درنگی به چندویژگی گزارش امسال آکسفام

نشست امسال داووس، مجمع جهانی سرمایه داران و کارشناسان اقتصادی و سیاستمداران، مثل هرسال با گزارش تکان دهنده ای از آکسفام تحت عنوان “اقتصادی برای ۹۹ درصد” و با هشدارهائی به شرکت کنندگان در این مجمع همراه است. گزارش آکسفام از شکاف های وحشتناک و بقول خودش شرم آوری پرده برداری می کند که با عناوینی چون برابری ثروت ۸ ابرثروتمندجهان با ثروت نیمی از مردم فقیرجهان ( ۳.۶ میلیاردنفر!) و پیدایش پدیده تریلیونر در ۲۵ سال اخیر ( که تنها از طریق سودسهام و… روزانه بیش از ششصد میلیون دلار بردرآمد آنها افزوده می شود)، بازتاب گسترده ای داشت. گرچه معلوم نیست که همین داده های اماری هم تا چه حدابعاد واقعی دست پخت جهان سرمایه داری و چهاردهه تاخت و تازنئولیبرالیسم، تاچریسم و ریگانیسم را منعکس می کند. همانطور که بر طبق همین گزارش معلوم شده که شکاف های واقعی سال گذشته بیش از ارزیابی خوش بینانه این مؤسسه بوده است. برطبق داده های جدیدی که آکسفام بدست آورده است معلوم شده شکاف درآمدی و فقرمردم چین و هند بیش از تصور و تخمین آن ها بوده است. در اصل کسی نمی داند ثروت های این ابرمیلیاردرها واقعا چه مقداراست و آن چه که ارائه می شود، عمدتا براساس قرائن و شواهد و برخی داده ها استواراست و شامل همه اطلاعات لازم برای ارائه یک تصویرکامل نیست. وقتی خودگزارش به گریزها و بهشت های مالیاتی اشاره می کند، دارد به طورضمنی به همین واقعیت پنهان سازی ابعادواقعی ثروت و لاجرم فقدان یک تصویرواقعی و همه جانبه اذعان می کند. چنانکه در گزارش آمده اگر داده های تازه ای را که منجربه به ارزبابی جدیدی از ابعادشکاف ها شد- رقم ۶۲ تفرسال گذشته به ۸ نفر تقلیل پیدامی کرد. یافته های جدیدهم مربوط می شود به ابعادجدیدشکاف بین فقر و ثروت در چین و هندوستان که موجب چنین جهشی در ارزیابی از شکاف درآمدها در مقیاس جهانی شد. بهرحال ترجمه متن گزارش ضمیمه است و نیازی نیست که در اینجا به همه آن ها اشاره شود:

– طنز و ریشخندتاریخ، سخنرانی افتتاحیه رئیس جمهورچین (کمونیست) در فروم سرمایه داران و در دفاع همه جانبه از جهانی سازی و گسترش تجارت آزاد و خدمات است. او مدعی شد که جهانی شدن را نباید عامل مشکلات کنونی در دنیادانست! پیداکنید مجرم واقعی را!. از دیگرسخنان گهرباراین رهبرحزب مدعی کمونیسم، توسل به حبل المتین دترمینیسم تاریخی بود. او جهانی شدن را روندی تاریخی دانست که نمی توان در مقابلش ایستادگی کرد و باید با آن همراه شد….. از آنجا که آش آنقدر شورشده است که دیگر خان هم نمی تواند آن را منکرشود، او مثل بسیاری دیگر، در جائی از سخنانش برای خالی نبودن عریضه و به حسب تعارف به عدم ایجاد”تعادل” در روندجهانی شدن هم اشاره کرده است. اما بهرحال اصل جهانی شدن، تجارت آزاد و مبادله کالا خدشه ناپذیراست (جالب است که نصیب اکثریت مردم چین از این روندتاریخی جزاستثماروحشتناک و برده وار نبوده است. چنانکه اشاره شد برآوردجدید آکسفام از تقسیم ثورت جهان، برابری حجم ثروت ۸ نفر با ثروت نیمی از مردم جهان، از قضا مربوط به داده های چین و هندوستان بوده است (در هندوستان یک درصدصاحب ۵۸% ثروت هستند که بیش از میانگین جهانی است). در همین گزارش، آکسفام مشخصا به وضعیت زنان ویتنامی شاغل در نساجی هم اشاره می کند که با روزی ۱۲ ساعت کار برای برندها و شرکت های مهم بین المللی برای دستمزدی زیریک دلار در هرساعت مبارزه می کنند.

