«شکاف طبقاتی» این «تفاوت‌های لعنتی »

بسیاری از آگاهان اقتصادی رشد تورم و بیکاری را در ایجاد اختلاف طبقاتی موثر می‌دانند. شاید حتی سواد خواندن نام اتومبیلی را که از جلوی چشمانش لیز می‌خورد، هم نداشته باشد، اما آنچنان غرق نگاه کردن به پورشه زرد رنگ تمام اتومات شده که تنها صدای جیغ بوق ماشین کناری می‌تواند او را در عرض چند ثانیه، به خودش بیاورد، تا کوله‌بار سنگینی را که روی مهره‌های کمرش آوار شده، تلوتلوکنان به آن سمت خیابان ببرد…
چهره برافروخته‌اش زیرآفتاب سوزان تابستانی، تشخیص سن و سالش را سخت‌تر کرده، اما از بلندپروازی‌اش که چند ثانیه‌ای نگاهش را به اتومبیل‌های لوکس خیابان ولیعصر گره می‌زند، یا حتی از چابکی بدنش که حتی با چندین کیلو بار اضافه هم می‌تواند او را از لابه‌لای خیابان‌های پرترافیک به آن سمت خیابان برساند، می‌توان فهمید که تا رسیدن به سال‌‎های پیری، راهی طولانی در پیش دارد.
هنوز افکارم سرگرم این مرد و آرزوهایش است که پسربچه‌ای جوراب‌فروش سرش را از شیشه نیمه باز ماشین داخل می‌‎کند تا حتی اگر جوراب‌هایش هم به‌دردم نخورد، پول نان امشبش را از من بگیرد.
دوباره ذهنم به سمت همان تصویر منحرف می‌شود، مردی که با کوله‌بار مشکی‌رنگش غرق در نگاه پورشه‌ای زرد رنگ است؛ ناخودآگاه به یاد اصلاحات خشک و سرد اقتصادی می‌افتم؛ ضریب جینی، شکاف طبقاتی، تورم، توزیع ناعادلانه درآمد، شاخص فلاکت و ….
به صندلی تکیه می‌دهم و به این جمله شهید بهشتی فکر میکنم که گفته بود: مادامی که در جامعه ای در یک سو گرسنه‌ای از سرما لرزان وجود دارد و در سوی دیگر متنعمان برخوردار از همه چیز، این جامعه لجن است …
رشد فقر
بیکاری در کنار افزایش تورم، یکی از مهم‌ترین دلایلی است که به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی، معیشت دهک‎‌های درآمدی متوسط و ضعیف را هدف گرفته است. رشد این دو در کنار یکدیگر باعث شده است تا شاخص فلاکت در سال‌های اخیر رشد کند.
آن‌طور که بررسی آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، شاخص فلاکت (مجموع نرخ بیکاری و نرخ تورم) در زمستان سال ۹۷ به ۳۹ درصد رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال ۹۶ حدود ۱۰درصد افزایش نشان می‌دهد. بر اساس گزارش‌های مختلف، شاخص فلاکت در دولت روحانی از ۲۲درصد سال ۹۴ به ۳۹درصد در زمستان سال ۹۷ رسیده است.
رشد ضریب جینی
مهم‌ترین شاخصی که اقتصاددان‌ها برای بررسی میزان نابرابری در یک جامعه معرفی می‌کنند شاخصی به نام ضریب جینی است. ضریب جینی برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده می‌شود و رقمی از صفر تا یک یا از صفر تا ۱۰۰ را دربرمی‌گیرد. این شاخص برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد جامعه است. این ضریب با اعداد بین صفر و یک نشان داده می‌شود، بنابراین هر تغییر کوچک در این شاخص، نشان‌دهنده شکاف بزرگ درآمدی در جامعه است. هر چه این ضریب به عدد صفر نزدیک‌تر باشد به این معنی است که جامعه دارای توزیع درآمد بهتر و شکاف طبقاتی کمتری است و هر چه به عدد یک نزدیک‌تر شود، یعنی توزیع درآمد در جامعه وضعیت بدی پیدا کرده و شکاف طبقاتی در حال افزایش است.بنابراین، این ضریب می‌تواند به ما نشان دهد که عملکرد هر دولت در توزیع درآمد و ثروت به چه شکلی بوده است و درآمد نیازمندان در مقایسه با ثروتمندان جامعه چه تغییری کرده است.
بر اساس آمار‌های رسمی، ضریب جینی در سال پایانی دولت دهم معادل ۳۷/۰ بود که در سال ۹۲ یعنی نخستین سال کاری دولت روحانی به همین میزان ثابت ماند و در سال بعد به۳۸/۰ افزوده شد.
آنطور که گزارش‌های مختلف نشان می‌دهند، ضریب جینی در دولت روحانی ادامه پیدا کرده و در سال ۹۴، این شاخص به۳۹/۰ رسیده است.
این یعنی با افزایش ضریب جینی در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با روندی افزایشی حرکت کرده و فاصله طبقاتی بیشتر شده است.
افزایش شکاف طبقاتی
طبق روایت مرکز آمار، روند ضریب جینی در سه سال پاپانی دولت دهم، نزولی بوده و با کاهش آن از ۰٫۴۱ در سال ۸۹ به ۰٫۳۷ در سال ۹۰ و تثبیت آن در سال ۹۱، زمینه برای کاهش بیشتر فاصله طبقاتی فراهم شده بود. این در حالی است که در سال‌های اخیر روند افزایشی این شاخص بیشتر از گذشته صورت گرفت و روند افزایش فاصله طبقاتی اوج گرفته است.

همدلی – فاطمه آقایی‌فرد

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)