ترجمه: النا همایون- 

[…] کار کردن روی بدن علاوه بر فعالیت جسمانی مستلزم فعالیت عاطفی شدید، یا چیزی است که آرلی هاسچایلد در کتاب تأثیرگذارش قلب‌‌های مدیریت‌شده؛ تجاری‌سازی عواطف انسانی۱ آن را کار عاطفی خواند. […]

مفهوم کار جسمانی دو کمک مهم به پژوهش درباره کار عاطفی کرده است:

یک: ابعاد جسمانی کار عاطفی را واکاوی می‌کند.
دو: فصل مشترک نژاد و جنسیت و طبقه را در شکل‌گیری عملکرد آن بررسی می‌کند.

با فراهم آوردن تحلیلی از کار عاطفی به مدد دیدگاهی وحدت‌بخش از نژاد و جنسیت و طبقه نشان خواهم داد که این پژوهش موردی مربوط به سالن‌های ناخن‌آرایی چگونه باعث نظریه‌پردازی مجدد درباره کار عاطفی می‌شود، به‌گونه‌ای که کاربرد این نظریه در مورد مشاغل جنسیت‌محوری که غالبا زنان مهاجر متعلق به نژاد‌های دیگر به‌ آنها اشتغال دارند بیشتر می‌شود. […]

با وجود این که پژوهش‌گران فمینیست به جنبه‌های متعددی از کار عاطفی پرداخته‌اند، هنوز جای بررسی عمیق‌تر در باره این مسئله وجود دارد؛ به خصوص در حوزه خدمات کم‌دستمزد و ارزان‌قیمت ، و در کسب‌ و کارهایی که زنان گروه‌های قومی-نژادی بیشر بازار آن را در دست دارند، مثلا آرایش.

در حالی که مطالعه در‌باره زیبایی و صنعت زیبایی فرصت پربهایی را برای واکاوی کار عاطفی -مربوط به بدن زن‌های ارائه‌کننده خدمات- فراهم می‌آورد، کانون توجه آثار پژوهشی تقریبا فقط براساس تجربه زنان سفیدپوست مصرف‌کننده طبقه متوسط استوار بوده است و این که صنعت زیبایی تحت سلطه مردان این زنان را از لحاظ جسمی و روانی استثمار می‌کند۲ ، اما در این پژوهش‌ها استانداردهای جزئی‌تر شرایط کاری، مناسبات نابرابر قدرت و زندگی عاطفی دشوار زنان فراهم‌آورنده این خدمات نادیده گرفته می‌شوند. […]

پژوهش‌های مربوط به بدن‌های زنان رنگین‌پوست، نشان می‌دهند که بدن‌های زنان نژادهای دیگر به‌منزله بدن‌هایی فرودست و عجیب‌وغریب بازنمایی می‌شوند.۳ این پژوهش‌ها سیاست‌های اصلاح و دست‌کاری در بدن، به ویژه موها، را مطالعه‌کرده‌اند۴اما تعامل واقعی میان مشتریان و فراهم‌آورندگان خدمات مربوط به تن و سلسه‌مراتب حاکم بر این مبادلات را نادیده گرفته‌اند.

در پژوهش‌های مربوط به کار عاطفی، علاوه بر غفلت از کار عاطفی در مشاغل ارائه خدمات بدنی، عمدتا فرایندهای تعاملی مشاغل خدماتی از دیدگاه جنسیتی بررسی شده‌اند و کمتر به تأثیرات متقابل جنسیت، نژاد و طبقه توجه شده است. […]