چندویژگی گزارش امسال:
– این گزارش در شرایطی است که بحران سرمایه داری اوج تازه ای پیداکرده است و از آن جا که عمده شرکت کنندگان را صاحبان شرکت های فراملیتی و سیاستمداران و کارشناسان مدافع جهانی سازی تشکیل می دهند، از یکسو می توان سایه سنگین بحران را- از جمله عروج ترامپ، برگزیت وموج روبه گسترش حمایت گرائی در نقاط دیگر را در گزارش آکسفام، در خلال سخرانی ها و گفتگوها مشاهده کرد، و از سوی دیگر درست به همین دلیل توجیه و برخورفرافکنانه و گریز از پرداختن به ریشه ها، و دفاع از جهانی سازی مثل همه نشست های سابق روح حاکم برنشست را تشکیل می دهد.

– گزارش منشأ عمده رشداین شکاف نجومی را فرارمالیاتی، عدم افزایش دستمزد و نفوذکلان سرمایه داران در قدرت سیاسی برای پیشبردسیاست های موردنظرخود و بی اعتنائی دولت ها به نیازهای اجتماعی می داند. و برهمین اساس هم راه حل ها ، مثل همیشه، معطوف به توصیه های اخلاقی و یا تکراری است که در گزارش امسال هم آمده است:
نقشه راه آکسفام برای “اقتصادی انسانی‌تر” موارد زیر را شامل می‌شود: دولت‌ها از تمرکزبی‌نهایت بر ثروت، برای پایان‌دادن به فقر اجتناب کنند. دولت‌ها باید با افزایش مالیات ثروتمندان و درآمدهای بالا برای ایجادزمینه ارائه خدمات گسترده‌تر و تأمین مخارج لازم در بحث خدمات بهداشتی، آموزش و ایجاداشتغال بهره ببرند. دولت‌ها از رقابت دست برداشته و به همکاری با یکدیگر بپردازند. دولت‌ها باید برای تأمین پرداخت دستمزدشایسته به کارگران و بستن راه‌های گریزمالیاتی و خاتمه‌دادن به رقابت در کاهش دستمزد و استانداردهای معیشت و افزایش سود بنگاه‌ها همیاری کنند. دولت‌ها از بنگاه‌هایی که تنها به سهام‌داران خود نمی‌اندیشند و منافع کارگران و جامعه را نیز لحاظ می‌کنند، پشتیبانی کنند. آکسفام همچنین از صاحبان بنگاه‌ها می‌خواهد که برای ساختن اقتصادی انسان‌بنیان بکوشند. آنها می‌توانند با پرداخت سهم مناسب مالیات و تعهد بر پرداخت دستمزدهای شایسته به کارکنان خود آغاز کنند… گرچه گزارش می گوید فعالیت های خیریه ای میلیاردرها مشکلی را حل نمی کند (اشاره ای طنرآمیز به امثال بیل گیتس ها که ظاهرا ده سال پیش بخشی از ثروت خود را به تأسیس بنیادی خیریه اختصاص داد، اما در همین فاصله برثروت او حدود ۲۰ میلیارد دلار هم افزوده شده است)، اما مضمون توصیه های او نمی توانسته است بیش از این نوع کارهای”خیریه”، که معلوم نیست در پشت آنها و بنام آنها چه کارهائی و یا فرارهای مالیاتی صورت می گیرد، باشد. بنیادرسواشده کلیننون با روشدن دریافت میلیون ها دلار پول از شیوخ ثروتمنداعراب و… نمونه ای از این گونه بنیادهاست.
گرچه آکسفام بدرستی زنان را از جمله قربانیان عمده جهانی شدن معرفی می کند و یا به بحران دموکراسی ناشی از نابرابری شدید اشاره دارد، اما برای مقابله با آن ها هیچ پیشنهادمشخصی مگرهمان نصایح و توصیه های اخلاقی به صاحبان بنگاه ها و دولت ها نمی کند و همه آنه ها به گزاره های مشروطی چون اگر دولت، اگرسرمایه داران … ختم می شود. نهایتا آکسفام خواهان ایجادرویکردی جدی برای مدیریت اقتصاد در جهان نه به نفع بخشی بسیار اندک بلکه به نفع اکثریت است. نیروی محرکه سرمایه کسب هرچه بیشترسوداست و اگرتحت شرایطی سرمایه داری تن به برخی عقب نشینی ها و اصلاح داده است، نه از درون و داوطلبانه، بلکه اساسا بدلیل فشار از بیرون توسط جنبش ها و افکارعمومی و نگرانی از انقلاب و خشم عمومی بوده است و بهمین دلیل با تغییرتوازن قوا سرمایه تعرض خود را شروع کرده است.

