پس از هفته ها کشمکش بالاخره طرح استیضاح وزیر علوم دولت تدبیر و امید کلید خورد و تنها دو روز به استیضاح رضا فرجی دانا باقی مانده است. وزیری که در طی هشت ماه فعالیت خود در این وزارت خانه توانست با وجود دشواری ها و کارشکنی های پی در پی فضای آرام و با نشاط را به جامعه دانشگاهی کشور بازگرداند. حال سوال این است که چه عواملی سبب شده فردی که دانشگاهیان بر عقلانیت و غیر جناحی عمل کردن او معترف هستند باید به پای میز استیضاح کشانده شود؟ آیا این استیضاح تنها به افشا برخی از زوایای بورسیه های غیرقانونی و انتشار گوشه‌ ای از تخلفات صورت گرفته در وزارت علوم دولت قبل باز می گردد و یا بهانه ای است برای تقابل مجلس با دولت؟

با پرسش هایى از این دست به سراغ احمد شیرزاد، استاد دانشگاه و نماینده اصلاح طلب مجلس ششم رفتیم که معتقد است هدف از استیضاح، کلّ دولت است نه فقط فرجى دانا؛ وى در مورد دلایل استیضاح وزیر علوم به “راه دیگر” می گوید: “از روز اول تشکیل دولت تدبیر و امید، اقلیت بسیار تندرو تمام هم و غم خود را گذاشتند تا از هر طریق ممکن به دولت ضربه بزنند و کارشکنی کنند. این مشی را در رای اعتماد به وزراء را شاهد بودیم تا جاییکه مجلس به سومین گزینه پیشنهادی وزارت ورزش و جوانان از سوی رئیس جمهور هم رای منفی داد و سوالات پی در پی از وزرا و تذکرات نیز طی ماههای گذشته همچنان ادامه دارد. خود آقای فرجی دانا در هشت ماه آغاز فعالیت خود روزی نبوده که برای پاسخگویی به مجلس نرفته باشند.”

این استاد دانشگاه در مورد ترکیب مجلس و پایگاه و جایگاه استیضاح‌کنندگان در معادلات سیاسی کشور توضیح می دهد: “ترکیب مجلس اینگونه نیست که یک اقلیت و یک اکثریت وجود داشته باشد بلکه یک اکثریت لرزان راست سنتی داریم با یک اقلیت کوچک اصلاح طلب و یک اقلیت چهل و پنجاه نفری از جبهه پایداری؛ که این طیف اخیر بسیار پر سر وصدا هستند و هیچ خروجی مثبتی از اینها به غیر از طرح های غیرمنطقی و استیضاح و مخالفت با وزیران و حرکتهای اصلاح طلبانه دولت تاکنون دیده نشده است. این اقلیت افراطی اصولگرا به جبهه پایداری معروف هستند که هدفشان از مخالفت با دولت سیاسی است که در این مسیر دنبال فرصت می گردند تا چه زمانی می توانند یک بهانه محکمه پسندی پیدا کنند. البته در مورد استیضاح وزیر علوم بهانه منطقی و محکمه پسندی ندارند و صرفا شفافیت و جدیت آقای فرجی دانا سبب شده برخی از آراء متزلزل اصولگرایان سنتی به سمت جبهه پایداری برود و آنها هم امیدشان به همین مسئله است. ممکن بود اگر در مورد وزیران دیگر این استیضاح را مطرح می کردند کمتر می توانستند رای اصولگرایان سنتی را جذب کنند.”

استیضاح وزیر علوم از آن رو حائز اهمیت است که مخالفان وزیر علوم در آغاز فعالیت او در وزارت علوم انتقادها و کارشکنی های خود را بویژه پس از افشای بورسیه های غیرقانونی و بازگشت دانشجویان محروم از تحصیل با برپایی همایش های “دلواپسیم” و دادن کارت زرد به دولت نشان دادند.

پس از شکل گیری این جریان دلواپسیم بود که ۵۰ نماینده استیضاح کننده وزیر علوم که عمدتا عضو جبهه پایداری هستند انتصابات سیاسی فرجی دانا در دانشگاه ها و وزارت علوم، ماجرای بورسیه ها و افت رشد علمی را عمده ترین دلایل این استیضاح عنوان کردند.

