مرگ سریع دریاچه اورمیه…

اگر گذری بر دریاچه ارومیه داشته باشید در سکوت و غربت غمناک آن بوی مرگ را که در سواحل آن در حال پرسه زدن است می‌توانید بخوبی استشمام کنید.
آری این دریاچه زیبا در آبی زلال خود مرگ خاموشی را به انتظار نشسته است که حتی ، های و هوی و شر و شور مسافران و گردشگران هم نمی‌تواند این فریاد خاموش را در خود پنهان نماید.
چی چست نیز بی‌آنکه از این همه بی‌توجهی انسانها خمی به ابرو آورد همچون مادری دلسوز هنوز هم غم مسافران آینده و فردای بدون دریاچه را می‌خورد. آیا براستی باید این واقعیت را باور کرد که دریاچه ارومیه نفس‌های آخر خود را می‌کشد؟
کارشناسان محیط زیست از مدت هشت سال پیش وضعیت دریاچه ارومیه را بحرانی اعلام کرده و معتقدند در صورتیکه اقدامات لازم برای احیای این دریاچه صورت نگیرد دریاچه ارومیه در آینده‌ای نه چندان دور از بین خواهد رفت.
بروز این وضعیت که هنوز مورد توجه جدی مسوولان ذیربط قرار نگرفته‌است خطر خشک شدن این دریاچه را که به عنوان بزرگترین تالاب کشور بشمار می‌رود را در آینده‌ای نه چندان دور بسیار جدی کرده است.
نگرانی درمورد وضعیت این دریاچه زمانی جدی تر می‌شود که با وجود بارندگی های مطلوب چند سال اخیر هیچگونه بهبودی دروضعیت آن مشاهده نشده و پسروی و کاهش سطح آب آن همچنان ادامه داشته و ازارتفاع آب این دریاچه دائما کاسته می‌شود.
مطالعات مدیریت زیست بوم حوزه آبریز دریاچه ارومیه که با همکاری بانک جهانی به اتمام رسیده‌است نشان می‌دهد دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان تا کمتر از ‪ ۲۰‬سال آینده با بحران شدیدی مواجه خواهد شد.
دریاچه چی چست
قدمت دریاچه ارومیه به هزاران سال پیش از این می‌رسد و دریاچه ارومیه از اعصار بسیار کهن با نامهای گوناگون در آثار مورخان دیده شده است.
در اوستا و سایر کتب پهلوی این دریاچه را مقدس شمرده‌اند و آنرا “چیچسته” و “چی‌چست” و گاهی “چی‌کست” نامیده‌اند.
فردوسی نیز در شاهنامه نام این دریاچه را بارها برده‌است بطوریکه در بیتی می‌گوید: دراین آب چیچست پنهان شده‌است/ بگفتم به تور از چونانکه هست.
دریاچه ارومیه به دلیل قدمت و قداستی که از گذشته‌های دور داشته است در میان افسانه‌ها و حکایات مردم آذربایجان و علی‌الخصوص ارومیه نیز از جایگاه والایی برخوردار است چنانکه افسانه‌ای زیبا و شنیدنی میان مردم ارومیه از این دریاچه نقل می‌شود.
براساس این افسانه “دختر اورمیا که‌برای نجات مردم شهر و دیارش شب هنگام کنار دریاچه چراغ افروخته بود به دست سپاهان اشور اسیر و چراغش شکسته و خودش بعد از شکنجه در ساحل دریاچه کشته شد”.
قدیمی‌ها می‌گویند از خاکستر این دختر زنبق‌های بنفشی روییدند که هر سال در سواحل دریاچه می‌رویند و این زنبق‌ها در واقع نگهبان شهر ، دریا و مردم هستند.
شرایط جغرافیایی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه در میان دو استان آذربایجان شرقی و غربی و در میان حوزه آبریز سه استان آذربایجان غربی ، آذربایجان شرقی و کردستان قرار دارد.
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر آسیای غربی است و از دوران دوم زمین شناسی قدمت دارد و ازنظر زمین شناسی گودالی است که براثر چین خوردگی بوجود آمده است.
ارتفاع آن ازسطح دریای آزاد ‪ ۱۲۷۸‬متر و بلندترین منطقه آن نیز ‪ ۱۶۰۰‬متر ارتفاع دارد ، طول دریاچه ‪ ۱۳۰‬تا ‪ ۱۴۰‬کیلومتر است و عرض آن در پهن‌ترین قسمت ‪ ۵۸‬کیلومتر و در کم عرض‌ترین قسمت در شمالغربی ‪ ۱۵‬کیلومتر است.
