وبینارهای تخصصی در حوزه روش تحقیق و تفکرنقادانه (با پژوهشگران و استادان در دانشگاه‌های اروپایی، امریکایی، کانادایی، ایرانی سلواکیایی)

۱. مقدمه

افغانستان یکی از کشورهای توسعه نیافته است و تلاش دارد که توسعه پیدا کند. مطالعات توسعه، آموزش و پرورش را یکی از راه‌های توسعه برای کشورهای توسعه نیافته پیشنهاد می‌کند. این کشورها با تقویت تحصیلات عالی خود دست به تولید نیروی بشری آموزش دیده می زند. این نیروی بشری و انسانی دست به خلاقیت و ابتکار زده و زمینه توسعه یافتگی را فراهم می‌کند.

افغانستان بعد از سال ۲۰۰۱م در زمینه آموزش و تحصیلات عالی توجه کرده و قدم‌های را برداشته است. اجازه فعالیت به دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی خصوصی در کنار دانشگاه‌های دولتی شاهد بر این مدعاست. در حال حاضر افغانستان بیشتر از صد دانشگاه و موسسه تحصیلات عالی خصوصی در حال فعالیت در کابل و سایر ولایت در کنار موسسات و پوهنتون های دولتی می‌باشند. اما آن‌چه نگران کننده است، کیفیت تحصیلات عالی خصوصی و دولتی در افغانستان است.

کیفیت تحصیلات عالی بستگی به منابع بشری با کیفیت، پروگرام‌های درسی با کیفیت و امکانات تخنیکی مورد نیاز است. اگر این سه فکتور در نظرگرفته شوند، شاهد تحصیلات عالی باکیفیت در کشور خواهیم بود.در بین منابع سه گانه، منابع بشری با کیفیت نقش مهم در کیفیت تحصیلات عالی یک کشور بازی می کند. اساس منابع بشری با کیفیت را مدیریت و کادرهای اکادمیک با کیفیت تشکیل می‌دهند. داشتن مدیریت باکیفیت مستلزم سیستم معیاری مدیریت است. همچنین کادرهای اکادمیک باکیفیت نیازمند درجه تحصیلات بلند و آموزش مداوم و مجهز با دانش روز است. اگر تحصیلات عالی یک کشور به این امر توجه نکند، نه تنها آموزش و پرورش و تحصیلات عالی راه و زمینه برای توسعه فراهم نمی کند، بلکه مساله و چالش جدی دیگر را برای جامعه خلق می کند.

حال سوال این است که چگونه می‌توان آموزش مداوم و مجهز با دانش روز کادر اکادمیک موسسات تحصیلات عالی و دانشگاه‌ها را تامین کرد؟ به منظور رسیدن به این هدف، باید سیستم ایجاد شود که امکانات لازم را داشته باشد و این سیستم کادر اکادمیک را مکلف بسازد تا آثار علمی بیافریند. خلق آثار علمی نیازمند مطالعه و تحلیل آثار دیگران است. این امر سبب می شود که استادان دانش خود را به روز کرده و خلاقیت‌اش بیشتر شود. این استادان که محقق اند، در تدریس خود موفق اند و مضامین خویش را با کیفیت بالاتر تدریس نموده و زمینه را آموزش با کیفیت بالاتر فراهم نموده و محصلین و نیروی بشری فعال و خلاق را به جامعه عرضه می کنند.

بدون سیستم موثر تحقیقات علمی نمی توان از کیفیت در تحصیلات عالی صحبت کرد. امروز در دنیا معیاری کیفیت تحصیلات عالی و موسسات و دانشگاه‌های دنیا براساس تولید آثار علمی آن موسسه سنجش می شود. باید سیستم تحقیقاتی تمام زمینه های حقوقی، مالی، تشکیلاتی، کادری و تخنیکی را داشته باشد. این نکته باید بگویم که علم منحصر به جغرافیا و سلیقه های شخصی و … نمی توان محدود کرد. بلکه سیستم های تحقیقاتی باید مبتنی بر معیارهای بین المللی عیار باشد و از آن مطابقت کرد.

در افغانستان متاسفانه تاهنوز معیاری بین المللی تحقیق در موسسات و پوهنتون های خصوصی و دولتی با چالش های جدی مواجه است. اما باوجود آن، وزارت تحصیلات عالی در این زمینه گام های برداشته است. در وازرت تحصیلات معیینیت علمی و ریاست تحقیق، تالیف و ترجمه ایجاد شده که در این راستا قدم های بر داشته است. این ریاست «طرزالعمل تنظیم امور نشریه های علمی – تحقیقی موسسات تحصیلات عالی و ارگانهای نشراتی افغانستان » تدوین نموده است که قدم نیک در این راستاست. در ضمن وزارت تحصیلات عالی، در نظارت و ارزیابی امور اکادمیک خود بخش تحقیقاتی دانشگاه ها را نیز شامل کرده است.

