بحران سوخت؛ چالش آینده دولت

علی جلالی

از ماه های پایانی سال گذشته تا امروز، مسوولان کشور در مورد افزایش نرخ بنزین و دیگر حامل های انرژی اظهارات مختلفی بیان کرده اند و گمانه زنی ها از افزایش نرخ بنزین حتی تا ۱۲۰۰ تومان برای هر لیتر رسیده است.

اگرچه روند گرانی سوخت و دیگر اقلام مصرفی در کشور، روند چندین ساله داشته و هر نوبت به دلیلی، نرخ ها افزایش یافته است، اما گویی مشکلات ریشه ای در اقتصاد کشور و نحوه مدیریت آن به شکلی بوده است که گران شدن تمامی اقلام مورد نیاز شهروندان به شکلی یک رسم پذیرفته به حساب آمده و گویا مسوولان و مدیران کلان کشور، گزینه ای جز برنامه ریزی برای گرانی بیشتر ندارند.

این در حالیست که کشور ما براساس آمارهای منتشر شده، یکی از پرمصرفترین کشورهای دنیا در زمینه سوخت و حامل های انرژی به حساب می آید. به حدی که مصرف برخی اقلام سوختی در کشور حتی در مقایسه با مصرف در قاره ای بزرگی مانند اروپا و یا کشور پهناور و پرجمعیتی مانند چین، چندین برابر است.

با این حال، روز گذشته برخی خبرگزاری ها با انتشار اخباری مربوط به نهایی شدن بحث سوخت در کشور از طرح دولت برای افزایش نرخ بنزین خبر داده و منتقدان دولت، میزان مصرف سوخت در کشور را طی سال گذشته برابر با هزینه ساخت ۶ فاز پارس جنوبی عنوان کرده اند. مصرفی که با ادامه روند آن به نوشته برخی خبرگزاری ها اصولگرا، کشور را در سال پیش رو با بحران سوخت روبرو خواهد ساخت.

در این میان برخی کارشناسان معتقدند که دولت یازدهم به دلیل رویارویی با مشکلات بزرگ اقتصادی که برای او به میراث مانده، هیچ چاره ای جز ارائه طرح های افزایش نرخ سوخت نداشته و به هر روی افزایش نرخ ها حتی بنابر ادعای مدیران اقتصادی دولت، امری اجتناب ناپذیر است.

در این میان اما باید به نحوه مصرف سوخت از سوی شهروندان نیز اشاره کرد و این نکته را یادآوری نمود که حل تمام مشکلات برعهده دستگاه های کلان کشور نبوده و مردم نیز با صرفه جویی و اتخاذ تصمیماتی برای جلوگیری از هدر رفتن ثروت ملی، اقداماتی برای جلوگیری از بروز بحران پیش رو داشته باشند.

مصرف ۹۰ میلیارد لیتر سوخت در سال ۹۲

روز گذشته خبرگزاری فارس در گزارشی مربوط به وضعیت بنزین در کشور با اشاره به مصرف بالای بنزین در کشور و هزینه های وارده در این خصوص نوشت:”مصرف ۱۰۰ میلیارد لیتری انواع فراورده نفتی در سال ۹۲ منجر به دود شدن ۵۰ میلیارد دلاری شد که می‌توانست هزینه تمام طرح‌های نیمه تمام گازی و یا ساخت پالایشگاه‌های جدید در کشور شود.”

به نوشته این خبرگزاری، اگر چه از آذر ماه سال ۸۹ اولین قدم برای اصلاح قیمت حامل های انرژی در دولت دهم برداشته شد و در یکی دو سال نخست به حق مصرف فراورده‌های نفتی کاهش چشمگیری پیدا کرد،اما با گذشت زمان و افزایش نرخ ارز در سال های اخیر، گام اول اجرای این قانون اثرات خود را از دست داده است به طوری که براساس آمارهای موجود و منتشر شده، مردم ایران سال گذشته بیش از ۹۰ میلیارد لیتر فرآورده‌های اصلی نفتی همچون بنزین، گازوئیل، نفت سفید، گاز مایع، نفت کوره، سوخت هواپیما مصرف کردند که با احتساب مصرف سی.ان.جی در جایگاه ها که معادل مصرف ۱۰ میلیارد لیتر بنزین بوده، برای نخستین بار مصرف فرآورده های نفتی و گازی کشور از مرز ۱۰۰ میلیارد لیتر عبور کرده است.

