بوئنوس‌آیرس پایتخت کتاب دنیا

برای مردم کشوری که از دیکتاتوری نظامی، فروپاشی اقتصادی و سیاست‌های مبتنی بر بی‌‌اخلاقی رنج می‌برند، شاید تعجبی نداشته باشد که باید به دنبال تسکینی قدیمی برای رنج‌هاشان باشند: گوشه‌ای دنج با کتابی خوب. بوئنوس آیرس پایتخت آرژانتین بیش از هر شهری در دنیا به ازای هر ساکن، کتابفروشی دارد. این آمار بر اساس مطالعات اخیر «انجمن فرهنگ شهرهای جهان» به دست آمده است.

بوئنوس آیرس ۷۳۴ کتابفروشی دارد که با جمعیت ۲٫۸ میلیون نفری این شهر، ۲۵ کتابفروشی برای هر ۱۰۰ هزار نفر در نظر گرفته شده است. تنها هنگ‌کونگ با ۲۲ کتابفروشی برای هر ۱۰۰ هزار نفر به این شهر نزدیک است. مادرید نیز با اختلاف، در رتبه سوم قرار دارد. با ۱۶ کتابفروشی برای جمعیت ۱۰۰ هزار نفری که با لندن با ۱۰ کتابفروشی برای همین تعداد نفر در رقابت است.

گابریلا آدامو کسی که تا همین اواخر رئیس نمایشگاه کتاب سالانه شهر بود -مراسمی که هر سال بیش از یک میلیون بازدیدکننده دارد- می‌گوید عشق آرژانتینی‌ها به کتاب به موج مهاجران اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم ارتباط دارد.

یک قرن پیش بوئنوس آیرس پایتخت درخشنده یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان بود. مهاجران اروپایی به اینجا آمدند و محیطی چند فرهنگی ساختند که در آن فرهنگ و هنر رونق گرفت. در آن زمان در بوئنوس آیرس دو روزنامه انگلیسی منتشر می‌شد. روزنامه‌های گوناگون آلمانی (شامل روزنامه طرفداران نازی‌ها در آغاز و سپس روزنامه ضد نازی و روزنامه یهودیان) همراه با مجموعه زیادی از روزنامه‌ها مجلات و نشریات ادبی و هنری اسپانیایی منتشر می‌شد. آدامو می‌گوید: «کتاب بعد از آن نشریات تبدیل به نماد فرهنگی شد. چیزی که هنوز هم ادامه دارد.»

البته اقتصاد دوران معاصر نیز در این باره نقش ایفا می‌کند: کتاب‌ها از پرداخت مالیات استاندارد آرژانتین معاف هستند -۲۱ درصد اکثر محصولات- و فروش اینترنتی و طرفداران کتاب‌های الکترونیکی در بازارهای نشر محلی در حال افزایش هستند.

فروشگاه اینترنتی آمازون شعبه آرژانتین ندارد و محدودیت‌های واردات خرید کتاب از فروشندگان اینترنتی بین‌المللی، این روند را تبدیل به کاغذبازی‌های عذاب آور می‌کند. آنتونیو دالتو مدیر کتابفروشی آتینیو گرند اسپلندید می‌گوید: «آرژانتینی‌ها هنوز ترجیح می‌دهند برای کتاب به اینجا بیایند.» او ادامه می‌دهد ما وب سایتی برای فروش آنلاین هم داریم. اما درصد کمی از خوانندگان به آن سر می‌ز‌نند. در حقیقت آنها از سایت برای مرور عنوان‌ها استفاده می‌کنند و برای خرید به فروشگاه می‌آیند.

شاید تعجب آور نباشد، با توجه به عظمت محیط کتابفروشی: در سال ۱۹۱۹ به عنوان سالن تئاتر افتتاح شد و پانزده سال پیش به کتابفروشی عظیم تغییر کاربری داد. گرند اسپلندید هنوز دارای نقاشی‌های دیواری و سقفی است که توسط یک نقاش ایتالیایی حدود یک قرن پیش کشیده شده است. سالانه حدود یک میلیون مشتری از این کتابفروشی بازدید می‌کنند و در فضای ۱۹۵۰ متر مربعی سالن اصلی کتاب‌ها را مرور می‌کنند یا به داخل یکی از لژهای تئاتر که حالا غرفه کتاب شده‌اند رفته و دمی غرق لذت مطالعه می‌شوند.

دالتو می‌گوید: «فرهنگ برای مردم بوئنوس آیرس بسیار مهم است. بچه‌های کوچک هم کتاب‌خوان هستند. هر روز آنها را اینجا می‌بینیم. بخش زیادی از فروش ما مربوط به کتاب‌های مناسب نوجوانان است.»

آدامو می‌گوید: «ناشران و کتابفروشان معتقدند فروشگاه‌های شهر کتاب، آزاد از سلیقه‌ای خاص هستند و از هر مد و تبی مصون. کتابخوان‌های خاص با تقاضاهای متنوع و گسترده اینجا حضور دارند.»

