ازدواج سپید

رابطه بین زن و مرد، یک بحث غریزی  به طول تاریخ است. اما در طی این مدت،  این رابطه نیز دارای اشکال گوناگونی بوده است. پس از شکل گیری تمدن و نهادینه شدن دین در جوامع بشری، ارتباط او نیز ساختارمند شد. طی قرن­ها مذهب بر نحوه شکل گیری و شروع روابط سیطره داشت. اما در دوران مدرن، با کمتر شدن نفوذ مذهب و شکل ژیری ساختارهای فرهنگی جدید، مسئله ازدواج دچار دگرگونی شد. اگرچه در جوامع مختلف همچنان نفوذ فرهنگ بومی بر این موضوع تاثیر زیادی دارد.

مدتی است مسئله ای با عنوان «ازدواج سپید» در جامعه ایران مورد بحث قرار دارد. با توجه به جدید بودن موضوع، بحث و جدل بسیاری را بین اقشار مختلف برانگیخته است. ازدواج سپید رابطه ای است که دختر و پسر بدون طی کردن مراحل قانونی و سنتی، شروع به زندگی در کنار هم می کنند. این شکل از همزیستی در جهان غرب عمومیت دارد. اما برای کشوری مانند ایران، پدیده ای جدید تلقی می شود. اتفاقی که نه از نظر سنت و نه از نظر شرع برای خانواده های سنتی ایرانی پذیرفتنی نیست. به همین دلیل باعث اختلاف نظر و جنجال های بسیاری شده است. شاید بتوان گفت، ازدواج سپید به مثابه انقلاب جنسی در ایران است.

به گزارش ایسنا، «کامیل احمدی» مردم‌شناس، پژوهشگر و نویسنده با استناد به آمارهای پژوهشی که درباره «زندگی خارج از چارچوب ازدواج در ایران» انجام داده است، با تاکید بر اینکه ازدواج سفید در غرب و اروپا ریشه دارد و این پدیده در ایران با معنای غربی آن متفاوت است، با ارائه آمارهای زیر، به تشریح این داده‌های آماری پرداخت.  او که بر روی ۲۱۳ زوج و به شکل میدانی تحقیق انجام داده است گفت: «عمر» ازدواج سفید در ایران بین یک تا سه سال است. ۴۵ درصد از افرادی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته بودند بین ۲۵ تا ۳۰ سال «سن» داشتند. همچنین ۶۲ درصد آنها دارای «تحصیلات» کاردانی و کارشناسی بودند و ۲۳ درصد در مقطع ارشد و دکتری تحصیل می‌کردند؛ این در حالیست که مهمترین «شیوه آشنایی» که از سوی این افراد ذکر شده بود، گروه دوستان و دانشجویی، همکاری در محل اشتغال و فضای مجازی بوده است. وی همچنین با بیان اینکه ۳۹ درصد از افراد مورد پژوهش اظهار کرده بودند نسبت به دین بی‌اعتقاد هستند ادامه داد: ۵۷ درصد از آنها دارای اعتقادات کم و تنها ۲.۹ درصد از آنها نسبت به دین معتقد بوده‌اند. همچنین ۵۲ درصد از آنها که بیش از ۴۰ درصد زنان بودند امید داشتند که ازدواج سفید آنها در آینده به ازدواج رسمی ختم شود؛ این در حالیست که ۴۷ درصد که عمدتا مردان بودند قصد نداشتند تا در آینده ازدواج رسمی داشته باشند. برای ۸۸ درصد از این افراد مسئله بکارت اهمیت نداشته و تنها برای ۱۱ درصد از آنها اعتقاد به این مسئله وجود داشت.

 این مردم‌شناس با اشاره به این‌که کشورهای همجوار ایران مثل ترکیه یکی از نمونه‌های بارز این شیوه زندگی هستند، اظهار کرد: بعد از تغییرات ایجاد شده از سوی رجب طیب اردوغان و تفکیک جنسیتی ۷۵ درصد خوابگاه‌های این کشور، با این حال مجازاتی درباره شیوه زندگی هم‌خانگی و ازدواج سفید وجود ندارد و شاهد آمار بالای آن به ویژه در استانبول و آنکارا هستیم. در مصر و شهرهای اسکندریه و قاهره این کشور نیز با وجود مجازات دو سال حبس، با روند رو به رشد این شیوه زندگی روبرو هستند. آمار این سبک زندگی در بیروت و غرب لبنان و حتی کشور تونس نیز با رشد فزاینده‌ای روبروست.

. اگرچه در کشورهای غربی این سبک از زندگی در بسیاری از موارد به ازدواج ختم می شود و در واقع مقدمه ای بر ازدواج است اما رسانه های رسمی، این عمل را بخشی از تهاجم فرهنگی می دانند. در ایران آماری از ازدواج سپید ثبت نشده است، به همین دلیل اصل موضوع تنها در سطح دغدغه اجتماعی باقی مانده است. در تمام مباحث از این روش زندگی به عنوان روشی خطا یاد می شود. اقتصاد، فرهنگ، بی بند و باری، بی هویتی و… تیترهایی است که در نقد این سبک از زندگی استفاده می شود. اما نباید فراموش کنیم که برخی از جامعه شناسان ازدواج موقت را نیز ذیل همین موضوع دسته بندی می کنند. ازدواجی که شاید تنها به لحاظ حقوقی شرایط را برای طرفین تسهیل کند. آن هم در مواردی که دختر نیازی به اجازه ولی نداشته باشد.

