قلب حقیقت درماجرای مک فارلین!
از:محمد شوری(نویسنده و روزنامه نگاربیکار)
آبان ماه۱۳۹۶
https://t.me/shoorijezehmohammad
پنجم آبان۱۳۶۵خمینی درنامه ای به ری شهری (اولین وزیرواجا)فرمان دستگیری عده ای رادادکه اتهام آنهاانتشارچنداعلامیه بود!
دریکی ازاین اعلامیه هاباعنوان:
«چراملاقات های قائم مقام رهبری لغوشده است؟!»
به صراحت وآشکارنوشته شد:
«طبق اخباررسیده چه ازبعضی ازمسئولین وچه دریک سری مطبوعات اروپایی ملاقات دکترنجف آبادی(محمدعلی هادی نجف آبادی،نماینده تهران)با«رابرت مک فارلین»مشاورامنیتی«ریگان»درتهران…»
توجه ونکته مهم این گزارش:
این اعلامیه ابتدای آبان ماه منتشرشده است!
درماجرای انتشاراین اعلامیه،اینجانب(که ازنویسندگان ومنتشرکنندگان آن بودم) به همراه برخی دیگرازدوستان دستگیروزندانی شدیم.
ماجرای لورفتن ورودمخفیانه مک فارلین وملاقاتها،به سرعت به عنوان یک رسوایی درآمریکا،دولت ریگان راتاحداستیضاح مفتضح وبرخی راواداربه استعفاومک فارلین راواداربه خودکشی(امانافرجام)کرد!
درایران افشاءکنندگان دستگیروزندانی شدند.ودرعوض،عاملین مذاکره مخفیانه با«مک فارلین»،توانستندباقلب وجعل حقیقت،موضوع را۱۸۰درجه چرخانده وبه نفع خودبهره برداری سیاسی کنند.ودریک موضع شدیدضدامپریالیستی وضد آمریکایی!!همچون آن دزدی که خودرادرمیان مردم جازدوهمراه باآنان فریادزد: «آهای دزد؛بگیریددزدرا!»،بجای آنکه خودمجازات شوند،باحکم ونامه گرفتن از خمینی،افشاکنندگان رامجازات شدیدکردند.
نشریه راه مجاهد،(به مدیرمسئولی لطف الله میثمی که بعدهابه صورت مجله و بانام«چشم انداز»متحول وتغییرداده شد)درش۶۱منتشره درسال۱۳۶۹بانقل قسمتی ازسخنان ریگان (رئیس جمهوری اسبق آمریکا)که ازشبکه های تلویزیونی این کشورپخش شده بود،ازقول ایشان می نویسد:
«بایدبگویم افرادی که باماتماس گرفتند،یعنی کسانی که ماباآنهامراوده داشتیم،هرگاه رازآنهابرملامی شدواگرآیت الله خمینی باخبرمی شد،زندگی آنان تاقبل از فرودآمدن شب نیزبه طول نمی انجامید…این افرادعناصری بودندکه مایل بودند حکومتی داشته باشندکه مابانوعی ازآن روزی روابط بسیارنزدیک داشتیم وبه همین دلیل بودکه مامراوده خودراباآنهاآغازکردیم».
به همین نکته مهم،به نوعی کتاب«ماجرای مک فارلین»(نوشته:محسن هاشمی وحبیب الله حمیدی»اعتراف می کند؛ودرص۱۵۴می نویسد :
«پس ازدرج خبرآمدن هیات آمریکایی به تهران درروزنامه الشراع،ازسوی سپاه به علی هاشمی اطلاع داده می شودکه آمریکایی هامی خواهندملاقات هاراافشا کنندوبهتراست اودرتهران نماندوهمانندگذشته به جبهه برود!».(پایان نقل قول)
همان کتاب سپس درادامه می نویسد:
«پس ازدخالت امام خمینی وبازداشتن منتقدان ازایراداتهام به اشخاص درگیردر
امرخریدسلاح،محسن رضایی به علی هاشمی می گوید:اگرمی خواهی می توانی به تهران بازگردی مساله دیگرپایان یافته است».(پایان نقل قول).
این یعنی چی؟یعنی همان سخن ریگان که گفت:
«اگرخمینی باخبرمی شد،زندگی آنان تاقبل ازفرودآمدن شب نیزبه طول نمی انجامید…!».(پایان نقل قول)
چون آنهاتوانستندبجای مذاکره کنندگان،افشاء کنندگان رامجازات وزندانی کنند!
همان زمان بین نیروهاوجریان های سیاسی ومطلع یکی ازدلایل دستگیری سید مهدی هاشمی رادادن خبرورودمک فارلین به روزنامه الشراع عنوان شد.که همین کتاب همانرادلیل آمریکایی هابرای افشای موضوع می داند.
هم چنین پس ازدستگیری سیدمهدی هاشمی وانتشاراعلامیه فوق،این موضوع درسطح عموم علنی وباعث تحریک خمینی توسط نامه پراکنی والقائات ری شهری(وزیراسبق اطلاعات)شد.ووی توانست حکم واجازه دستگیری ها رااز خمینی بگیرد.
شایداگراین اعلامیه واعلامیه های دیگرمنتشرنمی شد،دستگیری هاهم انجام نمی گرفت.
شایدهم مذاکره کنندگان ازآن خشنودشدندوبهانه ای پپداشدتاعلاوه برقلب حقیقت ماجرای مک فارلین وبهره برداری به نفع خود،ازافشاکنندگان هم انتقام سختی بگیرند.
سیدمهدی هاشمی وامیدنجف آبادی به دلایل واهی(که حداقل جرمش اعدام نبود)اعدام شدندودیگران تاالان وحال حاضرازحقوق اجتماعی محروم وبدون آنکه رسمامسئولیت رفتاروفعل شان درآزارومحدودساختن آنان رابرعهده بگیرند،به این انتقام کشی ادامه می دهند.
مذاکره کنندگان ایرانی توانستندخودراازمجازات یاحداقل همچون آمریکایی ها-که تامدتهاتبعات زیادی برای آن دولت داشت-ازرسوایی وننگ مذاکره مخفیانه خودرا خلاص وبرهانند!وبه سرعت موضوع به این مهمی را(که هنوزهم برخی اززوایایش پنهان است)به بایگانی بسپارند!