بروز بحران سوخت و آلودگی در اواسط سال

این گزارش در ادامه می افزاید:”از سوی دیگر پس از سه رقمی شدن متوسط مصرف روزانه بنزین درتعطیلات نوروز سال جاری، انتظار می رود اگر فاز دوم قانون هدفمندکردن یارانه ها در سال جاری اجرایی نشود در اواسط سال با بحران کم بود سوخت در کشور مواجه شویم،به طوری که اگر به دلیل بی تدبیری مسئولان صنعت نفت امروز قرار است ۱۰ میلیون لیتر بنزین به کشور وارد شود قطعا با توجه به پایان نرسیدن پروژه های بنزین سازی کشور حجم واردات چندین برابر خواهد شد و این هزینه به جای آنکه در ساخت پالایشگاه های جدید مصرف شود دود شده و به هوا خواهد رفت.”

فارس در ادامه گزارش خود به آلودگی های زیست محیطی در پی مصرف بی رویه سوخت در کشور اشاره کرده و نوشت:”نکته قابل توجه دیگری که باید مدنظر قرار داد آلودگی هواست.در زمستان سال گذشته شاهد تعطیلی چندین روزه اداره‌ها و مدارس بودیم که علت این آلودگی نیز علاوه بر مصرف زیاد بنزین در کشور و کلان شهرهایی چون تهران مصرف گازو ئیل و سوخت های سنگین در نیروگاه ها و صنایع بزرگ بود زیرا شدت مصرف گاز در خانه ها افزایش یافت و چاره‌ای جز قطع گاز کارخانه‌ها نبود؟”

این گزارش همچنین می افزاید:”براساس آمارهای رسمی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی  سال ۹۲ بیش از ۳۸ میلیارد لیتر گازوئیل و ۱۸ میلیارد لیتر نفت کوره مصرف شد که اگر مصرف گاز خانگی کنترل می شد شاهد چنین آلودگی در کلان‌شهرها نبودیم.”

۵۰ میلیارد دلاری که سوخت!

به نوشته این خبرگزاری اصولگرا، مطابق با قیمت گذاری انواع فرآورده های نفتی در بازار فوب خلیج فارس بدون احتساب هزینه بارگیری، تخلیه در اسکله ها، انتقال، ذخیره سازی، توزیع و عرضه و فرآورده های نفتی، هم اکنون قیمت یک لیتر فرآورده نفتی مرغوب حدود ۵۰ سنت برآورد می شود. بر این اساس سال گذشته مطابق با قیمت های فوب خلیج فارس و با احتساب هزینه های انتقال، توزیع، ذخیره سازی و عرضه حدود ۵۰ میلیارد دلار انواع فراورده های نفتی در کشور دود شده است که مصرف این حجم فرآورده نفتی علاوه بر تحمیل هزینه بر اقتصاد ایران، افزایش آلایندگی، آسیب زیست محیطی، ترافیک و افزایش تصادفات جاده‌ای، قاچاق و انحراف فرآورده های نفتی را هم به ارمغان آورده است.

بنابراین گزارش، آمارهای منتشر شده توسط دستگاه های متولی تولید و انتقال انرژی در ایران همچون وزارت نفت حاکی از آن است که با اجرای سیاست های مختلف قیمتی و غیر قیمتی می توان تا سقف ۵۰ درصد در مصرف انواع فرآورده های نفتی در بخش حمل و نقل، صنایع، نیروگاه ها و بخش خانگی صرفه جویی کرد.

از سوی دیگر در صورتی که این صرفه جویی با اتخاذ سیاست های قیمتی و غیر قیمتی حاصل شود، سالانه ۲۰ تا ۲۵ میلیارد صرفه جویی در مصرف انواع فرآورده های نفتی حاصل می شود که با این حجم منابع مالی می توان مگا پروژه های بزرگ را در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی راه اندازی کرد.

