جایزه‌ی «سرو ایرانی» در دستان عبدالمجید ارفعی و آیدین سلسبیلی

سرو ایرانی در دستان عبدالمجید ارفعی و آیدین سلسبیلی

جایزه‌ی فرهنگی مستقل و غیردولتی «سرو ایرانی»، طی مراسمی در خانه‌ی هنرمندان ایران، به‌پاس یک عمر کوشش فرهنگی به عبدالمجید ارفعی، ایلام‌شناس و متخصص زبان‌های ایلامی و اکدی، و آیدین سلسبیلی، تصویرساز، به عنوان چهره‌ی برترِ جوانِ سالِ ۱۳۹۳ اهدا شد.

پنجشنبه، دهم دیماه ۱۳۹۴، تالار جلیل شهناز خانه‌ی هنرمندان ایران برپادارنده‌ی نخستین مراسم جایزه‌ی سرو ایرانی بود. این جایزه‌ی فرهنگی مستقل و غیردولتی در سال ۱۳۹۳، به دست گروهی از انجمن‌ها، بنیادها، کانون‌ها و نشریات بنیاد گذاشته شده و قرار است هر سال به کوشندگانی در زمینه‌ی میراث فرهنگی پیشکش شود. هیأت داورانِ این جایزه از چهره‌های انجمنی، دانشگاهی و مطبوعاتی تشکیل شده است. جایزه «سرو ایرانی» شامل دو رشته است: «بهترین چهره‌ی جوان سال» و «جایزه به پاس یک عمر کوشش فرهنگی» به یکی از استادان. این جایزه تندیس «سروِ سایه‌فکن» است که به دست استاد عبدالرضا قماشچی طراحی و ساخته شده است. انجمن‌های پشتیبان جایزه سرو ایرانی در سال نخست عبارت بودند از: انجمن فرهنگی افراز، پارسی‌انجمن، بنیاد جمشیدِ جاماسیان، هفته‌نامه امرداد، مرکز مطالعات خلیج فارس، باشگاه شاهنامه‌پژوهان ایران، انجمن مهرگان شیراز، انجمن تاریانا اهواز، کانون ایرانشناسی دانشگاه تهران، با همراهی خانه هنرمندان ایران و با پشتیبانی مالی گروه آبادسازان ایران و شرکت زیگموند.

در مراسم اهدای «سرو ایرانی» نخست فیلم کوتاهی درباره جایگاه نمادین درخت سرو در تاریخ و فرهنگ ایران، ساخته‌ی حسن نقاشی، پخش شد. سپس بنیانگزار و دبیر امسال جایزه، بهرام روشن‌ضمیر، به ایراد سخنرانی پرداخت و بیانیه سال نخست جایزه را ارائه کرد. او با تأکید بر بایستگی ایجاد جایزه‌ای فراگیر و غیردولتی برای زمینه میراث فرهنگی از خدمات عبدالمجید ارفعی و آیدین سلسبیلی برای فرهنگ ایران سپاسگزاری کرد. در ادامه مجری برنامه، پیام استاد شهرداد روحانی، موسیقی‌دان بنام، به مراسم جایزه سرو ایرانی را خواند. سپس فیلمی کوتاه درباره کارنامه هنریِ آیدین سلسبیلی، گرافیست، تصویرساز و مجسمه‌ساز پخش شد. همچنین در این مراسم، نماهنگ و تیزر آلبوم جدیدِ شهرام ناظری به نام «درفش کاویانی» به آهنگسازی هومن الهامی و تصویر و دکورسازی آیدین سلسبیلی رونمایی شد. آنگاه این جوانِ هنرمند، جایزه خود را از دست دو تن از پیشکسوتان هنر ایران، استاد پرویز پورحسینی و استاد حجت شکیبا دریافت کرد. آیدین سلسبیلی در جایگاه سخنرانی، پس از قدردانی از تلاش‌های برگزارکنندگان، تأکید کرد که سال‌هاست به این نتیجه رسیده که زحمت‌کشان در هر جا که هستند نباید به امیدِ حمایت‌های دولتی بمانند و باید خود دست به کار شوند. استاد پورحسینی هم با ستایش از برگزاری چنین برنامه‌ای ویژگی ارزشمند آن را همان غیردولتی بودن و نداشتن پشیبانی دولتی دانست.