درهیچ جای کتاب منتشرشده ازسوی محسن هاشمی رفسنجانی و همینطوردر مصاحبه هاومطالبی که بعدهادرمطبوعات ایران منتشرشد،اشاره ای به اعلامیه فوق نمی شود،ووقتی هم باپرسش هایی مبنی براینکه علت این دستگیری ها،افشای ورودمخفیانه مک فارلین به ایران بوده است،روبرومی شوند،باپاسخ هایی کوتاه وزدن برچسب اتهام،آنراانکارمی کنند.
مثلاروزنامه کیهان(۲۳آذر۱۳۶۵)،به نقل ازوزیراسبق واجا(محمدی ری شهری)می نویسد:
«درمورد برخی شایعات مبنی بررسوایی مک فارلین به ایران وارتباط آن بادستگیری سیدمهدی هاشمی محمدی ری شهری گفت:«این مساله هیچ ارتباطی باهم نداشت.اینهم ازآن جوسازی هایی بودکه می خواستند مساله را لوث کنند».(پایان نقل قول).
اماآیت الله منتظری آنرامحتمل می داندوبه این موضوع درخاطرات خود(درپرسش هایی که از وی شده است)اشاره کرده ومی نویسد:
سوال:
«به نظرشماآیامیان جریان«مک فارلین»وجریان سیدمهدی هاشمی و دستگیری آقای امید نجف آبادی ارتباطی وجود نداشت و این جریان یک تصفیه حساب جناحی نبود؟».
وپاسخ آیت الله منتظری این است:
«همه چیزمحتمل است،والاحتمال خفیف الموونه؛وبعضی اخبارپشت پرده وبعضی تلکس هایی که درآن وقت روی تلکس منزل مامنعکس می شدحکایت ازاین ارتباط می کرد،وقضیه آوردن اسلحه از اسرائیل برای ایران هم دریکی ازاین تلکس هامنعکس شده بود،والعلم عندالله». (پایان نقل قول).
رجایی خراسانی که نمایندگی ایران درسازمان ملل رابرعهده داشت ودرهمان ایام هم بدلیل سرقت یک بارانی ازیک فروشگاه دستگیرشده بود،درمصاحبه ای با روزنامه کیهان(۱۳دی۱۳۶۵)وبدون کوچکترین اشاره ای به اعلامیه فوق،باجعل حقیقت و مغلطه سعی داردمساله راوارونه جلوه دهد.
وی دراین مصاحبه می گوید:
«علت سفرمک فارلین به ایران را اززبان خودآمریکایی هابشنویم.اگربخواهیم اززبان آنهابشنویم.به این ترتیب است که دریک معامله اسلحه ویادرجریان یک معامله اسلحه آنهااحساس کردندکه اگربه ایران بیایندباشرایطی مواجه می شوندکه بتواننددرباره روابط دوجانبه ایران وآمریکا صحبت کنند…من فکرمی کنم آنهاسعی کردندازکانال معامله اسلحه(چون به هرحال مادرجنگ هستیم وهمه می دانندمابه سلاح نیازداریم)که ماازبازارآزادتهیه می کردیم آمریکایی هانوعی استفاده فرصت طلبانه ازیک معامله اسلحه کردند…مک فارلین ناگهانی به شکل یک حرکت جمیزباندی واردتهران می شودوچندروزی هم اینجابوده است…وخبرهم به مناسبت هایی پخش نشدودریک روزبخصوص اشغال لانه جاسوسی افشامی شودوبعداحتمالادرخاورمیانه هم درنشریه الشراع شده است.باچندساعت اختلاف خبرآن منتشرمی شود.واین امرطبیعی ست چراکه اصولاسفراین آقاغیرمترقبه است…اینهم محرزاست که مک فارلین هرچه دوست داشته گفته است وماهم هرچه صلاح می دانستیم بهش جواب دادیم وهرچه که اوراخوشحال کندبهش نگفتیم.این اجمال مساله است باوجوداینکه من درآن اطاق نبوده ام.امامن فکرمی کنم کلیات قضیه راآقای هاشمی رفسنجانی به حدکافی توضیح دادندوبعدیک سری جزئیات هم هست که خوب اصلاگفتنش درست نیست ومردم می دانندکه درست نیست ماهرچه راکه می دانیم بگوئیم ودرعین اینکه مطرح نمی کنیم نمی خواهیم بگوئیم که اینهاازمردم پنهان است ولی هست چیزهایی که مطرح کردنش به نفع جمهوری اسلامی دریک شرایطی نیست».(پایان نقل قول).
