گزارش جامعه ایرانیان در آلمان درباره اقدام برای به رسمیت شناخته شدن آرامگاه بزرگ علوی به عنوان آرامگاه مشاهیر

فوریه ۲۰۱۶ مصادف با نوزدهمین سالی است که پروفسور بزرگ علوی (۱۹۰۴-۱۹۹۷) از میان ما رفته است. بر اساس قوانین جاری در شهر برلین، پس از گذشت بیست سال، زمان نگهداری آرامگاه او واقع در خیابان کلمبیادام به پایان میرسد و این آرامگاه می‌تواند برای مقاصد و کاربردهای دیگر مورد استفاده قرار گیرد. از این رو جامعه ایرانیان در آلمان از دولت ایالتی برلین درخواست نموده که آرامگاه علوی، که در حیات خود خدمات قابل توجه و ارزشمندی به شهر برلین کرده است، به عنوان “آرامگاه مشاهیر” اعلام و از آن حفاظت و نگهداری شود. همزمان با این نامه از سوی جامعه ایرانیان در آلمان، درخواست مشابهی برای نصب یک لوح یادبود بر ورودی منزل مسکونی پروفسور علوی در برلین به کمیسیون تاریخ برلین تدوین شده است.

مقبره کنونی بزرگ علوی در آرامگاه کلمبیادام برلین (عکس از مسعود حسینی‌پور)

درباره‌ی درخواست
در ماه فوریه پرونده‌ای مستند متشکل از فهرست آثار، زندگینامه و مقالات پژوهشی متعددی درباره فعالیت‌ها و خدمات زنده یاد بزرگ علوی همراه با یک درخواست کتبی از سوی جامعه ایرانیان در آلمان به دفتر دولتی ایالت برلین واقع در شهرداری سرخ ارسال گردید. درخواست جامعه ایرانیان در آلمان از دولت ایالتی برلین با این جملات آغاز می‌شود:
«از آنجائی‌که … بزرگ علوی خدمات برجسته ای برای برلین انجام داده است، جامعه ایرانیان در آلمان به این وسیله تقاضا می‌کند که مزار وی واقع در گورستان کلمبیا‌دام به‌عنوان “آرامگاه مشاهیر” به‌رسمیت شناخته شود.»

علوی که پس از پایان جنگ اول جهانی به همراه پدرش ابوالحسن و برادر بزرگترش مرتضی به برلین وارد شد، از سال ۱۹۲۰ در شهرهای گلایویتز(در لهستان کنونی)، مونستر و برلین تحصیل ‌کرد. او پس از مراجعت از ایران در دسامبر ۱۹۵۳ بار دیگر به برلین نقل مکان کرد و تا پایان عمر در این شهر به انجام خدمات ادبی و فرهنگی مشغول بود. از او به‌عنوان یکی از پدران ادبیات نوین فارسی یاد می‌شود. رمان‌ها و داستانهای او که به زبان‌های بسیاری ترجمه شده‌اند، در سطح بین‌المللی مورد تحسین و ستایش قرار گرفته‌اند. نقش پیش‌روی دانشگاه‌های آلمان در ایران‌شناسی مدرنِ اروپا نیز از نتایج خدمات او به جامعه و فرهنگ آلمان و شهر برلین به شمار می‌رود.

درخواست جامعه ایرانیان در آلمان با این جملات به پایان می‌رسد:
«خدمات علمی، ادبی به آلمان و به‌خصوص برلین و تلاش برای آشنا ساختن مردم دو کشور با فرهنگ دیگری، توسط پروفسور علوی … هنوز ثمربخشند و این شایستگی را به ارمغان می‌آورند که شهر برلین مزار وی را در ردیف “آرامگاه مشاهیر” بپذیرد.»