این مقاله به بررسی تجربی زنان مهاجر رنگین‌پوست شاغل در کار عاطفی جنسیتی‌شده می‌پردازد و از چارچوب نظری نژاد،جنسیت و طبقه به‌منزله «نظام‌های در حال تعامل» و «حوزه‌های مختلف تجربه آدمی که درعین‌حال درهم‌تنیده و به‌هم گره‌خورده‌اند» استفاده می‌کند.۵ این چارچوب به نقد مدل‌هایی می‌پردازد که نژاد و طبقه را به تجربیات زنان سفیدپوست طبقه متوسط اضافه می‌کنند و در عوض تأثیر متقابل و هم‌زمانی نژاد و جنسیت و طبقه را در الگوهای مناسبات اجتماعی و زندگی افراد برجسته می‌کند.۶ بدین ترتیب، نشان خواهم داد که انتظارات یا «قواعد احساسی» متفاوت۱ عملکرد کار عاطفی زنان را بر اساس بستر نژادی و طبقاتی شکل می‌دهد. […]

الگوهای کار عاطفی توصیف شده در این پژوهش ممکن است به‌ کار روشن‌گری در موارد مشابهی نیز بیاید که کار عاطفی زنان مستلزم ارائه خدمات به دیگر زنان است (در مقابل کارهایی که عمدتا زنان خدمات‌شان را به مردان ارائه می‌کنند )، یعنی در مورد حوزه‌هایی که لزوما قواعد اجتماعی احساسی طبقه متوسط سفیدپوست امریکا بر آن حاکم نیست. […]

این مطالعه مدیریت احساسات را در مواردی بررسی می‌کند که داد و ستد خدمات مستلزم تماس جسمانی است. پویایی تماس جسمانی طولانی مدت میان زنانی با موقعیت‌های گوناگون نژادی و طبقاتی عملکرد جنسیتی کار عاطفی را پیچیده و تشدید می‌کند. کار روی بدن نیاز به این دارد که کارگری که خدمات جسمی ارائه می‌کند نه تنها باید بدن خود را به شکل مناسبی عرضه کند بلکه باید کاری کند که مشتریان نیز درباره بدن‌شان احساس خوشایندی داشته باشند. این مسئله بسیار پیچیده‌ای است که یک فرهنگ از یک سو معیارهایی دست نیافتنی برای زیبایی زنانه وضع می‌کند و از سوی دیگر به تماس جسمانی صمیمانه و حمایت‌گرانه میان زنان جنبه بیمارگونه می‌دهد، این در‌حالی است که روابط نابرابر در مبادله خدمات جسمانی را طبیعی می‌داند.۷ […]

از ابتدای دهه ۱۹۸۰، زنان کره ای ساکن نیویورک با بیش از ۲۰۰۰ سالن ناخن‌آرایی متعلق به کره‌ای‌ها در سراسر شهر دارای رتبه اول در این کسب‌وکار جدید قومیتی بودند. […]

پژوهش حاضر، در عین تمرکز بر زنان مهاجر کره‌ای، مسئله نژاد و قومیت را نیز لحاظ می‌کند. من صاحبان سالن‌ها و کارگران را بر حسب قومیت‌شان در نظر گرفته‌ام اما جایگاه‌های نژادی مشترک را نیز که نه تنها کره‌ای‌ها بلکه دیگر زنان مهاجر آسیایی را هم به این کسب و کار سوق می‌دهد لحاظ کرده‌ام. مثلاً در نیویورک حضور چینی‌ها- و همین‌طور ویتنامی‌ها – در کنار سالن‌های ناخن آرایی متعلق به کره‌ای‌ها نیز چشمگیر است و در ساحل غربی، این حرفه تقریباً در انحصار زنان ویتنامی است .۸عوامل مشترکی چون عدم مهارت کافی در زبان انگلیسی، نداشتن گواهی‌‌نامه‌ کاری معتبر از کشور مبدا، نداشتن مدارک مهاجرت، و شهره بودن دراین حرفه، سرمایه اولیه و شبکه‌های اجتماعی به خوبی نشان می‌دهد که چرا زنان مهاجر آسیایی از گروه‌های قومی گوناگون در صنعت سالن‌های ناخن‌آرایی گرد می‌آیند.۹

