌های خود دارد.

بانک مهر اقتصاد: بانک مهر اقتصاد (با نام پیشین مؤسسه مالی اعتباری مهر، و پیش‌تر صندوق قرض الحسنه بسیجیان) یک موسسهٔ مالی و اعتباری تبدیل شده به بانک، وابسته به بنیاد تعاون سازمان بسیج مستضعفین است. صندوق قرق‌الحسنه بسیجیان در سال ۱۳۷۲ با سرمایه ۱۰ میلیون ریال هبه رهبری جمهوری اسلامی ایران آیت الله علی خامنه ای آغاز به کار کرده بود که که طی دو مرحله به مبلغ ۱۵۰۰ میلیارد ریال افزایش و در آخرین مرحله به منظور صدور مجوز قطعی فعالیت بانک مهر اقتصاد، این مبلغ به ۴۱۰۰ میلیارد ریال افزایش یافت. بانک مهر اقتصاد با ۸۰۰ شعبه در سراسر ایران در حال فعالیت می باشد. (بیشتر بخوانید: سایت بانک مهر اقتصاد)

شرکت مخابرات ایران:شرکت مخابرات ایران (سهامی عام) در سال ۱۳۵۰ خورشیدی با سرمایه‌ای بالغ بر پنج میلیارد ریال ایران تأسیس شد. این شرکت، دارای ۳۰ شرکت استانی، و مالک شرکت ارتباطات ثابت ایران (آشنای اول) و شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه اول) است. طبق مصوبه اسفند ۱۳۸۵ هیئت وزیران، شرکت مخابرات ایران مشمول واگذاری به بخش خصوصی از طریق عرضه سهام آن در بورس اوراق بهادار تهران شد. در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۷، به میزان پنج درصد از سهام این شرکت، با قیمت اولیه ۱۵۰۰ ریال از طریق بورس عرضه شد. این تعداد سهام، در مدت ۸ دقیقه، و با ارزش ۳۴۴ میلیارد تومان به فروش رفت. در پاییز سال ۱۳۸۸، ۵۰ درصد و یک سهم شرکت مخابرات ایران به «کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین» واگذار شد. این کنسرسیوم شامل سه شرکت سرمایه‌گذاری «توسعه اعتماد» و «شهریار مهستان» که از شرکت‌های زیر مجموعه بنیاد تعاون سپاه هستند و همین‌طور شرکت «گسترش الکترونیک مبین ایران» از شرکت‌های زیرمجموعه «ستاد اجرایی فرمان امام» تشکیل شده بود. ارزش معامله، حدود ۸ میلیارد دلار آمریکا بود و بزرگترین معامله تاریخ بورس ایران خوانده شد. اما در سال ۱۳۸۹، این واگذاری، با اعتراضاتی به خصوص در مجلس شورای اسلامی مواجه شد و هیئت تحقیق و تفحص مجلس آن را ناقض سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خواند. این قراداد پرحاشیه، در نهایت در سال ۱۳۹۵ فسخ و علت فسخ آن هم ناتوانی کنسرسیوم اعتماد مبین در پرداخت اقساط خرید مخابرات اعلام شد. (بیشتر بخوانید: شرکت مخابرات ایران)

بانک قوامین: بانک قوامین، بانکی منتسب به نیروی انتطامی جمهوری اسلامی ایران است که در ابتدا با هدف کمک به افزایش توان معیشتی و مالی کارکنان ناجا با نام صندوق قرض الحسنه ناجا فعالیت خود را شروع نمود و در تاریخ ۱۳۷۹/۲۰/۰۶ به مؤسسه پس انداز وقرض الحسنه قوامین تغییر نام یافت و گستره فعالیت خودرا عمومی کرد. انک قوامین تاکنون تعهدات چهار مؤسسه مالی و اعتباری ورشکسته: آل طاها اصفهان، محمد رسول الله اصفهان، گنبد سبز نجف آباد و مؤسسه مالی و اعتباری اعتماد ایرانیان را پذیرفته و اقدام به بازپرداخت سرمایه‌گذاری‌های مشتریان این موسسات مالی و اعتباری نموده است. بحران قرض الحسنه‌های اصفهان در سال ۱۳۸۴ در اثر هجوم یکباره مردم برای باز پس گیری سپرده‌های خود از صندوق‌ها که دارای تخصص، منابع لازم و مجوزهای قانونی نبودند ایجاد شد. با رایزنی استاندار وقت سید محمود حسینی و قالیباف فرمانده وقت پلیس ایران مؤسسه قوامین تعهدات مؤسسه مالی و اعتباری ورشکسته: آل طاها اصفهان، محمد رسول الله اصفهان، را پذیرفت و پس از موفقیت در این امر مؤسسه قوامین به بانک ارتقاء یافت. (بیشتر بخوانید: بانک قوامین)

بانک رفاه کارگران: بانک رفاه کارگران بانک ایرانی است، که به‌عنوان بازوی ارائهٔ خدمات مالی و بانکداری سازمان تأمین اجتماعی ایران فعالیت می‌کند. بانک رفاه در سال ۱۳۳۸ تأسیس شد و در سال ۱۳۹۲ هجری شمسی مالک شبکه‌ای از ۱۰۷۴ شعبه بانک است و بیش از ۱۰۵۳۷ کارمند بود. مجموع دارایی‌های بانک رفاه در سال ۱۳۹۲ بالغ بر ۱۷۹ هزار میلیارد ریال برآورد شده‌ است. (بیشتر بخوانید: بانک رفاه کارگران)

شرکت سایپا: شرکت سایپا در سال ۱۳۴۴ با سرمایه اولیه ۱۶۰ میلیون ریال با نام «شرکت ایرانی تولید اتومبیل سیتروئن ایران» تأسیس گردید. در تاریخ ۱۵ اسفند ماه ۱۳۴۵ به ثبت و دو سال بعد به مرحله بهره‌برداری رسید. نام شرکت در اوایل سال ۱۳۵۴ به شرکت سهامی عام ایرانی تولید اتومبیل با نام انحصاری «سایپا» تغییر یافت. از آذر ماه ۱۳۶۰ تحت سرپرستی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار گرفت و متعاقب آن بر اساس مصوبه ۱۳۶۵/۰۲/۰۱ هیئت وزیران، کلیه سهام آن به نمایندگی از سوی دولت به نام سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران منتقل گردید. سهام شرکت در اواخر سال ۷۴ در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شد و بعد از آن در دی ماه ۱۳۸۶ به موجب قانون بودجه کشور ۵۱ درصد از سهام آن، در بورس واگذار گردید. سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، گروه صنعتی رنا، شرکت ستاره تابان، شرکت توسعه سرمایه رادین، سرمایه‌گذاری صبا تأمین، شرکت سرمایه‌گذاری سایپا و شرکت تجارت تابان سهامداران اصلی کنونی این شرکت محسوب می شوند. ایران کاوه، پارس خودرو، پلاسکوکار سایپا، سایپا کاشان، سازه گستر سایپا، مگا موتور، مالیبل سایپا، لیزینگ رایان سایپا، بیمه رایان سایپا، تهیه و توزیع مواد ریخته گری وقطعات صنعتی ایران( سودیکو)، سایپا پرس، سایپا یدک، مهندسی توسعه سایپا (سیکو)، مهندسی بازرگانی خودرو سایپا(ستکو)، امداد خودرو سایپا، مرکز تحقیقات و نوآوری سایپا، قالب‌های بزرگ صنعتی، اروند خودرو، ستاره سفیران آینده، سایپا لجستیک، توسعه صنایع خودرو ( ایدکو)، سرمایه‌گذاری کارکنان سایپا و شرکت بن رو شرکتهای زیرمجموعه شرکت سایپا می باشند. (بیشتر بخوانید: شرکت سایپا)

بانک آینده: بانک آینده در سال ۱۳۹۱ در پی ادغام بانک تات، مؤسسه مالی و اعتباری صالحین و مؤسسه مالی و اعتباری آتی تأسیس شد. این بانک به استناد مصوبه یک‌هزار و یکصد و سی و هفتمین جلسه شورای پول و اعتبار، از ادغام بانک تات، مؤسسه اعتباری صالحین و مؤسسه اعتباری آتی، با سرمایهٔ پایه هشت (۸) هزار میلیارد ریال؛ در تیرماه سال ۱۳۹۱ شکل گرفت. متعاقباً، بانک آینده، بر اساس مجوزهای صادره از سوی بانک مرکزی ج.ا. ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار؛ تحت شماره ۴۴۲۳۲۵ در تاریخ ۱۳۹۲/۰۵/۱۶ به ثبت رسید. بانک آینده از مجموعهٔ بیش از ۱۷هزار سهامدار، پس از طی مراحل لازم، در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۲۶ موفق به اخذ مجوز فعالیت به شماره ۳۴۹۱۴۴/۹۳ از بانک مرکزی ج.ا. ایران گردید. در حال حاضر، بانک آینده با مجموعه‌ای حدود ۳۹۰۰ نفر کارمند و حمایت حدود ۲٫۹ میلیون نفر مشتری، در قالب یک بانک تجاری خصوصی در حوزه‌های خدمات بانکداری: خرد، تجاری، مؤسسه‌ای و خدمات بانکداری اختصاصی با ۱۶۵ شعبه در سراسر کشور، مشغول فعالیت است؛ و سرمایه بانک با تأیید سهام‌داران، با افزایش ۱۰۰ درصدی، از هشت (۸) هزار میلیارد ریال به شانزده (۱۶) میلیارد ریال، افزایش یافته است. (بیشتر بخوانید: سایت بانک آینده)

