«همه محدودیت‌ها مبتنی بر مذهب هستند»

مصاحبه «عاصمه جهانگیر» گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران سازمان ملل متحد در ماه های آینده با سایت «قنطره» در دسامبر سال ۲۰۱۴ میلادی

  عاصمه جهانگیر حقوقدان و فعال حقوق بشر اولین زن از پاکستان بود که جایزه حق زندگانی که به نوبل الترناتیو مشهور است را از آن خود کرد. او وکیلی ۶۴ ساله است. عاصمه بارها تهدید شده است چه از سوی دولت پاکستان چه از طرف بنیادگرایان مذهبی. در طول حیاتش با حمله در ملاء عام،  بازداشت خانگی به دلیل مبارزاتش علیه قوانین تبعیض آمیز ضد زن مواجه بوده است. او یکی از بنیانگذاران کمیسیون حقوق بشر در پاکستان است و به طور فعالانه دهه هاست که برای ترویج حقوق بشر و کمک به مردم و اقلیت های به حاشیه رانده شده جامعه شناخته شده است. او هدف خود را کمک به فعالان حقوق بشر، روزنامه نگاران، شاعران، نویسندگان ، وکلا و رهبران کارگری پاکستان اعلام کرده است. او بزودی قرار است به عنوان گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران سازمان ملل متحد جای احمد شهید را بگیرد.
نگاهی به چند مصاحبه او در سال های اخیر  می تواند دید بازتری را درباره افکار و اندیشه های او درباره مسائل سیاسی و اجتماعی مرتبط با پاکستان و منطقه در اختیار مخاطبان قرار دهد. مصاحبه زیر  با سایت قنطره انجام شده است. به زودی مصاحبه دیگر او با نشریه “دیلی استار” بنگلادش را نیز خواهید خواند.

خانم جهانگیر اهمیت این جایزه (حق زندگانی) برای کار شما چیست؟

هنگامی که شما در جایی برسمیت شناخته می شوید صدای رساتری خواهید داشت. آن جایزه سبب می شود تا فعالان حقوق بشر در جنوب آسیا از این پس صدای بلندتری را برای رساندن خواسته های شان به گوش سایرین داشته باشند. در نتیجه این تنها جایزه ای برای من نبود بلکه برای تمامی انسان هایی بود که در زمینه حقوق بشر در شرایط بسیار دشوار در جنوب آسیا به ویژه در کشور من پاکستان کار می کنند.

از شرایط دشوار گفتید می توانید کمی بیش تر درباره آن توضیح دهید؟

خب، شرایط دشوار بدلیل آن است که جامعه پاکستان سنتی است و در سال های متمادی نظام دیکتاتوری بر آن کشور حاکم بوده است. ما هنوز در دوران گذار بسیار شکننده ای هستیم ما با گروه های ستیزه جوی مذهبی و مسلح روبرو هستیم که آزادی بیان را در بسیاری از مناطق محدود کرده اند در نتیجه این ها تابوهایی هستند که باید برای شکستن آن ها به طور تمام وقت زمان بگذارید شکستن این تابوها نیز خطرناک هستند.

نیاز ضروری برای تغییر شرایط حقوق زنان در پاکستان چیست؟

بنظرم ضرورت های زیادی برای حقوق زنان وجود دارند. با این حال، در این میان نگرش خاصی که زن را تابع مرد می داند و بر لزوم اطاعت پذیری او تاکید دارد جالب توجه است. هنوز هم برخی در صورتی که زنان وضعیت بهتری داشته باشند خشمگین می شوند. اگرچه در زمینه حقوق زنان اشخاصی فعالیت هایی را انجام داده اند از جمله ملاله یوسف زی و پیش از او بی نظیر بوتو. در صورتی که زنان برسمیت شناخته شوند لابی های خاص افراط گرایان خشمگین می شوند. آنان وقتی می بینند یک زن بهتر از یک مرد کاری را انجام می دهد عصبانی می شوند. خشونت علیه زنان در پاکستان امر رایجی است. اگرچه دولت کارهایی را انجام داده است اما ضروری است که در آموزش و پرورش برای مردان شرایط و مواد درسی ای در نظر گرفته شوند تا آنان منافع زنان را برسمیت بشناسند و متوجه شود که باید با شیوه ای غیر تبعیض آمیز با زنان برخورد کرد و کرامت آنان را حفظ نمود.

