قانون: شعری از بالاش آذراغلو/ ترجمه قهرمان قنبری

قانون

اوغلوم!
محبسدن یازیرام
بو مکتوبو سنه
گوروشه جگیمیزه
امیدیم اومیدیم آزالماسادا
یینه یازیرام
آتالار دئمیش کن
” وصیت یونگولو کدور”
بو حیات
چگینلریمده ائله آغیر بیر یوکدور کى
فیرتینایا دوشموش
گمینین بوسمانى گیبى
یا اونو ساحیله چیخاراجایام
یادا
بوکوب چیگینلریمى
باتاجاغام
کئشمه کشلى حیاتین
دالغالارى ایچینده
مندن اول یاتمیش
یوزلرى کیمى
قوى بو سوزلریم
قالسین قولاقلاریندا
حیاتى
اینسانلارى
بیرده آزادلیغى سئون
بیر آدامین سوزلرى کیمى
اوغلوم
یادیمدان چیخارسام دا
زینداندا کئچیردیگیم
گونلرین سایینى
فقط اونوتمامیشام
سن آنادان اولدوغون گونو
بیرده سنه آلاجاغیم هدیه لرى
آتا پایینى
دیوارا اونونجو خطى چکدیم
بو آخشام
بو اون هدیه دئمکدیر
آلمامیشام
کیم بیلیر هله
نئچه سینى ده بورجلو قالاجاغام!
فقط هئچ داریخمیرام، اوغلوم
آزاد اولدوغوم گون
هامیسینى
هامیسینى
آلاجاغام
اوغلوم
بیر حقیقت ده اولسا
گورمه ین اینانماز بونا
اون ایل
بیر شهرده یاشاییب
حسرت قالا
آتا اوغلونا
دوز اون ایلدیر
بیر دفعه ده گورمه میشم اوزونو
ائویمیزه گئدن داشلى یولدان
یقین چوخدان سیلیبدیر زمان
آیاقلارینین ایزینى
ایندى سن لپیرلر سالیرسان
همان یولا
” من رئیسیه دئمه رم
بو دردى
یوز ایل ده قالا”
فقط سنه دئیرم اوغلوم
بو حال منى کىدرلندیریر یامان
آخى نه قدر دوزملو اولسام دا
من ده اینسانام
دوشونورم:
ساچلارین
اوتاغیما
هامیدان تئز-تئز گلن
بارماقلیقدان
بیر پارچاسى گورونن
آسمان رنگنینده دیر…
سسینده بیر داغ شلاله سینین
آهنگى وار
باخیشینا محله قیزلارى
یقین کى ماهنى قوشموشلار
بویون – بوخونون
یوخ یازمیرام دالیسین
اوغلوم
قوى بو آیریلیغین آجیسینى
تک من چکیم
سن جوانسان
اؤرگینه دوشمه سین لکه
یقین
هیچ ایندیه قدر
بیلمیرسن بلکه
آتا اوغلونو دیز اوسته آلیب
قیوریم ساچلارینى
نئجه دانیشدیرار
نئجه نقل ائده ر ملک محمدین
بوینوزلو دئولرى ییخماسینى
زومورود قوشونون
قاندالارى اوستونده
آخشامین قارا تئللرینه اوخشاییر یقین
گوزلرین
قارانلیق دونیادان
ایشیقلى دونیایا چیخماسی
سن بیلمیرسن بلکه
اوشاق نئجه دایایار باشینى
آتانین دمیرچى کورگینه بنزه ین
سینه سینه
قولاق آسار
انسان تخیلونون یاراتدیغى
او حقیقتدن شیرین
افسانه سینه
سن بونلارى یقین،
فقط هیچ داریخمیرام، اوغلوم