شرکت فولاد مبارکه اصفهان: شرکت فولاد مبارکه اصفهان، بزرگ‌ترین مجتمع صنعتی و تولید فولاد در ایران است، که در شرق شهر مبارکه ودر غرب شهر زرین شهر در استان اصفهان قرار دارد. این مجتمع در ۷۵ کیلومتری جنوب‌غربی شهر اصفهان، در زمینی به وسعت ۳۵ کیلومترمربع (۱۷ کیلومتر مربع سالن تولید) استقرار یافته است و دارای ظرفیت تولید سالانه ۵٫۳۳ میلیون تن، انواع محصولات فولادی تخت، گرم و سرد نوردیده، قلع‌اندود، گالوانیزه و رنگی از ضخامت ۰٫۱۸ تا ۱۶ میلی‌متر می‌باشد. این شرکت بیش از پنجاه درصد از مصرف فولاد ایران را جهت استفاده در صنایع خودروسازی و قطعه‌سازی، صنایع فلزی سبک، صنایع فلزی سنگین و لوله‌های انتقال سیالات، صنایع بسته‌بندی، صنایع لوازم خانگی و الکتریکی و صنایع لوله و پروفایل تولید می‌نماید. شرکت فولاد مبارکه دارای هفت مجتمع صنعتی در نقاط مختلف کشور بوده و بیش از بیست هزار نفر در بخش‌های مختلف این شرکت به کار اشتغال دارند. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت فولاد مبارکه اصفهان)

شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی: شــرکت سـرمـایه‌گذاری گروه توسعه ملی در تاریخ ۱۳۷۰/۱۱/۲۰ به‌صورت شرکت سهـامـی عــام تاسیس و در تــاریخ ۲۵ فروردین ماه ۱۳۷۱ تحــت شماره ۸۹۵۸۴ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیردولتی به ثبت رسیده است. شرکت در ابتدا با نام سرمایه‌گذاری بانک ملی ایران شناخته می‌شد ولی در سال ۱۳۸۹ نام شرکت به شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی تغییر کرد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سرمایه گذاری گروه توسعه ملی)

شرکت ارتباطات سیار ایران: شرکت ارتباطات سیار ایران همراه اول(به اختصار: IR-MCI) اولین و بزرگترین اپراتور شبکه تلفن همراه و اینترنت پرسرعت در ایران[نیازمند منبع] با حدود ۸۶ میلیون سیم کارت واگذار شده می‌باشد. هم اکنون ۹۶ درصد جمعیت تحت پوشش نسل دو همراه اول می باشند. (بیشتر بخوانید: شرکت ارتباطات سیار ایران)

بانک کشاورزی: بانک کشاورزی، بانک دولتی ایرانی است، که ادارات مرکزی و سرپرستی آن، در تهران قرار دارند و دارای قریب ۲٫۰۰۰ شعبه در سایر شهرهای ایران می‌باشد.این بانک یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های ایران با هشتاد سال سابقه می‌باشد و یکی از معدود بانک‌های ایران است که پیش از بانک مرکزی ایران تأسیس شده‌است.این بانک در زمینهٔ فعالیت‌های کشاورزی و مسایل مربوط به آن به متقاضیان خود وام می‌دهد. این بانک تقریباً دارای ۱۰۰ شعبه در تهران و ۱۹۱۴ شعبه در سراسر کشور است.صندوق بیمه کشاورزی، شرکت خدمات ارزی و صرافی مهر، شرکت کارگزاری بانک کشاورزی، شرکت گسترش فناوری‌های نوین کشاورز، شرکت توسعه و عمران اراضی و شرکت خدمات پشتیبانی مهر ۷۸ از مؤسسات مرتبط با این بانک می باشند. (بیشتر بخوانید: سایت بانک کشاورزی)

بانک انصار: بانک انصار یکی از بانک‌های شبهدولتی و زیرمجموعه نهادهای نظامی ایران محسوب می شود. این مؤسسه در ابتدا با نام صندوق پس‌انداز و قرض الحسنه انصار المجاهدین اولین شعبه خود را با نام شعبه شهید رجایی در بهارستان تهران افتتاح نمود. سپس به مؤسسه مالی و اعتباری انصار تغییر نام داد و در خرداد سال ۱۳۸۹ با کسب مجوز از بانک مرکزی تبدیل به یازدهمین بانک غیردولتی ایران تحت نام بانک انصار شد. این بانک در حال حاضر دارای ۷۰۰ شعبه در سراسر ایران است. در نیروهای مسلح ایران نهادهای اقتصادی خصوصی بوجود آمده‌اند که جزو بخشهای خصوصی شبه دولتی معروف شده‌اند. این شرکتها نسبت به دیگر بخشهای خصوصی مورد اعتماد بیشتر حکومت قرار دارند. این شرکتها از نظر مالکیت متعلق به اشخاص و گروه‌های نظامییا پلیسی بوده و می‌توان گفت که گروه‌هایی اقتصادی‌اند که از نظر مالکیتیا مدیریت دارای ماهیتی نظامی هستند. این بخش با توجه به قدرت مستقل اقتصادی زیادی که برای خود ایجاد کرده‌اند و باتوجه به اینکه امکانات نظامی و امنیتی و اطلاعاتی ایران را نیز در اختیار دارند قابلیت تشکیلیکقطب مستقل برای دخالت در بسیاری از تصمیمات در مسائل اقتصادی و سیاسی و داخلی را بطور غیر مستقیم دارا می‌باشند؛ و برخی عقیده دارند که یک «دولت پنهان» درحال شکل‌گیری است که در حال خریداری اموال و داراییهای دولت می‌باشد و با وجود تبلیغاتی که در کشور در مورد واگذاری‌ها از بخش دولتی به بخش خصوصی انجام می‌شود، در عمل دارایی‌ها از دولتِ آشکار به دولتِ پنهان منتقل می‌شود. ثروت انبوه، نفوذ و دسترسی به اطلاعات و… اهمیت بررسی شفاف عملکرد آنها را بیشتر می‌کند؛ ولی فضای مبهم و بعضاً عدم دسترسی سازمان بازرسی و سایر دستگاههای نظارتی به اطلاعات عملکرد این بنیادها و مشخص نبودن نسبت این ارگانها با سیاستهای خصوصی سازی دولت در برخی حوزه‌های اقتصاد، راه را برای ورود بخش خصوصی به عرصه اقتصاد تنگ کرده است؛ و باعث شده که این نهادها، تأثیر مثبتی در روند خصوصی سازی در ایران نداشته و نظارتها در این زمینه نیز با مشکل مواجه شوند. (بیشتر بخوانید: نهادهای اقتصادی در نیروهای مسلح ایران)

بانک سامان:بانک سامان شرکت خدمات مالی و بانکداری ایرانی است، که در زمینه ارائه خدمات بانکداری اختصاصی، بانکداری شرکتی، کارت اعتباری، مدیریت سرمایه‌گذاری و خدمات بیمه فعالیت می‌کند.بانک سامان فعالیت خود را از شهریور ۱۳۸۱ به عنوان سومین بانک خصوصی آغاز کرد و هم‌اکنون مالک شبکه‌ای از ۱۴۶ شعبه بانک، در سراسر ایران می‌باشد.پرداخت الکترونیک سامان، ارتباطات ماهواره‌ای سامان، صرافی سامان، بیمه سامان، کارگزاری بانک سامان، اعتبارسنجی حافظ سامان ایرانیان، پردازشگران سامان، آفتاب تجارت سامان، تأمین سرمایه کاردان و کیش سل پارس شرکتهای فرعی بانک سامان محسوب می شوند. (بیشتر بخوانید: بانک سامان)

بانک شهر: موسسه مالی و اعتباری شهر با مجوز بانک مرکزی و با سهام‌داری شهرداری‌های تهران و سایر کلانشهرهای کشور، با سرمایه ای معادل یک هزار و پانصد میلیارد ریال تاسیس و فعالیت خود را در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی به صورت رسمی آغاز کرد. تأمین نیاز شهرداری ها به اعتبارات کلان، تأمین نقدینگی و سرمایه و پوشش هزینه‎ها و مخارج شهر در راستای تحقق توسعه شهری و تجربه خودکفایی انگیزه‌ای اصلی برای تاسیس این بانک بود. در ادامه سرمایه این بانک در سال ۸۹ به رقم چهار هزار میلیارد ریال افزایشیافت که این رقم تا سال ۹۲ تداوم داشت. سپس در تیرماه سال۹۳ رقم سرمایه بانک شهر به عدد هفت هزار و نهصد میلیارد ریال افزایش پیدا کردو در دی ماه سال ۱۳۹۴ به رقم پانزده هزار و پانصدو هفتاد و سه میلیارد ریال رسید.شهرداری تهران، شهرداری تهران، شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی کارکنان شهرداری تهران، شهرداری اصفهان، صندوق ذخیره کارکنان شهرداری تهران، شهرداری تبریز، شهرداری قزوین، شهرداری مشهد، شهرداری قم، شهرداری کرج و شهرداری اهواز سهامداران اصلی این بانک محسوب می شوند. (بیشتر بخوانید: سایت بانک شهر) گفته می‌شود این بانک در چند سال آینده به یکی از ۴ بانک برتر ایران تبدیل خواهد شد. این بانک در بسیاری از شهرهای ایران شعبه دارد.زمین‌هایعمومی متعلق به شهرها بوسیله دکه‌های این بانک تصاحب شده است. براساس قانون، ایجاد این کیوسک‌ها که در گوشه و کنار شهرها مشاهده می‌شود، غیرقانونی است و حضور دکه‌های بانک شهر در املاک عمومی و مناطقی که متعلق به شهر است، و به بانک شهر و شهرداری تعلق ندارد بارها مورد انتقاد قرار گرفته است. (بیشتر بخوانید: راه پرداخت: جنگ بانک شهر برای اشغال فضای شهر با حمایت شهرداری و همراهانش در شورا)