پول ساخت ۶ پالایشگاه نفت و گاز دود شد

خبرگزاری نزدیک به نهاد امنیتی و منتقد دولت نوشت:”در شرایط فعلی به طور همزمان طرح توسعه فازهای جدید پارس جنوبی شامل هشت طرح توسعه فازهای ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی در حال انجام است که با یکسال صرفه‌جویی در مصرف فرآورده‌های نفتی می‌توان کل این فازهای مشترک گازی را راه اندازی کرد. با بهره برداری از این فازهای مشترک گازی، ظرفیت تولید گاز ایران به بیش از یک میلیارد متر مکعب در روز افزایش می یابد و علاوه بر تامین کل نیازهای داخلی امکان صادرات این انرژی پاک به کشورهای مختلف منطقه و جهان فراهم می شود.”

براین اساس، علاوه بر احتساب هزینه ۴ تا ۴٫۵ میلیارد دلاری طراحی و ساخت هر پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای نفت و میعانات گازی می توان با منابع حاصل از یکسال صرفه جویی در مصرف سوخت کشور ۶ پالایشگاه جدید نفت و گاز احداث کرد. با این منابع مالی همچنین می توان ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و فرآورده های پلیمری ایران را سالانه ۲۵ میلیون تن افزایش داد و یا ۲۵ هزار کیلومتر خطوط لوله جدید نفت و گاز با سایز ۵۶ اینچی در نقاط مختلف کشور طراحی و احداث شوند.

سناریوی دولت برای گرانی بنزین لو رفت

خبرگزاری مهر اما دیروز در مطلبی با اشاره به بحث های مطرح شده در مورد افزایش نرخ بنزین در کشور نوشت:”در آستانه اجرای رسمی گام نهایی فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و با اظهارنظر دو مقام ارشد اجرایی دولت تدبیر و امید ( محمد شریعتمداری و علی طیب‌نیا) سناریوی نهایی افزایش قیمت بنزین، گازوئیل و سی.ان.جی لو رفت و قرار است قیمت سه فرآورده نفتی حداکثر بین ۲۰ تا ۲۴ درصد گران شود که در این صورت پرونده افزایش قیمت بنزین به بیش از ۱۱۰۰ تومان بایگانی خواهد شد.”

به گزارش این خبرگزاری، همزمان با آغاز چراغ خاموش فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها از تعطیلات نوروز و افزایش قیمت گاز طبیعی و برخی از فرآورده‌های نفتی، دولت تدبیر و امید برای افزایش قیمت بنزین، گازوئیل و CNG هم به یک سناریوی واحد دست یافته اند.

مهر در ادامه به نقل از محمد شریعتمداری معاون اجرایی رئیس جمهوری درباره آخرین وضعیت قیمت‌گذاری و ساز و کار عرضه انرژی با اجرای فاز دوم قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، نوشت: “دولت به دنبال آن است که با یک شیب بسیار ملایم نرخ حامل‌های انرژی حداکثر تا سقف ۲۴ درصد افزایش یابد.”

آزاد سازی نرخ حامل های انرژی بین ۵ تا ۷ سال

این خبرگزاری منتقد دولت در ادامه نوشت:”این اظهارات معاون اجرایی رئیس جمهور شب گذشته توسط علی طیب نیا وزیر امور اقتصاد و دارایی در یک برنامه تلویزیونی تائید شد به طوری‌که مرد اول اقتصاد کشور دیشب در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما از افزایش قیمت حامل های انرژی با یک شیب بسیار ملایم خبر داد و گفت که قیمت حامل‌های مختلف انرژی قرار است در یک دوره ۵ تا ۷ ساله به طور کامل آزاد شود. “

به نوشته مهر، با اظهار نظر این دو مقام اجرایی دولت تدبیر و امید در اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها، مشخص شد دولت پس از بررسی سناریوهای مختلف قیمت ( از کمترین تا بالاترین قیمت) به سناریوی افزایش متوسط ۲۰ تا ۲۴ درصدی قیمت‌ها در سال رسیده است تا ظرف مدت ۵ سال به هدف آزادسازی قیمت‌ها برسد.

