بهشت، متری ۱۰ میلیون

“همه اموالم از معقول و منقول بنا به آنچه عرف و سنت شرعی حکم می‌کند بین فرزندانم تقسیم شود. پسر‌ها پسربخششان را ببرند و صبیه‌ها دختر بهری را. یک هشتم به اضافه مهریه ۱۰۰ تومانی حاج خانم پرداخت شود. اما از همه آنچه از ماترکم به جای می‌ماند یک سوم را از اصل آن بابت خیرات و مبرات و نماز‌ها و روزه‌های قرضی اختصاص دهید که به عنوان حق قانونی خودم بر ذمه وراثم و بخصوص پسر بزرگم می‌ماند. بیش از دهسال از روزگار جوانی به لهو و لعب گذشت و همین زمان نماز و روزه بدهکار هستم. این جدا از خیرات و مبراتی است که در سفر آخرت دستم را خواهد گرفت. از آنجایی که این بعد از من به گردن پسر بزرگم هست وصیت می‌کنم که ایشان کسی را به جای خود نایب کنند. به نرخ روز حساب کنید و به فردی مومن و متدین بدهید تا بخواند…. ”

**
جدا از اینکه حاج آقایی که همه به مومنی و نماز خوانی می‌شناختیم ۱۰ سال نماز و روزه به درگاه خداوند بدهکار باشد، اینکه کسی یا کسانی پیدا شوند پول بگیرند تا نماز و روزه‌های دیگری را بخوانند، برایم هم جالب بود هم عجیب.

پسر بزرگ حاج آقا که خودش از معتمدان محلی بود البته از اینکه پدرش این همه سال نماز و روزه بدهکار است کمی دلخور و شاکی بود اما توضیح داد که به لحاظ شرعی بعد از مرگ هر پدر و مادری فرزند بزرگ‌تر باید جور نماز و روزه‌های قرضی اشان را بکشد. اگر نتوانست، چون برذمه‌اش هست باید معادل آن را به کسی بدهد تا آن را بخواند، بابت نماز و روزه هم پولی پرداخت کند. این را روحانی مسجد محل هم تکرار کرد و البته توضیح اضافه داد که کسانی هستند که شغلشان خواندن نماز و گرفتن روزه‌های قرضی است. او البته تایید کرد که براساس فتوای بعضی از آقایان حتما پسر بزرگ خانواده این فرضیات مذهبی را به جای بیاورد اما او می‌تواند با پرداخت مبلغی کسی را استخدام کند که به جایش آنها را ادا کند. در استفتایی از دفتر آیت الله مکار شیرازی هم آمده است: “نماز و روزه‌های که از مرده قضا شده است، اگر ترک آن‌ها عمدی نباشد و میت به دلیل مریضی و یا فراموشی و… آن را قضا نکرده باشد، گناهی برای آن میت نوشته نشده است. اعمالی که برای او انجام می‌شود، ثوابش به او می‌رسد و مشمول لطف وعنایت خداوند می‌شود. اگر ترک نماز‌ها و روزه‌ها عمدی باشد، هر چند ثوابی از کارهای انجام شده، به میت می‌رسد، ولی مسلما میت به دلیل ترک عمدی واجبات خود عذاب و مواخذه می‌شود.”

حالا اگر خانواده‌ای پسر بزرگ نداشت، ازدواج نکرده بود و فرزندی نداشت و اصلا تمکن مالی نداشت چه باید کند؟ روحانی کمی فکر کرد و گفت: “کسانی که خانواده دارند اماپسر ندارند می‌توانند کسی را اجیر کنند. حکمش‌‌ همان است. اما اگر تمکن مالی نداشته باشد و خیری پیدا نشود که این کار را مجانی انجام دهد از دست کسی کاری بر نمی‌آید.” و ادامه جواب را خودم در ذهنم می‌دهم: “کسی نیست که بهشت را برایش بخرد؟”
**
“این روز‌ها کسانی هستند که کارشان خواندن نماز و گرفتن روزه‌های مردم است…. چیز عجیبی گفتم؟ شغل است دیگر مثل شغل خود شما. منتهی در این شغل طرف دائما با خدا نزدیک است. راستی شغل شما چیه؟”