حاضران در ادامه، بیننده‌ی هنرنمایی استاد کیوان ساکت، نوازنده صاحب‌سبک بودند که به تک‌نوازی تار پرداخت. پس از آن نوبت به قدردانی از نیم‌سده تلاش‌های ماندگار استاد ارفعی رسید. نخست، فیلم کوتاهی از زندگی‌نامه و درددل‌های غم‌انگیز این استاد پخش شد و سپس دو تن از شاگردان ایشان، دکتر کتایون مزداپور، زبان‌شناس و استاد دانشگاه و دکتر حسین بادامچی، آشورشناس و استاد دانشگاه، به ایراد سخنرانی درباره کارنامه‌ی علمی خدمات استاد ارفعی پرداختند. دکتر مزداپور با اشاره به این‌که از سال ۱۳۳۹ در دانشگاه تهران، دکتر ارفعی را می‌شناخته گفت که ایشان از همان زمان نخبه بودند و در دوره‌ی دانشجویی هم به تدریس و کمک کردن به استادان بزرگ دانشگاه می‌پرداختند. دکتر بادامچی هم گفت که زمانی با استاد ارفعی آشنا شد که دانشجویی ساده بود و در اثر راهنمایی‌های استادش توانست این رشته را پی بگیرد و برای ادامه‌ی تحصیل راهی دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا شود.

آن‌گاه نوبت به آیینِ اهدای تندیسِ سروِ سایه‌فکن به استاد دکتر ارفعی رسید. با تشویق پراحساس حاضران، استاد ارفعی، جایزه‌ی خود را از دستان دکتر کتایون مزداپور و دکتر حمید احمدی، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، دریافت کرد. سپس دکتر ارفعی پشت تریبون قرار گرفت و با سپاسگزاری از تأسیس چنین جایزه‌ای، ابراز امیدواری کرد که به زودی رشته‌ی مستقلی در دانشگاه‌های ایران برای آموزش زبان‌های آسیای غربی (ایلامی و اکدی و سومری و سریانی) برپا شود و پس از بازگشتن گل‌نوشته‌های تخت‌جمشید از آمریکا به ایران، ایرانیان بتوانند به خواندن این لوح‌های هنوز ناشناخته بپردازند.

واپسین بخش برنامه عبارت بود از یک دقیقه سکوت به یاد پژوهشگر تازه درگذشته، زنده‌یاد فرانک دوانلو، شاهنامه پژوه بود که از همراهان برگزاری این جایزه فرهنگی و عضو نخستین هیأت داوران آن بود.

جایزه‌ی سروِ ایرانی

در آگاهی‌نامه و بروشور جایزه‌ی سرو ایرانی درباره‌ی این جایزه و لزوم شکل‌گیریِ آن چنین آمده است: «میراث فرهنگی بخش اساسی فرهنگ هر جامعه است و اندیشه و فرهنگ حاکم بر آن جامعه را می‌نمایاند. میراث فرهنگی، حقیقتِ فرهنگی و هویتِ هر ملت است و رکنِ اساسی ملیت به شمار می‌رود و درحقیقت همان جوهر یا اصلِ انسانی مردمان هر جامعه را نشان می‌دهد. توجه به میراث فرهنگی از این نظر اهمیت دارد که سدی دربرابرِ یکسان‌سازی فرهنگی در جهان (گلوبالیسم) است.

دیرگاهی‌ است که نبودِ جایزه‌ای فراگیر، غیردولتی، مردم‌نهاد و مستقل برای پاسداشتِ میراثِ کهنِ فرهنگی و معنویِ ایران، علاقه‌مندان این زمینه را آزرده می‌دارد. ازاین‌رو، در سال ۱۳۹۳، گروهی از انجمن‌ها، بنیادها، کانون‌ها و نشریات، به دعوت انجمن افراز، برآن شدند تا برای پاسداشتِ شایسته از کوشندگانِ زمینه‌ی فرهنگِ اصیل ایرانی، پیش‌گام شوند و جایزه‌ای برپا دارند.

به هنگام جست‌وجو برای نام این جایزه، هیچ نامی را یارای هماوردی با «سرو» نبود. سروِ سایه‌فکن! سروِ آزاده! سروِ سرافزار! سروِ بلند! سروِ سَهی! سروِ پارسی! سروِ ایرانی! سروِ کاشمر ــ که تخم آن را زرتشت از بهشت آورده بود؛ و سروِ ابرکوه ــ پیرترین موجود زنده در ایران با چهار هزار سال عمر. سرو را درختِ زندگیِ تمدنِ ایرانی و نمادِ جاودانگی ایران دانسته‌اند. سرو، از تخت‌جمشیدِ باستانی تا مینیاتورها و فرش‌ها و کاشی‌های پس از اسلام، همیشه و همه‌جا، تو گویی، امضای هنرمندان ایرانی بوده است و بیشتر شاعران و ستارگان آسمان ادبِ پارسی از فردوسی و سعدی و مولوی تا معاصران دفترهای خود را با آن، آذین بسته‌اند.