آرژانتین یکی از پر ناشرترین کشورهای آمریکای لاتین است و تعداد عناوین کتاب‌هایی که در سال منتشر می‌کند به طور پیوسته سال به سال افزایش پیدا می‌کند. از سال ۲۰۰۴ تعداد عنوان‌های چاپ شده از ۱۶۰۹۲ به ۲۸۰۱۰ در سال گذشته رسید. همه کتاب‌هایی که در سال ۲۰۱۴ در آرژانتین چاپ شده به ۱۲۳ میلیون نسخه می‌رسد.

کارشناسان نشر همچنین علاقه به مطالعه در کشور را در پیوند با وابستگی به روانکاوی ارزیابی می‌کنند. آرژانتین بیشترین تعداد روانشناس به ازای هر نفر را در جهان دارد و بر اساس گفته ویرجینیا آنگر، یکی از اعضای انجمن روانشناسی بوئنوس آیرس درمان درون‌گرایی همیشگی، مردم آرژانتین را تبدیل به کتابخوان‌های ایده‌آل کرده است.

آنگر که رییس منتخب انجمن جهانی روانکاوی است که در سال ۱۹۱۰ توسط زیگموند فروید تاسیس شده می‌گوید: «تحلیل روانی، مطالعه و هنر به صورت عمومی با هم در پیوند هستند زیرا همه آنها به عمق شخصیت مرتبط می‌شوند. آنگر می‌گوید ادبیات و روانکاوی هر دو با کلمات سر و کار دارند.»

گرند اسپلندید تنها برای کتاب‌های جدید و پر فروش نیست. بوئنوس آیرس در کل ۱۰۲ دست دوم فروشی و فروشگاه کتاب‌های کم‌یاب دارد. یعنی با اختلاف بالاتر از لندنی قرار دارد که ۶۸ فروشگاه کتاب‌های دست دوم و کم‌یاب دارد و برلین که تنها ۶ مغازه این چنینی دارد. بوئینس‌آیرس از لحاظ فروشگاه‌های کتاب دست دوم به ازای هر ساکن در مقام سوم بعد از ژوهانسبورگ و توکیو قرار دارد. بیشتر این کتابفروشی‌ها در خیابان اونیدا کوریینتس قرار دارد.

ایگناسیو ایرائولا مدیر کل شعبه آرژانتین انتشارات اسپانیایی «بهیمث پلنتا» می‌گوید «ساعت‌های غیر معمول شهر -مردم اغلب برای ملاقات با همدیگر و شام خوردن ساعت ۱۱ شب را انتخاب می‌کنند و فروشگاه‌ها نیز تا نیمه شب باز هستند- این فروشگاه‌ها در ساعت‌های پایانی نیز در زندگی مردم نقش ایفا می‌کنند.»

بوئنوس آیرس شهری است که دیر بیدار می‌شود و روز تا ساعت‌های اولیه بامداد امتداد پیدا می‌کند.خیابان آونیدا کوریئنتس شبیه کتابفروشی بزرگی است که هرگز نمی‌خوابد. همچنین دور از مرکز شهر کتابفروشی‌های محلی و کوچک قرار دارند. در منطقه بوهمیان در همسایگی ویلا کرسپو کتابفروشی لا اینترناسیونال آرجنتینا قرار دارد. کتابفروشی مستقلی که مخصوص انتشار آثار اول نویسندگان آمریکای لاتین است.
یک روز عصر فرانسیسکو گارامونا و نیکولاس موگوی‌لفسکی هر دو حدودا سی ساله روزشان را با بطری‌های شراب قرمز آرژانتینی در اتاق پشتی فروشگاه به پایان رساندند آن هم به مناسبت راه‌اندازی انتشارات منسالوا. نشری که تعدادی از آثار داستان نویسان و شاعران را به خوبی کتاب‌های هنری نقاشان آرژانتینی برای نخستین بار منتشر کرد.

گارامونا می‌گوید: «اگر این شغل بود ما خسته شده و استعفا داده بودیم -وجودمان یک معجزه است.» اگرچه کتابفروشی و نشر منسالوا شجاعانه زخم‌هایی خورده، در مسیر تجارت از پانزده سال پیش تا امروز باقی مانده است، نشانه‌ای برای عطش سیری ناپذیر شهر در مورد کتاب‌ها.
موگوی‌لفسکی می‌گوید: «ما یک نمایشگاه را هر دو ماه یک بار شنبه‌ها در پیاده‌رو برگزار می‌کردیم. خیلی حیرت انگیز بود. گاهی تا پانصد نفر هم می‌آمدند. بعضی از آنها بچه‌های کوچک بودند و وقتی که می‌رفتند دو سه کتاب همراهشان بود که از اینجا خریده بودند آن هم با قیمت یک جلد کتابی که می‌شد از کتابفروشی‌های بزرگ شهر خرید.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)