آزاد اولدوغوم گون
دانیشارام سنین ایچون
لاکن
منى داریخدیران بودور:
آخى سن بیلمیرسن
آتان نه ایچون حبس اولونموشدور
آناندان سوروشسان
او دا دئیه بیلمه یه جک
دوغرو- دوزگون
نه بیلیم آى بالا
تویوموزدان گئچمیشدى ١۵ گون
نه گلین لیک پالتاریمى چیخارمیشدیم
نه ده اللریمین حناسى سولموشدور
هله اونا دئیلمه میش نئچه سوزوم
اوره گیمده نه قدر آرزوم قالمیشدى
بیر آخشام
اَلى سلاحلى ایکى پولیس
گلیب آپاردى آتانى
او گئده ندیر
نه سوراغى وار
نه ده نشانى،
بوندان باشقا
نه بیلیر کى
نه ده دئسین آنان
بلى منى حبس ائتدیلر
حبس ائتدیلر
قانون آدیندان
اون ایلدیر
اوچ آددیملیق اطاقیمدایام
قفسه سالینمیش شئر کیمى
نه طلبیمى ائشیدن وار
نه خواهیشیمى!
دینیرم
رئیس دئییر:
– قانون بئله دیر!
اون ایلدیر
اَلى سلاحلى پولیس لر
قاپیدا کئشیک چکیر
منى گؤدورلر
” قانون بئله دیر”
نه هوا گورموشم
نه ایشیق
دوز اون ایلدیر
نه ائتمک اولار
قانون دور
پنجره مده کى بارماق لیق
دیوار اوستونده کى مفتیل
قانون دور
قاپیمدا آسیلان قیفیل دا
قولوم داکى دستبنده
قانون دور
اوزوم ده کى سیگار داغى دا
کورگیمده کى شلاق یاراسى دا
رئیسین اوزومه گولوُب
گوستردیگى نزاکت ده!
بونلار هامیسى ” قانون دور” اوغلوم
ایلک توتولدوغوم گون
باشقایدى قانونا مناسبتیم
گلیر یادیما
رئیسله صحبتیم!
دئدى:
– حبیس اولونورسوز
قانون آدیندان
دئدیم:
– گناهسیزام
دئدى: بیلیره م
دئدیم: عائله م وار
دئدى:
– نه فوق العاده ایشدیر بو؟
آدام یت عائله لى اولار
یادا عائله سیز!
دئدیم :
من اینسانام
جناب رئیس!
انسان
رئیسین سارى یانقلارى
قیزاردى بیراز
دینمه دى…
سونرا
گوى گوزلریله
منه باخیب دئدى:
– گئت حبیسخانادا قانارسان!
گناهسیز عائله لى اینسان!
اوغلوم!
قانون بیر مون پارچاسى گیبى دیر
قولون قوتلو دیر سه اگر
سیخ ارییب سو اولانا قدر
ایسته سن زنجیر دوزلت
وور گوجسوزلویومه قولونا
یادا گول دسته سى ائدیب
سپ دوستونون یولونا
اگ سوال ایشاره سى اولسون
دوزلت ندا!
اودور کى اوغلوم
بو دونیادا
بیر قانون وار
اینسان آزادلیغى دیر اودا
پولیسلى، یاراقلى قانونلارین
یوخدور حقیقتى
آیاقلاردا کمند
قولاردا زنجیر
کورکده شالاق دیر
اونلارین
اَن بویوک سعادتى
اوغلوم!
بو مکتوبو اوخوسان
بیله جکسن یقین
نه ایچون حبس اولونموش آتان سنین!
بالاش آذراوغلو
تبریز ١٣٢۵