شهناز سجادی، دستیار حقوق شهروندی معاونت رئیس جمهور در امور زنان و خانواده نیز در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه ازدواج سفید نه تنها تهدیدی برای خانواده بلکه تهدیدی علیه زنان و کودکان است، گفت: شیوه ازدواج سفید تشکیل دادن یک خانواده حبابی است. وی با بیان اینکه در دهه ۳۰ ثبت ازدواج ضروری و اجباری نبوده است، افزود: در این نوع شیوه معمولا بعد از خواندن خطبه عقد زندگی مشترک افراد آغاز می‌شد. در ایران نوین برای نظام‌مندی ازدواج و مشخص شدن مسئولیت‌ها و حقوق افراد ثبت ازدواج رسمی شد. بنابراین می‌توان گفت در گذشته نیز ازدواج‌ها ثبت نمی‌شدند اما به طور کلی می‌توان ادعا کرد پیش از انقلاب اسلامی معشوقه گیری مردان و بعد از انقلاب نیز صیغه موقت آسیبی جدی برای تزلزل خانواده به شمار می‌رود.

در همین راستا «ابراهیم فیاض» استاد دانشگاه تهران که به لحاظ سیاسی وابسته به اصولگرایان است در مصاحبه با روزنامه همدلی گفت: الان این ازدواج سفید بحرانی است که قشر متوسط دارد ایجاد می‌کند، بعد از آن ازدواج‌های ساندویچی است، یعنی رابطه جنسی ساندویچی. در ازدواج سفید طرفین چندمدت با هم هستند اما اگر قرار شد رابطه … سر خیابان انجام شود، چه کسی می‌خواهد آن‌ها را بگیرد؟ چند نفر را می‌خواهند بگیرند؟ چند نفر را می‌خواهند اعدام کنند؟ حالا دیگر خانواده گران شده است چون سرمایه‌داری همه این‌ها را گران می‌کند، فقط اشراف می‌توانند در دوره سرمایه‌داری ازدواج کنند.

آغاز همزیستی با این سبک مسئله ای توافقی است که افراد پس از بررسی جوانب مختلف تن به شروع رابطه می دهند. اما با توجه به اینکه ازدواج سفید از نظر قانون و حاکمیت به رسمیت شناخته نمی شود، مشکلات حقوقی بسیاری نیز به همراه دارد. برای مثال بسیاری از فرزندان حاصل این سبک ازدواج ها ناچار سقط می شوند. همچنین در صورتی که افراد تصمیم به نگهداری از فرزند بگیرند، دریافت شناسنامه و متعاقبا حقوق شهروندی برای کودک متولد شده امکان پذیر نخواهد بود.

به گزارش مشرق نیوز، محمد علی نجفی‌توانا وکیل دادگستری در این رابطه گفت: در کشورهای غربی، فرزند حاصل از این نوع ازدواج قانونی است و مشکلی هم ایجاد نمی‌شود، حتی در برخی از ممالک مثل فرانسه اگر دختر و پسر بخواهد زندگی مشترک خود را بدون ثبت رسمی آغاز کنند، به شهرداری محل مراجعه کرده و در آنجا از امکانات یک زندگی خانوادگی برخوردار می‌شوند و فرزندان ناشی از رابطه زناشویی آنها نیز قانونی هستند، البته باید تشریفات مربوط به ثبت رسمی رابطه پدر و مادر با فرزند از طریق مجاری رسمی طی شود. این جرم‌شناس تصریح کرد: در کشور ما ازدواج یا می‌تواند ثبت شود و یا به صورت غیررسمی اما شرعی صورت گیرد و در صورت تولد طفلی که حاصل از این ازدواج است،  باید این رابطه با اثبات زوجیت ثبت شود تا به طور رسمی فرزندان ناشی از این ازدواج بتوانند از امکانات لازم استفاده کنند. او در مورد اینکه آیا این روابط در ایران جرم است و آیا مجازاتی به همراه دارد افزود: از لحاظ قانونی و شرعی هم رابطه‌ای که خارج از شرع قاون باشد مورد پذیرش نیست چرا که از لحاظ قانونی، ازدواج سفید نامشروع و در صورت اثبات در حکم «زنا» خواهد بود و فرزند حاصل از این رابطه نامشروع تلقی می‌شود و مشکلات و مسائل خاص خود را دارد.

با توجه به محدودیت های قانونی و عرفی در جامعه ایران، شروع و تداوم این سبک از زندگی با چالشهای بسیاری مواجه است، بررسی همه جانبه این موضوه در ابعاد حقوقی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و روانشناسانه نیازمند فرصت بیشتری است که در این مقاله نمی گنجد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)