این زنان نه تنها به عنوان سرمایه انسانی در شرایط یکسانی به سر می‌برند بلکه شرایط بازار کار و سلطه مراتب نژادی در آمریکا به یک میزان روی آنها تاثیر می‌گذارد. نژاد مشترک و جنسیت و جایگاه طبقاتی‌ زنان آسیایی باعث می‌شوند که آنها کارگرانی مولد و سر به راه باشند، کارگرانی که «انگشتان کارکشته‌شان»۹ آنها را به لقمه چرب و نرمی برای بازار کار بدل می‌کند، و آنها را به‌شکل روزافزونی بدل به نیروی کار فقیر و بی‌پناه می‌کند. تصورات نژادی از زنان آسیایی که آنها را در صنایع دستی ظریف و ماساژ ماهر می‌پندارد نیز به ترجیح مشتریان برای استفاده از خدمات ناخن‌آرایی آنها دامن می‌زند. گواه این مدعا آن است که پیش‌فرض بسیاری از مشتریان این است که سالن‌های ناخن‌آرایی متعلق به آسیایی‌ها یا «شرقی‌ها» هستند نه به اقوام دیگر.۱۰ […]

گردآوری داده‌های این طرح مستلزم ۱۴ ماه پژوهش میدانی در سه سالن‌ ناخن‌آرایی نیویورک بود. طرح پژوهشی شامل ۶۲ مصاحبه عمقی و مشاهده مشارکتی در سه مکان بود: «سالن‌ ناخن بالاشهر» که در مناطق عمدتاً سفیدپوست‌نشین از طبقه متوسط و بالا قرار داشت؛ «سالن‌ ناخن مرکزشهر» واقع در محله‌‌ای تجاری عمدتاً سیاه‌پوست‌نشین (افریقایی- امریکایی و کارائیبی) کارگری و طبقات پایین و متوسط رو به پایین واقع شده بود ؛ و سه: «سالن‌ ناخن پایین‌شهر» واقع در منطقه‌ای مسکونی و تجاری نژادهای مختلط طبقات پایین یا متوسط. برای مطالعه هر سالن، در طول چند ماه، دست کم ۵۰ ساعت وقت صرف کردم. […]

یافته‌ها

کار روی بدن مستلزم ارائه خدمات مربوط به تن و دریافت دستمزد و انجام کار جسمانی و عاطفی است. یافته‌های پژوهش حاضر روشنگر سه بعد کار روی بدن است:

یک: کار روی بدن برای رسیدگی به سر و وضع ظاهری مشتریان و خشنودی آنان
دو: کارِ عاطفی برای مدیریت احساسات به‌منظور نشان دادن برخی از حالت‌های احساسی خوشایند مشتریان.
سه: تنوع در نحوه کار روی بدن که می‌توان آن را براساس جنسیت ، نژاد و طبقه توضیح داد.

این ابعاد بر حسب مکان‌های مختلفی که پژوهش در آنها صورت می‌گرفت متفاوت بودند . سه الگوی مشخص از ارائه کار روی بدن به‌چشم می‌خورد:

یک: کار روی بدن در سطح ممتاز، شامل ناز و نوازش فیزیکی و توجه عاطفی که بیشتر در مورد مشتریان زن سفیدپوستطبقه متوسط یا بالا بود.
دو: کار روی بدن در سطح خوب، که شامل به‌نمایش گذاشتن مهارت‌های فنی و ایجاد ارتباط مبتنی بر احترام و انصاف بود که بیشتر در عرضه خدمات به مشتریان زن طبقات پایین یا متوسط آفریقایی -امریکایی و کارائیبی صورت می‌گرفت.
سه: کار روی بدن در سطح عادی، همراه با کار جسمانی کارآمد و توان‌مند و کار عاطفی حداقلی اما مؤدبانه که بیشتر در مورد خدمت‌رسانی به مشتریان زن طبقات متوسط رو به پایین و طبقات متوسط از نژادهای گوناگون صورت می‌گرفت. […]

