رفتگرانی شاد، در دامن طبیعت

شاید آخر هفته‌هایی که به کوه و مناطق تفرجی اطراف شهر می‌روید یکی از تصاویر آزاردهنده‌ای که این روز‌ها بسیار تکراری و متاسفانه برای ما معمول شده است ببینید، حجم بالای زباله‌های رهاشده در دامن طبیعت باشد؛ زباله‌هایی که محصول سبک زندگی پرشتاب امروزی از یک طرف و از طرف دیگر بی‌ملاحظگی شهروندان در زمینه حفظ محیط‌زیست اطراف خود است. این مساله شاید خیلی از ماها را نگران و حتی ناامید کرده باشد. اما اگر در کنار این صحنه ناراحت‌کننده چند نفری را ببینید که دستکش به‌دست کرده‌اند و کیسه زباله‌ای را با خود حمل می‌کنند، خم شده‌اند تا زباله‌های روی زمین را بردارند هم ببینید، اندکی به وضعیت امیدوار‌تر می‌شوید.

این روزها گروهی که بر خود نام «رفتگران طبیعت» را نهاده‌اند، در اقصا نقاط کشور، آخر هفته‌ها به مناطق زیبای تفرجی و دامن طبیعت می‌روند که زباله‌ها را جمع‌آوری کنند. گروهی خودجوش که به هیچ نهاد دولتی و رسمی وابسته نیستند و تنها بر مبنای وجدان جمعی خودشان شکل گرفته‌اند. «رفتگران طبیعت» نام افرادی است که در چندماه گذشته در اکثر استان‌های کشور دور هم جمع شده‌اند تا اندکی از آلودگی محیط‌زیست اطراف خود بکاهند.

این گروه اهداف خود را در قالب پاکسازی مناطق آلوده به زباله، فرهنگ‌سازی در مورد تمیزی محیط‌زیست، فرهنگ‌سازی در مورد تولید کمتر زباله و سعی در بازیافت زباله‌های جمع‌آوری‌شده تعریف کرده است. این افراد در شبکه‌های اجتماعی مجازی و اینترنت همدیگر را پیدا کرده‌اند. «رفتگران طبیعت» هر هفته به یک نقطه از طبیعت می‌روند تا زباله‌های رهاشده در آن را جمع‌آوری کنند. آن هم در محیطی شاد و مفرح. در واقع این افراد کسانی هستند که می‌خواهند یک آخر هفته زیبا برای خود بسازند و در کنارش هم کار مفیدی کرده باشند.  محسن میزانی، یکی از کسانی است که از ابتدا با این گروه همراه بوده است.

از نظر وی همراه‌شدن با انسان‌هایی که به محیط‌زیست خودشان علاقه نشان می‌دهند خودش بزرگترین تفریح زندگی‌ است. محسن می‌گوید:«از زمانی که با این گروه آشنا شده‌ام اصلا مسیر زندگی‌ام عوض شده است زندگی‌ام هدف‌دار‌تر شده و خوشحالم که در کنار دوستانم می‌توانم ساعت‌های شادی را داشته باشم. از آن طرف محیط زندگی خود و همشهری‌های خودم را نیز تمیز‌تر بکنم.» محسن به‌همراه دوستانش هر هفته به کوهستان‌ها و مناطق تفرجگاهی اطراف تهران و کرج می‌رود و کیسه‌های زباله را پر از آشغال‌هایی می‌کند که برخی از شهروندان بی‌توجه آن را در طبیعت رها کرده‌اند.

البته این رفتگران تنها در مرکز کشور فعال نیستند بلکه در اکثر استان‌های ایران از گیلان و مازندران گرفته تا بوشهر و هرمزگان از خراسان و سیستان و بلوچستان گرفته تا آذربایجان و کردستان فعال هستند. بنا به اطلاعات موجود تاکنون نیز نزدیک به ۳۰۰ برنامه عمومی در اکثر نقاط کشور برگزار کرده‌اند.  کاظم نجاریون که یکی از اعضای با سابقه «رفتگران طبیعت» است و سن‌وسالی هم از وی گذشته است پابه‌پای اکثر اعضا که دختران و پسر‌های جوان هستند، به جمع‌آوری زباله می‌پردازد.

او اعتقاد دارد که این کار یک فرهنگ‌سازی بنیادین است که قطعا برای جاافتادن آن زمان زیادی لازم است. او که در نزد بچه‌های گروه معروف به «عموکاظم» است، می‌گوید:«دست‌کم ۱۰سال طول می‌کشد تا مردم به اهمیت جمع‌آوری زباله از دامن طبیعت پی ببرند. ما باید بدون‌خستگی و ناراحتی آنقدر این کار را تکرار کنیم تا برای مردم جا بیفتد که نباید زباله‌های خود را در طبیعت رها کنند.» دیدن تعدادی دختر و پسر جوان و مردان و زنان میان‌سال که همراه با کودکانشان در یک منطقه تفرجگاهی مشغول جمع‌آوری زباله هستند خودش برای اکثر شهروندان جالب توجه است و تجربه‌های زیبایی را به دست می‌دهد. بهار که دانشجوی یکی از دانشگاه‌های آزاد تهران است و چندین برنامه را با «رفتگران طبیعت» به کوه‌های شمال تهران و مناطق تفرجگاهی اطراف کرج رفته است در این باره می‌گوید: «گاهی اتفاق افتاده است که مردم با تعجب از ما می‌پرسند شما از طرف شهرداری هستید؟ حقوق می‌گیرید؟ چرا دارید این کار را می‌کنید؟ وقتی برایشان توضیح می‌دهیم که ما یک جمع خودجوش مردمی هستیم و بدون‌هیچ چشمداشت مادی حتی با صرف هزینه از جیب خود می‌خواهیم محیط‌زیست را پاک کنیم، از این کار استقبال می‌کنند و گاهی حتی از ما دستکش و کیسه زباله می‌گیرند و خودشان هم با ما همراه می‌شوند.» در اولین روز جمعه اردیبهشت، هرساله یک همایش سراسری از تمامی رفتگران مناطق مختلف ایران با همکاری گروه دوستداران محیط‌زیست طالقان در نزدیکی سد طالقان برپا می‌شود.

امسال نیز در ششم‌اردیبهشت صد‌ها نفر از رفتگران طبیعت با اتوبوس یا ماشین شخصی خود به این منطقه رفتند و یک منطقه وسیع از حاشیه سد را پاکسازی کردند و با هماهنگی شهرداری این شهر، مقادیر بسیار زیادی از زباله‌ها را به محل دفن بهداشتی زباله فرستادند. در کنار آن برنامه‌های شاد و مفرحی در دامنه طبیعت برگزار شد. زنان و مردان از پیر و جوان تا کودک در کنار هم یک روز شاد را به جشن و پایکوبی در دامن طبیعت پرداختند البته‌ آش نذری هم خوردند. این جمع خودجوش که با هماهنگی‌های مردمی شکل گرفته است هدف خود را فرهنگ‌سازی برای جلوگیری از آلودگی محیط‌زیست از زباله‌ها می‌داند.  «رفتگران طبیعت» جمع فعلا کوچک و اما شادی هستند، برای خودشان شعار هم دارند. آنان بعد از جمع‌آوری زباله‌ها و روی هم‌انداختن کیسه‌های زباله با آن عکس یادگاری می‌گیرند و با دست‌زدن می‌خوانند «دشمن من همینه / آشغال روی زمینه»!