بانک اقتصاد نوین: بانک اقتصاد نوین، شرکت خدمات مالی و بانکداری ایرانی است، که در سال ۱۳۸۰ با سرمایه ۲۵۰ میلیارد ریال، به‌عنوان نخسین بانک خصوصی ایران، توسط شرکت توسعهٔ صنایع بهشهر پایه‌گذاری شد.بانک اقتصادنوین در سال مالی ۱۳۹۱ با درآمدی بالغ بر ۳۵ هزار میلیارد ریال، به‌عنوان دهمین بانک بزرگ ایران برپایهٔ میزان درآمد، شناخته شد. (بیشتر بخوانید: بانک اقتصاد نوین)

شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز پتروشیمی تامین:شرکت سرمایه‌ گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو)، یکی از شرکت‌های وابسته به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا) است که در یک دوره ۱۳ ساله پیشرفت کرده است. سنگ بنای اولیه این شرکت در بدو تاسیس با سرمایه ۱۰ میلیون ریال در سال ۱۳۸۱ گذارده شده است و اکنون جمع ارزش دارایی‌هایش به ۱۸۷.۰۰۰.۰۰۰ میلیون ریال می‌رسد. تاپیکو با دراختیار داشتن ۳۲ شرکت مدیریتی و وابسته اصلی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، صنایع لاستیک و سلولزی، سهم قابل توجهی در حوزه اقتصادی مذکور دارد. هم اکنون بیش از ۱۸ هزار و ششصد و هفتاد  نفر بطور مستقیم در مجموعه شرکت‌های عضو هلدینگ تاپیکو مشغول به کار هستند. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز پتروشیمی تامین)

شرکت گروه مپنا: گروه مپنا به عنوان یک شرکت تولیدی، صنعتی و بازرگانی بین‌المللی به همراه ۴۱ شرکت زیرمجموعه خود، در زمینه طراحی و احداث نیروگاه‌های حرارتی (بخار، گازی و سیکل ترکیبی) و همچنین اجرای پروژه‌های نفت و گاز و حمل و نقل ریلی و نیز در حوزه سرمایه‌گذاری خصوصی در این صنایع به صورت پیمانکار اجرایی کلید در دست (EPC) و سرمایه‌گذاری خصوصی (IPP) در سطح بازار ایران و منطقه فعالیت می‌کند.شرکت مپنا، علاوه بر اجرای پروژه‌های مختلف در داخل ایران، در کشورهای حوزه خاورمیانه و شمال آفریقا نیز حضور دارد.این گروه در سال ۱۳۷۱ تحت نام مدیریت پروژه‌های نیروگاهی ایران؛ (به‌اختصار مپنا) تأسیس شد و تاکنون احداث بالغ بر ۸۵٪ درصد از ظرفیت نصب شده شبکه برق ایران را برعهده داشته است. (بیشتر بخوانید: سایت گروه مپنا) مدیرعامل گروه مپنا عباس علی آبادی می باشد که سابقه ریاست بر دانشگاه صنعتی مالک اشتر وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح را داراست.

شرکت گروه گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات سینا: گروه گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات سینا، به عنوان هلدینگ تخصصی فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، کسب و کارهای مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات بنیاد مستضعفان را اداره می کند. این شرکت قبلا تحت نام شرکت گسترش الکترونیک سینامشغول به فعالیت بود. بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در حال حاضر با مشارکت در مجموعه های بزرگ فاوای کشور همچون شرکتهای ایرانیان نت (اپراتور چهارم) و آریاهمراه سامانه، سهم عمده ای از بازار فاوایایران را در اختیار دارد. (بیشتر بخوانید: سایت گروه گسترش ارتباطات و فناوری اطلاعات سینا) بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی (به‌صورت کوتاه بنیاد مستضعفان) موسسه‌ای در داخل حکومت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد که از لحاظ حقوق نه موسسه‌ای دولتی محسوب می‌شود و نه شرکتی خصوصی؛ بلکه موسسه‌ای عمومی است که دولت اجازه دخالت در امور آن را ندارد و در قبال عملکردش تنها می‌بایست به مقام رهبری ایران پاسخگو باشد.ین بنیاد در کنار بنیاد شهید و امور ایثارگران و ستاد فرمان امام و آستان قدس رضوی خارج از سیستم دولتی و تحت کنترل رهبر اداره می‌شوند و بخش بزرگی از اقتصاد ایران را در اختیار دارند.شورای نگهبان در واکنش به تلاش اصلاح طلبان در مجلس ششم، هر گونه تحقیق و تفحص از این نهاد را (همچون سایر ارگانهای زیر نظر رهبر) خارج از حیطه اختیارات نمایندگان مردم دانست. در شرایطی اختیار فروش نفت بدون هر گونه محدودیت به بنیاد داده شد که هیچیک از ارگانهاینظارتی همچنون سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و… امکان تحقیق و تفحص در باره این بنیاد را ندارد و این بنیاد در مدت مدیدی از فعالیت خود از پرداخت مالیات معاف بوده‌است. (بیشتر بخوانید: مافیای قدرت و ثروت در خط قرمز: گفتگو با محسن رفیق دوست)

شرکت پتروشیمی نوری (برزویه): شرکت پتروشیمی نوری (برزویه) به عنوان بزرگترین تولید کننده مواد آروماتیکی جهان با ظرفیت(چهار میلیون و پانصد هزار تن) ۴/۵ میلیون تن در سال، از جمله مجتمع های شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس(هلدینگ خلیج فارس) بوده است که به صورت رسمی در تیرماه ۱۳۸۶ افتتاح شده و اکنون درحال فعالیت می باشد. عملیات اجرایی این مجتمع در آذرماه ۱۳۷۹ آغاز و اولین واحد آن در اوایل نیمه دوم سال ۱۳۸۵ راه اندازی گردید.سرمایه گذاری انجام شده حدود ۸ هزار میلیارد ریال می باشد که به صورت مستقیم برای حدود ۱۰۰۰ نفر ایجاد اشتغال کرده است.شایان ذکر است که با توجه به سیاستهای کلان اقتصادی کشور شرکت پتروشیمی نوری به بخش خصوصی (هلدینگ خلیج فارس) واگذار شده است. از نظر جغرافیایی، مجتمع پتروشیمی نوری در زمینی به مساحت ۶۱ هکتار در حاشیه شمالی خلیج فارس به فاصله ۲۸۰ کیلومتری از مرکز استان بوشهر، در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در بندر عسلویه واقع شده است. سهام‌داران اصلی شرکت پتروشیمی نوری، شامل: شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس (۷۶٫۵۵ درصد)، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (۱۷٪ درصد) و شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی کشور (۶٫۴۵ درصد) می‌باشند. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت پتروشیمی نوری)

شرکت پتروشیمی بندر امام: شرکت پتروشیمی بندرامام شرکت پتروشیمی ایرانی است، که در زمینه تولید مواد شیمیایی، آروماتیک‌ها، پلیمرها و ال‌پی‌جی فعالیت می‌کند.این شرکت در سال ۱۳۵۲ از مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و شرکت میتسویی تحت نام شرکت پتروشیمی ایران و ژاپن شکل گرفت، ولی در سال ۱۳۶۵ در پی کناره‌گیری شرکت میتسویی از پروژه ساخت مجتمع، کلیه سهام آن توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران خریداری و نام آن به شرکت پتروشیمی بندرامام تغییر پیدا کرد. شرکت پتروشیمی بندرامام در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس خریداری شد. دفتر مرکزی و کارخانجات این شرکت در شهر ماهشهر، استان خوزستان مستقر می‌باشد. (بیشتر بخوانید: شرکت پتروشیمی بندر امام)

شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین: شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین بزرگترین شرکت فعال در صنعت داروی ایران است که از سال ۱۳۸۲ در تمامی حوزه های دارویی و زنجیره تامین دارو فعالیت داشته و بزرگترین صادرکننده محصولات دارویی ایران محسوب می شود. بیش از ۱۰۰۰۰ نیروی انسانی فعال در ۳۲ شرکت وابسته به این هلدینگ مشغول کار می باشند. بیش از ۶۰ درصد مواد اولیه دارویی ایران و بیش از ۳۰ درصد محصولات نهایی و فرآورده دارویی کشور توسط این هلدینگ تولید می شود. این شرکت دارای ۱۱ کارخانه تولید کننده محصولات دارویی انسانی با بیش از ۶۵۵ قلم محصولات دارویی در ۳۲ حوزه درمانی می باشد که تولید ۲۷% از آنها انحصاری بوده و سهم بازار این محصولات بر اساس آمارنامه دارویی کشور حدود ۳۵ % می باشد. این شرکت دارای ۴ کارخانه تولید محصولات دامی در گروه های درمانی آنتی بیوتیک، ضد انگل، هورمون ها، بیهوش کننده ها، بی حس کننده ها، ضد التهاب، داروهای سوء هاضمه، محرک های رشد، ضدعفونی کننده ها، شوینده ها، ویتامین ها، عناصر معدنی، الکترولیت، نهاده های تغذیه ای و داروهای متفرقه می باشد که بر اساس آمار سازمان دامپزشکی ۱۵% سهم بازار کشور را به خود اختصاص داده است. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین) سهامداران عمده این شرکت شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی، شرکت سرمایه گذاری صباتامین، شرکت توسعه و مدیریت سرمایه صبا، بانک رفاه کارگران، شرکت کهن تجارت و صندوق سرمایه گذاری گنجینه آرمان شهر می باشد. (بیشتر بخوانید: تحلیل بنیادی شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین)

