خطا در ترجمه – یک نمونه جالب (خسرو ثابت قدم)

این دو جمله، با آنکه از نظرِ «متریک» و واژه ها و حتی تعداد لغات تقریباً یکسانند، معانی کاملاً متفاوتی دارند.
جمله اول در کُل منفی ست. «این کار» به هیچ وجه انجام داده نخواهد شد. فاعل به هیچ صورت تن به «این کار» نخواهد داد.
جمله دوم منفی نیست. فقط برای «این کار»، شرط و شروطی دارد. هنگامِ محاوره در فارسی، تکیه و تأکیدِ صوت و کلام بر «به هر قیمتی» است. در محاوره آلمانی هم همین است. بدین ترتیب، معنای این جمله چنین است: حاضر به این کار هستم، اما نه به هر قیمتی.

امروز (۱۲ جولای ۲۰۱۵)، جمله زیر از قولِ خانمِ «مرکِل»، رئیس دولتِ آلمان، در رابطه با بحرانِ یونان، در مطبوعاتِ آلمان منتشر شد:
„Merkel will keine Einigung mit Griechenland um jeden Preis“
«مرکل خواهانِ توافق با یونان به هر قیمتی نیست» یا «مرکل به هر قیمتی خواهانِ توافق با یونان نیست» یا «مرکل خواهانِ توافق با یونان است، اما نه به هر قیمتی».

عینِ اظهارِ «مرکل» چنین است (۱):
„Wir werden heute harte Gespräche haben und es wird auch keine Einigung um jeden Preis geben“
«امروز گفتگوهای سختی خواهیم داشت و نیز توافقی به هر قیمت، صورت نخواهد یافت».
چنانکه عرض شد، منظور از این جمله در زبانِ آلمانی آنست که مایل به توافق هستیم، اما نه به هر قیمت. به هر صورتی به توافق تن نخواهیم داد.

«بی بی سی» فارسی این جمله را بدین شکل منتشر نموده است (۲):
«مرکل: به هیچ قیمتی به یونان پیشنهاد کمک مالی مجدد داده نمی‌شود».

این ترجمه، از این جمله، کاملاً نادرست است. در ترجمه «بی بی سی»، «به هر قیمت» تبدیل شده است به «به هیچ قیمت». طبیعی ست که ترجمه نادرست از این اظهار، معنیِ آنرا چرخانده و تغییر داده است. معنیِ حاصل به کُل غلط است و مغایر با منظورِ گوینده است.

پیشتر در مقالاتی اشاره کرده بودم که چنین خطاهائی، ریشه در دو چیز دارد: یکی بیسوادیِ عمومی بسیاری از مترجمانِ ایرانی؛ و دیگری عدمِ دقتِ کافی در ترجمه. خطاهای از این دست بسیار فراوانند. بویژه در مطبوعاتِ فارسی زبان. برخی را در سلسله نوشتارِ «غلط و غلوط نویسی» آورده بودم.
خطاهای ترجمه، اگر که خطرناک نباشند و به کسی صدمه ای وارد نیاورند، بسیار بامزه و جالب هستند. منتهی خطا در مکالمات و مراوداتِ سیاسی، می تواند بی نهایت خطرناک باشد و به عواقبِ وخیمی منجر شود.
شاید بد نباشد که در زیر به یک نمونه بامزه از این خطاها و معضلاتِ ترجمه نگاهی بیندازیم:
[چنانچه «ترجمه» را کاری خشک و خسته کننده می پندارید، پس ابتدا پاراگرافِ اول را بخوانید و بعد تصمیم بگیرید که به خواندن ادامه بدهید یا نه:
زمانی که مسیحیان به ترجمه انجیل بزبانِ «اسکیموها» پرداختند، متوجه یکی از مشکلاتِ ترجمه شدند که اصطلاحاً آنرا «ترجمه ناپذیری» می گویند: اصطلاحِ «گوسفندِ خدا» را که در انجیل بدان اشاره رفته است، چگونه باید برای قومی که گوسفند ندیده است ترجمه کرد؟ و نتیجه شد: «فُکِ خدا»] (۳).

—————————————————-
۱- http://www.n-tv.de/ticker/Merkel-Keine-Loesung-fuer-Griechenland-um-jeden-Preis-article15497291.html

۲- http://www.bbc.com/persian/world/2015/07/150712_l10_greece_eurozone

۳- http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=61003

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)