شهرزاد کریمی/ رادیو کوچه
«ترکمن‌ها» قومی بزرگ هستند که ریشه آن‌ها مربوط به آسیای‌میانه است. این قوم در کشورهای مختلف از جمله ایران از گذشته‌های بسیار دور زندگی می‌کنند.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید
فایل را از این جا دانلود کنید
فرهنگ ترکمن‌های ایران البته هم ریشه در گذشته خود آن‌ها و هم ریشه در فرهنگ ایران دارد و امروز این قوم در ایران دارای هویتی کاملن ایرانی است. نشانه‌های فرهنگی ترکمن‌ها مانند بعضی دیگر از اقوام ایرانی هم چون بختیاری‌ها، در خیلی از جهات بکر مانده و هنوز کم و بیش در بین آن‌ها رواج دارد. یکی از این نشانه‌ها «زیورآلات ترکمنی» است. این مدل از زیورآلات شاید در بین انواع دیگری از آن که در مناطق دیگر ایران ساخته می‌شده، منحصر به فرد است. زیورآلات ترکمنی ویژگی‌های خاصی دارد. از جمله این‌که بسیار پرحجم و سنگین است و علاوه بر کاربرد طلا، از سنگ‌های قیمتی نیز در ساخت آن‌ها استفاده می‌شود. از آن گذشته خیلی از مواقع از فلزهایی چون نقره و یا آلیاژ‌های مختلف برای ساخت این دست از زیور آلات بهره برده می‌شود.
زیور آلات ترکمنی برای لباس و سر و پیشانی و مو گوش و گردن و پا به کار برده می‌شود. علاوه بر آن نوعی از این تزئینات متعلق به اسب‌های ترکمن هستند که در نزد مردم آن منطقه بسیار محبوب اند. مردان ترکمن هم زیورآلات مخصوص خود دارند. هم چون کمربند و انگشتر و حتا غلاف‌ها و دسته‌های تزئین شده خنجر و چاقو، که آن‌ها هم جزیی از این تزیینات محسوب می‌شود. این بخش از فرهنگ ترکمن‌ها البته هم‌چون بسیاری از المان‌های فرهنگی و سنتی ما در حال فراموشی است. کمتر عروس ترکمنی این روزها به استفاده از این زیورآلات علاقه نشان می‌دهد.
ولی در همین سیر و به شکل موازی، اتفاق بسیار زیبایی در حال جریان است که اگر به درستی هدایت شود، می‌تواند فصلی نو رو برای ظهور زیورآلات ترکمنی فراهم کند. چند سالی است که استفاده از گردن‌بندها و زیورآلات شبیه به طرح‌های ترکمنی و البته انواع دیگری از آن که در مرکز ایران در گذشته‌های دور ساخته می‌شده با شکل و فرم و ویژگی‌های تا حدودی متفاوت، در بین زنان ایرانی شهرنشین باب شده.
استفاده از این نوع از زیورآلات اوایل روی مانتو‌ها به صورت تک باب شد و بسیار مورد اقبال قرار گرفت. این نوع از جواهرات که البته شبه زیورآلات ترکمنی محسوب می‌شد، به نوعی پست‌مدرن و البته بسیار شیک هستند. مانتوهایی که بر روی آن‌ها تکه پارچه‌های با طرح‌های سنتی به شکل مستطیل یا دایره کار شده و از زیر روسری یک گردن بند نقره سنگین و یا از آلیاژ دیگر آویزان است و در مجموع فرم زیبایی را القا می‌کند. گاهی این گردن‌بند هم‌راه می‌شود با یک گوشواره بلند از همان جنس که کنار روسری جلوه می‌کند. کم‌کم استفاده از این نوع جواهرات در مهمانی‌ها و روی لباس‌های شب و میهمانی نیز باب شد و گاهی به آن سربند و پابند هم افزوده شد.
تا مدت‌ها این نوع از زیورآلات در سطح گسترده مد بود و امروز هم نه تنها کهنه نشده، بل‌که اگر طرح‌های جدید اصلی هم‌چون طرح‌های ترکمنی به بازار افزوده شود، مسلمن خواهان فراوان دارد.
همه ما می دانیم که این گونه اتفاقات در ایران از بالا نمی‌افتد و سیاست‌های فرهنگی با این خواست‌ها از زمین تا آسمان تفاوت دارد. برای همین هم هست که اگر مدهای این چنینی اتفاق بیفتد که به نفع صنعت‌گر سنتی است و البته نوعی ماندنی کردن و پایدار کردن نماد‌های فرهنگی خودی است، ناگهان بازار از نوع تقلبی آن پر می‌شود. ولی با این‌حال امیدوارم که با نگاه به این مساله که یک بار بازار به این نوع از زیور آلات رغبت نشان داده در جهت تبلیغ فرهنگ یکی از اقوام ایرانی و هم‌چنین زنده نگه داشتن آن و از همه این‌ها گذشته کمک اقتصادی به منطقه مسوولین در این جهت کاری انجام دهند.
وگرنه که طرح های ایتالیایی و سوییسی و فلان و بهمان همیشه هست.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.