شرکت پتروشیمی جم: شرکت پتروشیمی جم (سهامی خاص) در راستای برنامه های کلان ایران و بهره برداری از میدان گازی پـارس جنـوبـی، در سال ۱۳۷۹ به ثبت رسید. این مجتمع صنعتی در زمینی به وسعت ۷۷ هکتار در منطقه ویژه اقتصادی پارس جنوبی در عسلویه واقع در استان بوشهر احداث شد. میدان گازی پـارس جنـوبـی یـکـی از بـزرگترین منابع گازی جهان است که بر روی خط مرزی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس و در فاصله ۱۰۵ کیلومتری جنوب غربی بندر عسلویه قرار دارد. وسعت این میدان گازی ۹۷۰۰ کیلومتر مربع است که ۳۶۰۰ کیلومتر مربع آن در آّبهای ایران واقع شده است. این میدان گازی با داشتن قریب به ۱۴ تریلیون متر مکعب گاز حدود ۵۰ درصد ذخایر گاز کشور را شامل میشود. مجتمع پتروشیمی جم پس از گذشت حدود یک دهه از راه اندازی و با داشتن واحدهای تولیدی الفین، پلی اتیلن سنگین و سبک خطی، بوتادین و بوتن۱، همچنان یــکی از بــزرگتــریــن تولیدکنندگان الفین در جهان و محصولات پلیمری در ایران به شمار می رود. پتروشیمی جم یکی از بزرگترین صادرکنندگان محصولات پلیمری ایران محسوب میشود. درگروه محصولات پلی اتیلن سنگین، این شرکت رتبه نخست صادرات را از آن خود نموده است. ۸۰ درصد محصولات تولیدی این شرکت به بیش از ۲۰ مقصد تجاری دنیا صادر می شود. از سوی دیگر کاهش سهم بازار چین به عنوان یکی از بازارهای بزرگ هدف این شرکت به جهت کاهش ریسک تجاری از جمله سیاستهای بالفعل شرکت بوده است. در حال حاضر چین، ترکیه، CIS، خاور دور، بنادر اروپایی و کشورهای همسایه دروازه ورود محصولات شرکت به بازارهای بین المللی میباشند. آفریقا و آمریکای جنوبی بازارهای بالقوه دیگر است که انتظار میرود در کوتاه مدت سهم قابل توجهی از بازارهای صادراتی جم را به خود اختصاص دهد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت پتروشیمی جم)

شرکت پتروشیمی مارون: شرکت پتروشیمی مارون در زمینی به مساحت ۵/۱۰۲ هکتار و در دو منطقه کریت کمپ اهواز و منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بندر امام خمینی احداث شده است. شرکت پتروشیمی مارون در تاریخ ۷۷/۱۱/۰۱ تأسیس گردید،در سال ۱۳۸۵ به بهره برداری رسید و در سال ۱۳۸۷ به بخش خصوصی واگذار شد. شرکت پتروشیمی مارون با دارا بودن کارخانه بازیابی اتان ، با بازیافت اتان از گاز طبیعی آن را برای تولید محصولات شیمیایی و پلیمری به کار می برد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت پتروشیمی مارون) خبرگزاری فارس شرکت پتروشیمی مارون را یکی از طلایی‌ترین سهام مجموعه سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) دانسته بود. (بیشتر بخوانید: زارش کامل فارس از جلسه معارفه در فرابورسسهامداران پتروشیمی مارون را شناختند)

شرکت پتروشیمی پارس: شرکت پتروشیمی پارس در اسفندماه ۱۳۷۷ تاسیس و به نام شرکت پتروشیمی عسلویه به ثبت رسیده و فعالیتهای مؤثر آن با تشکیل هیئت مدیره جدید از تاریخ ۱۳۷۸/۰۷/۱۰ شروع شد. نام این شرکت با تصویب در جلسه فوق¬العاده مورخ ۱۳۷۹/۰۲/۱۷ به پتروشیمی پارس تغییر یافت. این شرکت در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که در شمال خلیج فارس در بندر عسلویه می باشد قرار دارد. این منطقه در حد فاصل ۲۷۰ کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و ۵۷۰ کیلومتری غرب بندرعباس می باشد. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، گروه  گسترش نفت و گاز پارسیان و  شرکت سرمایه گذاری غدیر سهامداران اصلی این شرکت محسوب می شوند. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت پتروشیمی پارس)

شرکت سرمایه گذاری ایران: شرکت سرمایه‌گذاری ایران، شرکت خدمات مالی ایرانی است، که در سال ۱۳۸۵ با سرمایه ۱۲۶ شخصیت حقیقی و حقوقی به ارزش معادل ۸۳۰ میلیارد ریال تاسیس شد. در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۹ این رقم به ۱٫۰۰۰ میلیارد ریال افزایش یافت. تمرکز اصلی این شرکت در زمینه سرمایه‌گذاری و خرید سهام شرکت‌های تخصصی، مادرتخصصی، هولدینگ و خدماتی فعال در حوزه‌های حمل‌ونقل، انرژی، پتروشیمی، نفت و گاز معطوف می‌باشد. شرکت سرمایه‌گذاری ایران هم‌اکنون مالک شرکت‌های زیادی است، که برای نمونه می‌توان به: گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان، شرکت بازرگانی پتروشیمی، شرکت نخل بارانی پردیس، شرکت انرژی‌گستر جم، شرکت فراساحل ایران، پتروشیمی کارون، پتروشیمی شیراز، صنایع پتروشیمی کرمانشاه، پتروشیمی زاگرس، پتروشیمی ایلام، پتروشیمی ارومیه، پتروشیمی فسا، پتروشیمی جهرم، پتروشیمی گچساران، پتروشیمی لردگان، پتروشیمی صدف عسلویه و پتروشیمی داراب، شرکت پارس پرند دیبا، شرکت کالابازار ایرانیان، شرکت حمل‌ونقل پتروشیمی، شرکت اسپک و شرکت فن آسا اشاره نمود. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سرمایه گذاری ایران)

بانک دی: بانک دی از زیرمجموعه های بنیاد شهید و امور ایثارگران می باشد که در سال ۱۳۸۹ هجری شمسی آغاز به فعالیت نمود. این بانک علت نامگذاری به نام دی را استفاده از آن در ایران باستان به معنای آفریدن، ساختن و بخشودن از سوی نژاد آریایی بیان داشته است. کارگزاری بانک دی، صندوق سرمایه گذاری بانک دی، توسعه دیدار ایرانیان، شرکت تجارت الکترونیک دی، بیمه دی، شرکت عمران و مسکن آباد دی، شرکت آتیه سازان دی، صرافی دی و شرکت لیزینگ دی شرکتهای زیرمجوعه این بانک می باشند. در حال حاضر بانک دی در حال گسترش سرمایه و شعبه‌ها و مشتریان خود می‌باشد. در سال ۱۳۹۱ افزایش سرمایه به مبلغ هزار میلیارد افزایشیافت. (بیشتر بخوانید: بانکی دی)

بانک سینا: بانک سینا در سال ۱۳۸۷ از دارایی‌های موسسه مالی و اعتباری بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی تأسیس شد و سهامدار عمده کنونی آن نیز این بنیاد می باشد. شرکت سینایاران، شرکت توسعه سینا، صرافی سینا و شرکت تفاس شرکتهای زیرمجموعه این بانک می باشند. (بیشتر بخوانید: سایت بانک سینا)

شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران: شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ترابری دریایی و کشتیرانی ایرانی است، که هم‌اکنون با در اختیار داشتن ناوگانی از ۱۷۰ فروند کشتی، به‌عنوان بزرگترین شرکت خدمات کشتیرانی خاورمیانه محسوب می‌شود.شمار کارکنان این شرکت در سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۷٫۰۰۰ نفر اعلام شد.هم اکنون شرکت کشتیرانی ایران، دارای ۱۱۵ فروند کشتی با ظرفیت بالغ بر ۳٫۳ میلیون DWT است، که با بهره‌گیری از ۶ هزار نفر کادر دریایی و هزار نفر پرسنل بخش خشکی موجبات حمل بیش از ۲۲ میلیون تن کالا در سال را فراهم کرده است. با احتساب ناوگان‌های شرکت‌های تابعه و زیرمجموعه شرکت کشتیرانی ایران، در سال ۱۳۹۲ دارای ۱۷۰ کشتی در کلاس‌های مختلف می‌باشد.سازمان بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی از جمله سهامداران اصلی شرکت کشتیرانی ایران هستند.در سال ۱۳۸۸ این شرکت در مجموع دارای ۱۷۶ فروند شناور بود، که ۵۳ فروند کشتی فله‌بر، ۸ فروند جنرال کارگو، ۲۰ فروند کشتی کانتینری، ۲۵ فروند شناور چندمنظوره، ۴ فروند کشتی تانکر، ۲ عدد رو رو و ۴ عدد شناور تندرو مسافری، در ناوگان خود داشت. در سال ۱۳۸۹ شمار کشتی‌های این ناوگان به ۱۳۲ فروند رسید. در ۱۳۹۰ تعداد شناورها، به ۱۴۶ و در سال ۱۳۹۱ به ۱۶۶ فروند افزایشیافت. بیمه معلم، شرکت کشتیرانی جنوب، شرکت کشتیرانی والفجر، شرکت کشتیرانی دریای خزر، شرکت کشتیرانی ایران و هند، شرکت کشتیرانی ایران و مصر شرکت ایراینوست شیپ، شرکت خدمات دریایی و مهندسی کشتیرانی، شرکت ایرایتال، شرکت خدمات ماشینی کشتیرانی، شرکت حمل‌ونقل ترکیبی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسه آموزشی کشتیرانی ایران، مؤسسه خدمات رفاهی کشتیرانی ایران و شرکت سرمایه‌گذاری کشتیرانی ایران شرکتهای تابعه این شرکت محسوب می شوند. (بیشتر بخوانید: کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران)

شرکت ملی صنایع مس ایران: شرکت ملی صنایع مس ایران در سال ۱۳۵۱ تحت عنوان شرکت سهامی معادن مس سرچشمه در شهر کرمان، تأسیس شد و در سال ۱۳۵۵ به فرم کنونی تغییر نام داد. در حال حاضر اکثریت سهام این شرکت متعلق به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، (۱۲٪) شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین، (۶٪) بانک ملت (۵٪) و بانک تجارت (۴٪) می‌باشد.این شرکت مالک سه معدن مس در سونگون، استان آذربایجان شرقی، مس سرچشمه و میدوک در استان کرمان می‌باشد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت ملی صنایع مس ایران)

شرکت پتروشیمی مبین: پتروشیمی مبین، شرکت سهامی عام است که در زمینه پتروشیمی فعالیت دارد. شرکت پتروشیمی مبین به عنوان تولیدکننده سرویس‌های جانبی، تأمین کننده آب، برق، بخار، اکسیژن، نیتروژن و هوای فشرده و تصفیه‌کننده پساب‌های صنعتی مجتمع‌های پتروشیمی منطقه پارس جنوبی (عسلویه) فعالیت می‌کند. این شرکت در سال ۱۳۷۹ در شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران تصویب و به نام شرکت پتروشپمی مبین احداث گردید و در شهریور ۱۳۹۳ با نماد «مبین» به فهرست شرکت‌های بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران وارد شد.این شرکت ۱۰۰٪ متعلق به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس بود که در تاریخ اردیبهشت ۹۴، هفت درصد آن در بازار بورس عرضه شد. (بیشتر بخوانید: پتروشیمی مبین)

شرکت مهندسی و مشاوره سازه گستر سایپا: شرکت سازه گستر در دهم تیر ماه ۱۳۶۴ تأسیس گردید. در همین سال با توجه به قرارداد منعـقده با شرکت نیسـان ژاپن جهت تولـید اتومبیلهای نیسـان پاترول و وانت، شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران (از شرکتهای تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران) عهده‌دار فعالیتهای ریخته‌گری و آهنگری پروژه مذکور گردید. با توجه به تغییر زمینه کاری شرکت مذکور، این شرکت در مهر ماه سال ۱۳۶۶ فعالیتهای مرتبط با قرارداد نیسان را به شرکت مهندسی و مشاوره سازه‌گستر سایپا واگذار نمود. در آبان ماه سال ۱۳۶۸ براساس مصوبات مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام، اختیارات مجمعی و همچنین اختیار تعیین اعضای هیأت مدیره به هیأت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران واگذار گردید. دوره جدید فعالیتهای شرکت سازه گستر سایپا به عنوان نخستین شرکت طراحی و مهندسی تأمین قطعات در کشور و تأمین کننده اصلی قطعات خودرو در سال ۱۳۷۳ آغاز گردید.گروه خودروسازی سایپا با نزدیک به ۵۰% سهم بازار داخلی، از خودروسازان بزرگ ایران است و سازه گستر به عنوان تأمین کننده قطعات غیر موتوری مورد نیاز گروه خودروسازی سایپا، نقش حیاتی مدیریت زنجیره تأمین این گروه را بر عهده دارد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت سازه گستر سایپا)

شرکت گروه مالی ملت: شرکت کارگزاری بانک ملت (سهامی خاص ) در تاریخ ۲۶/۷/۷۲ با سرمایه اولیه ۱۰۰ میلیون ریال تحت شماره ۱۰۰۳۳۹ و شناسه ملی ۱۰۱۰۱۴۴۳۱۹۶ در تهران به ثبت رسید و شروع به فعالیت نمود و در واقع فعالیت های قبلی که توسط نماینده (شخص حقیقی ) انجام می پذیرفت در قالب شرکت (شخص حقوقی) ادامه یافت . سهامدران عمده شرکت کارگزاری بانک ملت شرکت های تامین سرمایه بانک ملت و گروه مالی ملت می باشند و سرمایه فعلی و ثبت شده آن ۱۲۰ میلیارد ریال بوده و ۱۰۰% پرداخت شده است. شرکتهای تامین سرمایه بانک ملت، شرکت واسپاری ملت، شرکت طرح و اندیشه بساز ملت، صرافی ملت، بیمه ما و تدبیرگران بساز ملت شرکتهای زیرمجموعه این گروه مالی می باشند. (بیشتر بخوانید: سایت کارگزار بانک ملت)

سازمان اتکا: سازمان اتکا شرکتی وابسته به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران می باشد که به عنوان اولین و قدیمی ترین فروشگاه های زنجیره ای محسوب می شود. سازمان اتکا با دارا بودن ۵ واحد تولیدی عظیم در صنایع روغنی و بهداشتی پیشگام بوده و نقش مهمی درحوزه بهره برداری از میوه و دانه های رغنی ،تصفیه روغن ، تولید فرآورده های جانبی و تولید محصولات شوینده و بهداشتی ایفا می کند.با داشتن ۳ کارخانه بزرگ و سهام ۲ کارخانه قند مرودشت و قند پارس ،سازمان اتکا را به بزرگترین تولید کننده قند و شکر و تصفیه شکر خام در سطح کشور تبدیل کرده است.اتکا با قدمت ۴۸ ساله در تولید انواع گوشت ،محصولات لبنی ،صنایع تبدیلی ، انواع بذر ،محصولات زراعی ، باغی ، علوفه ای و…به عنوان یکی از بزرگترین قطب های ایران در حوزه های کشاورزی ، دامپروری و صنایع تبدیلی به شمار می رود. (بیشتر بخوانید: سایت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران: سازمان اتکا)

شرکت بازرگانی پتروشیمی: شرکت بازرگانی پتروشیمی در تاریخ بیست و سوم تیر ماه ۱۳۶۹ ، بنا بر نیاز صنعت پتروشیمی ایران و بعنوان بازوی تجاری کلیه مجتمعهای پتروشیمی ایران و با سرمایه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به یک شرکت مستقل و فعال بازرگانی با موضوع فعالیت در عرضه محصولات پتروشیمی در بازارهای داخلی و خارجی ، ارائه خدمات لجستیکی و … تاسیس گردید . از آبان ماه سال ۱۳۸۸ در راستای خصوصی سازی و پیاده سازی اصل ۴۴ قانون اساسی کشور ، شرکت بازرگانی پتروشیمی با تغییر ماهیت خود از ساختار دولتی به خصوصی (با واگذاری ۵۲ درصد سهام به شرکت سرمایه گذاریایران ) ، بعنوان یک شرکت تجاری حیطه کاری خود را در زمینه های سرمایه گذاری، بازرگانی و مالی گسترش داده است .ضمن اینکه ۴۵% باقیمانده سهام شرکت بازرگانی پتروشیمی نیز به شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به عنوان یکی از بزرگترین هلدینگ های فعال در عرصه پتروشیمی کشور واگذار شده است. این شرکت در سال ۱۳۹۴ از سوی سازمان توسعه تجارت وزارت صنعت و معدن و تجارت بعنوان صادرکننده ممتاز و نمونه ملی ( در میان ۵ صادرکننده ممتاز کشوری ) و تنها صادرکننده برتر در حوزه محصولات پتروشیمی معرفی گردید. در سال ۱۳۹۴ ، صادرات شرکت بازرگانی پتروشیمی حدود ۸/۳ میلیون تن از انواع محصولات پلیمری ، شیمیایی ، مایعات گازی و مواد وابسته و … بوده که به بیش از ۳۵ کشور جهان صادر شده است . مقاصد صادراتی شامل چین ۴۳ % ، خاورمیانه ۲۹% ، شبه قاره هند ۱۴% ، آفریفا ۱۳% و سایر مناطق ۱% میباشد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت بازرگانی پتروشیمی)

