افزایش بازداشت فعالان محیط‌زیست در کردستان؛ آغاز دور جدید سرکوب‌ها

با آغاز دی‌ماه ۹۷، موجی از بازداشت فعالان حوزه محیطزیست در کردستان آغاز شد که نگرانیها را در مورد شدت گرفتن سرکوبهای هرچه بیشتر در کردستان، افزایش داد. از دهم دی ماه تاکنون ۱۱ فعال حوزه محیطزیست در شهرهای کامیاران و سنندج، بازداشت شده‌اند. ۱۰ نفر از این فعالان اهل شهر کامیاران و یک نفر اهل سنندج می‌باشند. هم‌چنین ۹ نفر از این آنها در کامیاران و ۲ نفر دیگر در شهر سنندج دستگیر شدند. دستگیری‌ها در استان کردستان به فعالان محیطزیست محدود نمی‌شود. بلکه در هفته‌ها و ماه‌های اخیر تعدادی دیگر از فعالان مدنی به دلایل مختلف در منطقه اورامانات و روستاهای آن دستگیر شده‌اند.

اسامی این ۱۱ فعال محیطزیستی به این شرح می‌باشد: فرهاد محمدی (بازداشت در سنندج و دبیر حزب وحدت ملی دفتر سنندج)، زانیار ضمیران (بازداشت در سنندج، قائم مقام پیشین حزب وحدت ملی در سنندج و معاون اراده آب و اضلاب استان کردستان)، راشد منتظری (بازداشت در کامیاران و عضو سابق حزب)، حسین کمانگر (بازداشت در کامیاران، فعال سیاسی و مدنی)، حشمت (آمانج) قربانی (بازداشت در کامیاران و مسئول کمیته زیست محیطی حزب)، فاضل قیطاسی (بازداشت در کامیاران و عضو شورای مرکزی ناحیه کامیاران)، بختیار کمانگر (بازداشت در کامیاران، فعال سیاسی و مدنی)، عیسی فیضی (بازداشت در کامیاران و عضو کمیته محیط زیست ناحیه کامیاران)، رضا اسدی (بازداشت در کامیاران و عضو شورای مرکزی ناحیه کامیاران)، هادی کمانگر (بازداشت در کامیاران و دبیر شهرستان کامیاران حزب وحدت ملی) و سیروان قربانی (بازداشت در کامیاران و از اعضای شورای حزب وحدت ملی در کامیاران).

در سال ۱۳۹۴ حزب وحدت ملی کردستان به عنوان اولین حزب رسمی و قانونی در استان کردستان و با مجوز وزارت کشور آغاز به کار کرد.

پیش از بازداشت این ۱۱ فعال محیطزیستی، تعداد دیگری از فعالان محیطزیستی در شهرهای سنندج و مریوان نیز بازداشت شده بودند. این ۱۱ فعال محیط زیستی، همگی از سوی وزارت اطلاعات بازداشت شده‌اند و تاکنون اتهام آنان به درستی مشخص نیست.

آرام کمانگر، از بستگان چند تن از فعالان بازداشت شده می‌گوید: «یکشنبه ۲۱ بهمن چند تن از فعالان بازداشت شده از جمله فاضل قیطاسی، هادی کمانگر و رضا اسدی با خانواده‌های خود تماس گرفته و به آنها گفتند با برایشان وثیقه تهیه نمایند، زیرا قرار است بعد از ۲۲ بهمن با قرار وثیقه آنها را آزاد کنند».

این درحالی‌ست که یک منبع نزدیک به فعالان محیطزیست بازداشت شده که مایل نیست نامش فاش شود، چند روز قبل اظهار داشت که به احتمال زیاد بعد از ۲۲ بهمن، چند نفر باقیمانده از اعضای حزب وحدت ملی در کامیاران نیز بازداشت شوند و تأکید کرد که در روزهای گذشته افراد بازداشت شده از سوی نیروهای امنیتی برای اعترافات اجباری به شدت تحت فشار بوده‌اند.