مجله پلیس انقلاب.سال پنجم.شماره شصتم.بهمن ماه۱۳۶۵به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی سیدمحمدعلی شهیدی،درسرمقاله خودیاعنوان«انفجاردرکاخ سیاه واشنگتن»وبازبدون اشاره به آن اعلامیه،به صراحت قلب حقیقت می پردازدودر تحلیلی پرازمغلطه وسفسطه آمیزچنین می نویسد:
«ازسیزده آبان سال جاری باردیگرایران درراس اخبارامپریالیسم جهانی قرارگرفت. روزسیزده آبان که یادآورسه سال سالگردمهم درتاریخ معاصرکشورمان است، امسال بگونه ای متفاوت ازسالهای قبل برگزارشد.حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی جزئیات مربوط به سفریک هیات آمریکایی به تهران رادریک سخنرانی عمومی درمقابل مجلس شورای اسلامی افشاء نمودکه موجب گردیدباردیگرآمریکای جهانخواربابحرانی مواجه شودکه طی۶سال گذشته بی سابقه بوده است.اکنون باگذشت بیش ازسه ماه ازازاین جریان فرصت مناسب تری برای تحلیل این رویدادمهم فراهم شده است که امیدواریم در این قسمت مطالبی راکه تاکنون به دلیل عنوان نشده است باخوانندگان عزیزمطرح سازیم.باشدکه موردتوجه قرارگیرد.بنابه گزارش مطبوعات غربی درروزشانزدهم تیرما۱۳۶۵یک فروندهواپیمای خارجی درفرووگاه تهران به زمین می نشیندکه در همان روزچنددفترخبرگزاری غربی درتهران ضمن تماس بامقامات فرودگاه ازماهیت سرنشینان آن پرس وجومی کنند،که بدلیل مسائل امنیتی به سوالات آنهاپاسخی داده نمی شود.این موضوع به دلیل گذشت زمان به فراموشی سپرده شدتااینکه چهارماه به یازدهم آبان ماه روزنامه واشنگتن پست به نقل ازمنابع دیپلماتیک نوشت که ایران نقش مهمی درآزادی دیویدجاکوبین گروگان آمریکایی که مدت۵۲۱روزدراختیارسازمان جهاداسلامی بود،داشته است.یک روزبعددردوازدهم آبان مجله لبنانی الشراع مطالبی پیرامون سفرمحرمانه یک هیات آمریکایی به تهران منتشر ساخت.فردای همین روزیعنی درسبزدهم آبان به مناسبت تسخیرلانه جاسوسی آمریکاتظاهرات ضدآمریکایی وسیع درتهران برگزارشد.درپایان این تظاهرات حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی باانتخاب موقعیت مناسب ازلحاظ تقارن این روزباتظاهرات ضدآمریکایی به افشای سیاست های مذبوحانه آمریگاپرداخت وطی آن ازسفررابرت مک فارلین پرده برداشت.انتشاراخبارمربوط به اخراج هیات نمایندگی آمریکاکه ازسوی ریگان ماموریت داشتندضمن ملاقات بامقامات ایرانی راه جدیدی رابرای برقراری روابط مجددهموار سازند،مانندبمبی درکاخ سیاه واشنگتن انفجارایجادکرد…اگرچه آمریکایی هادرهمان تاریخ(تیرماه۱۳۶۵)سعی کردندباپاپوش درست کردن برای نماینده جمهوری اسلامی ایران درسازمان ملل ودستگیری ایشان به جرم به اصطلاح سرقت بارانی۹۰دلاری به نوعی وی رابه گروگان بگیرندتااحتمالااگربرای مک فارلین درتهران حادثه ای پیش آمدآنهانیز دستشان خالی نباشد،امااینکه کاخ سفیدبرای توجیه چگونگی شکست خوددر برقراری رابطه باایران آنهم به این شکل تحقیرآمیزهیچگونه توجیهی نداشت، موجب گردیدتاعلاوه بررئیس شورای امنیت ملی آمریکاجام پوین،کسترومعاون وی سرهنگ مرموزالیورنورث که مجبوربه کناره گیری شدند،رئیس سازمان سیادچارسکته مغزی شودوجرج شولتزوزیرخارجه وجرج بوش معاون رئیس جمهوروواین برگروزیردفاع نیزهرکدام سعی کنندباعدم قبول مسئولیت خودرامبری ازاتهامات وارده معرفی نمایند.دراین میان سخنگوی سابق کاخ سفید لاری اسپیک بدلیل تناقض گویی های مکررمجبوربه استعفامی شودودوتن دیگرازاعضای شورای امنیت ملی نیزبرکنارمی گردندودرمجموع بزرگترین بحران درشش سال حکومت ریگان بوجودمی آیدکه به گفته مطبوعات غرب بنابه اعتراف صریح ریگان کام این پیرمرد۷۵ساله برای اولین بارتلخ می شودوحتی تامرزاستعفانیزپیش می رود… ارتباط آزادی گروگانهای آمریکایی به فروش اسلحه به ایران ونیزدستگیری مهدی هاشمی ازجمله مواردی بودکه برروی آن تبلیغ می کردند.لکن جالب آن بودکه عده ای ازمطبوعات غربی دستگیری مهدی هاشمی رانشانه ای ازتمایل تهران به نزدیکی به آمربکاتحلیل می کردندوعده دیگراساسادستگیری مهدی هاشمی را پس ازآمدن مک فارلین ودرارتباط بامخالفت وی بااین سفرتحلیل می کردندکه این خودتناقض آشکاری درتحلیل های محافل غربی دراین زمینه بود.اعترافات مهدی هاشمی واظهارات وزیرمحترم اطلاعات بخوبی بطلان این تحلیل رابه اثبات رساند…مسلمااعلام خبرمسافرت مک فارلین بایددرموقعیت مناسب خودانجام می گرفت که مسئولین بادرایت خاصی بهترین شرایط رادراین زمینه انتخاب کرده اند».(پایان نقل قول).
کتاب«ماجرای مک فارلین»(نوشته فرزندهاشمی رفسنجانی)نیزحقیقت رابوضوح وآشکارمسخ واستحاله می کندومی نویسد:
«پس ازآزادی یکی ازگروگانهادرآبان۱۳۶۵دربرخی دانشگاه هااعلامیه هایی از سوی دفترتحکبم درمحکومیت برخی مراوده هاباآمریکایی منتشرمی شود.سپس درروزنامه ای محلی دربعلبک لبنان به این اعلامیه هاونیز ارتباطات اشاره ای می شودتااینکه حسن صبرا،ناشرمجله الشراع درمقاله ای در۳نوامبر۱۹۸۶ (۱۲آبان۱۳۶۵)فاش کردکه مشاورامنیت ملی آمریکادرراس هیاتی به تهران مسافرت کرده وبابعضی ازمقامات ایران درزمینه مبادله اسلحه مذاکره نموده است.(همان.ص۱۶۹).(پایان نقل قول).
این اعلامیه ازسوی دفترتحکیم نوشته نشده بودواگراعلامیه ای نوشته بودند زمانی بوده که مابه دلیل نوشتن وتوزیع کردن اعلامیه فوق آنزمان درزندان بودیم واحتمالااعلامیه دفترتحکیم پس ازمطلع شدن ازاعلامیه فوق،اعلامیه خودرامنتشر کرده اند.ودلیل دیگرش اینکه مازیراعلامیه خودراباامضای جمعی ازدانشجویان دانشگاه های تهران باصطلاح ممهورکرده بودیم.ونویسندگان این کتاب باعلم کامل ازماهیت این اعلامیه،اینگونه قلب حقیقت می کنند!
درآن اعلامیه که ابتدای آبان سال۶۵منتشرشدوهمان دلیل نامه خمینی به ری شهری وعلت دستگیری ها بود،به صراحت نوشته شده بود:
«طبق اخباررسیده،چه ازبعضی از مسئولین وچه در یک سری مطبوعات اروپایی مک فارلین مخفیانه وارد ایران شده ومحمدعلی هادی نجف آبادی نماینده تهران از جمله دیدارکنندگان آن بوده است!».
