کمیته تطبیق برجام چیست و با چه هدفی تاسیس شده؟
به تازگی کمیته‌ای تحت عنوان «کمیته تطبیق نهایی توافق احتمالی ایران و گروه ۱+۴» یا به اختصار «کمیته تطبیق برجام» در ایران تشکیل شده است. این کمیته چیست و با چه هدفی تشکیل شده است؟
در روز ۳۱ خرداد ۱۴۰۰ بود که عباس عراقچی رئیس تیم مذاکره حکومت ایران و معاون ظریف خبر تشکیل کمیته تطبیق برجام را اعلام کرد.
ظواهر امر نشان می‌دهد کمیته تطبیق برجام قبل از شروع دور ششم مذاکرات برجام یعنی قبل از ۲۲ خرداد تشکیل شده است.
اولین جلسه این کمیته نیز قبل از سفر عراقچی برای دور ششم مذاکرات وین تشکیل شده است.
بنا بر اعلام عراقچی این کمیته «یک روال مشخص طبیعی و ساز و کار در داخل ایران است و شورای عالی امنیت ملی تصمیم تشکیل این کمیته را گرفته است.
اعضای این کمیته نیز تاکنون شامل علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، از طرف شورای عالی امنیت ملی حکومت ، عبدالرضا مصری و وحید جلال‌زاده از مجلس حکومت، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و عباس عراقچی از دولت منتسب هستند.
به تازگی ۲ نماینده از سوی دولت جدید حکومت به ریاست رئیسی شامل سیدعلی تاش؛ معاون راهبردی شورای عالی امنیت ملی و علی باقری؛ معاون سابق دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در این کمیته منصوب شده‌اند.
کمیته تطبیق برجام از زمان شروع به کار تاکنون به نمایندگی از دولت روحانی تاکنون ۱۰ جلسه تفصیلی برگزار کرده است.
شرح وظایف کمیته تطبیق برجام
بنا بر اظهارات رسانه‌های حکومت و آنچه که تا کنون علنی شده، کمیته تطبیق برجام وظیفه دارد متن نهایی وین را با قانون اقدام راهبردی لغو تحریم‌ها و سیاست‌های اعلامی خامنه‌ای تطبیق دهد.
پس از اعلام نظر نهایی کمیته تطبیق برجام، در نهایت امر شورای عالی امنیت ملی در ارتباط با تایید محتوای مذاکرات، توقف مذاکرات یا تغییر تیم مذاکرات را به دولت آینده اعلام خواهد کرد.
بنا بر گمانه‌زنی‌ها این کمیته ظرف یک هفته آینده نظر نهایی خود را به شورای عالی امنیت ملی حکومت ایران اعلام خواهد کرد.
چرایی تشکیل کمیته تطبیق برجام
همگان در داخل ایران و همچنین طرف‌حساب‌های بین‌المللی برجام می‌دانند که سیاست، پیرامون مذاکرات وین چه پیش و چه پس از این با نظر خامنه‌ای پیش می‌رود.
اما با این وجود در چرایی تشکیل این کمیته آمده است، این یک «ضرورت بوده چرا که مذاکرات احیاء برجام به مرحله‌ای رسیده که طرف‌های مذاکره‌کننده در حال واردشدن به فاز تصمیم نهایی و عملیاتی هستند».
افزون بر این، عنوان شده که «لازم است اجماعی میان ارکان مختلف تصمیم‌گیر و مجری» در حکومت ایران صورت بگیرد.
رسانه‌های حکومت اعلام کردند که اتحاد و هم‌افزایی این کمیته یک ضرورت بوده است.
این ظاهر امر و آن چیزی است که رسانه‌ای شده تا اذهان مخاطبان بدان قانع شود اما به نظر می‌رسد علل دیگری در پشت پرده، برای تشکیل این کمیته وجود دارد که باید برای تبیین آن کمی موشکافی کرد.