درباره‌ی گروه کار “آرامگاه مشاهیر – علوی”
در سال ۲۰۱۴، پس از ارائه ایده‌ی درخواست آرامگاه مشاهیر برای بزرگ علوی از سوی عضو جامعه ایرانیان در آلمان، خانم دکتر آسیا اسبقی و همسر ایشان دکتر هاسیگ (Dr. Hassig)، یک گروه کار متشکل از آقایان دکتر مسعود حسینی پور، عضو جامعه ایرانیان و پژوهشگر امور تاریخی و آقایان آرش برومند و احمد احقری به نمایندگی از هیات مدیره جامعه ایرانیان و با حضور آقای دکتر حمید احمدی، تاریخ‌نگار و متخصص در بیوگرافی خانواده علوی، تشکیل شد. این گروه در طی دو سال فعالیت خود از طریق تماس با افراد، شخصیت‌ها و مراجعه به آرشیو و مراکز علمی و دانشگاهی موفق به جمع‌آوری و تهیه اسناد و مدارکی درباره فعالیت‌ها و خدمات بزرگ علوی به جامعه آلمان گردید که ماحصل آن‌ها در پرونده درخواست به دفتر دولتی ایالت برلین و کمیسیون تاریخ شهر برلین جهت اعلام نظر و تصمیم‌گیری تحویل داده شد.

نمای بیرونی منزل سابق بزرگ علوی در (Frankfurter Allee 2, 10247 Berlin) در منطقه فریدریکس هاین – کرویتس‌برگ (عکس از مسعود حسینی‌پور)

همراه با این پرونده نامه‌های پشتیبانی شخصیت‌ها و نهادهایی که با بزرگ علوی رابطه و آشنایی داشته‌اند، نیز به پیوست درخواست جامعه ایرانیان ارسال گردیده‌اند.

فرازهایی از پشتیبانی نهادها و شخصیت‌ها
پروفسور یانگ هندریک اولبرتس (Prof. Dr. Jan-Hendrik Olbertz)، رییس دانشگاه هومبولت در پشتیبانی از درخواست جامعه ایرانیان به آقای میشاییل مولر(Michael Müller)، رییس دولت ایالتی برلین می‌نویسد:
«آقای علوی به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران رشته ایران‌شناسی، در تحول این رشته در دانشگاه ما نقش کلیدی داشته و علاوه بر آن با آثار خود، معیارهای طراز بالایی در آموزش زبان فارسی و به عنوان نویسنده در ادبیات نوین فارسی به یادگار گذارده است. از این رو می‌خواهم از درخواست رسمیت آرامگاه مشاهیر و نصب لوح یادبود برای او پشتیبانی نمایم.»

اولین گروه از ایران‌شناسان مدرن در اول ژانویه ۱۹۵۴، از چپ: فیشنر (Fichner)، یونکر (Junker)، علوی و لورنس (Lorenz) – منبع شماره ۱