مطبوعات ایران هم پس از علنی شدن موضوع،به آن اشاره ای ندارند وبااخبارنصفه ونیمه،ناقص وسانسورشده به قلب حقیقت می پردارند.
بطور مثال:روزنامه کیهان،در۱۵آبان۱۳۶۵می نویسد:
«الشراع»،نشریه لبنانی طرفدارسوریه،در آخرین شماره اش که روزدوشنبه انتشار یافت،گزارش دادکه«مک فارلین»درماه سپتامبربه تهران رفته ودرهتل استقلال اقامت داشته است».
همین روزنامه در۱۴آبان۱۳۶۵می نویسد:«مک فارلین حضوردرایران راتکذیب کرد».
ودرادامه می نویسد:
«شبکه تلویزیونی ای.بی.سی آمریکا سفرمک فارلین به ایران راتائیدکرد».
وبانقل مطلب آسوشیتدپرس می نویسد:
«مک فارلین درایران چه می کرده است؟».
روزنامه کیهان هم چنین در۱۵آبان۱۳۶۵به نقل ازرادیو لندن می نویسد:
«اطلاعات بدست آمده ازمنابع موثق حاکی است که مک فارلین دوماه پیش به ایران سفر کرده بودوبه این علت تکذیب اودرمورداینکه درطی ماه جاری به ایران سفرنکرده است درست است…بایدگفت حدود۴ماه قبل شخصی که خودرامک فارلین فرستاده رئیس جمهوری آمریکا معرفی کرد،به همراه۳تن دیگرواردفرودگاه مهرآبادشد».
همین روزنامه درهمان تاریخ،بانقل قولی ازروزنامه واشینگتن پست،می نویسد:
آشکارشدن گفت وگوهای ایالات متحده وایران پیامدهای گسترده ای درتوازن بیولوژیکی،قیمت های جهانی نفت وکنترل تروریسم خواهدداشت.ایالات متحده نه تنهابرای رهایی گروگان های آمریکای،بلکه برای جلب همکاری ایران درمبارزه علیه تروریسم مشتاق تماس باآن کشوراست».
وبه نقل ازالشراع نشریه لبنانی طرفدارسوریه درآخرین شماره اش که روزدوشنبه انتشار یافت می نویسد:مک فارلین درماه سپتامبربه تهران رفت ودرهتل استقلال اقامت داشته است».
روزنامه کیهان درمورخه۲۰آبان۱۳۶۵بانقل قول از«مک فارلین»اخباربیشتری ازاین واقعه رامنتشرمی کندومی نویسد:
«درحقیقت درحدودیک سال ونیم پیش تلاش های مربوط به انجام گفت گوهامیان ایران وآمریکاآغازشدوزمانی که ماآگاه شدیم عناصری درایران هستندکه به وخامت اوضاع درکشوروبیهودگی ضررهای صدورتروریسم پی بردنددرطول زمان امکانات مربوط به گفت وگودرزمینه اختلافات جدی میان مابیک ملاقات درلندن درسال گذشته منتهی شد».(پایان نقل قول).
مبارزه باتروریسم وصدورتروریسم(منظورهمان صدورانقلاب است)راحکومت ج.ا.،بادستگیری وزندانی کردن وسپس اعدام سیدمهدی هاشمی به عنوان سردسته تروریسم وعامل صدورانقلاب کلیک خورد؛واین اولین قدم بود.
هم چنین به همان دلایلی که مادراعلامیه «چراملاقات های قائم مقام رهبری لغوشده است؟!»آنرانوشته بودیم،همان دلیل وعلت ورودمک فارلین توسط کتاب «ماجرای مک فارلین»نوشته فرزندهاشمی رفسنجانی عنوان شد.این کتاب به آن اعتراف می کندوبه آشکارمی نویسدکه درچه مسائلی علی هاشمی رفسنجانی(برادرزاده علی اکبرهاشمی رفسنجانی)درحال معامله ومذاکره بوده است.
این کتاب درص۱۴۸می نویسد:
«روزبعدساعت۱۰مذاکرات مجددآغازمی شود. امااین باربه جای حکیم فرددیگری مسئولیت ترجمه رابرعهده می گیرد.علی هاشمی رابه اتاقی بدون پنجره باسقفی کوتاه هدایت می کنند.شایدبرای اینکه درآن مکان بهتربتوانند همه مکالمات راضبط کنند.درآناتاق«سیکورد»، «نورث»وفرددیگری حضورداشت که اورارئیس معرفی کردند.علی هاشمی معتقدبودکه آن شخص شبیه«پویندکستر»(رئیس شورای امنیت ملی)بود.صحبت هایی که دراین جلسه مطرح شدعمدتاحول همان محورهای ذیل بود:
۱_تروریسم.گروکان هاوآزادی آنان وپیشگیری ازتکراراینگونه مسائل درمنطقه ونیاز های تسلیحاتی ایران.
۲_استراتژی ایران.روسیه وامنیت خلیج فارس.
۳_مصالح ایران وآمریکا.(پایان نقل قول).
یعنی یک ساخت وپاخت محرمانه ومخفیانه برای بعدازمرگ خمینی!(اگرعلنی بودکه مساله ای نبود).
ریگان(رئیس جمهوری اسبق آمریکا)درسخنانی که ازشبکه های تلویزیونی آمریکاپخش شد،ملاقات کنندگان راچنین توصیف می کند:
«این افرادعناصری بودندکه مایل بودندحکومتی داشته باشندکه مابانوعی ازآن روزی روابط بسیارنزدیک داشتیم وبه همین دلیل بودکه مامراوده خودراباآنهاآغاز کردیم».
نشریه راه مجاهد،ش۶۱،سال۱۳۶۹ازقول مک فارلین می نویسد:
«آندسته ازمقامات ایرانی که طرف گفت وگوی مابودندافرادی معتبربوده وحتی در محدود ساختن ومبارزه باتروریسم نیزقاطعانه عمل کردند».
این افرادوعناصرمعتبرچه کسانی بودند؟!
