آیا می توان شاهد گشایش روابط ایران و ایالات متحده بود؟

از زمان برپایی جمهوری اسلامی در ایران، حاکمان مواضع تندی را علیه دولت آمریکا اتخاذ کرده‌اد و رابطه با آمریکا را به رابطه و دوستی گرگ و میش تشبیه کرده‌اند. در ابتدا مقامات تهران خواستار استرداد شاه برای محاکمه بودند ولی پس از اشغال سفارت آمریکا توسط انشجویان پیرو خط امام و حمایت همه جانبه آیت الله خمینی از این حرکت ایران وارد راه بدون بازگشت مخامصه با دولت آمریکا شد.

هر چند که در مذاکرات الجزیار دولت آمریکا متعهد شد که در مسایل داخلی ایران مداخله نکند اما با شعله ور شدن جنگ ایران و عراق دولت آمریکا به صورت یک جانبه از دولت بعث عراق حمایت کرد و تسلیحات لازم را در اختیار این دولت قرار داد.  دولت ایران هرچند تندترین شعارها را علیه آمریکا مطرح می کند هر گاه که لازم باشد حاضر است با این دولت همکاری کند.

نمونه مشخص آن ماجرای ایران کنترا و حضور مک فارلین در تهران است. پس از پایان جنگ ایران و عراق و مرگ آیت الله خمینی بار دیگر فرصتی برای رویارویی ایران و آمریکا مطرح شد.

دولت عراق، امیرنشین کویت را اشغال کرد و حاضر به ترک مخاصمه نشد و ایالات متحده تهدید به عمل نظامی کرد. هرچند که در مجلس ایران نیروهای تندرو خواستار حمایت ایران از دولت عراق شدند اما عقلانیت در نظام سیاسی دست بالا را داشت و بی طرفی را حفظ کرد. در دوران هاشمی اقدامات تروریستی و حذف فیزیکی مخالفان سیاسی در اروپا از جمله قتل شاپور بختیار و رهبران کرد قاسملو شو شرفکندی دردسرهایی را برای دستگاه دیپلماسی ایران به وجود آورد اما با روی کار آمدن دولت اصلاحات فرصتی برای تنش زدایی و نشان دادن ایران به عنوان دولتی در حال گذار به دمکراسی برای مقامات ایران فراهم شد.

دولت خاتمی هرچند که نتوانست زیر فشار محافظه کاران هیچوقت با دولت آمریکا سر میز مذاکره بنشیند ولی توانست به عادی سازی روابط بپردازد و در زمان حمله نظامی آمریکا به افغانستان اجازه داد تا آمریکا از حریم هوایی ایران استفاده کند. همچنین با بستن مرزهای شرقی و همکاری اطلاعاتی با سایر دولت سعی کرد تا در جنگ علیه تروریسم به عنوان متحد بر علیه اسلامگرایان سلفی، تکفیری و سنی وارد عمل شود.

دولت احمدی نژاد علاقه مند بود که با آمریکایی ها وارد مذاکره شود ولی هیچگاه نامه های او به رییس جمهور آمریکا جدی گرفته نشد و آمریکا متوجه بود که طرف مذاکره کننده در تهران رهبر است نه رییس جمهور.

با روی کار آمدن دولت روحانی می توان این سوال را مطرح کرد که آیا این دولت توان برقرار ارتباط با ایالات متحده را دارد؟ به باور نگارنده آیت الله خامنه ای در دو دهه گذشته با انجام مذاکرات مستقیم مخالفت کرده و امروز هم او مانع برقراری ارتباط مستقیم خواهد شد ولی چون گذشته ایران اگر لازم ببیند حاضر است که امتیاز دهد تا تحریم ها متوقف شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)