نامه نگارى کارل کائوتسکى و سوسیال دموکراتهاى تبریز

تبریز ١۶ ژوئیه ١٩٠٨
شهروند کارل کائوتسکی

شهروند گرامی
با توجه به صلاحیت عمیق شما در علوم اقتصادی و اجتماعی، ما به خود اجازه میدهیم ضمن این نامه سئوالاتی را چند طرح کنیم، و با توجه به آنکه حل آنها برای ما حائز اهمیت است از شما بخواهیم، بفوریت به آنها جواب بدهید.
گروه سوسیال دمکراتهای تبریز به تازگی با شرکت جمعی از روشنفکران این شهر تشکیل یافته است. ذکر عللی که موجب تشکیل این گروه شد در اینجا باعث اطاله کلام خواهد شد. در آتیه نزدیکی به این مطلب خواهیم پرداخت. در اینجا بدین بسنده میکنیم که گروه از آغاز پیدایش خود، َهّـم خود را صرف ترویج اصول مارکسیسم )و به عبارت
دقیقتر، سوسیال دمکراسی بین المللی( کرده است.
گروه تا کنون طرح برنامه عمل )Projet d’Action( خود را تدوین کرده بود. لکن رویدادهای پر سر و صدای اخیر در ایران ]کودتای محمد علی میرزا علیه مشروطه[ وی را بر آن داشت در ماه سپتامبر١ آینده نشست بعدی خود را بصورت مجمع عمومی به منظور تجدید نظر در طرح برنامه عمل و بحث بر سر شرکت فعالانه در جنبشهای
دمکراتیک ایران فراخواند.
اگر چه با توجه به آنکه در ایران هنوز صنایع سرمایه داری بوجود نیامده اند پرولتاریای صنعتی )به معنی اروپائی کلمه(، که گروه ما بتواند بر آن تکیه کند، وجود ندارد، لکن برخی از رفقا به درستی بر این عقیدهاند که گروه میتواند از چارچوب فعالیت منفعل )پروپاگاند( خارج شده، و نه تنها میتواند، بلکه باید در ضمن کوشش به نفع دمکراسی و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی کشور، بدون چشم پوشی از اصول اساسی خود، فعالانه در جنبشها
شرکت جوید.
این طبیعی است که یک نفر سوسیال دمکرات، از آنجا که نه تنها فردیست سوسیالیست بلکه به علاوه دمکرات، پیگیرترین دمکراتها نیز هست، نمیتواند در یک جنبش دمکراتیک بیکاربنشیند. از این روست که گروه اصل شرکت در جنبشها را مورد قبول قرار داد، اگرچه برخی از رفقا از دفاع ازین نظریه خودداری کنند، امتناع آنان به هیچ وجه مطلق نبوده، نسبی و مشروط است. طرز تلقی آنان از اینجا ناشی میشود که ماهیت انقلاب ایران بنظر آنان ابهام آمیز مینماید. شاید بدانید که بر سر خصلت جنبشهای کشور ما دو نقطه نظر وجود دارد: موافق نقطه نظر اول، انقلاب ایران دارای هیچگونه مضمون مترقی نیست: متفکرین این دسته مدعی هستند که جنبش علیه سرمایهی خارجی، یعنی تنها عاملی که میتواند به انکشاف صور صورتبندی ؟ اقتصادی کشور کمک کند، متوجه
است؛ به عبارت ساده تر، هدف جنبش اینست که بر سر راه تمدن اروپائی سد بپا کند.