بنابراین، مرکز مطالعات عالی حقوق بشر و توسعه دموکراتیک باهمکاری دانشگاه‌ها و موسسات تحصیلات عالی خصوصی می‌خواهد دراین راستا قدم بردارند. اولین ضرورت، آموزش و چون و چرا کردن در مورد روش تحقیق و موضوعات مرتبط به آن و تفکر نقادانه اند. اگر بخواهیم، تحقیقات با معیارهای بین‌المللی انجام دهیم، لازم است که اصول حاکم بر آن و فراز و نشیب‌های آن را بدانیم. ما، از پژوهشگران، اندیشمندان و استادان کشورهای مختلف دعوت کردیم تا وبینارهای منظم در این راستا داشته باشیم. برای ارائه‌کننده یکی الی چهار وبینار را پیشنهادکردم که استاتید گرامی پذیرفتند. من ضمن تشکر از تمام پژوهشگران و اندیشمندان دعوت را پذیرفتند، از دکتر محمود مسائلی و احمد محمدپور نیز سپاسگزارم که نظارت علمی بر وبینارها را پذیرفتند. وبینارها هر هفته به صورت آنلاین ارائه می‌گردد. بعد از آن، ویدیوها آن در شبکه‌های اجتماعی مرکز و دانشگاه‌های همکار گذاشته می شود.

سومین وبینار

موضوع: نقد و پرورش خویش با سرفصل‌های ذیل:

خودشناسی چیست؟

جهان برون؛ جهان درون

خودشناسی و خودشکوفایی

دو “من” در وجود ما

خودشناسی و فلسفه

خودشناسی و روانشناسی

دریافت متن در فرمت پی دی اف

معرفی

ساسان حبیب‌ وند متولد ۱۳۵۴ بندرعباس، نویسنده، و پژوھشگر حوزۀ فلسفه، روانشناسی و عرفا ن است. او فوق لیسانس خود را در رشتۀ زبان انگلیسی در دانشگاه علامه طباطبایی تهران به پایان رسانده و در در مقطع دکترای علوم انسانی در استرالیا در حال تحصیل و تدریس است. حببب وند بیست و پنج سال است که به پژوھش، تألیف و تدریس در زمینه ھای فرھنگ، فلسه و روان شناسی مشغول است و حوزۀ خاص علاقۀ او خودشناسی است. او در پژوھش ھای خود تلاش دارد تا ارتباط محیط رشد انسان را با اعتماد به نفس و شادمانی او روشن کند و در حد توان، به گره گشایی از مشکلات فکری، عاطفی و رفتاری انسان بپرداز د. تأکید آثار این نویسنده بر ضرور ت داشتن فلسفه مستقل و آگاھانه برای زندگی است و او در کارھای خود، رابطه مهم ر ا که میا ن شادمانی و سعادت انسان با این فلسفه وجود دا رد از زوایای مختلف به تصویر می‌کشد . از ویژگی ھای کم سابقه در شیوۀ این پژوھشگر، تلفیق دقت علوم مدرن با ژرفای نگاه عرفانی است. ارائه تفسیر قابل درک و امروزی از مفاھیم عرفانی و به خصوص عرفان مولانا از محورھای کاری این نویسنده است. آثار این نویسنده به ده جلد می رسند که معروف‌ترین آنها بندباز، سفری به دنیا درون؛ از رنج تا رهایی و بیگانه درون اند.

وبینار “نقد و پرورش خویش”

از مجموعه وبینارهای بین‌المللی
“روش تحقیق و تفکر نقادانه”
برگزارکننده: دانشگاه رابعه بلخی کابل
سخنران: ساسان حبیب‌وند
(بخش اول)

🔹 چرا علم، دین، ثروت یا تکنولوژی هیچ‌یک تضمینی برای بهتر شدن آدم‌ها نیست؟ چرا با این‌همه انسان دانشمند، دین‌دار یا تحصیل کرده‌ی خودپرست و زشت‌کار مواجهیم؟ گویی در این میانه یک چیز کم است. چیزی که بدون آن آدم‌ها با وجود علم و دین و سیاست و موقعیت، از بدی و جهل و تعصب خلاصی ندارند.

🔹 جواب، خودشناسی است. خودشناسی که به معنای “نقد و پرورش خویش” است تنها دانشی است که تضمین‌کننده رشد انسانیت انسان است. برخلاف همه علوم دیگر، خودشناسی نه به معنای افزایش دانش یا علم یا قدرت انسان، بلکه به معنای رشد و تحول خود انسان است.

🔹 حقیقت آن است در وجود آدمی یک «خود» نشسته است که همه جهان توسط او فهم و درک می‌شود و همه داشته‌‌ها و دانسته‌ها در خدمت برآوردن اراده و خواست اویند. اگر این «خود»، موجودی کور و رشدناکرده باشد، هر چه که انسان کسب کند، به جهل و تعصب آلوده خواهد شد. مایه بروز این‌همه جنگ‌ و رنج و نابودی به دست انسان، همین است، این که بشر همه چیز را شناخته و تغییر داده است، به‌جز خودش را.

🔹 مولوی به‌همین‌ روست که در همه‌جا ضرورت شناخت خویش را گوشزد می‌کند:
از سموم نفس، چون باعلتی،
هر چه گیری تو، مرض را آلتی
گر بگیری نکته ای بکر و لطیف
بعد درکت گشت بیمار و سخیف

به‌این معنا، خودشناسی، بنیاد همه علم‌ها و آموزش‌هاست. داشته‌ها و آموخته‌های مختلف بر انسان «تأثیر» می‌گذارند ولی تضمینی بر «تغییر» او نیستند. تنها آموزشی که تغییر انسان را تضمین می‌کند، آموزش نقد و پرورش خویش است.