پرسش‌های فلسفی (۲): قدرت

پرسش: آیا قدرت (ماهیت آن، کاربرد آن، تعریف آن) موضوعی فلسفی است؟ به نظر می‌رسد که علوم اجتماعی [بحث] «قدرت» را به خودشان اختصاص داده‌اند. به گمان من قدرت غالباً در همه جا ـ در تمام روابط بشری ـ حضور دارد. به علاوه کاربرد قدرت هم مرز با تاریک اندیشی است، تا حدی که جای نیاز به تبیین‌های مفصل‌تر برای مسائل اجتماعی را می‌گیرد. آیا این امر صحیح است؟ آیا بدیلی [برای قدرت] وجود دارد؟ فلاسفه چگونه باید به قدرت و روابط قدرت بپردازند؟ آیا اساساً باید چنین کنند؟

پاسخ: بله. یقیناً علوم اجتماعی درگیر تعریف و مطالعه قدرت شده‌اند. (برای مثال ماکس وبر قدرت را بر حسب ساختارهای فرماندهی و فرمانبرداری تحلیل کرد و الگوهای متفاوتی از روابط قدرت را به دست داد.) فلاسفه بعضی اوقات به قدرت، همچون موضوعی فی‌نفسه پرداخته‌اند. (برای مثال مفهوم قدرت نزد راسل را مشاهده کنید.) اما عموماً کار فلسفی در مورد قدرت بیشتر در شاخه‌های متفاوت فلسفه
یافت می‌شود. در معرفت‌شناسی (epistemology) به قدرت شناختی توجه می‌کنیم. (چه چیز را می‌توانیم بشناسیم؟ چگونه آن را می‌شناسیم؟ چه محدودیت‌هایی برای قدرت شناختی ما وجود دارد؟) در فلسفه سیاسی و علم اخلاق به اخلاقیات و اخلاقیات در روابط قدرت توجه می‌شود (چه نوعی از حکومت اخلاقاً قابل قبول است؟ چه اعمالی عادلانه و چه اعمالی ناعادلانه هستند؟) در مابعدالطبیعه و فلسفه علم ممکن است قدرت را در جهان طبیعی جستجو کنیم. (علیت چیست؟ آیا قوانین طبیعت است؟) در فلسفه دین قدرت ممکن است در بستر امر الهی بررسی شود. (قادر مطلق چیست؟ آیا محدودیت‌هایی برای این قادر وجود دارد؟) و نظایر آن.
کمی پیشتر برویم: شما درباره محدوده قدرت می‌پرسید: آیا قدرت همه جا حضور دارد؟ پرداختن به این پرسش بسیار دشوار است. زیرا همه نوعی از قدرت وجود دارد. (قدرت شناخت، دیدن، حرکت کردن، عشق یا نفرت و…) فکر می‌کنم امیدبخش‌ترین نوع پژوهش [در این مورد] پی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری ارجاع شما به «تبیین‌های مفصل‌تر برای مسائل اجتماعی» باشد. بنابراین به جای تحقیق در قدرت به طور کلی، مناسب‌تر است که کمی خاص‌تر به موضوع بنگریم: برای مثال آیا حق مالکیتی مفروض (و بنابراین قدرت مالک برای مهار چیزی) در جامعه‌ای مفروض، عادلانه یا ناعادلانه است؟

منبع: http://www.askphilosophers.org/question/3417
پرسش‌های فلسفی (۱): http://anthropology.ir/node/11724

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)