بحث

درک تأثیر نژاد و طبقه در عملکرد جنسیتی کار روی بدن در سالن‌های ناخن‌آرایی متعلق به کره‌ای‌ها نشان می‌دهد که چگونه فرایندهای کار جنسیت‌محور نابرابری‌های نژادی و طبقاتی را در سطح ساختارهای اجتماعی بازتاب می‌دهد و بازآفرینی می‌کند. جنسیتی بودن کار در سالن ناخن‌آرایی دارای چهار بعد اصلی است:

یک: طرفین آن بیشتر، چه در نقش خدمات‌دهنده و چه در نقش مشتری، زن‌اند؛
دو: تمرکز آن بر خلق زیبایی براساس «هنجار»های زنانه است؛
سه: از نظر مکانی در فضاهای زنانه و نیمه‌خصوصی قرار دارد؛ و
چهار: شامل عملکرد جنسیتی کارِ عاطفی است. […]

در عین حال، من معتقدم که این مؤسسات جنسیت‌محور از فشارهای نابرابری نژادی و طبقاتی در امان نیستند. […]

الگوهای کار روی بدن با جایگاه‌های نژادی و طبقاتی مشتریان و قواعد احساسی وابسته به آن، که تعیین‌کننده انتظارات از این خدمات است، همخوانی دارد. در «سالن‌ ناخن‌آرایی بالای‌شهر»، نژاد و طبقه و جنسیت یا یکدیگر تلاقی می‌کنند تا شکلی از کار روی بدن بیافرینند که روح و جسم را می‌نوازد و با انتظارات زنان سفیدپوست و متخصص برای دریافت خدمات دلسوزانه و دقیق خوانایی دارد. انتظارات این گونه زنان برای ماساژها، پاکیزگی، تماس تؤام با ظرافت و گفت‌‌وگوی دوستانه بسیار بالاست، در حالی که زنان سیاه‌پوست طبقه کارگر در «سالن ناخن‌آرایی پایین‌شهر» انتظار حداقل ناز و نوازش را دارند و توجه آنها به ظاهر و اصالت و دوام خود کار بر روی ناخن معطوف است. در «سالن‌ ناخن‌آرایی مرکز شهر»، طبقه برنژاد غلبه دارد، زیرا زنان متعلق به پایگاه‌های اقتصادی اجتماعی متوسط از سفید و سیاه ناخن‌آرایی را حرفه‌ای بی‌معنی به‌شمار می‌آورند و به برداشت‌های سنتی از زنانگی آراسته و نازپرورده وقعی نمی‌نهند. بدین ترتیب، آنها لذت جسمانی و توجه عاطفی در خدمات‌رسانی ممتاز را با راحتی و قیمت پایین کار معمولی روی بدن معاوضه می‌کنند. […]

این الگوهای خدمات کار روی بدن نمایانگر نابرابری‌های طبقاتی و نژادی میان زنان‌اند و آنها را بازتولید می‌کنند. کره‌ای‌های ارائه‌دهنده خدمات یاد می‌گیرند که به نیاز مشتریان سفیدپوست طبقه متوسط و بالا برای نوازش عاطفی و لذت جسمانی پاسخ دهند. در نتیجه، حس نامرئی امتیاز طبقاتی مورد ادعای این مشتریان را تقویت می‌کنند. فعالیت‌های در سطح خوب برای ساختن ناخن‌های شکیل و رفع‌ عیب‌های احتمالی ناخن‌های مشتریان سیاه‌پوست طبقه کارگر نه‌تنها به روابط بی‌تنش کمک می‌کند بلکه همچنین نشانگر وجود معانی نژادی در این تعاملات است و حس تفاوت داشتن را تقویت می‌کند.