احمد شیرزاد می افزاید: “به هر حال اصل ماجرای استیضاح به بورسیه های غیرقانونی مربوط نمی شود و هدف مخالفت سیاسی است که جریان بازنده انتخابات با آقای روحانی دارد. همچنین به علت اینکه وزیر علوم از دوستانی همچون آقایان جعفر توفیقی یا میلی منفرد استفاده کرده و قبلا در مورد این دو در مجلس بحث و مخالفت هایی بوده است. بر همین اساس این اقلیت پرسر و صدای مجلس بر این گمان است که بتواند آقای فرجی دانا را بخاطر این مسئله از وزارت برکنار کند. در هر حال امیدواریم مجلس با تمام ضعفها و انتقاداتی که بر آن وارد است یک برگ شرمگینانه دیگر بر پرونده خود اضافه نکند و برعکس تلاش کند وجهه قبلی خود را با رای ندادن به استیضاح ترمیم کند.”

به گفته وی، یکی از دغدغه‌های اصلی استیضاح‌کنندگان، انتصابات دانشگاه‌ها عنوان شده است در حالیکه روند انتخاب روسای دانشگاه‌ها عکس این دغدغه را نشان می‌دهد و بیشتر انتصاب‌ها از میان افرادی بوده که مدیران شاخص دانشگاهی به شمار رفته و اتفاقا منتسب به جناحی خاص نیستند. از این نظر، شیوه انتخاب، شیوه‌ای قابل‌دفاع است. بنابراین به نظر می‌رسد، حساسیت روی معاونان منصوب‌شده در وزارتخانه باشد که آن هم منطقی به نظر نمی‌رسد. به‌عنوان نمونه دکتر جعفر توفیقی مدیری معتدل و غیرسیاسی است، ضمن اینکه بسیار فهیم است و در بدنه جامعه دانشگاهی، هوای همه افراد و طیف‌ها را دارد و اگر در جریان معرفی به‌عنوان گزینه وزارت، حساسیت بی‌دلیل در مجلس شکل نمی‌گرفت، اتفاقا با رای‌اعتماد بالایی می‌توانست سکان وزارتخانه را به دست بگیرد. دکتر میلی‌منفرد نیز از مدیران لایق وزارت علوم به شمار می‌آید که به هر دلیلی برای وزارت، رای کافی کسب نکرد اما از همین مجلس، ۱۰۵ رای موافق و ۱۵ رای ممتنع دریافت کرد. البته معنای آن این نیست که انتصاب چنین مدیر کارآمدی به معاونت وزارت علوم، دلیل استیضاح وزیر شود. دخالت در امر اجرا، آن هم به این شیوه، با شأن و جایگاه مجلس و نمایندگی تناقض دارد.

در راستای مخالفت با استیضاح وزیر علوم، پنج هزار دانشجوی سراسر کشور نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن دفاع از عملکرد وزیر علوم و روند بهبود تدریجی سیاست‌های ظالمانه‏ دولت قبل در قبال دانشگاهیان اعلام کرده اند که از نمایندگان مجلس شورای اسلامی می خواهیم تا به استیضاح وزیر علوم رای مثبت ندهند چراکه ایجاد هرگونه ممانعت در راه این درمان تدریجی را ایستادگی در مقابل خواست ملّت در انتخابات ۹۲ تلقّی می‏‌کنیم.

گفتنی است، پس از آغاز بکار وزیر علوم، وزارت علوم طی فراخوانی از کسانی که در سالهای گذشته صرفا به دلیل رفتار سیاسی از ادامه تدریس یا تحصیل در دانشگاه محروم شده بودند خواست تا به دانشگاه بازگردند. این فراخوان با واکنش تعدادی از نمایندگان مجلس روبرو شد و شرط صرف‌نظر از استیضاح را اخراج دانشجویان ستاره‌داری که به دانشگاه بازگشتند را اعلام کردند.

احمد شیرزاد با اشاره به بازگشت دانشجویان ستاره‌دار امیدوار است این محور در جلسه استیضاح مطرح نشود؛ چراکه اجرای عدالت و مقابله با اجحاف آن هم در حق جوانانی که در وانفسای روزگار، رنج تحصیل علم به خود داده‌اند و برخی فعالیت‌های دانشجویی که ویژه این دوران طلایی از زندگی است را صورت داده‌اند، باید مورد تشویق هم قرار بگیرد. اکثر این دانشجویان در سال‌های گذشته، قید تحصیل در مقاطع بالاتر را زده و جذب بازار کار شده‌اند یا جلای وطن کرده‌اند. تعداد کمی از آنها به تحصیل بازگشته‌اند و با توجه به شرایط سنی و گذشت بیش از پنج‌سال و بیشتر از آن مقاطع، صرفا به‌دنبال این هستند که مدرک خود را گرفته و به زندگی و امورات خود بپردازند. اتفاقا مجلس باید محل رجوع افرادی باشد که احساس می‌کنند مورد جفا واقع شده‌اند و صدایشان به جایی نمی‌رسد.