دریاچه ارومیه بعنوان بزرگترین پهنه آبی فلات ایران در تلطیف آب و هوا، تامین رطوبت لازم برای رشد و نمو گیاهان و تعادل آبهای زیرزمینی نقش حیاتی داشته و در سالهای اخیر پنج قطعه از جزایر این دریاچه مانند جزیره اسلامی به خشکی وصل شده است که در تاریخ حیات دریاچه ارومیه سابقه نداشته است.
عرصه طبیعی جزایر دریاچه ارومیه که دارای ‪ ۱۰۲‬جزیره کوچک و بزرگ است به صورت تپه ماهور و با پوشش گیاهی استپی محل زاد و ولد انواع پرندگان و جانوارن وحشی است. محیط دریاچه ارومیه نیز ‪ ۴۶۳‬کیلومتر بوده وحوزه آبریز ‪ ۱۴‬رودخانه دائمی و فصلی می‌باشد.
پارک ملی دریاچه ارومیه یکی از ‪ ۵۹‬ذخیره‌گاه طبیعی محیط زیست جهان است که به دلیل طبیعت مناسب آن برای زیست دائمی و موقت انواع پرندگان کمیاب و نادر جهان و زیبایی‌های طبیعی سواحل و جزایر آن از سوی یونسکو به عنوان یک ذخیره‌گاه بیوسفری در جهان شناخته شده است.
این دریاچه با زیبایی‌های طبیعی خود یکی ازبزرگترین معادن املاح جهان نیز بشمار می‌رود که نزدیک به هشت میلیارد مترمکعب انواع نمکها را در خود جای داده است.
اهمیت زیست محیطی دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه یکی از مناطق حفاظت شده مهم جهان است که در مقیاس جهانی در تداوم چرخه حیاتی تعدادی از پرندگان مهاجر نقش تعیین‌کننده ای ایفا می نماید و شاید در دنیا درکمتر جایی بتوان یافت که به اندازه دریاچه ارومیه مورد توجه متولیان محیط زیست خارجی قرار گرفته باشد.
دریاچه ارومیه و حریم آن به عنوان یکی از ‪ ۱۴‬پارک ملی مشمول محدودیتهای ویژه است.
یونسکو در برنامه جهانی (انسان و بیوسفر) یا (انسان و زیستکره) ‪ ۹‬نقطه را برای حفاظت انتخاب کرده که یکی از آنها دریاچه ارومیه می‌باشد.
کنوانسیون رامسر نیز که درسال ‪ ۱۳۴۹‬برگزار گردید و ‪ ۱۲۰‬کشور جهان به آن پیوسته‌اند ‪ ۲۰‬تالاب پراهمیت را در دنیا برای حفاظت موکد برگزیده‌اند که دریاچه ارومیه یکی از آن جمله است.
پس از کنفرانس سازمان ملل متحد درباره “توسعه زیست محیطی” که با شرکت ‪ ۱۸۰‬کشور تحت عنوان (مجمع سران زمین) در شهر ریودوژانیرو در سال ‪۱۹۹۲‬ برگزار و با صدور اعلامیه‌ای در سال ‪ ۱۹۹۴‬به نتیجه انجامید موجب فعال شدن طرح تسهیلات زیست محیطی جهان در چارچوب ‪ GEF‬گردید.
براساس بازدید کارشناسان ‪ GEF‬از دریاچه ارومیه، اولین منطقه‌ای که مناسب تشخیص داده شد و قابل حفاظت دانسته شد حوضه دریاچه ارومیه بود که موجب برگزاری کارگاهی در شهر ارومیه نیز تحت عنوان “راه حل اکوسیستمی برای مدیریت دریاچه ارومیه ” در سال ‪ ۱۳۸۰‬شد.
ارزش‌های مهم اکولوژیکی دریاچه ارومیه
تالاب دریاچه ارومیه باداشتن آب شور و به‌دلیل ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی منحصر بفرد از مهمترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های ایران است.