برخی ازآنهاراکتاب«ماجرای مک فارلین(نوشته فرزندهاشمی رفسنجانی)ازآنها نام می برد.از جمله:وحید(یاهمان وحیدحقانی مسئول وقت اطلاعات سپاه،و ازاداره کننده گان کنونی بیت خامنه ای)،محسن رضایی(فرمانده کل سپاه) ومحمدعلی هادی نجف آبادی.که مادر همان اعلامیه خوددرابتدای آبان ماه سال۱۳۶۵نام دکترهادی نجف آبادی(نماینده تهران درمجلس شورای اسلامی)رابه عنوان یکی ازملاقات کنندگان به صراحت برده بودیم.وبعدهاهم معلوم شدکه حسن روحانی نیزازطرف های گفت وگوکننده بوده است که البته سال هابعد واین دفعه،وی توانست درمقام ریاست جمهوری ودرمذاکرات برجام به دلدارخود برسدوبرای برجام های دیگر هم تلاش کند!!
تلاشی که بامرگ قریب والوقوع خامنه ای،_ همچون خمینی_این بارنیزبادولت ترامپ که سرمایه دارواهل معامله است،محتمل است که بانرمش قهرمانه ای نه درتشک کشتی ودرمیان تماشای تماشاچیان،بلکه درپستوواتاق فکر آقایان به سرانجام برسد!!
وهم چنین احمدخمینی رانیزمی شوداضافه کردکه خواب رهبری راهم می دیدونقش مهم واثرگذاراودربی خبری خمینی ازجریانات، مثل عدم ترتیب دادن ملاقات افرادمختلف سیاسی باخمینی و کانالیره کردن او.
وازجمله عناصرمعتبرموردنظرریگان ومک فارلین،می توان ازاردشیرلاریجانی(اخوی رئیس قوه قضائیه ومعاون حقوق بشری وی) که اینک سه آتشه مخالف مذاکره وگفتگو باآمریکایی هاهستند،نام برد،که خودرااین چنین لوداده است!خانواده ای که چهاردهه برقدرت سیاسی چمپانته زده،لنگرانداخته ودرحال کنگرخوردن است. ودرخفاهم به ریش ملت می خندد!!
روزنامه انتخاب مورخه۱۲آذر۱۳۸۱از محمدجوادلاریجانی نقل می کند:
«درزمان آمدن مک فارلین به ایران فرصت بسیارمناسبی بودکه به این قدم آمریکاجواب مثبت می دادیم.زیرادرآن زمان آمریکابه این نتیجه رسیده بودکه باایران پیروزکارکند،امااین امرتوسط صهیونیست هالو رفت.درهیاتی که همراه«مک فارلین»آمده بود، دوجاسوس موسادوجودداشت که خود آمریکایی هادرجریان آن نبودند؛که هواپیمای یکی ازآنهابدلیل نقض فنی ازبین رفت ولی دیگری توانست به اسرائیل بازگردد».
همینطورهفته نامه تهران امروز(مورخ۲۱آذر۱۳۷۹)ازقول ایشان می نویسد:
«به نظرمن مذاکره باآمریکایی هانبایدبه عنوان«تابو»مطرح شود.مابرای منافع ملی خودمان،باشیطان درقعرجهنم نیزمی توانیم مذاکره کنیم».
هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی درسخنرانی خوددر۴نوامبر ۱۹۸۶(۱۳آبان۱۳۶۵)به مناسبت هفتمین سالروز اشغال سفارت آمریکادرتهران برخلاف حقیقت می گوید:
«مک فارلین به اتفاق چندتن دیگر به ایران آمدولی هیچ یک ازمقام های ارشددولت جمهوری اسلامی ایران باآنان ملاقات نکردند».(همان.ص۱۶۹).(پایان نقل قول).
این درحالی ست که همان کتاب ماجرای مک فارلین(نوشته فرزندش محسن)در جای دیگرو بانقل قولی ازخاطرات خودش،درص۱۰۰خلاف مدعای فوق رااعتراف و می نویسد:
«هاشمی رفسنجانی درخاطرات ۲۳اردیبهشت خودنوشته است:
«به آقای کنگرلوگفتم باآقای وحیدی درمورد امنیت آمریکایی هاکه بناست بیایندهماهنگ کنند.البته بعیداست که بیایند».(پایان نقل قول).
این یعنی اینکه اوازپیش منتظربوده وهم چنین نشان می دهدکه وی مایل بوده که آمریکایی هابیایند،ازجمله بعیداست که بیایند،معلوم است!!
ولی آمریکایی هامی آیند.
کتاب«ماجرای مک فارلین»(ص۱۰۱)ورودمخفیانه رااینگونه شرح می دهد:
«بالاخره درچهارم خرداد۱۳۶۵هیات آمریکایی به سرپرستی مک فارلین به ایران آمد».
همراهان مک فارلین،الیور نورث،جورج کیو،هاواردتایچر،امیرام نیروفدری متخصص امورفنی،مخابرات وپشتیبانی معرفی شده بودندواعضای تیم مذاکره کننده ایرانی نیز نجفی،مصطفوی،سمیعی وکنگرلونامیده می شدند(همان.ص۱۱۶).
واین ارتباط ازاسفند۱۳۶۴شروع شده بود.
مهم ترین نقطه این رابطه پنهانی وقتی اهمیت پیدامی کندکه بعدهاگفته شدخمینی یکباردرفروردین۱۳۶۵تایک قدمی مرگ رفته بود.وازآنزمان تامرگ خمینی در سال۱۳۶۸همه اتفاقات مهم درعرض سه سال انجام شد.فقط افشای مک فارلین ذائقه آقایان رابسیارتلخ کرده بود!
قبل ازمرگ خمینی لازم بودخیلی ازمسائل حل شود.
ازجمله قائم مقامی آیت الله منتظری -که ازهمه موضوعات مهم تربودوبایدفوراحل می شد-ومثلث:احمدخمینی،هاشمی رفسنجانی و علی خامنه ای،والبته باتعاون جناج چپ،یعنی سازمان مجاهدین انقلاب ومجمع روحانیون مبارزبه رهبری سیدمحمدموسوی خوئینی ها (که جناح چپ پشت سراحمدخمینی سنگروایشان رادرقضایاجلومی انداختند!) همگی آنهامایل نبودندآیت الله منتظری رهبری پس ازامام راداشته باشند.
آیت الله منتظری خودبه این موضوع اشاره می کند:
یکجادرنامه ای که به ری شهری(یک روزپس ازنامه خمینی به ری شهری مبنی برفرمان واجازه دستگیری ها)درتاریخ۷آبان۱۳۶۵به وزیر اطلاعات می نویسد:
«ورابعابرحسب اطلاع ازبعضی منابع موثق مسائل مهم تری درپشت این صحنه وجودداردومحتمل است جنابعالی وجه المصالحه شده باشید».(نقل ازکتاب خاطرات ری شهری،ص۱۹۱).