قانون

از زندان این نامه را برایت مى نویسم، پسرم!
ناامید از امید دیدارت نیستم
بازهم مى نویسم
بقول پدرانمان:
“وصیت بار را کم مى کند.”
این حیات بر شانه هایم چنان سنگینى مى کند
که یا آن را به ساحل هدایت خواهم کرد
و یا بسان کاپیتان کشتى با سنگینى بارهایش با آن غرق خواهم شد.
در این زندگى پرجنب و جوش
در میان موجهاى سهمگین اش
مانند صدها انسان خفته پیش از من
بگذار این حرفها هم یادگارى از من براى تو باشد،
نشانه اى از یک عاشقِ
زندگى
انسانیت
و البته آزادى.
پسرم
شمارش روزهاى حبسم را از یاد برده ام،
هر چند
از یاد نبرده ام روزى که مادرت تو را به دنیا آورد،
هدیه هایى که برایت خواهم خرید، عشق پدرى.
خط دهم را کشیدم در دیوار
عصر امروز
دهمین هدیه اى که برایت نخریده ام
و چندتاى دیگر بدهکار خواهم شد؟
چه کسى مى داند؟
دلتنگ نیستم پسرم!
روزى که آزاد خواهم شد
همه اش را
همه اش را
برایت خواهم خرید.
پسرم
شاید باور کردنش سخت باشد
اما این حقیقت است
ده سال
پدرى در حسرت دیدار پسرش باشد
و هر دو در یک شهر زندگى کنند،
ده سال است هنوز
صورتت را یکبار هم ندیده ام
شاید گذر زمان جاى پایت را از کوچه سنگى مان پاک کرده است
شاید تو الان بر این کوچه نقش دیگر زده اى
صد سال سیاه هم این درد را به زندانبان نخواهم گفت
فقط به تو خواهم گفت
فقط به تو
آشفته ام پسرم
هر چه قدر هم صبور باشم
آخر یک انسانم
در خیالم تصورت مى کنم
موهایت را
به رنگ نورى که زودتر از هر کس
به زحمت از میان نرده هاى اتاقم مى تابد
در صدایت صداى آبشار کوهساران نهفته است
به یقین که دخترکان محله بر صورتت نغمه ها سروده اند
و براى قد و بالایت…..
بگذار ننویسم ادامه اش را
بگذار فقط من این درد فراق را بکشم
جوانى هنوز تو
بگذار لکه غم بر دلت سیاهى نیفکند.
به یقین که ندانى
که با چه عشقى به روى زانو مى نشانند
پدران، فرزندانشان را
موهایشان را چگونه نوازش مى کنند
و با چه عشقى برایشان صحبت مى کنند،
و نقل مى کنند برایشان داستان ملک محمد را
به زمین زدن دیو شاخدار را در روى بالهاى لشکر زمرد،
یقین که رنگ چشمهایت به رنگ شب مشرف به صبح است
از دنیاى تاریکى به دنیاى سفیدى وارد شدن ،
شاید تو ندانى که کودک
چگونه سرش را تکیه مى دهد به شانه پدر،
به شانه پدرى که سینه اش مانند سینه آهنگر است
و گوش فرا مى دهد
به آفرینش تخیل انسان
به افسانه اى شیرین تر از حقیقت
به یقین که تو اینها را نمى دانى،
اظهار عجز نمى کنم پسرم
روزى که آزاد خواهم شد، همه اینها را برایت خواهم گفت
فقط یک چیز اذیتم مى کند
آخر هنوز تو نمى دانى پدرت را براى چه حبس کرده اند
اگر از مادرت بپرسى
او هم نخواهد توانست جوابى دهد!
چه بدانم فرزندم
از عروسى مان پانزده روز گذشته بود
نه حناى عروسى بتمامى از دستم پاک شده بود
و نه لباس عروسى را از تنم بدر کرده بودم
بسیار حرفهاى نگفته داشتم
در قلبم بسیار آرزوها مانده بود…
یک عصر
دو پلیس مسلح
آمدند و پدرت را بردند
همان رفتن است که رفته است
نه سراغى است و نه نشانى،
بغیر از این چه دارد بگوید، مادرت!
آرى مرا حبس کرده اند
حبسم کرده اند
به اسم قانون
ده سال است در قفس ام کرده اند
مانند شیرى که در قفس مى کنند
نه صدایم را کسى مى شنود
و نه خواهشم را
فریاد مى کشم، چرا؟
زندانبان مى گوید:
قانون است
ده سال است
زندانبان مسلح در جلوى اتاقم کشیک مى کشد
مرا مى پاید
قانون حکم مى کند
نه نور دیده ام
نه هواى سالم تنفس کرده ام
درست ده سال است
چکارش مى شود کرد!
قانون حکم مى کند
میله هاى سرد پنجره ام
سیم خاردار روى دیوار
قانون است
قفل آویزان از دَر
دستبند دستهایم
قانون است!
زخم سیگار بر صورتم
زخمهاى شلاق در شانه هایم
خنده و احترام زندانبان
اینها همگى قانون است پسرم،
تصورم از قانون از روز بازداشت تا الان بسیار فرق مى کند.
یادم مى آید صحبتم با زندانبان زمان بازداشت که گفت:
به اسم قانون حبس مى شوید
گفتم: بى گناهم
گفت: مى دانم
گفتم: خانواده دارم
گفت: چه کار شاقى، آدم یا خانواده دارد و یا ندارد
گفتم: من انسانم جناب زندانبان، انسان!
گونه هاى زرد زندانبان کمى سرخ شد و سخنى نگفت
و بعد با چشمان آبى اش بهم نگاه کرد و گفت:
برو در زندان خواهى فهمید، بى گناه خانواده دار و انسان.

پسرم
قانون مانند قطعه مومى است
در دستهاى قوى و قدرتمند
مى توانى آنرا آنقدر بفشارى تا آب شود
مى توانى از آن زنجیرى بسازى
تا بر دست ناتوانان زنى،
و یا دسته گلى درست کنى تا بر راه دوستان بیاافشانى اش،
و یا از آن علامت سوال(؟) درست کنى.
بخاطر همین است که پسرم
در این دنیا یک قانون است
و آنهم قانون آزادى انسان است،
قانون زندانبانها حقیقت ندارد
در پاها زنجیر
در دستها دستبند
بر شانه ها شلاق
قانون آنهاست
و بزرگترین سعادتشان.

پسرم
این مکتوب را بخوان
به یقین خواهى دانست
به چه جرمى محبوس کرده اند
پدرت را.

بالاش آذراغلو، تبریز ١٣٢۵ هجرى شمسى
ترجمه از مجموعه اشعار ساوالان نغمه لرى: قهرمان قنبرى

بالاش آذراوغلو

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)