جامعه ایرانی ظاهرن به مدرنیته و خردگرایی غربی آری گفته است ولی در باطن، خود را با مفاهیمی چون خدا و بهشت و گناه و جهنم و ترس و عذاب و پاداش جدا نساخته است.
امروزه ساختمان‌ها و ماشین‌ها و بهداشت و عمران و نحوه زیست عمومی کاملن مدرن شده است و رقابت برای مدرنی‌سازیون داغ و نفس‌گیر است طوری که مذهب و اخلاق و ارزش‌های جهان شمولی که خود به آن باور دارند زیر پا گذاشته می‌شود تا زندگی را به سبک مدرن را بدست آورند .
جامعه ما اساسن مدرنیته را با قطار و ماشین و طیاره و جاده شناخت غافل از این‌که مدرنیته در غرب با شک کردن در مفاهیم و ارزش‌های سنتی و اخلاقی آغاز شد.
مدرنتیه زمانی در غرب آغاز شد که دکارت گفت: من شــک میکنم پـــس هستم .
به این معنا که وجود انسان مدرن را با شک کردن در مفاهیم سنتی و مذهبی و ارتجاعی ممکن می‌ساخت.
ماحصل نقد و نفی مذهب و سنت و خرافات در غرب، صعنت و تکنولوژی و علم و قانون و در نهایت مدرنیته بود، مدرنتیه به معنای کلمه از شک و نفی و نقد مفاهیم سنتی و مذهبی و اخلاقی آغاز می‌شود نه با صنعت و تکنولوژی و تیپ و فشن و ماشین لوکس و غیره.
اما در ایران قضیه کاملن باژگونه است و میل به مدرنتیه جنبه‌ی زیباشناسی و فایده‌گرایانه و سودگرایانه دارد. در ایران ساختمان و ماشین و کالای لوکس نمایان‌گر مدرنیته است.
فرد ایرانی در رویارویی مذهب و مدرنیته دچار تناقض است و مدرنیته را برای رفاه و سود و فخر فروشی می‌خواهد و مذهب را نیز برای روزهای تنگ و شکست و ترس و ناتوانی و پیری می‌طلبد.
مذهب برای مردم پناهگاهی برای خواسته‌های برآورده نشده و سرکوب شده آن‌ها است و آن‌جا که نمی‌توان با خرد و عقل‌گرایی کاستی‌ها را رفع کرد مذهب پررنگ‌تر می‌شود و فردی که ظاهرن مدرن به نظر می‌آید را به زانو و گریه زاری درمی‌آورد.
غافل از این‌که اگر در ایران مدرنیته رشد طبیعی خود را سپری می‌کرد دچار چنین بحرانی نمی‌شد، مدرنیته نخست با طغیان و عصیان و چیره شدن بر ترس و عذابی که مذهب در آن وعده داده است شکل می‌گیرد.
مدرنیته نخست با دگردیسی فکری و وجودی فرد شکل می‌گیرد نه با دگردیسی اشیا و کالا. اما اکنون با وجود نفی پوسته‌ی سنتی و مذهبی هم چنان تفکر و اخلاق مذهبی در جامعه پابرجاست.
هر پدیده‌ای که روال طبیعی خود را در جامعه طی نکند نارس متولد خواهد شد و اکنون شاهد نارس متولد شدن مدرنیته در جامعه‌ی ایرانی هستیم.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.