این را منشی شرکتی که برای کارهای مرگ تاسیس شده، پشت تلفن می‌گوید. این شرکت را که از ده‌ها شرکت خدماتی ترحیم است در اینترنت پیدا کردم. در توضیح خدماتشان زیر لوگوی مشکی شرکت نوشته “کلیه مراسم ترحیم از لحظه مرگ تا سال را برعهده ما بگذارید.” این یعنی از زمانی که نفس کسی قطع می‌شود تا سالگردش. خدماتشان هم از تهیه گواهی فوت است تا مشاوره برای قبر و سنگ قبر و مسجد و حلوای سر مزار تا پرستار برای بچه‌ها و افراد مسن که در مراسم شرکت می‌کنند. حتی برای سر مزار و مسجد در کنار خدمات پذیرایی دکتر هم اعزام می‌کنند که اگر کسی از بستگان حالش بد شد و غش کرد به کمکشان بیاید و دائما وضعیت روحی و جسمی نزدیکان متوفی را کنترل کند.

می‌دانستم در گورستان‌های بزرگ چون بهشت زهرا این شغل افرادی است که به عنوان مباشر همه می‌شناسند. اما تا به حال ندیده بودم که شرکت‌هایی هست که کارشان خدمات مرگ باشد. یکی از خدماتی که این شرکت در ذیل کار‌هایش نوشته خرید روزه و نماز است. منشی می‌گوید: “در شرکت ما کسانی هستند که کارشان خواندن نماز و گرفتن روزه است. نماز و روزه را از خود فرد کامل‌تر و دقیق‌تر می‌خوانند. خیال خانواده متوفی از این بابت می‌تواند راحت باشد. حتی اگر کسی مستطیع بوده و نتوانسته به حج برود هم می‌توانند خیالش راحت باشد که ما فردی را برای این کار اجیر می‌کنیم که به جای ایشان به حج برود.” از قیمت‌ها می‌پرسم و او می‌گوید متفاوت است: “اگر از اول قرارداد مراسم را با ما ببندید ما روی هزینه‌های اصلی حساب می‌کنیم و قیمتش از قیمت روز کمتر می‌شود. مثلا ما برای همه خدماتتمان در سال ۹۳ با یک مراسم معمولی حدود ۵۰ میلیون می‌گیریم. اما قیمت بالا‌تر و کمتر هم داریم. قسطی هم با چک ضمانت دار قبول می‌کنیم. خدماتمان هم تضمینی است. هزینه نماز و روزه هم روی هم هزینه‌ها حساب می‌شود. اما اگر بخواهید جداگانه این را به کار‌شناسان ما بسپرید باید ببینید قیمت روز که در بازار است چقدر است. این را هم باید با دفتر یکی دو نفر از مراجع در قم تماس بگیریم و قیمت روز را به شما بگوییم. راستی نگفتید چه کاره هستید؟”
**