انجمن سرو ایرانی ــ تشکیل شده از ۹ نشریه، انجمن یا بنیاد ــ همه‌ساله در دو رشته به برندگانِ گزینش‌شده از سوی هیأت داورانِ خود، تندیس «سروِ سایه‌فکن» را پیش‌کش می‌کند… تندیسِ «سروِ سایه‌فکن» به دست یکی از مجسمه‌سازانِ خوشنامِ کشور، جناب آقای عبدالرضا قماشچی طراحی و ساخته شده و پوسترِ جایزه‌ی سروِ ایرانی از سوی یکی از گرافیست‌های پرافتخارِ ایرانی، جناب آقای فرهاد فزونی، آفریده شده است. جایزه‌ی سروِ ایرانی افتخار دارد که مورد حمایتِ جناب آقای استاد شهرداد روحانی، آهنگساز و رهبر ارکستر نامدار کشورمان قرار گرفته و ایشان اجازه‌ی بهره‌گیری از آثار خود را به سروِ ایرانی داده‌اند.»

آیدین سلسبیلی

جایز‌ه‌ی فرهنگی ِسرو ایرانی، در سال ۱۳۹۴ به آیدین سلسبیلی، تصویرساز، به عنوان چهره‌ی برترِ جوانِ سالِ ۱۳۹۳، پیشکش شده است.

آیدین سلسبیلی زاده شده در سال ۱۳۶۰ در تهران، دانش‌آموخته‌ی‌ کارشناسی ارشد تصویرسازی از دانشگاه تهران است. او از سال ١٣٩٠ تاکنون زمان خود را بر تصویرسازیِ چهره‌های شاهنامه گذاشته است. از این کاراکترهای تصویرسازی‌شده‌ی سه بعدی، می‌توان برای ساخت انیمیشن یا بازی یا ساخت تندیس، بر اساس اسطوره‌های ایرانی، بهره گرفت. او در پژوهش‌های خود از راهنمایی‌های استادان شاهنامه‌شناس چون دکتر خالقی مطلق و دکتر کزاری بهره گرفته است.

شاهنامه‌ی مصور سه‌بعدی اثر آیدین سلسبیلی در پاییز سال ١٣٩١ از سوی انتشارات ژرف در سه‌هزار نسخه به چاپ رسید. او پروژه‌های دیگری چون تصویرسازی چهره‌های موجود در اسطوره‌های مانوی و ساخت موزه مجازی اشیای باستانی ایران (تصویرسازی سه‌بعدی آثار باستانی موجود در موزه‌های جهان) را به همراه کار بیشتر بر روی شخصیت‌های شاهنامه را در دست داشته است.

عبدالمجید ارفعی

جایز‌ه‌ی فرهنگی ِسرو ایرانی، به پاس یک عمر کوشش فرهنگی برای پاسداشت میراث کهن ایرانی، در سال ۱۳۹۴ به استاد دکتر عبدالمجید ارفعی پیشکش شده است.

عبدالمجید ارفعی، ایلام‌شناس و متخصص زبان‌های ایلامی و اکدی و همچنین نخستین برگرداننده‌ی استوانه‌ی کورش بزرگ از زبان بابلی‌نو به فارسی است. عبدالمجید ارفعی فرزند میرعبدالله ارفعی در نهم شهریورماه ۱۳۱۸ در کوه‌گنو در نزدیکی بندرعباس زاده شد. او سپس به تهران کوچ کرد و در آنجا از محضر استادان به‌نام فرهنگ و زبان‌های ایرانی، به ویژه ابراهیم پورداوود، صادق کیا، محمد معین، پرویز ناتل خانلری و موبد رستم شهزادی بهره گرفت و در سال ۱۳۴۴ به پیشنهاد دکتر خانلری برای ادامه تحصیل در زبان اکدی و ایلامی به بنیاد خاورشناسی شیکاگو رفت. و زیر نظر پروفسور ریچارد هَلِک به کار بر روی لوح‌های گلی تخت‌جمشید پرداخت. ارفعی پس از بازگشت به ایران با همکاری زنده‌یاد خانلری به گردآوری گنجینه‌ای از اسناد و پژوهش‌ها درباره فرهنگ و زبان‌های کهن پرداخت و برای نخستین بار، استوانه بابلی کورشِ بزرگ را از بابلی به فارسی با عنوان «فرمان کورشِ بزرگ» برگرداند. ارفعی در سال‌های بعد با بنیادهای پژوهشی «پارسه و پاسارگاد» و «بنیاد پژوهشی شوش» همکاری کرده و با همکاری دکتر شاهرخ رزمجو، تالار کتیبه‌ها را در موزه ملی بنیاد نهاد. از او کتابی درباره لوح‌های ایلامی تخت‌جمشید با عنوان «گل‌نوشته‌های باروی تخت جمشید» از سوی دایره‌المعارف بزرگِ اسلامی به چاپ رسیده است. ارفعی هم‌اکنون سرگرمِ ترجمه‌ و چاپِ پژوهش‌های چاپ‌نشده‌ی استادِ درگذشته‌اش، ریچارد هلک درباره‌ی گل‌نوشته‌های تخت جمشید است.

عکس‌ها از هنگامه حیدری و مژده شهریار

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)