موسسه ایران‌شناسی دانشگاه آزاد برلین در نامه پشتیبانی مواضع خود را چنین اعلام می‌کند:
«نویسنده بزرگ علوی از جمله دانشمندان شناخته شده ایرانی و آلمانی است که پایه‌گذار نخستین لغتننامه علمی فارسی – آلمانی و طراح و هماهنگ کننده کار تدوین کتاب‌های آموزشی مرجع برای زبان فارسی با همکاران خود در دانشگاه هومبولت بود. کارهای پایه‌ای علمی او در تاریخ و تکامل ادبیات مدرن فارسی از یک سو و تاریخ فرهنگ ایران از سوی دیگر، برای علاقمندان حوزه فرهنگی آلمانی‌زبان در این عرصه نتایج ارزشمندی داشته است. علاوه بر آن علوی در دوران خدمت خود به عنوان پروفسور در دانشگاه هومبولت دانشمندان و پژوهشگران نامداری مانند پروفسور ورنر زوندرمان (Prof. Dr. Werner Sundermann) و پروفسور مانفرد لورنتس را به جامعه آلمان تحویل داده است. از این رو موسسه ایران‌شناسی دانشگاه آزاد برلین از اقدام جامعه ایرانیان در آلمان برای بزرگداشت یاد بزرگ علوی به عنوان یکی از حاملان افتخار فرهنگی شهر برلین و ثبت رسمی نام و آرامگاه او به عنوان بخشی از تاریخ برلین پشتیبانی می‌نماید.»
موسسه ایران‌شناسی در مرکز پژوهش‌های خاورمیانه و نزدیک دانشگاه ماربورگ در بخشی از نامه پشتیبانی خود می‌نویسد:
«شناسایی رسمی آرامگاه بزرگ علوی به عنوان آرامگاه مشاهیر از هر نظر قابل توجیه است و مایه افتخار شهر برلین خواهد بود. در اینجا به رسمیت آرامگاه مشاهیر برای نویسندگانی چون صادق هدایت و غلامحسین ساعدی در آرامگاه پرلاشز در شهر پاریس اشاره می‌کنیم. کشور فرانسه نیز به نویسندگان والامقام ایرانی از این راه ارج‌گذاری می‌کند.»
پروفسور مانفرد لورنتس (Prof. Dr. Manfred Lorenz)، دانشمند ایران‌شناس از درخواست جامعه ایرانیان اینگونه پشتیبانی کرده است:
«از سپتامبر ۱۹۸۷ تا سپتامبر ۱۹۹۳ من صاحب کرسی استادی در موسسه ایران‌شناسی دانشگاه هومبولت بوده‌ام. این پست پس از بزرگ علوی به من رسید. علوی آموزگار من هم بود و مایه خوشحالی من بود که بتوانم همراه با او دهه‌‌های متوالی به کار پژوهش، ترجمه و نشر آثار و تربیت دانشمندان نسل جوان‌تر بپردازم. از آنجا که من نیم قرن تمام در دنیای ایران‌شناسی فعالیت کرده‌ام، به گمانم بتوانم این ادعا را داشته باشم که موفقیت عرصه ایران‌شناسی در برلین اساسن مدیون کارهای این دانشمند عالیقدر است.»
کورت شارف (Kurt Scharf)، ایران‌شناس معروف آلمانی در این‌باره می‌نویسد:
«من به عنوان یکی از مدیران پیشین موسسه گوته در تهران، مدیر بخش ادبیات، جامعه و دانش در خانه فرهنگ‌های جهان و نیز مترجم و مولف آثار ادبیات فارسی به آلمانی از این درخواست تمام و کمال پشتیبانی می‌کنم. علوی شهروندی مهم برای شهر برلین بود.»
علاوه بر نهادها و شخصیت‌های نامبرده، آقای مانفرد گروتر (Manfred Grüter)، مسئول پیشین پروژه تبادلات فرهنگی یونسکو در موسسه کونیگین لوییزه و نیز کانون نویسندگان ایرانی در تبعید با نامه‌های خود از درخواست جامعه ایرانیان در آلمان برای شناسایی آرامگاه علوی به‌عنوان آرامگاه مشاهیر و نصب لوح یادبود بر سر در منزل مسکونی او پشتیبانی کرده‌اند.
جامعه ایرانیان در آلمان امیدوار است که مقامات شهر برلین با تصمیم مثبت خود نشان دهند که جامعه و سیاستمداران آلمان به میراث‌های فرهنگی و انسانی ارج می‌نهند و ارزش‌های بشری را ورای مرزهای ملیتی و قومی در نظر می‌گیرند.

منابع:
۱. Zu Iranistik in Berlin, Prof. M. Lorenz, Spektrum Iran, 26. JG. Nr. 1 – 2013
۲. مصاحبه تلویزیون فرهنگی ندا با آقای حمید احمدی، بنیانگذار انجمن تاریخ شفاهی ایران
برای دیدن فیلم لطفن اینجا را کلیک کنید

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)