شرکت اعتباری کوثر مرکزی: مؤسسه اعتباری کوثر یکی از موسسات اعتباری ایران و وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران می باشد. این موسسه تا پایان سال ۱۳۹۲ هجری شمسی ۳۵۰ شعبه فعال در سرتاسر ایران داشته است و چشم انداز اصلی خود را حمایت از طرحهای دانش بنیان و پروژهای دفاعی بیان نموده است. (بیشتر بخوانید: سایت مؤسسه اعتباری کوثر)

شرکت پلیمر آریاساسول: شرکت پلیمر آریاساسول از شرکتهای فعال در صنعت پتروشیمی ایران می باشد گه ۵۰ درصد مالکیت آن متعلق به شرکت پتروشیمی پارس و ۵۰ درصد نیز متعلق به شرکت پارس تامین می باشد. این شرکت در زمینی به مساحت ۷۲ هکتار در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس قرار دارد و محصولات تولیدی آن اتیلن، برش‌های ۳ کربنه و سنگین تر، پلی اتیلن سبک و پلی اتیلن سنگین/متوسط می باشد. (بیشتر بخوانید: شرکت ملی صنایع پتروشیمی: شرکت پلیمر آریاساسول)

شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت: شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت یا «گروه اویک»، شرکت خدمات نفت و گاز ایرانی است، که بعنوان یک شرکت پیمانکار عمومی، در زمینه توسعه میادین نفت و گاز، ارائه خدمات حفاری، خدمات فنی، مهندسی و جانبی نفت و گاز، همچنین احداث خطوط لوله انتقال نفت و گاز فعالیت می‌نماید. شرکت اویک در سال ۱۳۶۶ تأسیس شد و هم اکنون کلیه سهام آن متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی صنعت نفت می‌باشد. از پروژه‌های تکمیل شده توسط این شرکت می‌توان به توسعه فازهای ۹ و ۱۰ میدان گازی پارس جنوبی، توسعه میدان نفتی سروش، میدان نفتی نوروز و میدان نفتی آذر، ساخت کارخانه‌های گاز و گازمایع ۱۲۰۰، ۱۳۰۰ و ۱۵۰۰ همچنین توسعه پالایشگاه بندرعباس، پالایشگاه اصفهان و پالایشگاه شازند اشاره کرد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت)

شرکت توسعه صنایع بهشهر: شرکت توسعه صنایع بهشهر (سهامی عام) در تاریخ ۱۴ دی ماه ۱۳۴۹ تحت نام شرکت سهامی خاص توسعه صنایع آرین و به شماره ۱۴۳۹۳ در اداره ثبت شرکتها و موسسات صنعتی تهران به ثبت رسیده است . طبـق تصمیم مجمع عمومی فوق العاده مورخ ۲۰ مرداد۱۳۵۰ نام شرکت ، به شرکت سهامی خاص توسعه صنایع بهشهر تغییر یافت و حســب مصوبه مجمع عمـومی فوق العاده مورخ ۱۴ اسفند ۱۳۵۲ نوع شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تغییر یافته و ازسال ۱۳۵۳ درسازمان بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده است . سرمایه شرکت پس از چندین مرحله افزایش نهایتاً در مجمع فوق العاده مورخه ۲۸ بهمن ۱۳۹۱ بالغ بر ۳٫۶۲۸.۸ میلیارد ریال (شامل تعداد ۳٫۶۲۸.۸ میلیون سهم یکهزار ریالی ) گردیده و در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۹۲در اداره ثیت شرکت ها به ثبت رسیده است. موضوع فعالیت شرکت توسعه صنایع بهشهر(سهامی عام) حسب مفاد اساسنامه ، سرمایه گذاری در شرکتها ازطریق خرید و فروش سهام آنها و خرید و فروش اوراق قرضه و اوراق بهادار و مشارکت در بانکها و سایر شرکتها اعم از تولیدی و بازرگانی و انجام سایر معاملات مجاز بازرگانی مربوط به موضوع شرکت می باشد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت توسعه صنایع بهشهر)

شرکت داروپخش: شرکت کارخانجات داروپخش، بزرگترین شرکت داروسازی ایران است، که (۷۴٪ درصد از سهام آن متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی می‌باشد. شرکت کارخانجات دارو پخش در زمینه‌های مختلف دارویی انسانی، دامپزشکی، بیولوژی، گیاهی و دارویی بهداشتی فعالیت می‌کند. موضوع فعالیت شرکت عبارتست از تولید، تهیه و واردات داروهای انسانی، دامپزشکی، شیر خشک، غذای کودک، مواد غذائی، لوازم درمانی، آرایشی وبهداشتی، آزمایشگاهی و توزیع و فروش آنها در سراسر کشور، همچنین خرید و فروش مواد اولیه و ارائه خدمات بسته بندی. احمد شیبانی رئیس سابق هیئت مدیره این شرکت در در جریان پرونده شکایت مربوط به بیماران هموفیلی مبتلا به ایدز در ایران در سال ۱۳۷۳ به اتهام معاونت در جرم به ۳ سال حبس تعلیقی و انفصال از خدمات دولتی طی این مدت محکوم گردیده بود. مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت دکتر محمود احمدی نژاد بدون توجه به سابقه محکومیت شیبانی در در ۲۸ شهریور ۱۳۸۸ وی را بعنوان معاون دارو منصوب کرده بود. این حکم در حالی صادر شد که شیبانی در پرونده خونهای آلوده بعنوان معاونت در جرم محکوم شده بود. دکتر سیدحسین دهدشتی رئیس هیئت مدیره کنونی این شرکت می باشد. سرمایه کنونی این شرکت ۳۰۰ میلیارد ریال می باشد. (بیشتر بخوانید: سایت شرکت دارو پخش)

 

پنجاه غول اقتصادی ایران در کدام حوزه و صنایع مشغول فعالیت می باشند؟

مطالعه ی صنایعی که غولهای اقتصادی ایران در آن صنایع مشغول به فعالیت می باشند شاکله ی اصلی اقتصاد ایران و مجراهایی که تولید و گردش مالی با ارقام بالا درجریان است را نشان می دهد. صنایعی که پنجاه غول اقتصادی ایران در آن صنایع مشغول فعالیت می باشند به شرح ذیل است:

با توجه به جدول فوق پراکندگی حوزه و صنعتی که پنجاه غول اقتصادی ایران در آن حوزه ها مشغول فعالیت می باشند را توسط نمودار ذیل می توان به صورت خلاصه بدین شکل نشان داد:

چنانکه از نمودارهای فوق مشخص می گردد ۷۰% شرکتهای فوق در دو صنعت بانکداری و پتروشیمی مشغول به فعالیت می باشند. به عبارت دیگر این دو صنعت در برهه کنونی تبدیل به شاه رگ حیاتی اقتصاد ایران شده اند.

روزنامه دنیای اقتصاد در مطلبی که در شماره  ۳۳۵۳ خود در تاریخ ۰۳/۰۹/۱۳۹۳ با عنوان “وضعیت بانکداری در ایران و چشم‌انداز پیش‌رو” منتشر نمود شمای کلی صنعت بانکداری در ایران را به نقل از دکتر سید محمد سعید نوری نائینی دبیر علمی دومین کنفرانس بین‌المللی ایکوبیگ و در مقام جمع بندی کنفرانسی بین المللی که با محوریت صنعت بانکداری در ایران برگزار شده بود را چنین بیان کرده است:

“شرکت‌های بین‌المللی آماده ورود به ایران هستند. این شرکت‌ها برای ورود به ایران به دولت‌هایشان فشار می‌آورند و این هم عاملی برای رفع تحریم‌هاست. فرصت‌های ایران برای توسعه اقتصاد خود شامل سرمایه انسانی بسیار هوشمند و تحصیل‌کرده، برخورداری از ذخایر انرژی، وضع رضایت‌بخش امنیت غذایی و بهداشت و برخورداری از ساختار جمعیتی مناسب است؛ اما چالش‌های ایران در این زمینه عبارت‌اند از: کمبود در زیرساخت‌های اقتصادی، مشکلات مدیریتی در سطح کلان و خرد، پایین بودن بهره‌وری کل. در غیاب ایران طی چند سال گذشته، بانک‌ها بخش عمده‌ای از اقتصاد را برعهده‌گرفته‌اند و با فراهم آمدن موقعیت برای ایران وارد یک رقابت بسیار سخت خواهیم شد… چالش‌های بانکداری در ایران عبارت‌اند از: تورم، توسعه نیافتگی ابزارهای پولی و مالی مدرن، نبود مؤسسات اعتبارسنجی، حجم بالای معوقات بانکی و دستوری بودن نرخ سود. از راه‌حل‌های پیشنهادی برای این چالش‌ها هم می‌توان به شناسایی ریسک‌ها در سطح کلان، خرد و مشتری، تعامل بین بازار سرمایه و بازار پول اشاره کرد… در بسته خروج از رکود پیشنهادی دولت تحلیل نهایی آن است که؛ ما منابع خارجی را نیاز داریم که به کمک صادرات یا سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی حاصل می‌شود. عوامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کیفیت نهادها و زیرساخت‌ها، درجه باز بودن اقتصاد، ثبات سیاسی و اقتصادی، توزیع ریسک، پیوندهای فرهنگی، دسترسی به منابع طبیعی و کیفیت اقتصاد کلان کشور است. از ریخت افتادگی نهادی و انکسار ساختاری را می‌توان از عوامل بازدارنده مهم در این زمینه دانست و تعیین سقف رشد بخش‌های اقتصادی و وجود مدیران شایسته و مزایده‌ای از راهکارهای برون‌رفت از این مشکل است.” (بیشتر بخوانید: روزنامه دنیای اقتصاد: وضعیت بانکداری در ایران و چشم‌انداز پیش‌رو)

