بیانیه‌ی پایانی همایش پیامدهای انتقال آب کارون

بیانیه‌ی پایانی همایش پیامدهای انتقال آب کارون

برگزار کننده:کانون صنفی استادان دانشگاه شهید چمران اهواز

۱۰/۳/۱۳۹۵ -اهواز

مشکلات منابع آب در ایران، به مرزهای خطرناک و بحرانی نزدیک شده است. استحصال بیش از ۸۵ درصد از منابع قابل بهره‌برداری، خشکی دریاچه‌ها و تالابها و نشست دشت‌های حاصلخیز، تنها گوشه‌ای از بلایای توسعه‌ی ناپایدار و سازه محور است که آینده‌ی کشور را تهدید می‌کند. غلبه‌ی رویکردهای سازه‌ای در مدیریت آب، نه تنها منجر به تخریب توان بوم‌شناختی ایران شده، بلکه خسارات بزرگتر و نگران‌کننده‌تری به وحدت ملّی، همبستگی و انسجام اقوام ساکن در فلات ایران زده است؛ خساراتی که بنیان‌های یکی از کهن ترین تمدن‌های بشری را به مخاطره‌ی جدی انداخته است. علی رغم این مخاطرات بزرگ و بسیار مهم، متاسفانه تداوم حاکمیت مخرب سازه ای، موجب مطرح شدن مجدد طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی ایران -معروف به طرح بهشت آباد-و اجرای آیین شروع به این کار توسط ریاست محترم جمهوری شده است. این در حالی است که ایشان در اولین سفر استانی خود به مردم خوزستان وعده داده بودند که انتقال آب غیرشرب از سرشاخه‌های رودخانه‌های خوزستان دیگر انجام نخواهد شد.

آغاز پروژه‌ی جنجالی، غیر کارشناسی و غیراقتصادی “بهشت آباد” علی رغم تمامی وعده‌های دولتمردان، نگرانی جدی مردم صبور و رنج کشیده‌ی خوزستان را به دنبال داشته است. این مساله، سبب شد که متخصصان و دانشگاهیان خوزستان با راهبری شورای صنفی استادان دانشگاه شهید چمران اهواز، پیامد‌های انتقال آب کارون را در همایشی علمی، بررسی و نکات مهم آن را در قالب این بیانیه برای آگاهی عمومی، اعلام نمایند.

۱. ما اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران، دانش آموختگان، کارشناسان وهمگی حضار شرکت کننده در این همایش، نه تنها مخالفت خود را با هر گونه اجرای طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای از سرشاخه‌های رودخانه‌ها، بدون انجام دادن مطالعات فنی، اقتصادی، ‌اجتماعی و زیست محیطی و بدون در نظر گرفتن حقوق شرعی و قانونی مصرف کنندگان پایین دست و طرح جامع توسعه‌ی پایدار استان خوزستان، اعلام می‌داریم؛ بلکه با تکیه بر مستندات علمی، اعتقاد داریم با توجه به تغییر اقلیم و تداوم پدیده‌ی ریزگردها، می‌باید در همه طرح‌های انتقال آبی که در طول چهل سال گذشته انجام شده، تجدیدنظر اساسی به عمل آید و با حذف صنایع و کشت‌های آب بر در فلات مرکزی ایران، زمینه‌ی تامین آب شرب و بهداشتی سالم برای استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، اصفهان، یزد و کرمان و همچنین تامین رطوبت خاک استان خوزستان که به شدت در معرض تغییر اقلیم است، فراهم گردد. در این راستا لازم است دولت محترم و وزارت نیرو با مصوبه‌ای در شورای عالی آب به صراحت در مورد عدم تعریف و اجرای طرح‌های انتقال آب از این رودخانه‌ها به مردم اطمینان دهند و پرونده‌ی انتقال آب از این رودخانه‌ها را برای همیشه، مختومه نمایند.