“قیمت رسمی وجود ندارد” این نتیجه‌ نهایی تحقیقاتم است. البته نه اینکه قیمت رسمی برای خواندن نماز و روزه وجود نداشته باشد، موضوع این است که برخی‌ها کمتر یا بیشتر از مبلغی که دفتر مراجع تعیین می‌کنند می‌گیرند: “خانم زندگی خرج دارد. بیشتر کسانی که اجیر می‌شوند نماز و روزه بخوانند طلبه هستند و تازه تشکیل خانواده دادند و هنوز شغل ثابتی ندارند. با کمک هزینه حوزه هم که نمی‌شود زندگی کرد.” این را دفتر یکی اماکن مذهبی نزدیک تهران می‌گوید. دفتر “آستان مقدس قم” و “آستان قدس رضوی” البته نرخ رسمی تری دارند. آن‌ها می‌گویند که براساس نظر چند نفر از مراجع هزینه یکسال نماز حدود ۹۰۰ هزار تومان و یک ماه روزه ۵۰۰ هزار تومان است. به عبارتی برای ۱۰ سال ۹ میلیون هزینه نماز و ۵ میلیون هزینه روزه سرجمع می‌شود ۱۴ میلیون تومان. اما این نرخ ثابت نیست. بعضی از کسانی که به قول مراجع اجیر می‌شوند که نماز و روزه بخوانند کمتر یا بیشتر می‌گیرند. منشی آن مرجع تقلید می‌گوید این قیمتی است که برای خرید ثواب مردگان داده می‌شود و من در ذهنم ادامه می‌دهم: “قیمت یک متر از بهشت”.
**
هر شب مادرم را به خواب می‌دیدم که می‌گفت در عذاب است و مثل روزهای آخر عمرش درد زیادی می‌کشد. وقتی از روحانی مسجد پرسیدم گفت که احتمالا حاج خانم نماز و روزه بدهکار است.
“هر شب مادرم را به خواب می‌دیدم که می‌گفت در عذاب است و مثل روزهای آخر عمرش درد زیادی می‌کشد. وقتی از روحانی مسجد پرسیدم گفت که احتمالا حاج خانم نماز و روزه بدهکار است. تا جایی که می‌دانستم مادرم زنی اهل نماز و روزه بود. اما وقتی از خاله‌هایم پرسیدند گفتند که ایشان در جوانی مدتی ترک نماز کرده بودند و هیچ وقت هم نتوانست قضای آن را به جای بیاورد. مادرم برایم عزیز بود و هم پدر بود و هم مادر، برای همین نمی‌توانستم عذابش را ببینم. از طریق یکی از دوستان به طلبه‌ای در قم معرفی شدم و بعد از صحبت قرار شد برای حدود ۱۲ سال نماز و روزه مادرم ۲۰ میلیون بگیرد. قرارمان را در قم گذاشتیم. پسر خوب و مومنی بود نیمی از پول را اول گرفت و نیم دیگر را شش ماه بعد که کل نماز‌ها را خوانده بود گرفت. بعد از این بود که مادرم به خوابم آمد و برایم هدیه آورد. می‌گویند وقتی مرده هدیه می‌آورد یعنی هم حالش خوب است و هم از تو راضی است.”

حمید حالا قصد دارد برای پدرش هم کسی را اجیر کند تا نماز‌های قرضی‌اش را بخواند. البته به گفته خودش وقتی که حج مادرش را به جای گذاشت به سراغ نماز و روزه‌های پدرش می‌رود. پدرش وقتی او نوجوان بوده فوت کرده و آن چنان که حمید می‌گوید از جاهل‌های محل بوده و خیلی بیشتر از مادرش که ۶۰ سال عمر کرده نماز و روزه بدهکار است. او می‌گوید” حالا به خاطر دعای مادرش وضع مالی خوبی دارد پدرش را هم از عذاب آخرت‌‌ رها خواهد کرد. ”
**
لب حوض نشسته و در حال وضو گرفتن است. مردی که از خُدام شاه عبدالعظیم حسنی است نشانی‌اش را می‌دهد. شنیده‌ام که یکی از معروف‌ترین کسانی است که در شهرری در کار خواندن نماز و روزه قرضی است. به سراغش می‌روم و می‌گویم که برای نماز و روزه قرضی آمده‌ام. نگاهش را به حوض می‌اندازد و آرام استغفاری می‌کند که انگار مرد در خانه شما نیست و بعد می‌گوید: “متوفی مرد بود یا زن؟ چند سال نماز و روزه بدهکار است.” قبل از اینکه بیایم حساب کردم ۱۰ سال نماز حدودا ۳ هزار و ۶۱۷ رکعت نماز و ۳۰۰ روز روزه می‌شود. می‌گویم با حسابی سرانگشتی می‌شود ۱۴ میلیون براساس نرخ روز. اما سید مهدی ۲۰ میلیون قیمت می‌دهد. می‌گوید: ” نرخش همین است” و تازه او نماز‌ها را در همین آستانه مقدسه می‌خواند که ثواب بیشتری دارد. او می‌گوید برای ۱۰ سال نماز حداقل چهار ماه و نزدیک یکسال روزه بگیرم. این زمان مشتری‌های دیگری هم دارم.