تجارت امروز در مطلبی با عنوان “صنعت پتروشیمی در ایران” شمای کلی این صنعت را این گونه به تصویر کشیده است:

“یران بعد از عربستان دومین تولیدکننده پتروشیمی درخاورمیانه به ‌حساب می‌آید. ظرفیت تولید پتروشیمی ایران در سال۱۳۹۱ به ۶۰میلیون تن رسیده است. صنعت پتروشیمی ایران با مشکلات بسیاری ازجمله تحریم‌های امریکا و اتحادیه اروپا و عدم مشارکت شرکت‌های خارجی در پروژه‌های مرتبط مواجه بوده است. باوجود تحریم‌های بین‌المللی در سال۱۳۹۱ حدود ۱۴میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش ۲/۱۰ میلیارد دلار به بیش از ۶۰ کشور صادر شده است؛ به عبارت دیگر ارزش صادرات ایران طی سال۹۱ حدود ۲۳درصد کاهش یافته است.اگرچه امید بر این است که ظرفیت تولید پتروشیمی به ارزش ۱۰۰میلیون تن در پایان سال۲۰۱۵ برسد، اما به‌دلیل وقفه‌یی که تحریم‌های بین‌المللی در روند کار ایجاد کرده است، تحقق این مساله را با وقفه همراه خواهد کرد. البته تشکیل دولت حسن روحانی و رفع آرام تحریم‌ها، چشم‌انداز روشنی را برای کشور فراهم کرده است. باتوجه به اینکه با تفاهم هسته‌یی میان ایران و غرب فضای جهان به سمت ایران بهبود پیدا کرده، صنعت پتروشیمی در انتظار ورود سرمایه‌های خارجی برای رونق است… صادرات محصولات پتروشیمی همواره تاثیر بسیار زیادی بر بالا رفتن تولید ناخالص داخلی کشورها دارد و هرچه این صادرات به سمت محصولات پایین‌دستی بیشتری برود این تاثیر بیش از پیش خود را نشان می‌دهد. نگاهی موازی به صنعت پتروشیمی و رشد تولید ناخالص داخلی در کشور نشان می‌دهد سال‌هایی که رشد تولید پتروشیمی بیشتر از سال‌های قبل است، تولید ناخالص داخلی از رشد بیشتری‌برخوردار بوده است و برعکس. این مساله جز سال ۱۳۸۷ در بقیه سال‌ها قابل تایید است.  در دهه ۵۰ سهم صادرات پتروشیمی از رشد تولید ناخالص داخلی کل کشور تا ۶۰درصد نیز رسیده بود که این عدد حاکی از دوره رونق به‌شدت معنی‌دار صنعت پتروشیمی در آن دهه است.به عبارت دیگر، ۶۰درصد رشد اقتصادی کشور در آن دهه ناشی از صادرات پتروشیمی بوده است. بعد از جنگ با عراق تاکنون، صادرات پتروشیمی با میانگین ۴درصد در نوسان بوده است، به‌طوری‌که در سال‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۹ بیشترین سهم و در سال‌های ۱۳۶۱ و ۱۳۶۳ کمترین سهم را در تولید کل کشور داشته است. ایران کشوری که از پتانسیل‌ها و منابع بزرگی برخوردار است دوران متناقضی را پشت‌سر گذاشته است. دوران رکود بلندمدت و رونق کوتاه‌مدت که همواره برای خروج از دوران رکود تا جایی انرژی مصرف می‌شود که دوران رونق پیش آمده به پایان می‌رسد و دوباره دوران جدید از رکود آغاز می‌شود و باز همان دور تسلسل ادامه می‌یابد دوران رکودی که همواره ناشی از بی‌مبالاتی‌ها و ناشی از عملکردهای شتاب‌زده دولت در ان دوره است که البته در جریان صحبت‌های صاحبان امر همواره عواملی چون تحریم، جنگ و چیزهایی از این قبیل برای بیان دلایل رکود بیان می‌شود.  اما نگاهی به وضعیت کشورهایی آسیب دیده پس از جنگ جهانی دوم مثل آلمان که بعد از نابودی کامل به قطب صنعتی جهان تبدیل شد، نشان می‌دهد مدیریت صحیح می‌تواند تمام آسیب‌ها را جبران کند.تاریخچه پر فرازونشیب صنعت پتروشیمی نشان می‌دهد این صنعت اکنون در کشور نیازمندبهره‌گیری از مدیریت کارآمد، برنامه‌ریزی‌هایی با چشم‌اندازهای بلندمدت و ایجاد ظرفیت‌های تولیدی پایین دستی قبل از تولید صنایع مادر و تدوین فرمول ثابتی برای پایین و بالا رفتن خوراک است تا استعداد‌ها به هدر نرود.” (بیشتر بخوانید: تجارت امروز: صنعت پتروشیمی ایران در گذر زمان)

 

سهم اقتصاد شبه دولتی از این غولهای اقتصادی به چه میزان است؟

پس از انقلابی که در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی در ایران به وقوع پیوست و بعدها به انقلاب اسلامی ایران مشهور شد بسیاری از شرکتهای بزرگ ایران تحت تاثیر جو انقلابی موجود ملی گشته و انقلابیون اقدام به مصادره شرکتها نمودند. پس از بیش از سه دهه از گذشت انقلاب ناکارایی اقتصاد دولتی در ایران سبب شد که بنا به پیشنهاد اقتصاددانان ایرانی و قبول رهبری جمهوری اسلامی ایران آیت الله خامنه ای بخش عمده این شرکتهای دولتی گشته به بخش خصوصی واگذار شود. سیاست کلی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه ذیل عنوان “اجرایی شدن اصل ۴۴ قانون اساسی” پیش گرفته شد و سهام بسیاری از شرکتهای دولتی در بازار بورس اوراق بهادارا ارائه گشت. اما آنچه که مانع تحقق اصولی این سیاست شد خریداری سهام بسیاری از شرکتهای دولتی در ایران توسط نهادهای شبه دولتی، نهادهای ایدئولوژیک و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران شد که منجر به ظهور اقتصادی گشت که از آن به عنوان اقتصاد شبه دولتی یاد می شود.

حضور نهادهای شبه دولتی در اقتصاد ایران و لزوم مبارزه با آنها از جمله آسیبهای جدی اقتصاد ایران می باشد که جریانهای اصولگرا و اصلاح طلب حاضر در بدنه جمهوری اسلامی ایران بر لزوم مبارزه با آنها تاکید می نمایند. چونانکه جریانهای اصولگرای نزدیک به رهبری جمهوری اسلامی ایران بارها با ادبیاتی تندتر از اصلاح طلبان لزوم برخورد و حذف جریانهای شبه دولتی که می توان از آنها با عنوان دولت موازی در ایران یاد کرد را مطرح کرده اند. چنانکه “جنبش عدالتخواه دانشجویی ایران” که با مداخله مستقیم اصولگرایان تندرویی چون وحید جلیلی، حسن رحیم پور ازغدی، محمد صادق کوشکی،  سید عباس نبوی، سعید قاسمی، عباس سلیمی نمین، ابراهیم فیاض و مسعود ده نمکی در ایران شکل گرفته است در بیانیه ای تحلیلی در خصوص وضعیت اقتصاد ایران که در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۷ منتشر شد نهادهای شبه دولتی و لزوم برخورد با آنها را اینچنین بیان کرده بودند:

“آستان قدس رضوی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، کمیته امداد امام خمینی(ره)، برخی نهادهای نظامی و امنیتی و… ارگانهایی هستند که به نظر میرسد سالهاست از اهداف اولیه خود فاصله گرفته اند و به بنیادهای اقتصادی گسترده ای تبدیل شده اند. انحصار این مراکز شبه دولتی -که گاه بهنگام دریافت بودجه، دولتی میشوند و به هنگام حسابرسی خصوصی- در برخی حوزه های اقتصاد، راه را برای ورود بخش خصوصی تنگ کرده است. اما بدتر از همه اینها فضای مبهم و بعضا عدم دسترسی سازمان بازرسی و سایر دستگاههای نظارتی به اطلاعات عملکرد این بنیادهاست که احتمال بروز فساد در این مجموعه ها را دو چندان کرده است. ثروت انبوه، نفوذ و دسترسی به اطلاعات و… اهمیت نظارت بر آنها و ارائه گزارش شفاف از عملکردشان را بیشتر میکند. ضمن آنکه لازم است نسبت این ارگانها با سیاستهای خصوصی سازی دولت تبیین گردد.” (بیشتر بخوانید: جنبش عدالتخواه دانشجویی: ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی منحل شود)