وجای دیگر،درخاطرات خودبه صراحت به این موضوع پرداخته ودرپاسخ به پرسش هایی،می نویسد:
سوال:
«چندوقت پیش ازاینکه آقای هاشمی رفسنجانی درمقابل مجلس سخنرانی کندواین مساله را برای مردم افشاکندشمادرجریان آن قرار گرفتید؟».
پاسخ آیت الله منتظری:
«به طوردقیق مدت آنرایادندارم.البته بعداز مدتی هم همان آقای منوچهرقربانی فربرای من پیغام فرستادکه قراراست شماراازقائم مقامی عزل کنند-مدتی قبل ازجریانات برکناری و مسائل آن بود-معلوم می شودکه اویک ارتباط هایی باجاهایی داشته واطلاعاتی داشته است ومابی خبربودیم؛این نشان می دادکه آقایان مدتهاپیش ازنامه۱/۶و۱/۸که درفروردین ماه۶۸ اتفاق افتادتصمیم خودراگرفته بودندودرتلاش بودندکه زمینه ذهنی برای امام هم فراهم کنند؛حتی تحرکات آنهاقبل ازجریانات سال۶۸علنی شده بود،ازجمله درهمان ایام بود (۱۳۶۷/۱۱/۲۹)که بعضی ازدوستان قدیمی مایعنی آقایان مهدی کروبی وامام جمارانی وزیارتی راهم تحریک کردندکه آن نامه تندو سراپاکذب وتهمت راخطاب به اینجانب بنویسندوچنانکه شنیدم بعضی ازافرادمنسوب به بیت اینجانب راهم که بااحمدآقارفیق و مرتبط بودندبه ملاقات مرحوم امام برده بودند تامطالب دروغی راعلیه من وبیت من به امام گزارش بدهند؛وشنیده شدکه بعضی ازآقایان به عنوان اعتراض علیه من عمامه خودرا نزدامام به زمین زده وباحالت گریه وانابه معظم له راتحت تاثیرقرارداده اند».(پایان نقل قول).
یادم می آید(نویسنده این گزارش)وقتی از زندان آزادشدم،فکرکنم همان اوائل سال۶۷بود، یعنی خمینی هنوزنمرده بود!درجایی بودم که آقای خاموشی(از موتلفه بازارکه بامرحوم ابوی مادوست بود)حضورداشت،صحبت هایی بین ما شد،ایشان آنزمان به من گفت:
«قراراست آقای خامنه ای رهبرشود»!ا
این یعنی اینکه آشی که بعداپخته شدوبخورد ملت دادند(انتخاب خامنه ای به رهبری)ازهمان زمان موادش راداشتند تهیه می دیدند!
درادامه شرح ماجرای مک فارلین،همان کتاب نوشته فرزندهاشمی رفسنجانی،درشرح ماجرای مذاکرات وگفتگوهای محرمانه علی هاشمی (برادرزاده هاشمی رفسنجانی)می نویسد:
«یک روزز پس ازملاقات مقامات آمریکایی باطرف های ایرانی درفرانکفورت در۲۷ فوریه(۸اسفند۱۳۶۴)دومین محموله پانصد قبضه ای موشک های تاوبه بندرعباس منتقل شد…دردهم اسفندکنگرلوگزارش مذاکره با آمریکایی هارابه هاشمی رفسنجانی می دهد… آمریکایی هاخواستارحضورهیات بلندپایه ای درتهران شدند…قربانی فردراین موردبه کنگرلومی نویسد:فروردین ماه۱۳۶۵گزارش رسمی به بردارحاج محسن!(منظورمحسن کنگرلواست):احترامابه استحضارمی رساندکه من درتاریخ سوم آوریل واردواشگتن گردیده ودرتاریخ هفتم آوریل به لندن مراجعت کردم.درطول اقامت خودودرضمن ملاقات هایی مفصل وبسیارطولانی بامقامات بسیار بلندپایه کاخ سفیدودوستان خودتوافق ذیل دقیقاحاصل گردیدکه عیناجهت تصمبم گیری فوری به علت حائزاهمیت بودن مساله تقدیم می گردد:به علت حساسیت واهمیت بسیار رابطه نوپاوسری باایران ومقابله باخطرات جدی وقابل پیش بینی فوری ازطرف نیروهای سرخ که شمه ای ازآن رابامشخصات دقیق فنی به اینجانب نشان دادندوواقعاتکان دهنده بود، هیات آمریکایی برای تصمیم گیری های لازم ومذاکرات وتبادل نظرراجع به مسائل ذیل درتاریخ چهارشنبه۲۳ آوریل۱۹۸۶ (۳ردیبهشت۱۳۶۵)به تهران واردخواهندشد.(همان.ص۹۶و۹۷).
همانطورکه دربالاازهمین کتاب نقل کردیم خردادماه۱۳۶۵مک فارلین به ایران آمد.
بنابه نوشته کتاب«ماجرای مک فارلین»علی هاشمی درشهریور۱۳۶۵بامقامات آمریکایی در بروکسل درادامه روندسفر مک فارلین ملاقلات می کند.
این کتاب می نویسد:
«بنابراظهارات علی هاشمی(برادرزاده هاشمی رفسنجانی)اوکه در سن۲۵سالگی زمانی که دانشجو(رشته زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی) بودبه بیماری چشم مبتلاشدو درمردادماه۱۳۶۵به اتفاق همسربرای معالجه عازم لندن شد».(پایان نقل قول).
این روایت آدم را به یادژن برتربودن پسرعارف درنوارویدئویی که ازخودمنتشرکردو درموردایرانسل حرف هایی رازدمی اندازد!!