سه شنبه ۲۳ بهمنماه سیروان قربانی، دقیقا یک روز بعد از ۲۲ بهمن و به عنوان یازدهمین نفر از فعالان محیطزیستی کردستان، در خانه‌اش دستگیر شد. شبکه حقوق‌بشر کردستان اعلام کرد ساعت ۹ صبح، تعدادی از نیروهای امنیتی با محاصره و مسدود کردن کوچه منتهی به منزل سیروان قربانی، ضمن تفتیش منزل و ضبط برخی از وسایل شخصی وی و خواهرش، در حالی که کیسه‌ای بر سر سیروان قربانی کشیدند، او را بازداشت و با خود بردند.

سیروان قربانی

اما سرچشمه برخوردها با فعالان محیط زیستی و مخصوصا اعضای حزب وحدت ملی شاخه کردستان که کاملا به صورت قانونی در حال فعالیت بودند چیست؟ پروژه امنیتی و دستگیری فعالان حوزه محیط زیست در صدد است تا چه پیامی را منتقل کند؟

یکی از نزدیکان این فعالین بازداشت شده که با حزب وحدت ملی نیز آشنایی دارد، در پاسخ به این پرسش که فعالان محیط زیستی به چه دلیل بازداشت شده‌اند و اتهام آنها چیست، چنین می‌گوید:

«تاکنون هیچ نهادی به صراحت اعلام نکرده که این افراد به چه اتهامی بازداشت شده‌اند و جرم آنها چیست. دستگیری این افراد یک تیر و چند نشان است و باید آن را از چند منظر مختلف بررسی کرد. باید برای دلیل این بازداشت‌ها به تاریخچه تشکیل حزب وحدت ملی بازگردیم. حزب هنگامی که در سال ۹۴ مجوز رسمی فعالیت را از وزارت کشور دریافت کرد، شاخه کردستان آن فعال شد. محور فعالیت‌های حزب توانمند کردن جامعه بود. در واقع این شعار حزب بود. بر همین اساس چند کمیته با وظایف مشخص تشکل شد، مانند کمیته فرهنگی، کمیته جوانان و اکولوژی (محیطزیست)، کمیته سیاسی و کمیته آموزش. حزب چند سال اول بیشتر فعالیت‌هایش بر روی کمیته آموزش متمرکز بود و کارگاه‌های آموزشی را در حوزه جامعه‌شناسی و فلسفه برگزار می‌کرد. افراد زیادی در این کارگاه‌های آموزشی شرکت کردند و بعدها اگر مایل بودند می‌توانستند در کمیته‌هایی که علاقه به فعالیت در آن را داشتند، عضو شوند و مشغول به فعالیت گردند. هیچ‌وقت حکومت با حزب و فعالیت‌هایش مشکلی نداشت تا زمانی که زلزله سرپل ذهاب در استان کرمانشاه به وقوع پیوست. در همین حین برای اولین بار حزب وحدت ملی از فعالیت تئوریک و آموزشی، پا به عرصه فعالیت پراکتیک گذاشت و توانست برای اولین بار تمامی داوطلبین و کمک‌های مردم نهاد را برای کمکرسانی به زلزله‌زدگان سرپل ذهاب سازماندهی نمایند و کمک‌های فراوانی را جمع‌آوری نماید. همان زمان به دلیل این فعالیت‌ها، چندین مرتبه مسئولان حزب به استانداری فراخوانده شدند و به آنها گفته شد که این کار شما نیست و شما نمی‌توانید این کارها را انجام دهید و بایستی فعالیت‌هایتان را متوقف کنید. اما حزب اعتنایی نکرد و هم‌چنان به فعالیت‌های خود در رابطه با زلزله‌زدگان ادامه داد. در واقع در این برهه از زمان، توانایی حزب وحدت ملی را در عرصه کار عملی برای مسئولان استانی و امنیتی مشخص شد و این مسئله به هیچ عنوان برای آنها خوشایند نبود. در نهایت بعد از واقعه زلزله سرپل ذهاب، حزب در چندین اقدام دیگر مانند خاموش کردن آتش‌سوزی‌های جنگلهای شاهو و ئاوالان و غیره اقدام به بسیج نیرو و ایجاد کمپینهایی برای کمک‌رسانی کرد. بعد از آن نیز کارهایی چون حفاظت از محیطزیست بسیار مورد توجه قرار گرفت و کمیته جوانان و اکولوژی در این زمینه بسیار فعال شده بودند. آنها در آخرین اقدام موفق خود در روستای «الک» نزدیک به ۱۰ هزار بذر درخت بلوط را در جنگل‌های آن روستا کاشتند. حدودا ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر در مراسم کاشت بلوط شرکت کردند که به عنوان بزرگ‌ترین مراسم محیطزیستی ایران شناخته شد. تمام این مسائل موجب شد تا حساسیت‌ها نسبت به فعالیت‌های حزب و فعالان محیطزیستی افزایش یابد».

