اعتراض به تخریب سنگ‌نگاره‌های تیمره گلپایگان

بهشتِ سنگ‌نگاره‌های ایران را دریابید!

در کناره‌های رودخانه‌ی گلپایگان در تنگه‌ی غرقاب تا روستای قیدو در خمین نقوش صخره‌ای بسیاری شمارش شده که قدمت بعضی از آنها به عصر یخبندان و ورای اسطوره‌ها می‌رسد (۴۰۰۰۰ سال پیش). این سنگ‌نگاره‌ها گویای دورانی است که بشر به ابزار نخستین شکار (سنگ‌های تیز) و رام کردن حیوانات و پس از آن کشاورزی و کاشت گیاهان روی آورد. بزرگ‌ترین مجموعه سنگ‌نگاره‌های کشور، شامل بیش از ۲۱ هزار قطعه، در همین منطقه و در جایی به‌نام تیمره قرار دارد که به بهشت سنگ‌نگاره‌های ایران مشهور است و از منظر آنها می‌توان تاریخ خط، زبان، نمادها، آیین‌ها و حتی محیط اقلیمی را مورد مطالعه قرار داد. این سنگ‌نگاره‌ها از لحاظ قدمت و تنوع نقوش در دوره‌های تاریخی ایران به‌راستی بی‌نظیر است و سیر تکاملی برخی خط‌ها را می‌توان در نقوشِ آنان یافت. بزرگترین تابلوی سنگی کشور به مساحت ۴۰ متر مربع در همین منطقه تصویر شده که در آن بیش از ۱۵۰ نقش یک‌جا جمع شده است. از این‌روست که خمین و گلپایگان با داشتن آثار تاریخی و هنریِ شگفت‌انگیزِ خود سرزمین سنگ‌نگاره‌های کهن (Prehistoric Petroglyphs) ایران نامیده می‌شوند و در نزد پژوهشگران خارجی به «خاستگاه هنر کهن بشری» شهره‌اند.
اما در کمال شگفتی، و در حالی که اگر این موزه‌ی بزرگ سرباز در هر کجای جهان قرار داشت از توجهی بسیار بالا برخوردار بود، چندی است این بزرگترین گنجینه‌ی هنر و تاریخ بشری بر دست معدن‌کاوان و سدسازان مورد یورشی نابودگر قرار گرفته‌ است؛ هر چند داغِ تخریبِ میراث مختص به تیمره نیست که بر کلیت میراث گران‌مایه‌ی ایران سایه افکنده است و چرخ‌های توسعه‌ی ناپایدار و به‌دور از نگرشِ سیستمی پیکره‌ی طبیعت و آثار تاریخی کهن این سرزمین را تا سر حد مرگ خُرد و نابود می‌کند!
شوربختانه به‌زودی شمار بالایی از این آثار در آبگیری سد کوچری گلپایگان، که در راستای انتقال آب از سرشاخه‌های رود دز به شهر قم ساخته شده است، برای همیشه نابود خواهد شد. غم‌انگیزتر این‌که تخریب‌هایی به موازات نابودی سنگ‌نگاره‌های سد کوچری گلپایگان در کوه‌های پیرامون خمین در حال وقوع است. از جمله، حدود ۲۰۰۰ سنگ‌نگاره که در سال ۱۳۸۷ خورشیدی توسط گروه‌های اروپایی با بهره‌گیری از روش طیف‌سنجی عمومیِ شتاب‌دهنده سن‌سنجی شده بودند و قدمت بعضی از آنها به هزاره‌ی پانزدهم پیش از میلاد یعنی به ۱۷۰۰۰ سال پیش می‌رسید، توسط معدن‌کاران نابود شدند.
در فرانسه برای این‌که رطوبت دهان بازدیدکنندگان سنگ‌نگاره‌های غار لاسکو را در طی صدها سال خراب نکند، روی آنها شیشه‌های ضخیم کشیده‌اند و در کنار آن غاری مصنوعی درست کرده و در آن با کشیدنِ نقاشی‌های شبیه درون غار اصلی بدیل‌آفرینی کرده‌اند تا نیاز به دیدنِ غار را به کمینه برسانند…
«دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» نگرانی شدید خود را نسبت به وقایعی که به نام توسعه در مناطق تاریخیِ یادشده در جریان است، اعلام می‌دارد و از مراجع فرهنگی و متولیان امور میراث فرهنگی کشور می‌خواهد سریعاً نسبت به توقف عملیات تخریبی اقدام و سپس با کمک کارشناسان چاره‌اندیشی مناسب جهت محافظتِ آنها صورت گیرد، تا حداقل از بخش‌های باقیمانده‌ی سنگ‌نگاره‌ها مراقبت‌هایی در خورِ جایگاهِ جهانی آنها داشته باشیم.
در صورت کوتاهی، دیده‌بان تمام تلاش خود را برای پی‌گیری این اعتراض‌ها از طریق دیگر مراجع داخلی و هم‌چنین مراجع بین‌المللی به‌کار خواهد گرفت، هم‌چنان‌که پی‌گیریِ قضایی این سودجویانِ نابودگرِ سرمایه‌های ملی را در دستور کارِ خود قرار داده است.

دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران
سیزدهم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵ خورشیدی

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)