شیوه عادی کار بر روی بدن نمایانگر موقعیت اجتماعی عمومی زنانی است که بدن آنها نه ممتاز است و نه بیمار، فقط با صورت عادی اما کارآمد با آنها رفتار شده است. […]

کار روی بدن

این مطالعه، عمل کار بر روی بدن در سالن‌های ناخن‌آرایی کره‌ای را دربطن تغییر ساختار اقتصاد جهانی و انتقال اعمال مربوط به بهبود وضعیت ظاهری بدن از فضای خصوصی خانه‌های شخصی به شکل‌های جدید فضای عمومی شهری قرار می‌دهد. درست کردن ناخن‌ها دیگر کاری نیست که زنی خودش یا دخترش یا دوستش بی سر و صدا در حمام خانه انجام دهد، بلکه سرویسی است که او هر روز بیش از گذشته در سالن‌های ناخن‌آرایی در ازای پرداخت پول دریافت می‌کند. او با خرید این خدمات مرزهای اقتصاد خدماتی را به انداز‌ه‌ای گسترش می‌دهد که حوزه فعالیت‌های بهداشت شخصی- که پیش از این خصوصی محسوب می‌شد -را دربرگیرد. علاوه‌ براین، از طریق تماس جسمی که قابلیت تولید احساساتی بسیار قدرت‌مند در طرفین دارد، با «دیگری»- که غالباً زنی مهاجر با پیشینه نژادی و طبقاتی متفاوتی است- مواجه می‌شود. تماسی که ممکن است در هر دو طرف احساسات کاملاً تند و تیزی ایجاد کند. این احساسات به شیوه‌های متفاوتی بروز داده و برطرف می‌شوند؛ و شیوه‌های متمایزی از کار روی بدن که از محل تلاقی فرایندهای کار جنسیتی شده با موقعیت‌های طبقاتی و نژادی مشتری‌ها و متعاقباً از انتظارت آنها نسبت به خدمات نشات می‌گیرند. […]

وضعیت مشابه دیگری را نیز می‌توان در مورد دست‌اندازی نظام سرمایه‌داری به حوزه بازتولید اجتماعی ترسیم کرد ۱۱و دیگران شرح داده‌اند که چگونه انجام کارهای خانگی مانند روفت و روب، آشپزی و نگهداری کودکان و سالمندان روز به روز بیشتر بخشی از بازار سرمایه‌داری می‌شود و این مشاغل کم‌دستمزد و بی‌پشتوانه ( همچون بچه‌داری، نگهداری از سالمندان، پرستاری، خدمتکاری) را زنان مهاجر رنگین‌پوست پر می‌کنند. این پژوهش نشان داده است که چگونه در روندی مشابه با دینامیسم کالایی‌شدن کار خانگی و واگذاری آن در ازای دستمزدهای پایین به زنان محروم‌، خدمات بدنی و کار عاطفی همراه با آن (آنچه که من تحت عنوان کار روی بدن از آن یاد کرده‌ام ) به‌گونه‌ای فزاینده تجاری شده و برچسب کار زنان مهاجر متعلق به نژادهای دیگر را بر آن زده‌اند.

[…] گرچه کانون تمرکز این مقاله در مورد پژوهش من در باره سالن‌های ناخن‌آرایی است، مفهوم کار روی بدن را می‌توان در مورد بسیاری از دیگر مشاغل، به‌ویژه مشاغل خدماتی عمدتاً زنانه، که در آنها خدمات‌دهندگان و مشتریان از نژادها و خاستگاه‌های گوناگون طبقاتی‌اند، به کار برد. از آن جمله آرایش‌گر‌ها، ماساژورها ، پرستاران بچه، پرستاران، پزشکان، مربیان خصوصی و روسپیان.

سرانجام، این مقاله، برای ترسیم پیچیدگی نژادی و جنسیتی و طبقاتی کار روی بدن، بر هسته مرکزی دگرگونی اجتماعی که در چانه‌زنی بر سر تعامل‌های خدماتی میان زنان طبقات مختلف با خاستگاه‌های نژادی و قومی و پایگاه‌های مهاجرتی گوناگون نهفته است تاکید می‌کند. این تعامل‌ها، در عین حال که اغلب ساختارهای قدرت و امتیاز را تقلید می‌کنند، امکان چون و چرا کردن درباره این ساختارها را هم فراهم می‌آورند.

