تاریخچه ۸ مارس، برابری جنسیتی و نقش زنان اقلیت جنسی

محترم اسکندری، از پیشگامان جنبش زنان در ایران

روز جهانی زن، ۸ مارس، از دل فعالیت‌های جنبش کارگر در اوایل قرن بیستم در اروپا و آمریکای شمالی سر بر آورد. از سال‌های آغازین تا به امروز، روز جهانی زن بُعد جدیدی بر حق‌خواهی زنان و مشارکت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آنان در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه افزوده است. جنبش بین‌المللی زنان به فرصتی برای صف‌آرایی و جذب حمایت اقشار مختلف از حقوق زنان و شرکت آنان در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی تبدیل شد. روز جهانی زن فرصتی است برای بازتاب پیشرفت‌های به دست آمده، تداوم درخواست برای تغییر و بزرگداشت اعمال شجاعانه و اراده قوی زنان عادی که نقشی غیرعادی و فوق‌العاده در تاریخ کشورشان و جوامعشان ایفا کرده‌اند. در زیر تاریخچه به ثمر نشستن این روز و نقش زنان اقلیت جنسی در جنبش برابری‌خواهی جنسیتی به طور اجمالی بیان شده است.

سال ۱۹۰۹
در ۲۸ فوریه، نخستین روز ملی زن در سازمان ملل برگزار شد. حزب سوسیالیست آمریکا این روز را برای تجلیل از کارگران پوشاکی که در سال ۱۹۰۸ در نیویورک دست به اعتصاب زده بودند، تعیین کرده بود.

سال ۱۹۱۰
در جلسه سازمان سوسیالیست بین‌الملل در کپنهاگ اختصاص یک روز به نام روز زن تایید شد. این روز در اصل با رویکرد جهان تاسیس شد و هدف آن بزرگداشت جنبش حقوق زنان و نیز جذب حمایت برای دستیابی به حق رای زنان در سراسر جهان بود.هرچند که تاریخ معینی برای روز زن تعیین نشد اما استراتژی اختصاص چنین روزی به اتفاق آرا در این کنفرانس متشکل از بیش از یکصد زن به نمایندگی از ۱۷ کشور تصویب شد. در این جمع برخی از زنانی که برای نخستین بار در کشور خود به مجلس راه یافته بودند حضور داشتند.

سال ۱۹۱۱
درست یک سال بعد از کنفرانس زنان سوسیالیست در کپنهاگ، روز ۱۹ مارس برای نخستین بار در تقویم اتریش، دانمارک، آلمان و سوئیس به عنوان روز زن علامتگذاری شد. بیش از یک میلیون نفر در راهپیمایی‌های حقوق زنان در این کشورها شرکت می‌کردند. تنها در امپراطوری اتریش-مجارستان ۳۰۰ تظاهرات برگزار شد. حقوق مورد مطالبه تظاهرکنندگان علاوه بر حق رای دادن و حق تصدی مشاغل دولتی عبارت بود از حق کار، حق آموزش‌های فنی و حرفه‌ای برای زنان و پایان دادن به تبعیض جنسیتی در استخدام.

سال ۱۹۱۳-۱۹۱۴
در سال ۱۹۱۳ روسیه شاهد نخستین روز جهانی زن بود. این روز به اهرمی برای اعتراض به جریان جنگ جهانی اول تبدیل شد. زنان روسی در قالب بخشی از جنبش صلح، برای نخستین بار روز جهانی زن را در آخرین یکشنبه فوریه (تقویم ژولینی) در کشور خود برگزار کردند. از سال ۱۹۱۴، تظاهرات روز جهانی زن در تاریخ ۸ مارس برگزار شد. این تاریخ امروزه در تمام کشورها به عنوان روز جهانی زن شناخته می‌شود. از ۱۹۱۴، زنان در اروپا در تاریخ ۸ مارس یا تاریخی نزدیک به آن گردهم‌آیی‌هایی به منظور اعتراض به جنگ یا نشان دادن همبستگی با سایر فعالان برگزار می‌کردند.

سال ۱۹۱۷
تظاهرات روز جهانی زن در سال ۱۹۱۷ در۲۳ فوریه تقویم ژولینی (مطابق با ۸ مارس میلادی) جرقه انقلاب فوریه را زد. زنان در روسیه بار دیگر به اعتراض برای «نان و صلح» در این روز به پا خاستند و خواهان پایان دادن به جنگ جهانی اول، گرسنگی و دیکتاتوری سزارها شدند. این اعتصابات گسترده شد و طی چهار روز به کناره‌گیری سزار از قدرت انجامید. پس از آن دولت موقت حق رای زنان را به آنان اعطا کرد. بعد از انقلاب روسیه ۸ مارس رسما در سطح ملی جشن گرفته می‌شد. در طول جنگ جهانی دوم برخی کشورهای غربی این تاریخ را با تاکید بر نقش زنان در همکاری با تلاش‌های معطوف به جبهه جنگ و شکست فاشیسم گرامی می‌داشتند.

سال ۱۹۷۵
سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۵ به عنوان سال جهانی زنان، نخستین بزرگداشت روز جهانی زن در کارنامه کاری خود را در تاریخ ۸ مارس رقم زد.

سال ۱۹۷۷
در دسامبر ۱۹۷۷ مجمع عمومی سازمان ملل با پذیرش قطعنامه‌ای روز ۸ مارس را به عنوان «روز ملل متحد» برای «حقوق زنان و صلح جهانی» تصویب کرد.

