خوشا به حال کلاغان قیل و قال‌پرست

بحث من این‌جا اما درباره عواقب سیاسی و امنیتی این کار و مشکلات احتمالی برای مهدی هاشمی یا حتا شخص نیک‌آهنگ نیست؛ بحث درباره‌ی “روزنامه‌نگاری مستقل” است که خود نیک‌آهنگ بارها مدعی آن بوده و همواره دیگران را به تیر “وابسته بودن” نواخته و به خصوص افراد و رسانه‌های زیادی را “بدون سند و مدرک” متهم کرده که توسط مهدی هاشمی، تغذیه مالی می‌شوند.

نکته‌ی نخست آن است که ضبط کردن صدای یک فرد، بدون اطلاع وی، از نظر تمامی استانداردهای روزنامه‌نگاری کاری است غیراخلاقی. این عمل تنها زمانی مجاز است که روزنامه‌نگار مشغول کار برای یک “گزارش تحقیقی” درباره مساله‌ای که “خیر عمومی” در آن است، مشغول باشد. این “خیر عمومی” از طریق مشورت با سردبیر سانه، مدیران آن و وکلا قابل تشخیص است. در این مورد چون خبرنگار و سردبیر، یک فرد بوده‌اند، این مساله اساسن سالبه به انتفاع موضوع است. وقتی قرار بر گفت‌وگو با فردی باشد، باید از زمانی که صدای او ضبط می‌شود، به او اطلاع دهیم و اعلام کنیم که امکان انتشار این فایل در رسانه‌ها وجود دارد.

نکته‌ی دوم آن‌که نیک‌آهنگ کوثر، صراحتن می‌‎گوید که این گفت‌وگو قرار نیست عمومی شود یا در جایی منتشر شود. او نزدیک به دو هفته پیش در توضیحی که درسایت خودنویس هم نوشته، می‌گوید: “به فایل‌های متعدد گفتگوهای بلند و کوتاهی که با مهدی هاشمی رفسنجانی (که اینک در زندان است) گوش می‌دادم.  گفتگوهایی که شاید مهدی هاشمی راضی به انتشارشان نبوده باشد”. یعنی خود او اعتراف می‌کند که تقریبن تمام مکالماتش با مهدی هاشمی را – که اکثر آن‌ها در فضایی دوستانه و غیررسمی انجام گرفته – ضبط و نگهداری کرده است. اما آیا این مساله پیش از آغاز صحبت‌ها به اطلاع مهدی هاشمی رسیده بود؟

نکته‎‌ی سوم آن‌که نیک‌آهنگ کوثر از این شکایت دارد که توسط خانواده هاشمی به “باج‌خواهی” متهم شده است. او در توضیح ابتدایی خود می‌نویسد: ” از راه‌های گوناگون ازشخصی در خانواده هاشمی خواستم که «راهی پیدا کند» تا مجبور به ارائه این مدارک نشوم”. او امروز هم چنین نوشته است: “به دلیل اهمیت بسیار زیاد فایل‌هایی که در اختیار داشتم، به فردی بسیار نزدیک به هاشمی رفسنجانی در مکالمات مختلف گفتم که مستنداتی که در اختیار من است حساس‌تر از آنی است که تصورش را کرده‌اند و بهتر است پیش از آنکه مطابق حکم، آنها را در اختیار وکلا بگذارم، به طریقی رسمی، از من بخواهند که برای راستی آزمایی به تورنتو نروم و مدارک را تحویل ندهم”.

او سپس “توصیه‌هایی انسانی” به خانواده هاشمی می‌کند و تنها یک درخواست هم داشته: “تمام خواست من این بود که آنها با اطلاع از وضعیت احتمالی، از وقوع هر اتفاق ناگواری خودداری کنند یاحداقل برای متوقف کردنش تلاش کنند”.

این‌که این خانواده قرار بوده “چه راهی” پیدا کنند، حداقل از سوی نیک‌آهنگ کوثر به طور مشخص، اعلام نشده؛ اما یک خواننده از این جمله‌ها چه برداشتی می‌کند؟

نکته‌ی چهارم این‌که نیک‌آهنگ کوثر در ابتدای نوشته‌ی امروز خود می‌گوید: ” مهدی هاشمی از زمان خروج از کشور در سال ۱۳۸۸، به طور مرتب از طریق تلفن و حتی یک ایمیل جداگانه با من تا تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۱۰ در تماس بود”. او توضیحی درباره علت این رابطه، چگونگی آن و دلیل قطع شدن‌اش نمی‌دهد. نمی‌گوید چرا و چگونه با مهدی هاشمی رابطه داشته؟ این رابطه دارای چه کیفیتی بوده و ادامه یا قطع شدن آن، چه تاثیری در کار او و سایت‌اش داشته است؟

وی سپس مدعی می‌شود که  “بعد از مشورت با کارشناسان رسانه و بررسی قوانین کانادا و آمریکا، برخی از مکالمات‌مان را برای ثبت، و بررسی مجدد (ادعاها، بعد از گذر زمان) ضبط کردم”.

چرا؟ و چه اتفاقی افتاده نیک‌آهنگ تصمیم به ضبط مکالمات خود با مهدی هاشمی می‌گیرد؟ آیا ضبط این مکالمات تنها محدود به “خبرهایی بوده که مهدی هاشمی به رسانه‌های مختلف می‌داده… بعضی‌ از آنها بعدا تکذیب می‌شد، و [وی] مسوولیت کارهای خویش را عملا نمی‌پذیرفت”. آیا او اجازه رسمی برای ضبط و انتشار این مکالمه‌ها داشته؟ و آیا در فایل‌های ضبط شده، نشانه‌ای از این‌گونه “خبرسازی”ها وجود دارد؟ و آیا مدرک مستندی برای این “خبرسازی”ها موجود است؟

درباره این قضیه و کار غیراخلاقی – از منظر فوانین روزنامه‌نگاری – انجام شده، بحث بسیار بیش از این است. بحث‌هایی که طی روزهای آینده، قطعن توسط افراد متخصص‌تر، بیشتر باز خواهد شد.