این تالاب دارای دو نوع اکوسیستم آبی و خشکی بوده که اکوسیستم آبی آن شامل آب شور دریاچه و اراضی باتلاقی حاشیه آن است در داخل آب شور این دریاچه یکنوع جانور آبزی بنام آرتمیا ارومیانا و ‪ ۱۲‬گونه از جلبکها زیست می‌کنند که از منابع غذایی عمده پرندگان آبزی و کنار آبزی است.
اکوسیستم خشکی نیز شامل ‪ ۱۰۲‬جزیره بزرگ و کوچک می‌باشد که هر یک تامین کننده بخشی از نیازهای حیاتی دریاچه به شمار می‌رود.
بزرگترین این جزایر به ترتیب کبودان (قویون داغی) با داشتن قوچ و میش ارمنی و اشک با داشتند گوزن زرد ایرانی ، اسپیر و آرزو با داشتن پوشش گیاهی غنی دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشند.
جزایر نه گانه (دوقوزلر) از جزایر کوچک دریاچه هستند که مکان بسیار مهمی برای جوجه آوری پلیکان سفید، فلامینگو، تنجه و کاکایی صورتی است.
از پرندگان شاخص دیگر حاشیه تالاب که ارزش فوق‌العاده زیستی نیز برخوردار است می‌توان به “باکلان کوچک” و “خروس کولی سینه سیاه” اشاره نمود.
این دریاچه به همراه تالابهای حاشیه خود ( بخصوص تالابهای حاشیه جنوبی) از مهمترین مکان‌های پذیرای پرندگان مهاجر می‌باشد.
از پرندگان تاکنون ‪ ۱۸۶‬گونه متعلق به ‪ ۲۲‬خانواده بومی و مهاجر در این دریاچه شناسایی شده‌اند که این تنوع زیستی در یک محدوده در جهان کم نظیر است. بررسی‌هایی که به منظور آشنایی با زندگی این پرندگان با حلقه‌گذاری انجام می‌گیرد اهمیت جهانی این زیستگاه را نشان داده و حاکی از آنست که این پرندگان در سطح وسیعی از کره زمین به این دریاچه مهاجرت می‌کنند.
در آب شور دریاچه نیز چند نوع جلبک بنام (آنترومورفا)زندگی می‌کنند که غذای سخت پوستانی بنام آرتمیا شده و این سخت پوستان نیز خود مورد تغذیه پرندگانی از جمله فلامینگو قرار می‌گیرند.
این روند و چرخه حیات در طی اعصار و قرون ممادی چنان نظمی یافته است که چرخه حیات این زیستمندان را تداوم بخشیده‌است و بطور بدیهی بهم خوردن چرخه زندگی هریک از این آبزیان می‌تواند چرخه زندگی سایر زیستمندان را مختل سازد.
عوامل تهدیدکننده دریاچه ارومیه
اغلب کارشناسان از مهار وسیع و بدون کارشناسی جریان‌های آبهای سطحی حوزه آبریز این دریاچه در طی یک دهه اخیر به عنوان مهمترین عامل تهدیدکننده حیات دریاچه ارومیه نام می‌برند.
طی سالهای اخیر این نکته کاملا روشن شده که اغلب سدهای احداث شده، محیط های پایین دست خود را تحت تاثیر قرار داده‌اند و دریاچه ارومیه بارزترین نمونه از این دست است.
با توجه به آنکه در حوزه آبریز دریاچه ارومیه و اغلب رودخانه‌های منتهی به این دریاچه تعداد زیادی سد ساخته شده که برخی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و برخی نیز در حال احداث هستند شوری آب این دریاچه به شدت افزایش یافته و از حد اشباع گذشته و به اعتقاد کارشناسان هم اکنون به مرحله‌ای رسیده که خطر مرگ دریاچه را به دنبال دارد.
در زمان حاضر پنج سد مهاباد، شهرچایی ارومیه، سد ماکو، حسنلوی نقده و شهید کاظمی بوکان در آذربایجان غربی وجود دارد که این تعداد یک میلیارد و ‪ ۷۰۰‬میلیون متر مکعب از آبهای جاری استان را مهار کرده است.
این درحالی است که ‪ ۱۱‬سد دیگر در حوزه آبریز دریاچه ارومیه با ظرفیت کلی یک میلیارد و ‪ ۵۴۳‬میلیون متر مکعب در دست احداث می‌باشد که از این تعداد هفت سد به ظرفیت ‪ ۲۳۵‬میلیون متر مکعب تا پایان امسال مورد بهره‌برداری قرار خواهند گرفت.