همان کتاب درادامه می نویسد:
دربحث های دوستانه ای که جلال ساداتیان کاردارایران درلندن باوی داشت ساداتیان ابراز می کندبرخی تماس هاباسفارت واوگرفته می شودکه اوباتوجه به اینکه نماینده رسمی جمهوری اسلامی ایران است نمی تواند پاسخگوی آنهاباشد.سادتیان برخی ازاین تماس هاراباعلی هاشمی مطرح می کندوازاومی خواهدبه یکی ازاین ملاقات های درخواستی برودزیرافردمتقاضی ابرازکرده بودمطالب خود راصرفاباکسی درمیان می گذاردکه مستقیمابا مقامات عالی رتبه ایران درتماس باشد.(پایان نقل قول)
علی هاشمی هم برادرزاده علی اکبرهاشمی رفسنجانی بوده وآقای رفسنجانی هم در آنزمان همه کاره این ممکلت.وعلی هاشمی هم ازهمان عناصروافرادمعتبرکه ریگان ومک فارلین که پیشترسخن شان رادربالاگفته ایم!
کتاب درادامه شرح ماجرا،می نویسد:
«ترتیب ملاقات دریکی ازهتل های لندن توسط ساداتیان بااین شخص که خودرا شهریاری معرفی نمودداده می شود.البته بعدامشخص شدکه نام اودرویش است.دراین ملاقات درویش(شهریاری)صحبت ازیک ایرانی بنام آلبرت حکیم می کندکه ازسوی آمریکایی هاپیغامی داردمبنی براینکه آنان می خواهندبه ایران در جنگ ورفتن صدام کمک کنند».(پایان نقل قول).
یعنی آمریکامحض رضای خدامی خواهدموش بگیردوبه مادررفتن صدام کمک کند،آنهم با فروش اسلحه های اسرائیلی؟!!
کتاب همچنین درادامه می نویسد:
«علی هاشمی بدون هیچ هماهنگی قبلی با مقامات ایران وباتوجه به روحیه ماجراجویش می پذیردکه باآنان ملاقاتی داشته باشد.ترتیب ملاقات دربروکسل داده می شودودلیل تغییر مکان نیزنگرانی ازجاسوسی سیبستم های اطلاعاتی شوروی وانگلیس عنوان گردید.».(همان.ص۱۴۵).(پایان نقل قول).
اینکه علی هاشمی بدون هیچ هماهنگی و باصطلاح خودسرپاشده است رفته بارئیس شورای امنیت آمریکادرموردتروریسم وصدور انقلاب ومسائل منطقه مذاکره وگفت وگوکرده است،این همان طنزماجراست!!
مگرآمریکایی هامغزخرخورده اندکه بایک جوان۲۵ساله به صرف برادرزاده بودن باعلی اکبرهاشمی رفسنجانی اینهمه وقت بگذارند وافرادمهم خودرابرای گفت وگوباطرف ایرانی واردماجراکنندکه ایشان یعنی«علی هاشمی»بدون هماهنگی بامقامات ایران پاشده وآمده وپای میز مذاکره نشسته است!!؟
بله.درست است.مقامات ایرانی خبرنداشتند.چندنفرخاص ازحکومت.ازجمله هاشمی رفسنجانی که می دانست خمینی بزودی رفتنی ومردنی ست،خبرداشتندوهمین این سرنخ وکلید حل معماست؟
بازدرادامه همین کتاب می خوانیم:
«دراوایل شهریور۱۳۶۵،آلبرت حکیم ویک آمریکایی به نام«سیکورد»به ملاقات علی هاشمی درهتل محل اقامت وی دربروکسل می روند.دراین ملاقات«سیکورد»به عنوان مشاور ریگان ودارای درجه نظامی سرلشگرمعرفی می شودودرموردسوابقش ذکرمی شودکه پیش از انقلاب چندسال درایران به عنوان مستشار نظامی درنیروی هوایی بوده است.اوبرای ایجاداطمینان عکس هایی ازخودوریگان را نشان می دهد.دراین جلسه حکیم نقش مترجم راداشت.وترنرنیزصحبتی نمی کرد».(همان کتاب،ص۱۵۴).(پایان نقل قول).
یک دلیل لورفتن ماجراوسپس افشاگری رادر همین کتاب اشاره می کند.همانجاکه قربانی فررامجبورمی کندبرای حفظ جانش یک نسخه آنرابه امیدنجف آبادی بدهد تاآنرابه آیت الله منتظری که آنزمان قائم مقام رهبری بوده است بسپارد.وهمین دلیلی است براعدام امیدنجف آبادی.
همان کتاب می نویسد:
«حکیم هم هم چنین درباره قربانی فرمی گوید:بهتراست ایرانی هامواظب قربانی فر باشند.واورابه ایران برده ودرتهران نگاه دارند. قربانی فرمی ترسدبدست آمریکایی هاکشته شود.وبرای همین شرح همه چیزرامکتوب کرده ودراختیاریک استاد دانشگاه درآمریکاگذاشته است تاتهدیدبه افشای آن نوعی ضمانت جانی اوباشد.(همان،ص۱۴۸).(پایان نقل قول).
آیت الله منتظری درکتاب خاطرات خود ودرپاسخ به پرسشی که شده است می نویسد:
سوال:
یکی ازمسائلی که درارتباط باجنگ ایران وعراق دررسانه های داخلی و خارجی انعکاس وسیعی یافت ماجرای سفر محرمانه مقامات آمریکایی به ایران و پیامدهای پس از آن بود؛لطفابفرماییدآیاحضرتعالی ازاین سفراطلاع داشتیدیاخیر؟چه کسانی دراین ماجرانقش داشتندوچگونه خبرآن فاش گردید؟
آیت الله منتظری پاسخ می دهد:
«این ماجرایک جریان سرِّی بود،شخصی به اسم «منوچهر قربانی فر»اهل ایران دلال و واسطه خریداسلحه وآدم ثروتمندی بود،این شخص رفته بودخارج وباهمه اینهامربوط بود، باآمریکاوکشورهای خارج ارتباط داشت.این شخص با«مک فارلین»نماینده ریگان آمده بود ایران،اینطورکه من شنیدم دکترمحمدعلی هادی هم ازطرف مسئولین باآنان تماس می گیرد،من اینهاراخبرنداشتم،مامور خرید اسلحه هم یک نفربه اسم«محسن کنگرلو»یکی ازاعضای سپاه بود،او واسطه بوده که«منوچهر قربانی فر»برای آنهااسلحه وقطعات خریداری کند،این اسلحه و قطعات راآمریکا داشته، و آمریکامی خواسته بدینوسیله باایران رابطه برقرار کند.قربانی فربه ضمانت کنگرلوپول اجناس راداده بوده وکنگرلودروقتی که می بایست پول رابدهدنداده بودوکارآنان به مشاجره کشیده بود.بعدآقای قربانی فردو تانامه به آقای کنگرلومی نویسدکه یکی ده صفحه ودیگری نوزده صفحه بودو فتوکپی آنهاراخودآقای قربانی فربه عنوان اینکه من قائم مقام رهبری هستم به وسیله مرحوم آقای امیدنجف آبادی برای من فرستادودرواقع بانوشتن این دونامه جریان رالوداد،چون آقای محسن کنگرلوبه وعده هایی که به اوداده بود عمل نکرده بود،البته محسن کنگرلوهم یک واسطه بوده؛بعدازاینکه این نامه هادست من رسیدتازه فهمیدم که یک چنین جریان و قراردادوارتباطی بوده است ومک فارلین و هیات آمریکایی باقربانی فربه تهران آمده اندو سلاح آورده اندبالاخره چون اینهاحرفشان شده بودمن فهمیدم که چنین قضیه ای هست ودر این میان معلوم شدردپای اسرائیل هم درمیان بوده است واصلا اشکال من این بودکه چرا بایدکاربه جایی برسدکه ماخواسته باشیم با اسلحه اسرائیلی باعراق بجنگیم.بعدآقای هاشمی رفسنجانی که پیش من آمدمن به او اعتراض کردم که چراقضیه مک فارلین رابه من نگفتید؟خیلی تعجب کردوگفت:«شمااین قضیه راازکجا فهمیدید؟!» گفتم:«ازهرکجافهمیدم،چرااین قضیه رابه من نگفتید؟»
گفت:«قصدداشتیم این قضیه رابعدابه شمابگوییم»؛
بالاخره من اعتراض کردم که چراخودسرانه این کارهارامی کنید،وآنهاناراحت بودندکه چرامن این مسائل رافهمیده ام».