چنانکه ملاحظه می شود راه حل های آکسفام از دو ویژگی عمده در رنج است :
نخست آن که تمرکزاصلی اش همواره معطوف به بهبودتوزیع عادلانه تر ثروت ( در بهترین حالت عدالت توزیعی) است. با وجود آنکه از واژه گان مبهم و پرطمقراقی چون اقتصادمردم بنیان و یا اقتصاد برای ۹۹% و امثال آن بهره می گیرد و با وجودارائه اطلاعات تکان دهنده، اما هیچ گاه به ریشه ها، به مالکیت مقدس و نقدمناسبات اجتماعی مبتنی براستثمار کوچکترین اشاره ای نمی کند. ایستاده درکنارسرمایه داران،هم چون دیده بانی که خطراتی را که متوجه نظام نظام سرمایه داری است رصدمی کند به دادن هشدار و راه های برون رفت از بحران در چهارچوب سیستم می پردازد که غالبا هم تکراری و سترون بوده و فاقدضمنانت اجرائی است.

دومین ویژگی عمده این است که خطابش اساسا به دولت ها و سرمایه داران است و از آنها می خواهد که مالیات بگیرند و مالیات بدهند. چنانکه از صاحبان بنگاه ها می خواهد “برای ساختن اقتصادی انسان‌بنیان بکوشند. آن ها می‌توانند با پرداخت سهم مناسب مالیات و تعهد بر پرداخت دستمزدهای شایسته به کارکنان خود آغاز کنند”.
در حالی که تنظیم کنندگان گزارش خود اذعان دارند که دولت ها تحت نفوذ و کنترل سرمایه داران هستند، معلوم نیست که چگونه از آنها انتظار دارند که به رهنمودهای آنان گوش فرابدهند! در همین رابطه نگاه کنید به پرده برداری از یک هیولای واقعی!

– در حقیقت در این گزارش ها گرچه بطورکلی به خشم انباشته شده مردم از نابرابری ها اشاره می شود، اما همواره یک حفره خالی وجود دارد که همانا فقدان گزارش از جنش ها و اعتراضات متنوع و مطالبات آن ها علیه سیستم های حاکم و تبه کاری و یا دامنه سرکوب آنهاست. این که چه حرکت ها و اعتراضاتی توسط بخش های مختلف مردم جهان صورت گرفته است که آکسفام ناگزیرشده عنوان گزارش خود را به “اقتصاد برای ۹۹ درصدی ها” اختصاص بدهد؟. گرچه در محتوای گزارش هیچ نشانی از این اقتصاد مردمی دیده نمی شود و بجز واژه ها و اشارات کلی و مبهم چون نابرابری و امثال آن، به ریشه های ظهورجریان های شبه فاشیستی-ناسیونالیستی-پوپولیستی و تهی شدن دموکراسی و.. نه پرداخته است، که البته بی ارتباط با مخاطب خود، صاحبان بنگاه ها و دولت های حامی آن ها نیست.

*- ثروت ٨ مرد برابر ثروت نیمی از مردم جهان
http://www.sharghdaily.ir/News/112809

پرده برداری از یک هیولای واقعی!
*- http://taghi-roozbeh.blogspot.de/2014/02/blog-post.html

*- افزایش شکاف و نابرابری، ثبات و امنیت اجتماعی را به خطر می‌اندازد
http://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/01/140126_l93_oxfam_economy_poverty.shtml

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)