در همین حال هفت سد دیگر نیز در آذربایجان غربی در دست مطالعه هستند که با بهره‌بردرای از این سدها نیز ‪ ۵۵۸‬میلیون متر مکعب از آبهای سطحی استان مهار خواهد شد.
در زمان حاضر نیز سالانه چهار میلیارد و ‪ ۲۰۰‬میلیون متر مکعب از آبهای سطحی و زیزمینی آذربایجان غربی برای مصارف کشاورزی ، شرب شهری و روستایی در سطح این استان به مصرف می‌رسد که از این میزان نیز یک میلیارد و ‪۸۰۰‬ میلیون متر مکعب از سفره‌های زیرزمینی، یک میلیارد و ‪ ۷۰۰‬میلیون متر مکعب از آب ذخیره شده در پشت سدها و ‪ ۶۰۰‬میلیون متر مکعب نیز از آبهای جاری استفاده می‌شود.
این درحالیست که حدود پنج شبکه آبیاری و زهکشی نیز در این حوزه احداث شده و پیش بینی می‌شود شبکه‌های دیگری نیز بر آن افزوده شود.
با این وجود بر اساس اعلام مطالعات مدیریت زیست بوم آبریز دریاچه ارومیه که با همکاری بانک جهانی منتشر شده است قرار است تا سال ‪ ۲۹ ،۱۴۰۰‬سد ذخیره‌ای، ‪ ۱۱‬سد انحرافی و ‪ ۱۶‬پروژه برق آبی دیگر هم در این حوزه به مرحله بهره‌برداری برسد.
کارشناسان سازمان حفاظت از محیط زیست کشور عوامل انسانی بویژه ساخت بی رویه سدها را درخشک شدن بخشی از آب دریاچه ارومیه موثر دانسته و معتقدند: ساخت سدها جریان سیلابها را کنترل کرده و آب تنظیم شده مورد بهره‌برداری قرار گرفته و وارد دریاچه ارومیه نمی‌شود.
آنان همچنین استفاده بی‌رویه از آبهای زیرزمینی برای آبیاری باغات توسعه یافته اطراف دریاچه ارومیه را در وضعیت آب این دریاچه تاثیرگذار می‌دانند.
به اعتقاد آنان چنانچه حق آبه دریاچه ارومیه از سوی وزارت نیرو تامین نشود روند بحرانی و خشک شدن تدریجی این تالاب بزرگ ایران همچنان ادامه خواهد داشت.
عوارض و نتایج حاصل از این بحران
در زمان حاضر به دلیل کاهش جریان ورودی آب به دریاچه ارومیه، ارتفاع آب این دریاچه به میزان پنج متر نسبت به ماکزیمیم آن کاهش پیدا کرده و باعث شده تا ‪ ۱۲۰‬هزار هکتار از عرصه‌های جنوبی ، شرقی و نقاط پست این دریاچه به شوره‌زار تبدیل گردد.
پسروی آب دریاچه آنچنان زیاد است که در برخی سواحل بویژه سواحل جنوبی گاهی به دهها کیلومتر هم می‌رسد. کاهش آب این دریاچه باعث بالا رفتن میزان شوری آب به‌حدود ‪ ۲۹۰‬تا ‪ ۳۰۰‬گرم در هر لیتر شده که این امر نیز موجب تشکیل بلورهای حجیمی از نمک در کف این دریاچه شده است.
این درحالی است که میزان غلظت نمک در آب این دریاچه را در شرایط عادی ‪۱۶۰‬ گرم در لیتر است. هم اکنون سواحل کم عمق دریاچه ارومیه با انباشت بلورهای نمک روبروست به طوریکه سفیدی آن از دوردست‌ها نیز دیده می‌شود.
در برخی نقاط دریاچه نیز توده‌های بزرگی از نمک از میان آنها سربرآورده و به تپه‌های بزرگ و کوچک تبدیل شده‌اند. کارشناسان معتقدند این کوچک شدن مساحت دریاچه ارومیه هشدار مهمی است زیرا شوره‌زار حاصل از این عقب نشینی تمام اراضی، مزارع ساختمان‌ها و نواحی مسکونی و آبادی‌های اطراف را تهدید خواهد کرد زیرا با وزش باد، نمک موجود در شوره‌زارهای پدید آمده بسوی این اراضی و نواحی مسکونی هدایت و منتشر شده و همین امر موجب خشکسالی می‌شود که تاثیر مستقیم برروی کشاورزی منطقه، سلامت مردم و افزایش مهاجرت‌ها خواهد شد.