سوال:
آیادرجلسات سران،این مساله مطرح نشده بود؟
پاسخ آیت الله منتظری:
«درآن جلسات که من بودم مطرح نشده بود، ماجراراازدونامه اعتراض منوچهرقربانی فربه محسن کنگرلوکه فتوکپی آنهارابرای من فرستاده بودباخبرشدم».
سوال:
آیامرحوم امام(ره)درجریان این معامله بودندیانه؟
پاسخ آیت الله منتظری:
«من درست نمی دانم که مرحوم امام(ره)در جریان این مساله بودندیانه،ولی من پس ازآنکه این جریان راشنیدم رفتم به بیت مرحوم امام وجریان رابرای حاج احمدآقاگفتم،اوخیلی تعجب کردکه شماازکجادرجریان قرارگرفتید؟گفتم:«ازهرجا، بالاخره اجنه به من خبرداده اند!».
گفت:«خوب گاهی این اجنه که برای شماخبر می آورنداین خبرهارابنویسیدوبرای امام هم بفرستید!».
گفتم:«بالاخره اینگونه نیست که من درجریان قرارنگیرم»،ولی آقایان ازاینکه من به طورکامل همه این جریان رامی دانم خیلی ناراحت بودند».(پایان نقل)
وپایان سخن اینکه:
نفس مذاکره(حتی بااسرائیل)اگرعلنی وشفاف باشددرهرزمانی نه تنهاضررندارد، بلکه مفیدهم هست.دنیای بین الملل دنیای معامله،تعامل وگفتگوست.
نفس خریداسلحه هم محل نزاع نبود.چون باتحریم هایی که ازهمان زمان بواسطه تصرف سفارت آمریکادرتهران توسط دانشجویان خط امام انجام شد،معاملات خارج ازعرف وبصورت دلالی وواسطه،خصوصابرای تامین منابع جنگ باعراق،عادی بودوانجام می شد. نکته ای که منجربه افشای موضوع ازجانب ماشد،این بودکه دریک سوی معامله مقامات مهم آمریکایی یواشکی به ایران آمده بودندودر کنارآن،اسلحه های اسرائیلی رابرای کمک به ما درجنگ علیه صدام برای فروش!!وازهمه مهم تر،درکنارآن رسیدن به تفاهم درمسائلی مهم(باتوجه به مرگ زودرس خمینی).
چراافشای این سفرمحرمانه آنقدردرخودآمریکا بازتاب داشت وحتی دولت ریگان را تاحداستعفاءوادشت؟
چون کاری که آمریکایی هاکردندخلاف قاعده خودشان بود.اسثثنایی بودکه اگر موضوع افشانمی شد،منافع بسیاری برای آنهاداشت!
امادرایران قضیه برعکس است:اسثتناهاقاعده می شوندوقاعده هااستنثا!!؟
والسلام
(آبان۱۳۹۶)
محمد شوری(نویسنده و روزنامه نگار)
پاورقی:
۱ -جناب حجت الاسلام ری شهری وزیراطلاعات!
باتوجه به مسائلی که تاکنون کشف ویاموردسوظن شده است وباتوجه به جو سازی هاو اعلامیه هایی که بااسامی مختلف توسط افرادضدانقلاب ومنحرف ووابسته به مهدی هاشمی پخش گردیده است که نه تنهاسوء ظن رابیشترکه خوددلیل مستقلی است برخطانحراف از انقلاب واسلام جنابعالی موظف هستیدجوانب این امرباکمال دقت وانصاف رسیدگی نمائید.».
(نقل ازکتاب:خاطرات سیاسی(۱۳۶۵-۶۶)محمدی ری شهری.ص۵۹.چاپ سوم (بااصلاحات واضافات)پائیز ۱۳۶۹.موسسه مطالعات وپژوهش های سیاسی).
-نقل ازکتاب واقعیت هاوقضاوت ها،ص۶۶۶(این کتاب به شکل روال معمولی منتشرنشده است.مجموعه ای خواندنی همراه بااسنادومدارک که می تواندنگاه شمارابه موضوع واقع بینانه تروبه درک صحیح حقیقت،کمک کند.).

۳ – هاشمی رفسنجانی دریک مصاحبه اختصاصی می گوید:
همین جابگویم که مابه دوستانمان که ازوقایع به خوبی مطلع بودندگفتیم که این قضیه رابصورت دقیق ودرست بنویسندوبااتکابه اسنادومدارک ونوارهایی که وجوددارد(وقایع مربوط به مک فارلین)راازآغازتاپایان بنویسند.(روزنامه کیهان۱۷ردیبهشت۱۳۶۶).

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)

این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com