او در ادامه علاوه بر مواردی که اشاره کرد، یکی دیگر از علت‌های بازداشت این فعالان محیطزیستی را هم‌زمانی با سالگرد اعتراضات سراسری مردم در دی‌ماه ۹۶ می‌داند و در این زمینه می‌گوید:

«نیروهای امنیتی اکنون می‌دانستند که افرادی وجود دارند که در جامعه فعال هستند و در میان مردم نیز از محبوبیت فراوانی برخوردارند که توانایی سازماندهی و ایجاد تشکل‌های مردمی را دارند. نیروهای امنیتی در ایران از تشکلهای مردمی، مخصوصا تشکلهایی که فعالیت‌های محیطزیستی را انجام می‌دادند، هراس دارند. خلاصه این هراس را داشتند که افراد پیشرو و تأثیرگذار در جامعه در حال رشد هستند و هم‌زمان با نزدیک شدن به سالگرد اعتراضات سراسری د‌ی‌ماه، این افراد را دستگیر کردند. زیرا دقیقا در تاریخ دهم دی‌ماه ۳ نفر از این فعالان را ابتدا بازداشت کردند و در بازده زمانی یک هفته‌ای همه این ۱۰ نفر را بازداشت کردند. این اقدام‌ها یک وجه دیگر داشت و آن کنترل کردن جامعه و افکار عمومی و ایجاد رعب و وحشت در میان مردم بود».

فعالینی که در کامیاران بازداشت شدند، بازداشت آنها اغلب با خشونت و ضرب و شتم همراه بود. آرام کمانگر یکی از بستگان این فعالان می‌گوید که برخی از این افراد چنان توسط نیروهای اطلاعاتی مورد ضرب و شتم قرار گرفتند که با حالت نیمه هوشیار آنها را با خود بردند. او بازداشت راشد منتظری را این‌گونه روایت می‌کند:

«راشد کارمند بانک است. مأموران اداره اطلاعات به محل کار او رفتند در پیش چشم همکارانش او را به شدت کتک زدند. سپس یک کیسه روی صورتش کشیدند و دو نفر او را گرفته از وسط خیابان عبور دادند و سوار ماشین کرده و با خود بردند».

این منبع آگاه نیز که مایل نیست هویتش فاش شود درباره نحوه بازداشت‌ها چنین می‌گوید:

«تقریبا همه بازداشت‌ها بعدازظهر و در فاصله ساعت‌های ۲ تا ۴ اتفاق افتاد. نحوه دستگیری‌ها به گونه‌ای بود که وحشت و ترس را در میان مردم ایجاد کرد و جامعه را کاملا از هرگونه واکنشی اخته کردند و شرایط به گونه‌ای رقم خورد که کسی جرأت اعتراض نداشت. همه بازداشت‌های کامیاران با خشونت همراه بود. مأموران همگی مسلح بودند و با لباس‌های سراسر سیاه در محل کار اقدام به بازداشت این فعالان میکردند. مأموران با خشونت صورت آنها را میپوشاندند، خیابان را می‌بستند و آنها را با خود می‌بردند. دستگیری آمانج قربانی و راشد منتظری با ضرب و شتم بیشتری همراه بود. هنگام بازداشت بختیار کمانگر خودم حضور داشتم و بازداشت به اندازه‌ای خشونت‌آمیز بود که مچ دستش در رفت. دستگیری‌ها خیلی خشونت‌بار بود و چنان ترسی را در میان مردم ایجاد کرده بود که حتی اگر کسی یک کتاب شعر از شیرکو بیکس هم در خانه داشت آن را سوزاند. حدودا ۱۰ روز تمام فضای شهر کامیاران به این صورت بود».

با توجه به اتفاقات اخیر در کردستان، همچنان بیم آن وجود دارد تعداد بیشتری از فعالان حوزه محیطزیست و مدنی در روزهای آینده دستگیر شوند و سرکوب‌ها شدت بیشتری پیدا کند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)