میان ستاره و سنگ: رونمایی از ترجمۀ فارسیِ اشعار «الزه لاسکرشولر» در آلمان

به مناسبت صدوپنجاهمین سالگرد تولد الزه لاسکِرشولر (۱۸۶۹- ۱۹۴۵)، زادگاه این شاعر برجستۀ آلمانی شاهد رونمایی برگردانی از اشعارش به فارسی بود که به تازگی در ایران منتشر شده است. در این برنامه که به همت «خانۀ الزه لاسکرشولر» در شهر ووپرتال برگزار شد، افزون بر آقای هایو یان، مدیرِ این مرکز، خسرو کیان‌راد، مترجم کتاب و آندریاس بیالاس، عضو مجلس ایالتی نوردراین وستفالن هم حضور داشتند.
کتاب حاضر با عنوان «خنده‌هایت، زر ناب»، برگردان حدود هفتاد شعر از این شاعر را دربر می‌گیرد. هرچند کتاب به عاشقانه‌های الزه لاسکرشولر اختصاص دارد اما در برخی از اشعار موضوعاتی چون سرگردانی، بی‌سرزمینی و تبعید قابل‌لمس است. درواقع این نخستین ترجمۀ فارسی از اشعار لاسکرشولر است که در ایران منتشر می‌شود.

خسرو کیان‌راد مترجم (چپ) و آندریاس بیالاس عضو مجلس ایالتی نوردراین

در این جلسه اشعاری به فارسی و آلمانی توسط مترجم کتاب و آقای آندریاس بیالاس خوانده شد. خسرو کیان‌راد همچنین توضیحاتی دربارۀ دلیل پرداختن به الزه لاسکرشولر، شیوۀ گزینش اشعار، تأثیر مهاجرت و تبعید بر آثار و زندگی شاعر و درنهایت پیوند چنین تجربۀ زیستی با نسل جدید پناهجویان داد.
زمانۀ لاسکرشولر مصادف بود با دو جنگ جهانی ویرانگر. او در ۱۹۰۲‌م. نخستین مجموعه شعرش با نام «استیکس» را منتشر کرد. یک سال بعد از همسرش جدا شد و با نویسنده‌ای با نام گئورگ لوین ازدواج کرد که چند سال بعد کارش با او نیز به جدایی انجامید. برای مدتی با بی‌پولی و با قرض گرفتن از دوستان به زندگی ادامه ‌داد. الزه همچنین با نویسنده دیگری با نام گوتفرید بن آشنا شد که بسیاری از اشعارِ عاشقانه خود را برای او سروده است. او افزون بر شعر به نقاشی و نوشتن چند مجموعه داستانی و نمایشنامه نیز پرداخت.
با قدرت‌گیری نازی‌ها او، به‌خاطر تبار یهودی‌اش، تهدید به مرگ شد و به همین دلیل ناگزیر در ۱۹۳۳‌م. به زوریخ مهاجرت کرد، اما در آن‌جا نیز ممنوع‌کار شد و تنها به دادن اقامتی محدود به او بسنده کردند. در ۱۹۳۸ تابعیت آلمانی‌اش نیز لغو شد. او سفرهایی به اورشلیم داشت و به دلیل شروع جنگ نتوانست به سوئیس برگردد و این کشور نیز دیگر اجازه ورود به او را نداد. الزه در ۱۹۴۴ به شدت بیمار گردید و در ۲۲ ژانویه ۱۹۴۵ پس از یک سکته قلبی درگذشت.

خنده هایت،زر ناب (عاشقانه های الزه لاسکرشولر)

افزون بر پنج مجموعه شعر، نامه‌ها و نقاشی‌هایی نیز از لاسکرشولر برجای مانده است. بخش زیادی از شعرهای او مضمونی عاشقانه دارند. اما بسیاری از اشعاری که او در اواخر عمر خود سروده دارای حالتی دعاگونه هستند و ترکیبی از شعر و نیایش‌اند. از جمله دفترهای شعر لاسکرشولر می‌توان به «هفتمین روز» (۱۹۰۵‌م.)، «معجزه‌های من» (۱۹۱۱‌م.)، «پیانوی آبیِ من» (۱۹۴۳‌م.) و «مجموعۀ شعرها» (۱۹۱۷‌م.) اشاره کرد.
لاسکرشولر را می‌توان یکی از برجسته‌ترین نمایندگان اکسپرسیونیسم ادبی در آلمان دانست. از دیگر شاعران این مکتب می‌توان به گئورک تراکل، گئورک‌هایم و گوتفرید بن اشاره کرد.
آن‌ها منِ شاعر را بن‌مایۀ اصلی شعر می‌دانستند و جنگ، پلشتی، روابط بورژوایی،
عشق و سرودن خداوند از مضامین مورد علاقۀشان بود.
از ویژگی شعرهای این دفتر خلق واژه‌ها و ترکیبات جدید شعری است که گاه کار ترجمه را با دشواری همراه می‌کند. شعر لاسکرشولر دارای کلیدواژه‌هایی است که زیاد تکرار می‌شوند و می‌تواند با جهان‌بینی شاعر در ارتباط باشند. برای نمونه می‌توان به واژه‌ها و اصطلاحاتی چون ستاره، روح، خون، شکوفه کردن، قلب، رخسار، لبخند، شب، آسمان و…. اشاره کرد. لاسکرشولر اشعار هم‌نامِ بسیاری دارد، همچون «ترانۀ عاشقانه»، «عشق» و….. که این دسته شعرها در ترجمه با اعداد از هم تفکیک شده‌اند.
کتاب «خنده‌هایت زر ناب» در بهار ۱۳۹۸، از سوی نشر سرزمین اهورایی در تهران روانۀ بازار نشر شده است. از خسرو کیان‌راد تاکنون ترجمۀ آثار شاعران و نویسندگانی چون گونتر گراس، هرتا مولر، رزه آوسلندر، اریش کِستنر، ارنست یاندل و….. منتشر شده است.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)