آیا فکر می کنید این روند باید آغاز شود؟

بنظرم این روند باید در برنامه درسی مدارس ابتدایی آغاز شود. هنگامی که به برنامه درسی در مدارس نگاه می کنید می بینید که از کلیشه هایی چون “دختر خانه” و “پسر دهکده و روستا” یاد می شود و یا “مادر در حال غذا پختن است” و “پدر در حال رفتن به سرکار”. این در حالیست که در عمل واقعیت غیر از این است و تعداد زیادی از زنان شاغل هستند. نه تنها به اشپزی مشغول می شوند که کارهای بزرگتری را انجام می دهند. به عقیده من برای زنی که در پاکستان یا هر جای دیگر دنیا کار نمی کند وضعیت دشوار است. در واقع، ممکن است یک زن بیش از همتایان مرد خود کار کند اما برسمیت شناخته نشود.

مذهب چه نقشی در اجازه ندادن به زنان در دستیابی به حقوق شان در پاکستان ایفا می کند؟

نقشی بزرگ. هر محدودیتی مبتنی بر مبنایی مذهبی است و محدودیت ها به نام مذهب توجیه می شوند. قوانین تبعیض آمیزی در بسیاری از مناطق پاکستان وجود دارند که به نام مذهب توجیه می شوند. با این حال، عادات اجتماعی ای مانند خواستن از زنان به منظور پوشیدن لباسی خاص و تحمیل عقیده خود بر زنان در مواردی چون ازدواج و آزادی بیان و جابجایی است که زنان را مجبور به سکوت می کنند آن هم به نام سنت و مذهب.

آن چه برای امروز پاکستان ضروری است چیست؟

حقوق زنان باید در کنار سایر حقوق استیفا شود. واقعیت آن است که مصونیت هایی در سطح گسترده در پاکستان برای همه انواع خشونت به طور خاص خشونت علیه افراد آسیب پذیر وجود دارمد. آن چه مورد نیاز است حکمرانی بهتر و نهادهای دولتی بهتر است. آن چه باید شکسته شود تابوهای موجود در حوزه آزادی بیان است نه تنها برای زنان که برای مردان نیز باید این گونه باشد. ما نیازمند بحث آزاد و باز درباره حقوق زنان بدون فشار مذهب و سنت هستیم. برسمیت شناختن و پذیرش نقش زنان نقش مهمی در ساختن جامعه در پاکستان در مسیری مثبت ایفا می کند.

شما در چه پروژه ای مشارکت دارید؟

من در شمار زیادی از مسائل حضور فعال دارم از درخواست حاکمیت قانون گرفته تا چگونگی تقویت آن. من با موارد زیادی مواجه بوده ام که موکلانم با اتهام های ساختگی زندانی شده بودند چرا که آنان بسیار فقیر و ضعیف بودند. من اغلب موکلانی داشته ام که جرم شان توهین به مقدسات بوده است. موکلان زنی داشته ام که به قتل متهم شده اند چرا که دسترسی به روند دادرسی عادلانه و وکیل ندارند. من در سال های اخیر مشغول به کار بر روی موضوع ناپدید شدن ناگهانی افراد در پاکستان و بازداشت های  خودسرانه در مناطق خاصی از پاکستان بوده ام که در آن جا بازداشتی ها سه تا چهار سال به اتهام تروریسم در زندان باقی می ماندند. ما علیه قوانین ضد تروریستی پاکستان عمل می کنیم چرا که با معیارهای بین المللی حقوق بشر سازگاری ندارند.

در مبارزه روزانه برای کمک به تقویت عدالت برای مردم آسیب پذیر به چه مشکلاتی برخورد کردید؟

در برخی از موارد نیروهای امنیتی مستقیما علیه شما کار می کنند. متاسفانه، سخت ترین کار من سوق دادن دادگاه به سویی است که از افراد متهم حمایت کند. من همواره با بنیادگرایی مذهبی، سازمان ها و لابی هایی مواجه بوده ام که به قتل های ناموسی افتخار می کنند. از دید آنان ما هنجارهای اجتماعی را برسمیت نمی شناسیم . اشکار است که طیف هایی علیه ما هستند و برخی دیگر از مردم از ما حمایت می کنند. قتل ناموسی یکی از این موارد است. در حال حاضر قانونی تهیه شده که قتل ناموسی را به عنوان مصداق جرم و جنایت بودن تشخیص داده است و نمی توان مجرم را توسط خانواده مورد بخشش قرار داد.

تا چه اندازه برای شما به عنوان یک فعال حقوق زنان دشوار بوده که در جامعه روی پای خود بایستید؟

من در داخل و خارج از کشورم با دشواری های مواجه بوده ام چرا که زمانی که کارم را آغاز کردم به نسل اول زنانی تعلق داشتم که بیرون از خانه کار می کردند. در آن زمان بود که تازه کار زنان در خارج از خانه به یک هنجار تبدیل شد. هم چنین در برخی حرفه ها که کنترل شدیدی در دست مردان است کار در ابتدا آسان نیست . تا آخر عمر در این حرفه بودن اعتماد به نفس بالایی می خواهد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)