۲. شایسته است، مناطق مرکزی ایران برای دستیابی به توسعه‌ی پایدار، کمبود نیازهای آبی خود را از طریق انجام دادن کارهایی همچون مدیریت تقاضا، ‌بالا بردن بازده مصرف آب در بخش‌های مختلف، استفاده‌ی مجدد از آب‌های بازیافتی در بخش‌های صنعت و کشاورزی، جلوگیری از کشت محصولات با نیاز آبی بالا، توسعه‌ی کشت‌های گلخانه‌ای و اجرای اقدامات آبخیزداری و آبخوان داری تامین نمایند. ذکر این نکته، ضروری است که پر مصرف ترین محصولات کشاورزی، نظیر پسته و برنج و نیز آب برترین صنایع، نظیر صنایع اولیه فلزی، بدون در نظر گرفتن مساله‌ی کمبود آب در این مناطق، تنها با استدلال صادرات خوب در مورد پسته و نزدیکی به معادن در مورد فلزات، در محدوده‌ی فلات مرکزی ایران ایجاد شده اند. این در حالی است که در همه‌ی نقاط دنیا، این صنایع پرمصرف معمولا در کنار دریا و اقیانوس ساخته شده اند و تا حد ممکن، از آب شیرین برای آن‌ها استفاده نمی شود.

۳. با توجه به اتمام کار تونل سوم کوهرنگ و انتقال سالیانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب از سرشاخه‌های کارون به زاینده رود و انتقال ۹۸ میلیون مترمکعب از زاینده رود به استان یزد (در طرح جدید) که مشکل کمبود آب استان اصفهان را برای همیشه مرتفع خواهد کرد، لذا با عنایت به این نکته و با لحاظ نامه‌ی شماره ۴۷۶۰۳/۹۴ مورخ ۱۲/۱۰/۱۳۹۴ سازمان حفاظت محیط زیست کشور به مدیر کل محترم آب و آبفای وزارت نیرو، انتقال آب جدید از محل “بهشت آباد” به اصفهان فاقد توجیه علمی است.

۴. مقدار انتقال آب در نظر گرفته شده برای استان‌های یزد و کرمان بسیار بیشتر از کمبود آب مورد نیاز این استان‌ها در نظر گرفته شده و در صورتی که هدف، صرفاً تامین آب شرب این مناطق باشد، با اطمینان می‌توان مقدار انتقال آب از کارون به این استان‌ها را کمتر از ۲۵۰ میلیون مترمکعب برآورد نمود. (کل آب شرب و بهداشتی مورد نیاز برای جمعیت چهار میلیونی هر دو استان بر مبنای استاندارد جهانی، سرانه ۱۵۰ لیتر در روز برای هر نفر، حدود ۲۲۰ میلیون مترمکعب در سال است). لذا با ملاحظه‌ی مسائل زیست محیطی و مصارف استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری و مصوبه‌ی شورای عالی آب، حتی انتقال این حجم از آب، فاقد توجیه است و اکیدا توصیه می‌شود که از راه حل‌های جایگزین یاد شده در بند ۲ استفاده گردد.

۵. در حالی که دولت در صدد حل مشکل آب شرب و بهداشتی سال‌های آینده‌ی استان‌های فلات مرکزی از طریق انتقال آب از سرشاخه‌های کارون است، مردم بخش‌های زیادی از استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به عنوان استان‌های اصلی حوزه‌ی کارون، سالیان درازی است که از کمبود یا نبودآب سالم، رنج می‌برند و شهرهای بزرگی همچون اهواز، آبادان و خرمشهر، آب شرب را به صورت بشکه‌ای خریداری می‌کنند. لذا از دولت محترم انتظار می‌رود، مطابق وعده‌ی رئیس جمهور محترم، در درجه‌ی اول، مشکل آب شرب و بهداشتی مردم این مناطق را مورد توجه قرار دهند و اعتبارات لازم برای رفع مشکل آب شرب و بهداشتی این استان‌ها را تامین کنند. ذکر این نکته، ضروری است که اعتبارات لازم برای تامین آب شرب با کیفیت برای این شهرها به مراتب، کمتر از اعتبار سرسام آور پروژه‌ی “بهشت آباد” است. پروژه‌ای که گفته می‌شود علی رغم نصف شدن میزان آب قابل انتقال در طرح جدید، از حجم سد و سازه‌های آن چیزی کاسته نشده و این مساله‌ای است که ابهام زدایی از آن، بسیار ضروری به نظر می‌رسد.

