مشکلات پیش روی برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
۲ دهه از مناقشه‌ی برنامه هسته ای ایران می‌گذرد. اما این مناقشه هنوز حل‌ناشده باقی مانده است. دلایل این امر و مشکلات پیش روی برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
برای اولین بار برنامه جنجالی هسته‌ای حکومت ایران در سال ۱۳۸۱ توسط «سازمان مجاهدین خلق» گروه اصلی اپوزیسیون ولایت‌فقیه افشاء شد.
این افشاگری در سال‌های بعد را به هوشیاری جهانی و بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی برد و صحت ادعاهای مجاهدین خلق را ثابت کرد.
برنامه هسته‌ای ایران با نیت بمب‌سازی، بلافاصله از سوی جامعه جهانی به چالش کشیده شد و پیرامون آن شش قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل در دوران احمدی نژاد صادر شد.
وقتی نگرانی‌ها از سطح صدور قطعنامه بالاتر رفت و جهان در مقابل خود حکومتی را دید که به قوانین بین‌المللی پایبند نیست، در پی آن برآمد تا در مقابل دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای بایستد.
چند سال مذاکره که از دوران پایانی احمدی‌نژاد شروع شده بود در سال ۱۳۹۴ و در زمان روحانی به برجام منتهی شد.
مفاد قانونی در برجام
این توافق محدودیت‌هایی را برای نظام ایران مشخص کرد.
از جمله اینکه سطح غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران نباید از ۳.۷ درصد تجاوز کند، تاسیسات غنی‌سازی جدید احداث نکند.
تنها از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده کند، ذخیره اورانیوم ایران از ۱۰ تن به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش یابد.
تعداد سانتریفیوژها را از ۱۹ هزار به ۶ هزار برساند، تنها در نطنز فعالیت‌های هسته‌ای انجام دهد، پروتکل الحاقی را کامل رعایت کند.
همچنین آژانس باید آزادانه و سرزده بتواند به تمامی تاسیسات هسته‌ای ایران دسترسی داشته باشد.
توافق بر سر برنامه هسته ای ایران موسوم به برجام رسما مورد حمایت شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت و قانونا الزام‌آور شد.
یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷، از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ تا ۱۵ دی ۱۳۹۸، حکومت ایران در ۵ گام تعهدات هسته‌ای خود را به رغم اینکه ۵ کشور دیگر به توافق برجام پایبند بودند، کاهش داد.
اقداماتی که هر کدام از آنها نقض فاحش برجام محسوب می‌شد و برخی از تحلیل‌گران این اقدامات را عملا پایان توافق برجام اعلام کردند.
درخواست‌های سران کشورهای مختلف درگیر در برجام مبنی بر نگرانی‌ها از این اقدامات ایران و درخواست برای عقب‌نشینی و پایبندی به مفاد برجام از سوی ایران عملا کارساز واقع نشد.
گسترش برنامه هسته‌ای ایران
برنامه هسته ای ایران در کمیت و کیفیت گسترش یافت بی‌آنکه عواقب جدی عملی از سوی جامعه بین‌المللی در قبال آن اتخاذ شود.
متعاقب بی‌عملی کشورهای دیگر درگیر در برجام، تلاش آمریکا برای فعال‌سازی روند مکانیزم ماشه توسط این کشورها خنثی و عملا به ملایان اجازه داده شد تا برنامه هسته ای ایران با شدت بیشتری ادامه یابد.
به عبارت دیگر از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ حکومت ایران برنامه هسته ای ایران خود را به اندازه‌ای گسترش داده که نه تنها نقض فاحش برجام است بلکه می‌بایست با فعال‌سازی روند مکانیسم ماشه عقوبت شود.
اما این مهم انجام نشد. در صحنه بین‌المللی وقتی قانونی به صراحت توسط کشوری زیر پا گذاشته می‌شود و آن کشور واکنشی جز سکوت نمی‌بیند جری‌تر می‌شود.
این وضعیتی است که از ازدیبشهت ۱۳۹۸ بر برنامه هسته ای ایران حاکم است.
سیاست بایدن
بعد از تغییر رئیس‌جمهوری آمریکا، جو بایدن؛ رئیس جدید کاخ سفید وعده داد که به برجام باز خواهد گشت.
هر چند این اقدام بر خلاف تصورات همگان سریع انجام نشد، اما مذاکراتی شروع شد که نزدیک به ۳ ماه است ادامه دارد بدون اینکه نتیجه‌ای در بر داشته باشد. [پنجمین دور مذاکرات برجام آغاز شد]
توافق برجام محدودیت‌هایی را برای ایران اعمال می‌کرد که اکنون از همه آنها عدول کرده، حال بدون پرداختن عواقب، آن خواهان لغو تمامی تحریم‌هاست و این امری است که مذاکرات وین را با مشکل جدی روبرو کرده است.
ذخیره اورانیومی که قرار بود ۳.۷ درصد باشد به ۶۰ یا ۶۳ درصد و میزان آن به بالای ۲.۵ کیلوگرم افزایش پیدا کرده است که تنها کاربرد نظامی برای ساخت سلاح هسته‌ای دارد. [آثار اورانیوم یا رد پای بمب اتم در سایتهای ایران؟]
اورانیوم ۳.۷ درصد ایران هم که باید تنها ۳۰۰ کیلوگرم می‌بود اکنون تبدیل به ۵ درصد و میزان آن به ۵ هزار کیلوگرم رسیده است.
غنی‌سازی تجاری که ایران ادعای آن را می‌کند بنا بر اظهارنظر رافائل گروسی؛ مدیر کل آژانس ۲ تا ۳ درصد است.
خبرگزاری فارس نیز سهم انرژی هسته‌ای در تولید برق ایران را حدود یک درصد می‌داند.
نقطه برگشت‌ناپذیر
می‌توان گفت برنامه هسته ای ایران به نقطه برگشت‌ناپذیر رسیده، اما جامعه جهانی کماکان از برخورد قاطع با آن خودداری می‌کند و در پی سراب بازگشت به برجام ۲۰۱۵ است.
در این بین واشنگتن‌تایمز در ۵ خرداد ۱۴۰۰ از فروش فنآوری خطرناک هسته‌ای از سوی چین به نظام ایران خبر داد.
نگرانی‌ها و مخالفت‌ها در مورد برنامه هسته ای ایران علاوه بر سنای آمریکا و مجلس نمایندگان، شامل اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز می‌شود.
اسرائیل علنا تهدید کرده «اولین ماموریت رئیس جدید موساد جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است».
نخست‌وزیر این کشور؛ نتانیاهو نیز با اشاره به پیشرفت برنامه هسته ای ایران اعلام کرده «فرق نمی‌کند چه پیش آید حق دفاع از خود را محفوظ می‌دانیم».
کشورهای عربی از جمله عربستان خواهان گنجاندن موضوع برنامه موشکی و دخالت‌های ایران در کشورهای منطقه در مذاکرات وین هستند.
با تمامی این توصیفات انتظار توافقی در حد برجام ۲۰۱۵ از دور میز وین و برنامه هسته ای ایران چیزی شبیه معجزه است. [دور پنجم مذاکرات وین پیشرفت چندانی نداشته است]
عدم برخورد قاطع با یک کشور یاغی، نتایج زیان‌باری برای جهان خواهد داشت. حافظه تاریخی مردم جهان، این درس را از زمان هیتلر به یاد دارند.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.