اما جواد آقا طلبه جوانی که کمی آن طرف‌تر پیدا می‌کنم حاضر است با ۱۲ میلیون این کار را انجام دهد. او بهتر از سید مهدی پاسخ می‌دهد. می‌گوید: “سید مهدی هم کارش این است و هم خانواده دار است. دو تا پسر و دختر دانشجو دارد که آن‌ها هم به همراه زنش در کار خرید ثواب برای مردم است.” داغ مهر پیشانی‌اش عمق او را ندارد و هر چند نگاهش خجل است اما هر از چند گاهی در چشمم هم نگاه می‌کند.

۲۴ ساله است و سال دیگر از حوزه فارغ الحصیل می‌شود. هنوز اجازه منبر رفتن ندارد و بعد هم یکسالی باید کارهای تبشیری و تبلیغی انجام دهد. اما زن و دو کودک خردسالش باید از راهی زندگی کنند. روزه گرفتن برایش سخت نیست سه سالی هست که این کار را شروع کرده و خوشحال است که توانسته روزه‌های قرضی پنج نفر را برایشان ادا کند و نمازهای قرضی ده‌ها نفر را. او می‌گوید: “روزه گرفتن راحت‌تر از نماز خواندن است. می‌توانی هم درس بخوانی هم روزه باشی. اما نماز خواندن نه باید حضور قلب باشد. بیشتر نماز‌ها را بعد از نماز صبح می‌خواند. در شبانه روز به طور عادی پنج ساعت استراحت می‌کند. به طور متوسط روزی ۱۰۰ رکعت نماز می‌خواند. اما بعضی روز‌ها وقت بکند تا ۴۰۰ هم خوانده است. این را خدمت به مردم می‌داند. خدمت به آدم‌هایی که دستشان از دنیا کوتاه است. از یکی از دوستانش می‌گوید که اصلا شغلش همین است مثل سید مهدی. آن دوست از یکی از روستاهای جنوب به تهران آمده است. می‌گویم می‌توانم ببینمش می‌گوید: “خیلی وقت حرف زدن ندارد. اما بله.”

جوان است شبیه جواد آقا. منتظر می‌مانیم تا نماز چهاررکعتی‌اش تمام شود. با آقا جواد همین جا آشنا شده است. اسمش عباس است. زن و بچه‌هایش در شهرستان هستند و او در تهران کار می‌کند. می‌گوید در شهرری معروف شده است و برای همین نمی‌تواند به شهر دیگری برود. چند سال پیش کار آزاد داشت چتر باز بود. یعنی از کیش و قشم بار می‌آورده و می‌فروخته. اما چند بار گیر مامور‌ها می‌افتد و ورشکست می‌شود. کار خدا بوده که این کار را پیدا کرده است. از کودکی علقه‌های مذهبی داشته و همین باعث شده تا فکر کند با خواندن نماز و روزه‌های قرضی مردم هم ثواب کند هم درآمدی داشته باشد. اوایل در گورستان‌ها می‌رفته و با مردمی که سر مزار می‌آمدند صحبت می‌کرده بعد‌ها با کمک دوستانی مثل سید جواد مشتری‌هایش بیش‌تر شده است. شکر گزار خداست که می‌تواند از راهی به این حلالی نان سر سفره خانواده‌اش بگذارد. او از صبح تا شب بیشتر از ۵۰۰ رکعت نماز می‌خواند و روزه هم که همیشه هست.

می‌گوید:” عادت کردم الان سه سال است که روزی دو وعده بیشتر غذا نمی‌خورم. سالم سالم هم هستم.” این را هیکل لاغر و چابکش هم نشان می‌دهد. روی پیشانی‌اش جای مهر نیست. وقتی علتش را می‌پرسم با سید جواد می‌خندند و می‌گوید: “ما پیشانی امان را محکم روی مهر نمی‌کوبیم که مهر داشته باشیم. اما بدون شوخی نمی‌دانم.” در یک اتاق کوچک نزدیک حرم شاه عبدالعظیم زندگی می‌کند. قرار است در همین شهرری خانه‌ای بخرد و خانواده‌اش را به تهران بیاورد. معذرت می‌خواهد و می‌گوید که تا قبل از نماز ظهر باید ۱۰ رکعتی نماز بخواند. از او و سید جواد خداحافظی می‌کنم و به خانه‌هایی فکر می‌کنم به قیمت قطعه‌ای از بهشت برای دیگران، در این دنیا خریده می‌شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)