سال ۱۹۹۶
از سال ۱۹۹۶ تا کنون روز جهانی زن هر سال با یک شعار از سوی سازمان ملل به پیش برده شده است. نخستین شعار این بود: «تجلیل از گذشته، برنامه‌ریزی برای آینده». یک سال بعد «زنان و میز صلح» خط مشی فعالیت‌های آینده شد. در سال ۱۹۸۸ «زنان و حقوق بشر» به منزله رهنمود سال انتخاب شد. «جهانی عاری از خشونت علیه زنان» و «اتحاد زنان برای صلح» به ترتیب راهگشای فعالیت‌های سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ بودند. به همین ترتیب در سال‌های آتی، مدیریت تضادها، زنان افغان، برابری جنسیتی، اچ‌آی‌وی/ایدز،زنان در تصمیم‌گیری، سرمایه‌گذاری در حوزه زنان، پایان دادن به خشونت علیه زنان، فرصت‌های برابر در کنار حقوق برابر، دسترسی به آموزش و فناوری و پایان دادن به فقر و گرسنگی از جمله مباحث کلیدی مطرح‌شده توسط سازمان ملل به عنوان خط مشی روز جهانی زن بوده‌اند.

۲۰۱۷- رو به آینده
مضمون ارائه شده توسط سازمان ملل برای ۸ مارس ۲۰۱۷ «زنان در تغییر جهان کار: جهان ۵۰-۵۰ تا سال ۲۰۳۰» برای «گام برداشتن به سمت برابری جنسیتی» می‌باشد. در مقایسه با ۷۶ درصد مردان، تنها ۵۰ درصد از زنان در سن کار در نیروی کار حضور دارند.
از این رو هدف جامعه جهانی ساختن جهان کاری متفاوتی برای زنان و پس زدن فرهنگ جنسیت‌زده است. هیچ محیطی نباید در زندگی کودکان وجود داشته باشد که به آنان بیاموزد که دخترها از پسرها کمترند، باید کمتر داشته باشند و کوچکتر آرزو کنند. برای دستیابی به این هدف نیازمند تنظیماتی از جمله در شیوه‌های فرزندپروری والدین، ساختارهای آموزشی و حذف کلیشه‌های جنسی و جنسیتی در رسانه‌ها، تبلیغات و صنعت سرگرمی و محافظت از دختران در برابر خشونت و پدیده‌هایی چون ازدواج کودکان هستیم.

زنان اقلیت جنسی و حرکت رو به جلو

روز جهانی زن به یمن متحد ساختن مبارزان برابری جنسیتی پیشرفت شگرفی در جهان از منظر تغییر افکار زنان و افکار جامعه درباره برابری و آزادی «جنسیت‌های ستم‌دیده» حاصل کرده است. با این وجود، فمنیست‌های آگاه به خوبی می‌دانند که پدرسالاری بسی در فرهنگ ما ریشه دوانده و مسیر مبارزه با آن دراز است، بویژه در جوامعی که با سنت و مذهب آمیخته‌اند. بنابراین مبارزات زیادی در پیش رو داریم که باید از آن پیروز بیرون آییم.

زنان اقلیت جنسی نیز در این میان برای غلبه بر نابرابری‌ها و تبعیض با قدرت به پیش می‌روند. از جمله در تابستانی که گذشت، «شش‌رنگ» شش ساله شد. بدین ترتیب شش سال است که این گروه با حضور در کنفرانس‌های بین‌المللی و نشست‌ها، ارتباط با گزارشگر ویژه سازمان ملل، پژوهش و غیره، صدای حق‌خواهی زنان لزبین و ترنس‌جندر ایرانی علیه ستم را به گوش جهانیان رسانده است. کنفرانس موفق «لزبین‌های فن‌آور» بیش از چهار سال است که لزبین‌ها -و متحدان- فعال در عرصه فناوری را از سرتاسر جهان گرد هم آورده و موفق به اختصاص بورسیه تحصیلی و فعالیت‌های کم‌نظیری شده است. در سال ۲۰۱۶ نیز شاهد شکل‌گیری نخستین کنفرانس اروپایی لزبین* با هدف مقابله با نابرابری‌های اقتصادی، تبعیض علیه زنان هم‌جنس‌گرا و ناپیدا بودن لزبین‌ها در گفتمان رسانه‌ای و سیاست اجتماعی بودیم. طبیعی است رفع نابرابری‌ها برای زنان نیازمند تلاش همه‌جانبه برای رفع بی‌عدالتی‌ها بر مبنای جنس، جنسیت، قوم و سایر هویت‌ها است. آینده جهان به آینده زنان گره خورده است. بیایید هر روز را روز زن بدانیم.

داده‌های تاریخی از منابع زیر برداشت شده‌اند:

وبسایت شش‌رنگ

وبسایت دیده‌بان زنان سازمان ملل

وبسایت سازمان ملل

ویکیپدیا – صفحه روز جهانی زن

وبسایت زنان سازمان ملل

—

وبسایت شش‌رنگ:
http://6rang.org

صفحه فیسبوک شش‌رنگ:
https://www.facebook.com/6rang.Iran

کانال شش‌رنگ در تلگرام:
https://t.me/Iran6Rang

فضای اختصاصی شش‌رنگ در تریبون زمانه:
https://www.tribunezamaneh.com/archives/author/6rang-org

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)