به عکس، هواداران نقطه نظر دوم اظهار میدارند که جنبش مترقی است، زیرا علیه نظام فئودالی متوجه است، زیرا که جنبش ایست متعلق به تودههائی که به دست اربابان زمیندار )لاندلوردها( استثمار میشوند.
جنبش بورژوازی بزرگ و خرده، )نه صنعتی بل تجاری( علیه مالکین بزرگ ارضی است که از طریق قحطی ساختگی خویش و غیره، اهالی را در فقر نگه داشته، از انکشاف تجارت جلوگیری میکنند. اینان همچنین میافزایند که هر چند جنبش در مرحله نخستین خود حاوی گرایشهای قهقرائی است، که از عناصر ارتجاعی ناشی میشود، اما این گونه تمایلات با مضمون خیالپرستانه اش، پا به پای تحول جنبش از میان خواهند رفت. ایشان در دفاع از نظر خود این واقعیت را گوشزد میکنند که با وجود به اصطلاح مبارزه علیه سرمایه خارجی، واردات فرآوردهای اروپائی طی سال مالیاتی ٠٧-١٩٠۶، یعنی سالیکه ایران دارای مجلس بود، و هنگامیکه جنبشها دوران شکوفائی خود را طی میکردند، افزایش یافته است.
ضمن ارائه خلاصه این دو نقطه نظر، ما مطمئن هستیم که در عین حال شما تا آن حدی در جریان واقعیت کشور ما قرار دارید تا بتوانید نظر شخصی خودتان را در بارهی خصلت انقلاب ایران به ما بنویسید. آنچه معلومات تاریخی شما را در این زمینه تکمیل خواهد کرد عبارتست از اطلاعات ]مندرجه[ در مطبوعات و پاره ای کتب آلمانی و تحقیقات انجام شده در باره وضع اقتصادی و اجتماعی ایران. اما هر گاه شما داده های لازم برای فرموله کردن نظرات خود را در اختیار نداشته باشید، ما آمادهایم که همه نوع اطلاعات را که در اینجا جمع آوری توانیم کرد در اختیارتان بگذاریم؛ در این صورت کافیست که شما برای ما پرسشنامهای ارسال دارید تا ما آنرا پر کرده، فورًا به
شما باز گردانیم.
درصورتیکه دادههای لازم را در اختیار دارید، بسیار سپاسگزار خواهیم بود که به سئوالات زیر که مربوط به مسائل نظری و عملی است، جواب دهید. این مسائل باید در مجمع آینده ما مورد بحث قرار گیرند: و جوابهای شما خواهند توانست، اخذ تصمیمات ما را بسی تسهیل کند.
١( نظرشمادرباره خصلت انقلاب ایران چیست؟)توضیح(:آیاقهقرائی است؟).٢( شرکت سوسیال دمکراتهادریک جنبش کامًلادمکراتیک پیشرو و مترقی یا در یک جنبش قهقرائی از چه نوع میتواند باشد؟ )توضیح(. بدیهی است که این شرکت جستن نباید به اصول اساسی ما خدشه وارد سازد.
میتوانید پاسخ خود را به فرانسه نوشته به نسانی زیر ارسال دارید.٢
افزون بر این، ما خرسند خواهیم شد بدانیم که میتوانیم برای همه مسائل مورد علاقه مان به شما رجوع کنیم؟ ما اطمینان داریم که تئوریسینهای ما از کمک به ما دریغ نخواهند ورزید.
آ. چیلینگریان ترجمه از فرانسه