به اعتقاد آنان این اقدامات و عوارض ناشی از آن که به دلیل عدم اجرای ارزیابی‌های زیست محیطی در طراحی و برنامه‌ریزی و احداث سدها رخ داده برخلاف اهداف تعیین شده در سیاست بیابان زدایی کشور بوده است زیرا ایجاد شوره‌زار ها و بروز خشکسالی در منطقه، گسترش و افزایش مناطق کویری را در پی دارد.
کارشناسان می‌گویند کویرهای حاصل از عقب نشینی دریاچه ارومیه به ویژه از نوع کویرهای بسیار خطرناک است. آنان معتقدند اساسا کویرها از نظر ترکیبات خاک به دو دسته کویر نمک و کویر بدون نمک تقسیم می‌شوند که کویرهای نمکی از نوع بسیار خطرناک به شمار می‌روند که ادامه حیات گونه‌های بومی منطقه را مورد مخاطرات جدی قرار می‌دهند.
پسروی آب دریاچه ارومیه و جانداران
بر اثر کاهش ارتفاع آب دریاچه ارومیه پنج جزیره از جزایر نه گانه این دریاچه به خشکی متصل شده‌اند و موجب بروز وضعیت نگران‌کننده ای برای پارک ملی دریاچژه ارومیه شده است.
با اتصال این جزایر به خشکی ادامه زیست و زادآوری برخی از پرندگان نادر از جمله پلیکان و فلامینگو نیز به شدت به مخاطره افتاده بطوریکه از شمار پرندگانی که هرساله برای زمستان گذرانی به پارک ملی دریاچه ارومیه مهاجرت می‌کردند به نحو چشمگیری کاهش یابد.
پیش از این محصور بودن این جزایر بوسیله آب از ورود حیوانات وحشی و همچنین انسان‌ها به این جزایر جلوگیری بعمل می‌آورد که هم اکنون با از بین رفتن این موانع امنیت حاکم در این جزایر برای وحوش از بین رفته است.
شوری بیش از حد آب پارک ملی دریاچه ارومیه، زندگی پرندگان دیگر را نیز در این دریاچه به خطر انداخته بطوریکه هر ساله از تعداد پرندگانی که به این دریاچه مهاجرت کنند شمار زیادی گرفتار بلورهای نمک شده و قادر به پرواز نمی‌شوند.
غلظت زیاد نمک که کریستالیزه شده و بشکل بلور در پاها و زیربال پرندگان جمع می‌شود باعث شده تا پرندگان نتوانند بخوبی پرواز کرده و در نتیجه عدم تغذیه و مرگ و میر آنها افزایش پیدا کند که این پدیده در پرندگانی چون “کشیم” بیشتر به چشم می‌خورد.
علاوه بر این زندگی “گوزن زرد” و “قوچ و میش ارمنی” ساکن در جزایر اشک و کبودان پارک ملی دریاچه ارومیه نیز به دلیل کمبود علوفه و آب شیرین با مشکل جدی روبرو شده بطوریکه سازمان محیط زیست در پی تخلیه بخشی از گونه های جانوری مذکور به دیگر زیستگاه‌ها می‌باشد.
در زمان حاضر ‪ ۸۰۰‬راس قوچ و میش ارمنی و ‪ ۲۰۰‬راس گوزن زرد در جزایر اشک و کبودان زیست می‌کنند.
آرتمیا، تلاش برای ماندن
دریاچه ارومیه بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا در دنیا است. آرتمیای دریاچه ارومیه تنها موجود زنده دریاچه است که می‌تواند در آب غلیظ و شور این دریاچه زندگی و از جلبک‌های موجود دریاچه تغذیه کند.
آرتمیا مشخص‌ترین موجود زنده دریاچه ارومیه است که غذای اصلی پرندگانی مانند فلامینگو را تشکیل می‌دهد و بیشترین منبع غذایی برای ماهیان خاویاری است.
آرتمیا هم اکنون به دلیل شوری بسیار بالای آب دریاچه ارومیه در معرض تهدید جدی قرار دارد که بسیا نگران‌کننده است و اگر فکری به حال آن نشود ادامه حیات این موجود ارزشمند در ارومیه با خطر جدی مواجه خواهد شد.
کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست معتقدند سیست‌های (تخم آرتمیا) موجود در دریاچه ارومیه تخم‌های رسوب یافته سال‌های گذشته است که چون شوری آب بسیار بالا رفته است وزن مخصوص این تخمها کاهش یافته و به سطح آب می‌آیند.
به اعتقاد آنان زایندگی آرتمیا به دلیل شوری بیش از حد آب (‪ ۳۰۰‬گرم در لیتر) باعث شده تا زایندگی آرتمیا به نقطه صفر نزدیک شود و چون تخمها به یک بیست و پنجم سالهای گذشته رسیده است هم‌اکنون سیستها هم به سختی پیدا می‌شوند که این یک هشدار جدی برای اکوسیستم دریاچه ارومیه است.
در چنین شرایطی که هیچ موجود زنده‌ای نتواند در یک دریاچه حیات داشته باشد دریاچه رو به مرگ نزدیک می‌شود و افزایش غلظت شوری تنها موجب افزایش استفاده معدنی شده و در نتیجه استفاده‌های اکولوژیکی را نابود می‌نماید. در زمان حاضر بر اثر شوری بیش از حد آب تعداد تخم آرتمیا از ‪ ۵‬تا ‪۳۰‬ عدد در هر لیتر آب دریاچه به یک تخم کاهش یافته است.
غروب چی‌چست و بی‌رونقی صنعت گردشگری
درپی عقب نشینی دریاچه ارومیه و کاهش شدید مساحت آن فعالیت‌های توریستی در اطراف این دریاچه نیز عملا با تهدید جدی مواجه شده است.
در زمان حاضر از مجموع ‪ ۵۷۰‬هزار هکتار مساحت دریاچه ارومیه حدود ‪ ۱۲۰‬هزار هکتار آن به ویژه در مناطق جنوب و شرق و نیز حواشی پست به شوره‌زار تبدیل شده است.
به همین دلیل در حال حاضر با عقب نشینی دریاچه، عمده اسکله‌ها و امکانات پهلوگیری قایق‌ها و کشتی‌ها درسواحل و جزایر تعطیل شده و همین مسئله فعالیت هتل‌ها و دیگر اماکن توریستی پیرامون دریاچه ارومیه را بارکود شدیدی مواجه کرده است.
هم اکنون تعداد زیادی از اسکله‌ها و شناورهای این دریاچه نیز به ویژه در مناطقی چون رشکان، گلمانخانه، کبودان و اشک به دلیل کاهش ارتفاع و پسروی آب از کار افتاده‌اند.
همین امر باعث شده تا سازمان محیط زیست نیز فعالیتهای گردشگری و بویژه ترددهای گشتهای توریستی را در این دریاچه محدود نماید.
در همایش “بررسی قابلیت‌ها و ظرفیت‌های توسعه گردشگری در آذربایجان غربی” نیز که اخیرا در این استان برگزار شد شرکت‌کنندگان در این همایش با ابراز نگرانی درباره وضعیت زیست محیطی دریاچه ارومیه خواستار مساعدت سازمان حفاظت محیط زیست برای ممانعت از توقف فعالیت‌های گردشگری در پیرامون این دریاچه شدند.
کارشناسان بخش گردشگری نیز معتقدند درطول چند سال اخیر فعالیت گسترده‌ای برای جذب سرمایه‌گذاری در استان آذربایجان غربی انجام شده است که توقف این فعالیت‌ها در محدوده دریاچه ارومیه و ادامه روند فعلی وضعیت این دریاچه و پسروی مداوم آب آن قطعا این سرمایه‌گذاری‌ها را با خطر مواجه خواهد کرد.
حرف آخر
مرگ تدریجی دریاچه ارومیه بزرگترین تالاب کشور، دومین دریاچه شور جهان تنها خشک شدن یک دریاچه نمک بی‌خاصیت نیست ، مرگ دریاچه ارومیه یعنی بهم ریختن وضعیت اکوسیستم و از بین رفتن منابع کلان کشاورزی و اقتصادی، یعنی از دست دادن یکی از زیستگاه‌های بزرگ بیوسفری جهان ، یعنی از بین رفتن میراثی چند هزار ساله و نابودی یکی از جاذبه‌های منحصر بفرد گردشگری ایران و جهان.

تالیف : بابک یازار

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)