چهار خواسته اصلی حکومت ایران در مذاکرات وین
حکومت ایران اعلام کرده که در این مذاکرات چهار خواسته اصلی یا به عبارتی مرزسرخ دارد:
اول موضوع «رفع تمامیت و واقعی» تحریم‌هاست. [لغو تمامی تحریم‌ها چرا همیشه از سوی حکومت ایران طرح می‌شود؟]
دوم بحث راستی‌آزمایی بازگشت آمریکا به برجام می‌باشد به نحوی که آمریکا نتواند فقط «ادعای برگشت به برجام را بکند».
خواسته سوم حکومت ایران بحث ارائه تضمینی از جانب آمریکا پیرامون حفظ توافق هسته‌ای و ماندن آمریکا در آن است
خواسته چهارم نیز بحث فعالیت‌های حکومت ایران آنچنانکه ادعا می‌‌کند در خصوص «حوزه تحقیق و توسعه مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز» می‌باشد.
دلیل اصلی تشکیل کمیته تطبیق برجام
یکی از دلایلی که می‌توان به عنوان پشت‌پرده تشکیل این کمیته طرح نمود احتمال مخالفت مجلس حکومت با آن چیزی است که دولت روحانی بخواهد در وین به تصویب رسانده و آن را اجرایی کند.
دلیل دیگری که می‌توان طرح نمود این واقعیت است که اگر مذاکرات در دوران روحانی تصویب شود خامنه‌ای و جناح او می‌توانند در پساتوافق، تاثیرات سوء توافق را به گردن دولت روحانی بیندازند.
حال اگر در دوره روحانی توافقی صورت نگیرد و مذاکرات وین به دوره رئیسی موکول شود خامنه‌ای و جناحش این حربه را از دست خواهند داد.
بنابراین وجود این کمیته می‌تواند به مثابه ضربه‌گیری برای دولت رئیسی عمل کند و چنانچه عواقب منفی به بار آمد به جای به دوش کشیدن مسئولیت آن، مسئولیت را متوجه این کمیته کند.
موضوع دیگری که باید در نظر داشت جلوگیری از به وجودآمدن اختلافات بین قوای مختلف در درون حاکمیت است که به شکاف در بالای حاکمیت و به تبع آن اعتراضات در کف جامعه می‌انجامد.
امری که خامنه‌ای با کد «پرهیز از دوصدایی» قبلا نسبت به آن هشدار داده بود.
با توجه به ترکیب اکثریتی «اصول‌گرایان» یا «دلواپسان» برجامی در کمیته تطبیق که در سال‌های گذشته مخالفت صریح با برجام اظهار می‌داشته‌اند و این واقعیت که برخی تحلیل‌گران از جمله در درون حکومت؛ مانند محمد حسین فرهنگی عضو مجلس حکومت، بر این باورند که «مذاکرات وین فرسایشی شده و به بن‌بست کشیده شده»، این کمیته این حسن را برای حکومت در پی خواهد داشت که پایان مذاکرات را اعلام کند و به مذاکرات پایان دهد. [چرا مذاکرات وین فرسایشی شده است؟]
اما در اینجا نکته‌ی دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه این فرضیه با نیاز شدید خامنه‌ای و حکومت ایران به لغو تحریم‌ها در تعارض ماهوی می‌باشد.
اما با محاسبه و در نظرگرفتن این واقعیت که غرب و به خصوص آمریکا حاضر نیست به خواست‌های حداکثری حکومت ایران تن دهد مذاکرات ممکن است منتفی اعلام شود.
در این بین کمیته تطبیق این وظیفه را بر عهده خواهد گرفت که عواقب آن متوجه دولت رئیسی نشود و زبان‌ها در داخل کشور و جناح روحانی به اعتراض و مخالفت گشوده نشود که دولت رئیسی مانع برداشته‌شدن تحریم‌ها شد.
به عبارت دیگر و در تحلیل نهایی این کمیته یک ضربه‌گیر برای دولت آینده‌ی حاکمیت ولایت‌فقیه محسوب می‌شود.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.