صاحب کره‌ای سالن ناخن‌آرایی در مرکز شهر می‌آموزد که در برابر مشتریان سیاه‌پوست طبقه کارگر با احترام و قدرشناسی رفتار کند. ناخن‌آرایان کره‌ای سالن‌های بالاشهر معلومات و تخصص‌شان را به رخ مشتریان سفیدپوست طبقه متوسط خود می‌کشند. در خدمات سطح معمولی سالن‌های ناخن‌آرایی در پایین‌شهر با زنان طبقات و نژادهای مختلف برخورد یکسانی می‌شود.

از دیدگاه مشتری، مراجعه هفتگی به سالن ناخن‌آرایی محلی می‌تواند درسی باشد برای ارتباط با زنانی از پایگاه اجتماعی اساساً متفاوتی که در لایه اجتماعی خودش به ندرت می‌توانست با آنها ارتباط برقرار کند. از آنجایی که این تعامل‌های عاطفی و جسمانی نمایانگر نظام‌های بزرگ‌تر منزلت و قدرت‌اند، زنان با بازنویسی قواعد احساسی ناگفته حاکم بر این تعامل‌ها می‌توانند گام‌های کوچک اما مهمی در ایجاد روابط بیش از پیش برابر با زنان دیگر بردارند. ناکانو گلن ۱۱ نوشته: «مبارزه با سلسله‌مراتب‌های نژاد و جنسیت شاید نیاز به چون و چرا درباره فرضیات و اعمال روزمره داشته باشد و شکل‌هایی به خود بگیرد که مستلزم رویارویی مستقیم نباشد و در جاهایی روی دهد که سیاسی به شمار نمی‌آیند.» داد و ستدهایی مربوط به کار روی بدن در سالن‌های ناخن‌آرایی کره‌ای‌ها یکی از چنین مواردی است که در آن این فرضیات و اعمال روزمره را می‌توان دید و شاید از نو تعریف کرد.

  • ۱.a. b. Hochschild, Arlie. 1983. The managed heart: The commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
  • ۲.Banner, Lois. 1983. American beauty. New York: Alfred A. Knopf.؛ Bordo, Susan. 1993. Unbearable weight: Feminism,Western culture and the body. Berkeley: Universit of California Press؛ Chapkis, Wendy. 1986. Beauty secrets. Boston: South End.
  • ۳.
    Hooks, Bell. 1981. Ain’t I a woman: Black women and feminism. Boston: South End. 1990. Black looks: Race and representation. Boston: South End.
  • ۴.
    Banks, Ingrid. 2000. Hair matters: Beauty, power, and Black women’s consciousness. New York: New
    York University Press.
  • ۵.Anderson, Margaret, and Patricia Hill Collins. 2001. Race, class, and gender: An anthology. Belmont, CA: Wadsworth.
  • ۶.
    Baca Zinn, Maxine. 1989. Family, race, and poverty in the eighties. Signs: Journal of Women in Culture and Society 14:856-74.
  • ۷.Hochschild, Arlie. 1983. The managed heart: The commercialization of human feeling. Berkeley: University of California Press.
  • ۸.www.nailsmag.com
  • ۹.a. b. Ong, Aihwa. 1987. Spirits of resistance and capitalist discipline: Factory women in Malaysia. Albany: State University of New York Press.nail salons. Race, Gender, and Class 4:143-64.
  • ۱۰.جنسیت و جامعه، شماره ۸۲۴، دسامبر ۲۰۰۳
  • ۱۱.a. b. Nakano Glenn, Evelyn. 1992. From servitude to service work: Historical continuities in the racial division of paid reproductive labor. Signs: Journal of Women in Culture and Society 18:1-43.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)

این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com