۶. کم شدن آورد آب در رودخانه‌های کارون بزرگ و کرخه، سبب به خطر افتادن کیفیت آب رودخانه‌ی کارون، خشک شدن تالاب‌های مهمی همچون تالاب هورالعظیم، از بین رفتن نخلستان‌های اطراف شهرهای آبادان و خرمشهر به واسطه پیشروی آب دریا و شدت گرفتن و دایمی شدن پدیده ریزگردها شده است. این معضلات، زندگی نزدیک به ۵ میلیون انسان را در استان خوزستان، شدیدا تحت تاثیر قرار می‌دهد و بقای آینده خوزستان را تهدید می‌نماید. یکی از روش‌های کاهش آثار زیان بار این معضل ملی، تامین حقابه زیست محیطی برای این رودخانه‌ها و عدم برداشت جدید از سرشاخه‌ها می‌باشد.

۷. سال ۱۳۹۰ در شرایطی مانند امروز، علی رغم نظر همه‌ی کارشناسان، سد گتوند توسط وزارت نیروآبگیری شد؛ سدی که در ابتدا افتخار ملی به حساب می‌آمد، اما اکنون می‌توان آن را نمادی از یک فاجعه‌ی ملی دانست که تفکر سازه محور بر پیکره‌ی منابع بسیار کم آب شیرین ایران وارد کرده است. وجود بیش از ۹ میلیون تن نمک در آب ذخیره شده در پشت سد، به سان یک بمب ساعتی، آینده‌ی جلگه‌ی خوزستان را تهدید می‌کند. لذا ضروری‌تر از هر طرح انتقال آبی، تسریع در تامین اعتبار و شروع عملیات علاج بخشی این سد است. اهمیت این موضوع، زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم در صورت اجرایی شدن طرح‌های انتقال و کم شدن آورد آب کارون، بر شوری آب، بیش از پیش افزوده خواهد شد.

۸. کیفیت آب رودخانه‌های کشور و خوزستان به دلیل ورود پساب‌های مختلف در خطر جدی قرار گرفته است؛ لذا توجه به مسائل زیست محیطی رودخانه‌ها و احداث و نوسازی تصفیه خانه‌های فاضلاب‌های کشاورزی و صنعتی از مهمترین ضروریات حوزه منابع آب کشور و کارون بزرگ می‌باشد

۹. با توجه به پیچیدگی مسائل و مشکلات آب در کشور، ایجاد وزارت آب و منابع طبیعی برای تصمیم گیری در تمامی امور آب، حوضه‌های آبخیز و محیط زیست و ایجاد مدیریت یکپارچه بر حوضه‌ی آبریز رودخانه‌ها پیشنهاد می‌گردد.

۱۰. دانشگاهیان و متخصصان حوزه‌های مختلف مرتبط با آب استان خوزستان، رسما اعلام می‌دارند حاضر هستند در هر مکان و زمانی که دولت محترم و یا وزارت نیرو صلاح بدانند در مناظره‌ای کاملا علمی و کارشناسی که با حضور سایرمتخصصان و در پیشگاه مردم شریف ایران انجام شود، حضور یابند و مدارک و مستندات علمی خود را در خصوص غیرضروری، غیرکارشناسانه و غیراقتصادی بودن طرح ” بهشت آباد” بیان کنند و قضاوت را در این خصوص به مردم شریف ایران واگذار نمایند.

والسلام علی من التبع الهدی

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)