پاسخ کائوتسکی به گروپ سوسیال دیموقراتهای تبریز

ِدرآِوی،ِدپارِتمان ِسنِااواز فرانسه

اول اوت ١٩٠٨

رفیق گرامی،
از اینکه به نامه شما پاسخ نگفته ام طلب پوزش میکنم. این تأخیر ناشی از کمبود علاقه از جانب من نیست، بل، بر عکس، من برای نامه شما اهمیت قائلم. لکن من زیاد در مسافرتم و نامه شما تنها دیروز به دستم رسید.
برای من میسر نیست جواب کاملی به نامه شما بدهم، زیرا در حالیکه در حرکت هستم، مدارک لازم را در اختیار ندارم. باید خود را به چند سطر محدود سازم. در رابطه با سئوال شما، مشکل بتوان وضع کشوری را که کم میشناسم و در آن ناگهان نیروها و اقشار اجتماعی نوینی ظاهر گشته اند و تا لحظه تظاهرشان در کشور خویش نیز ناشناخته مانده بودند، کشوری که در آن از روزی بروزی دیگر نوسانات شدیدی رخ
میدهد، داوری کنم.
لکن بنظرم، با راحتی وجدان، میتوان گفت که سوسیالیستهای ایرانی وظیفه دارند در جنبش دمکراتیک شرکت جویند. سوسیالیستها چون دمکراتهای ساده در میان دمکراتهای بورژوا و خرده بورژوا در مبارزه شرکت میجویند؛ لکن نزد آنان مبارزه برای دمکراسی، یک مبارزه طبقاتی است: اینان میدانند پیروزی دمکراسی پایان مبارزه سیاسی نخواهد بود، بل آغاز مبارزهای نو و ناشناخته خواهد بود که در سیستم استبدادی تقریباً نامیسر بود. در یک جنبش دمکراتیک که مورد حمایت تمام طبقات زحمتکش کشور است، همواره گرایشهای ارتجاعی تظاهر میکنند که برخی از اقشار کوچک دهقانی و خرده بورژوائی حامل
آنها هستند.
ولی این دال بر بیرون ماندن از مبارزه نیست، بل دلیلی است بر لزوم کار کردن علیه این گرایشها در جنبش دمکراتیک. این همان تاکتیکی است که مارکس در ١٨۴٨ در آلمان هنگامی که کوچکترین موقعیت ایجاد حزب پرولتری محکم وجود نداشت، به کار بست.
برخورد خصمانه با سرمایه خارجی ضرورتًا ماهیتی ارتجاعی ندارد. تأسیس صنایع سنگین و راه آهن برای ایران به روشنی همانقدر اهمیت دارد که برای سایر کشورها. لکن ایران دیگر به راه سرمایه داری گام نهاده است و ممکن است که، اگر توسط سرمایه خارجی استثمار نشود، بتواند در این راه سریعتر پیش رود. در ایران این سرمایه تنها به شکل سرمایه صنعتی تظاهر نمیکند، بل همچنین – و حتی تا حد زیادی – به شکل سرمایهی ربائی. بدین شکل، تمام ملت – و حتی دهقان فقیر میشود و توانائی اینرا نخواهد داشت محصولات صنعتی را بخرد. بدین دلیل است که در ایران، همانند روسیه، سرمایه داری – خارجی مانع از
انکشاف بازار داخلی که نخستین پیش نشان انکشاف صنعتی است، میگردد.
هنگامیکه استثمار ایران توسط سرمایه خارجی قطع گردد، بازار داخلی و سرمایه بومی انکشاف خواهند یافت، زیرا مازاد ارزش اضافی در داخل کشور باقی میماند. برای اینکه جنبش پرولتری انکشاف بیابد، دمکراسی نه تنها به آزادیهای سیاسی، بل همچنین به استقلال کشور از نفوذ خارجی – چه اقتصادی و چه سیاسی – نیاز دارد. خلقهای خاورزمین که میکوشند سرمایه داری را در سرزمینهای خود واژگون سازند، نه تنها برای سوسیالیسم در کشورهای خود مبارزه میکنند، بل همچنین برای سوسیالیسم نزد ما در اروپا.
اینان بدینوسیله سرمایه داری اروپا را تضعیف میکنند و نیروی بیشتری به پرولتاریای اروپا میبخشند.
اگر مثًلا انقلاب ١٩٠۵ روسیه موفق شده بود، و اگر از پرداخت بدهیهای حکومتی سرباز زده شده بود، چنین امری انقلاب در فرانسه را موجب شده بود. اگر هند بریتانیا و مصر به اندازهی کافی نیرومند بودند تابتوانند استقلال خود را تحصیل کنند، چنین امری ضربه محکمی به سرمایه انگلیس وارد میساخت، و در نتیجه تضادهای بین سرمایه داری و پرولتاریای انگلیس وارد میساخت، و در نتیجه تضادهای بین سرمایه داری و پرولتاریای انگلیس تشدید میگردید.
ایران و ترکیه که در مبارزه برای رهائی خویشاند، برای آزادی پرولتاریای جهان مبارزه میکنند.
رفیق گرامی، امیدوارم که تحریر این سطور کوتاه مورد رضایت شما باشد. به محض بازگشت به برلین، اگر وقتم اجازه دهد، وضع ایران را عمیقًا مطالعه خواهم کرد.
به هر حال برای ما مهم است که در بارهی جنبش انقلابی ایران، علل آن، گرایشها و طبقاتی که از آن حمایت میکنند، کسب اطلاع کنیم.
من بااشتیاق مقاله شما را در این زمینه در نوّیه تسایت، روزنامه ایکه در سراسر جهان پخش میشود، انتشار خواهم داد. نقطهی نظر مارکسیستی شما را غنی تر خواهد ساخت، و به ما اجازه خواهد داد مسایل را روشنتر از آن ببینیم که یک دمکرات عادی میتوانست میسر سازد.
امیدوارم با اینکه کشور شما در حالت انقلابی بسر میبرد این سطور بدست شما برسند: دست شما را میفشارم و موفقیت شما و رفقایتان را آرزو میکنم.
با سلامهای رفیقانه
ک. کائوتسکی

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)