مطالعه فعالیتهای هسته فکری و اجرایی افرادی که می توان از آنها به عنوان دولت در عمق ایران یاد کرد نشانگر آن است که جریانهای اصولگرا و اصلاح طلب همزمان در این هسته حضور دارند و عینیت آن را می توان در شورای عالی امنیت ملی ایران دید که مستقیما توسط رهبر جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردند و متشکل از چهره های مشهور اصلاح طلب و اصولگرا می باشد. حس لزوم برخورد با نهادهای شبه دولتی سبب اجرایی گشتن برخی سیاستها در ایران شد که افراد مجری این سیاستها ترجیح می دهند که از رسانه ای شدن این سیاست خزنده اجتناب کنند. به عنوان نمونه می توان نامزد شدن ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری در ایران را سیاستی از سوی دولت در عمق ایران دانست که آرزوی ابراهیم رئیسی را برای رهبریت پس از آیت الله خامنه ای به باد داد. حضور فردی همچون علیرضا زاکانی در ریاست ستاد انتخاباتی ابراهیم رئیسی به عنوان فردی که از نخستین افراد معترض به فعالیتهای اقتصادی نهادهایی همچون آستان قدس رضوی بود قابل تامل می باشد. چنانکه سایت جهان وابسته به علیرضا زاکانی در مطلبی که ذیل عنوان ” اقتصاد شبه دولتی خطرناک‌تر از اقتصاد دولتی” در تاریخ ۱۸/۰۸/۱۳۸۸ منتشر نموده بود خطر فعالیتهای نهادهایی همچون آستان قدس رضوی که از آنها به عنوان اقتصاد شبه دولتی یاد می شود را چنین گوشزد کرده بود:

“اقتصاد ایران در حال ورود به اقتصاد شبه دولتی است که کارشناسان خطر این فرآیند را از انحصارات دولتی و خصوصی بالاتر می‌دانند. به گزارش سایت جهان از سال ۸۴ تا ۱۵ مرداد ۸۸ سهام حدود ۲۶۴ شرکت دولتی به ارزش حدود ۵۴۴‌هزار میلیارد ریال به طرق مختلف از قبیل سهام عدالت، رد دیون، ارائه در بورس و مزایده و ۱۹‌درصد هم از طریق واگذاری بلوکی، واگذار شده است. از ابتدای سال ۸۶ سهام ۸۲ شرکت به ارزش ۳۶‌هزار و ۹۷۹ میلیارد ریال در قالب سهام بلوکی به بخش غیر دولتی واگذار شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت سرمایه گذاری شستا (وابسته به تامین اجتماعی) شرکت سرمایه گذاری مهر اقتصاد ایرانیان (وابسته به موسسه مالی و اعتباری مهر؛ بسیجیان سابق)و صندوق‌های بازنشستگی بیش از ۴۶‌درصد ارزش کل سهام بلوکی واگذار شده را خریداری کرده اند. اگر خرید سهام شرکت‌های واگذار شده توسط همه نهاد‌های شبه دولتی را در نظر بگیریم، درصد سهم این نهاد‌ها از کل واگذاری‌ها بسیار بیش از ۴۶‌درصد خواهد بود. در خصوص سهام عدالت که بیش از ۵/۶۸‌درصد از واگذاری‌ها به آن مربوط می‌شود، می‌توان استدلال کرد که با توجه به مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و شرکت‌های تعاونی و شهرستانی، این شرکت‌های شبه دولتی هستند که با اجرای خصوصی‌سازی به شیوه سهام عدالت در حال شکل‌گیری هستند. همه سهام واگذار شده به شیوه رد دیون هم به شبه دولتی‌ها واگذار شده است. با این توصیف ارزیابی گزارش‌های پژوهشی و بررسی کارشناسان حاکی از آن است که اقتصاد در حال ورود به اقتصاد غیر شفاف شبه دولتی است که خطر آن از انحصارات دولتی و خصوصی بیشتر است. گسترش دامنه شرکت‌های شبه‌دولتی در اقتصاد ایران، مسائل و آسیب‌هایی نظیر عدم تحقق کارایی اقتصادی، کاهش قدرت نظارت بر عملکرد شرکت‌ها، ایجاد انحصار و رکود بازار سهام را به دنبال خواهد داشت.” (بیشتر بخوانید: روزنامه دنیای اقتصاد: اقتصاد شبه دولتی خطرناک‌تر از اقتصاد دولتی)

فعالیتهای نهادهای وابسته به اقتصاد شبه دولتی در ایران باعث شد که مجلس شورای اسلامی ایران با قوانینی که به صورت آرام و در بازه زمانی گسترده به تصویب می رساند به کاهش تدریجی قدرت این نهادها اقدام نماید که بنا به تئوری توطئه ای شایع در ایران بسیاری از این نهادها از سوی مراکز بین المللی قدرت حمایت می شوند. روزنامه همشهری در خبری که در تاریخ دوشنبه ۳ آبان ۱۳۹۵ منتشر نموده است یکی از گامهای مجلس شورای اسلامی ایران را در مبارزه با اقتصاد شبه دولتی و دولت موازی در ایران را چنین بیان کرده است:

“۱۰ روز پس از آنکه رئیس‌جمهور قانون شبه دولتی‌ها را امضا و به همه دستگاه‌ها ابلاغ کرد، براساس مکاتباتی که بین سازمان بورس و سازمان ثبت اسناد انجام شد از این پس اسناد مالی و اداری شرکت‌های شبه‌دولتی که براساس قانون مصوب مجلس اطلاعات اقتصادی‌شان را منتشر نکنند، غیرقانونی است و مطابق با قانون، حساب‌های بانکی شرکت مسدود و مدیران شرکت‌های متخلف شخصا تحت تعقیب قضایی قرار خواهند گرفت. قانون شبه‌دولتی‌ها که در شهریور ۹۳ در مجلس شورای اسلامی به استناد بند ۵ ماده ۶ قانون اصل ۴۴ به تصویب رسید همه شرکت‌های شبه دولتی را که گفته می‌شود تعداد آنها بیش از ۱۹هزار شرکت است، موظف کرده اطلاعات مالی و اقتصادی‌شان را به سازمان بورس ارسال کنند تا این اطلاعات از طریق سامانه اطلاعات ناشران(کدال) ثبت شود. یک‌ماه پیش مجلس پس از آنکه متوجه شد این شرکت‌ها حاضر به ارائه اطلاعاتشان نیستند مصوبه جدیدی به این قانون اضافه کرد که ۳ مجازات را برای شرکت‌های شبه‌دولتی درنظر می‌گیرد. براساس این مصوبه اولا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اجازه ندارد شرکت‌هایی که اطلاعات اقتصادیشان را منتشر نکرده‌اند ثبت کند (سازمان بورس باید تأیید کند)، دوما حساب‌های بانکی شرکت‌های متخلف مسدود می‌شود سوم مدیران شرکت شبه‌دولتی متخلف شخصا مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. بر همین اساس ۱۰ روز پیش حسن روحانی رئیس‌جمهور با ارسال نامه این مصوبه را به همه دستگاه‌ها ابلاغ کرد. اطلاعات دریافتی همشهری نشان می‌دهد که اکنون پس از ابلاغ رئیس‌جمهور مکاتبات رسمی بین سازمان بورس و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور انجام شده و از این پس سازمان ثبت نمی‌تواند اسناد و مدارک شرکت‌های شبه دولتی که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز قانونی ندارند، ثبت کند.” (بیشتر بخوانید: روزنامه همشهری: فعالیت‌ ثبتی شبه‌دولتی‌ها غیرقانونی شد)

این قانون تصویب شده در مجلس شورای اسلامی ایران نهادهایی که ذیل عنوان صندوق‌های بازنشستگی اعم از لشکری و کشوری، مؤسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی، نهاد‌های نظامی و انتظامی کشور، سازمان‌ها و مؤسسات خیریه کشور، نهاد‌ها و سازمان‌های وقفی و بقاع متبرکه و نهاد‌های انقلاب اسلامی مشغول فعالیت می باشند را نهادهای شبه دولتی دانسته و شهرداری‌های کل کشور و شرکت‌های تابعه، بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، هلال احمر، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد شهید انقلاب اسلامی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، کمیته ملی المپیک، بنیاد ۱۵خرداد، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان تأمین اجتماعی، فدراسیون ورزش‌های آماتوری، مؤسسه جهاد نصر، مؤسسه جهاد استقلال، مؤسسه جهاد توسعه، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، کتابخانه حضرت آیت‌الله مرعشی نجفی(ره)، جهاد دانشگاهی، بنیاد امور بیماری‌های خاص، سازمان دانش‌آموزی، صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر را مؤسسات و نهاد‌های عمومی غیردولتی بیان کرده است.

مطالعه سهامداران عمده پنجاه غول اقتصادی ایران نشانگر آن است که نهادهای شبه دولتی حضور قدرتنمندی در بدنه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران دارند به گونه ای سرنوشت حیات اقتصادی ایران را به سرنوشت فعالیتهای اقتصادی خویش پیوند زده اند. با در نظر تعریف نهادهای شبه دولتی و شمای کلی که از پنجاه غول اقتصادی ایران در سطور فوق ارائه شد با توجه به سهامداران عمده این پنجاه غول اقتصادی میزان حضور نهادهای شبه دولتی در لیست پنجاه غول اقتصادی ایران را می توان بدین شکل نشان داد:

چنانکه مشاهده می گردد با توجه به تعریف ارائه شده از سوی قانون تصویب شده در مجلس شورای اسلامی ایران، سهامدار عمده تقریبا ۷۰% شرکتهای حاضر در لیست پنجاه غول اقتصادی ایران نهادهای شبه دولتی می باشند که اکثرا متعلق به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، سازمان تامین اجتماعی و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران می باشند.

سلیم خورشیدی- کارشناس مرکز مطالعاتی تبریز

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)