بنابراین گزارش، در همین حال وضعیت بنزین ۴۰۰ تومانی ذخیره سازی شده در کارت‌های هوشمند سوخت هم نهایی شده است و با دستور العمل جدید دولت بنزین نیمه یارانه ای ذخیره شده در کارت‌ها نمی سوزد و مردم در یک برنامه زمان‌بندی می توانند این بنزین‌ها را مصرف کنند.

سردرگمی مردم در میان تناقض گویی مسوولان

خبرگزاری دانشجویان ایران نیز در مطلب خود در مورد آخرین تصمیم‌ها درباره قیمت بنزین نوشت:”درحالی که با نزدیک شدن به روزهای پایانی فروردین، شمارش معکوس برای تعیین قیمت جدید بنزین آغاز شده است، اظهارات متناقض مقام‌های ارشد دولتی سرنوشت تعیین قیمت این حامل پرحاشیه انرژی را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.”

به گزارش ایسنا، سخنگوی دولت از مخالفت با افزایش قیمت حامل‌های انرژی سخن می‌گوید، اما از سوی دیگر وزیر امور اقتصادی و دارایی شیب افزایش قیمت‌ها را ملایم و معاون اجرایی رییس‌جمهور میزان افزایش قیمت ها را تا سقف ۲۴ درصد اعلام می‌کند تا همان‌طور که معاون اول رییس‌جمهور می‌گوید سرنوشت تعیین قیمت بنزین به شب آخر کشیده شود.

بنابراین گزارش، در حالی که گفته می‌شود دولت موافق افزایش قیمت‌های حامل‌های انرژی نیست اما سخنان مسئولان ارشد دولتی از افزایش قیمت حامل‌های انرژی حکایت می‌کند به گونه‌ای که معاون اجرایی رییس جمهور به افزایش ۲۴درصدی قیمت این حامل‌ها از زمان اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها اشاره کرده است اما معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور می‌گوید دولت موافق افزایش قیمت این حامل‌ها نیست.

مردم نگران وضعیت پیش رو

ایسنا در ادامه مطلب خود می نویسد:”در این میان مشاور اقتصادی رییس جمهور از مردم خواسته است نگران افزایش قیمت حامل‌های انرژی نباشند اما با ادامه‌ی روند موجود در حوزه انرژی تامین سوخت از سال ۹۴ با مشکل مواجه خواهد شد . حال نگرانی مردم بیشتر از بابت افزایش غیر منتظره و ناگهانی این قیمت‌ها همچون افزایش قیمت گاز در ایام تعطیلات نوروز امسال است و مصرف کنندگان بنزین و گازوئیل نگران از وضعیت پیش‌رو هستند. در هفته اخیر معاون اول رییس جمهور گفته است نرخ مشخص بنزن شب قبل از اعمال افزایش قیمت‌ها اعلام خواهد شد و انگار قیمت بنزین همچون سال ۸۹ شبانه اعلام خواهد شد.”

به گزارش ایسنا، با احتساب افزایش ۲۴ درصدی قیمت حامل‌های انرژی و پنج درصد عوارض احتمال می‌رود قیمت بنزین معمولی نیمه یارانه‌ای حدود ۵۵۰ تومان و قیمت بنزین آزاد حدود ۹۵۰ تومان عرضه شود. این درحالی است که برخی گمانه زنی‌ها حاکی از احتمال تک نرخی شدن بنزین به قیمت ۸۰۰ تومان در هر لیتر یا ادامه روند دونرخی با قیمت لیتری ۷۰۰ تومان برای بنزین سهمیه‌ای و ۱۰۰۰ تومان برای بنزین آزاد است. همچنین قیمت گازوئیل آزاد مصرفی حدود ۴۵۰تومان و CNG نیز حدود ۵۲۱تومان عرضه می‌شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)