فضاهای خاص زنانه، تشدیدکننده رفتارهای زنانه

کارگروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی ایران در جلسه دوشنبه ۲۰ آذر ۹۱ به بررسی «سیاست فضا» اختصاص داشت.

به گزارش خبرنگار مهرخانه، در این جلسه که با حضور شهلا اعزازی، گیتی اعتماد و آذر تشکر برگزار شد، گیتی اعتماد به بحث پیرامون «زنان و فضای عمومی شهر» پرداخت و آذر تشکر درباره «موقعیت زنان و فضای عمومی» سخن گفت.

در ابتدای این نشست گیتی اعتماد با اشاره به نحوه حضور زنان در فضای عمومی گفت: مشکلات قانونی،‌ ایمنی و فرهنگی حضور زنان در فضاهای عمومی شهر باید ریشه یابی و برطرف شوند. مشکلاتی از قبیل حضور جوانان پایین شهر برای تفریح در محله های بالای شهر و یا حضور دختران با لباس مبدل در استادیوم های فوتبال. سپس تشکر با ارائه تاریخچه فضاهای عمومی و زنان در ایران گفت: بعد از انقلاب، بحث مطالعات زنان به حاشیه رفت و تا دوران اصلاحات به صورت جدی مطرح نشد، البته بحث زنان بیشتر تحت عنوان حقوق خانواده و به صورت ایدئولوژیک مطرح می شد. در دوران اصلاحات بحث فضای عمومی و زنان مطرح و چندین سمینار برگزار شد تا دلایل حضور زنان در اجتماع مشخص و موجه شود.

وی در ادامه علل بررسی شده ازدیاد حضور زنان در فضای عمومی اشتغال، تحصیل، مشارکت اجتماعی و سیاسی،‌ مصرف و تغییر نقش های خانواده دانست و افزود: در آن زمان دولت بر نحوه حضور زنان در فضاهای عمومی دخالت داشت و در صورت موافقت، زنان می توانستند در همه جا حضور داشته باشند. در دوران اصلاحات چند پارک زنانه ایجاد شد و برخی تفکیکاتی که در فضا اتفاق می افتاد، مانند سواحل به لحاظ آن که مقبولیت فرهنگی داشت پذیرفته می شد. اما به نظر من ما اکنون وارد دوره جدیدی شده ایم که نیاز به تحلیل نو و تازه ای دارد.. در این فضای جدید، مسائل زنان در حوزه های عمومی اعم از تفکیک جنسیتی در فضاهای آموزشی، پارک های زنانه، گذرنامه و فضاهای مجازی و زنان و حتی مزاحمت های خیابانی همه مربوط به فضا هستند. تشکر گفت: خاصیت فضا از جنس تولید مادی است و در سطح گفتمان نیست که به ایدئولووژی مربوط باشد. لذا وقتی بحث فضا مطرح می شود و یک فضا مربوط به گروه های خاص می شود، عبور از ایدئولوژی و تقسیم منابع است.

گتوئیزیشن و فضاهای خاص زنانه وی در ادامه با اشاره به مفهوم گتوئیزیشن(ghetto) در جامعه شناسی شهری و ارتباط این مفهوم با فضاهای اختصاص یافته به زنان در فضاهای عمومی گفت: گتوئیزیشن یا گتوها فضاهایی هستند که با مسامحه می شود گفت مانند اردوگاه هستند و در تعریف آن گفته اند: یک بخش شهری محصور شده، شبکه ای از نهاد ها و گروه های خاص، مجموعه های شناختی و فرهنگی که در برگیرنده انزوای اجتماعی- اخلاقی برای یک گروه نشان دار است که فضای زندگی و شانس زندگی اعضای آن به طور سیستماتیک مثله می شود.

تشکر در توضیح بیشتر این مفهوم گفت: گتوئیزیشن از سه سنت تاریخ نگاری آوارگان یهودی در دوران نازیسم، تاریخ آسیای شرقی و سیاهان آمریکایی در جامعه صنعتی استخراج شده است و شهر چینی ها در نیویورک مثالی برای این مقهوم به شمار می رود. گتو به عنوان ابزار کنترل است که چهار عنصر برچسب، ممانعت از حضور جمعیت در فضاهای عمومی شهر، حبس و در خودپیچیدگی نهادی را در بر می گرد. گتوها دو هدف را دنبال می کنند؛‌ منافع مادی برای گروه بزرگتر و حداقل تماس گروه با افراد دیگر. وی با انتقاد به نحوه پژوهش های بسیاری که در زمینه کارکردهای مثبت پارک های زنانه توسط دانشجویان جامعه شناسی و شهرداری انجام می شود، ادامه داد: این پژوهش ها با نتایج مثبت ارزیابی می شود، در حالی که پژوهش گر با ایده خاصی وارد تحقیق می شود و نتایح تحقیقات قطعاً مثبت خواهد بود. وی گفت: برای توجیه پارک های زنانه و تفکیک جنسیتی، حاکمیت از همان گفتار فمینیستی استفاده می کند؛ گفتار فمینیستی می گوید زنان کجا راحت ترند و چه نیازی دارند، و حاکمیت می گوید با توجه به نیاز بانوان چنین جایگاه هایی را ایجاد کرده است. همچنین درباره تفکیک جنسیتی فضاهای علمی نیز همین دلیل عنوان می شود و حاکمیت، نیاز دختران دانشجو را علت این طرح مطرح می کند. اما زمانی که با توجه به مفهوم گتو وارد پارک های زنانه شوید، خواهید دید به شدت رفتار اغراق شده و تشدیدشده زنانه بروز یافته است. این پارک ها با دیوار های آهنی و سیم خاردار، جایی است که در آن زنان به شدت زنانه می پوشند و زنانه رفتار می کنند.

تشکر برای جمع بندی مؤلفه های گتوئیزیشن و استناد این مفهوم به فضاهای خاص زنانه، به متن یک وبلاگ اشاره کرد و گفت: در این وبلاگ آمده است: من نمی دانم که دختران مدرن شده با این آلودگی ها چگونه می خواهند مادر شوند و نویسنده این برچسب را به دختران داده است. وی درخصوص فضای مجازی و گتو کردن زنان گفت این فضا باعث می شود زنان از فضای عمومی محروم شوند؛ حتی اگر در این فضا به کسب علم بپردازند، باعث می شود که از حضور استاد محروم باشد. در حالیکه تماس چشمی و زبان بدن بین دو جنس باعث می شود بتوانند موقعیت های ذهنی خود را به اشتراک بگذارند. وقتی دو جنس ارتباط نداشته باشند، روابط زنانه زیاد می شود؛ جلسات زنانه و حتی روابط جنسی زنانه هم بیشتر می شود و موجب آسیب های اجتماعی بسیاری در حوزه زنان خواهد شد.

در راستای صحبت های تشکر؛ ‌اعزازی دورکاری را نیز یکی از عوامل به کنار راندن زنان از فضاهای عمومی شهر دانست و گفت زنان امروزه به چشم می آیند و این رفتارها باعث می شود که زنان نامرئی شوند و در پار ک های خود و شهر ها و دانشگاه خود مشغول باشند و به صورت دورکاری در خانه مشغول شوند، و این برای یک زندگی مدرن شهری آسیب زا است.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)