نقدی بر سیاست افزایش جمعیت؛ امیر رزاقی، جامعه شناس و پژوهشگر

علم جمعیت شناسی را در یک تعریف می توان علم مطالعه جمعیت انسانی از نظر اندازه، ترکیب و توزیع جمعیت دانست و زاد و ولد، در کنار دو مولفه مهم دیگر مرگ و میر و مهاجرت در جمعیت شناسی، سبب تغییرات یا ثبات جمعیت می باشند. بحث جمعیت و تاثیرات آن در برنامه ریزی های اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی و… یک موضوع انکار ناپذیر و همگام شدن برنامه ریزی ها با تغیرات جمعیتی از اساسی ترین عوامل موثر در توسعه و پیشرفت همه جانبه یک کشور می باشند . از مهمترین عناصر تاثیرگذار جمعیتی، ساخت سنی جمعیت است و اینکه جمعیت تشکیل دهنده یک جامعه از چه ترکیب سنی برخوردار می باشد .
با بررسی روند جمعیتی ایران و اعداد و ارقام موجود جمعیتی، مشاهده می کنیم که جمعیت ایران از ۳۳.۷ میلیون نفر در سال ۱۳۳۵ به ۷۵.۱۴ میلیون نفر در آخرین سرشماری رسیده است . افزایش و نرخ رشد جمعیت در سال ۱۳۹۰ به مقدار ۱.۲۹% بوده که نسبت به سالهای ۱۳۸۵ به مقدار ۱.۶۲% و سال ۱۳۷۵ به مقدار ۱.۹۶%کاهش داشته است . آنچه که هرم سنی جمعیت و آمارهای موجود ارائه شده درداخل کشور و سازمان های بین الملی نشان می دهد بیانگر آنست که جامعه ایران به سمت میانسالی در حرکت بوده و تا سال ۱۴۱۰ وارد فاز اول پیری می گردد؛ این آمار و ارقام سبب گردیده تا سیاستگذاران و تصمیم گیران کشور را بر آن دارد تا در جهت حذف سریع و کامل کنترل موالید گام برداشته و جامعه را به افزایش زاد و ولد و افزایش جمعیت ترغیب نمایند . به زعم نگارنده این اقدام در کنار بسیاری از تصمیمات واقداماتی که در چند دهه اخیر به انجام رسیده و با شکست مواجه و صدمات و زیانهای جبران ناپذیری را سبب گردیده عجولانه و با شتاب زدگی همراه می باشد و بر این باور است که این موضوع بسیار مهم، باید از هرگونه تعجیل، غوغا سالاری، نگاه ایدئولوژیکی، بخشنامه ای و دستوری با عملکردی مسئولانه در محیطهای آکادمیکی و گروه های کاری متشکل از متخصصان متخلف در حوزه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، زیست محیطی و… مورد بررسی و مطالعه همه جانبه قرارگیرد.
جامعه امروز ایران جامعه ای در حال گذار از سنت به مدرنیته است ، بنیان های فکری، اندیشه ها و باورها، سبک و شاخص های زندگی و رفتاری مردان و زنان امروز به مانند والدین و پیشینیان خود نمی باشد و تفاوتهای بسیاری را می توان مشاهده نمود. امروز ما شاهد افزایش فردی گرایی و شکل گیری هویت فردی و تضعیف روابط خویشاوندی در جامعه ایران می باشیم امروز تغییرات زیادی در رفتارهای جنسی در خارج از چارچوب خانواده شاهد هستیم. امروز زنان در تمامی حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و… حضوری فعال دارند. افزایش با سوادی به میزان ۹۳% است ، ۱۷.۲% جمعیت مردان و ۱۷.۴% جمعیت زنان دارای تحصیلات عالیه می باشند، کاربران اینترنتی در ایران ۱۱ میلیون و ۲۲۱ هزارنفر و درصد خانوارهای دارای رایانه ۳۳.۴% می باشند ضریب نفوذ اینترنت در جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال کشور حدود ۳۰ درصد می باشد. این آمارهای و آمارهای اینچنین می تواند شاهدی بر تغییراتی باشد که ما در عرصه های اندیشه و فرهنگ با آن روبرو هستیم .
براساس آخرین سرشماری جمعیتی، جمعیت روستایی تقریباد۳۶% وجمعیت شهری ۶۴%جمعیت کل کشور را تشکیل می دهند. این آمار در مقایسه با آمار دورهای پیشین گویای رشد مداوم جمعیت شهری را نشان می دهد. شهرنشینی یا مهاجرت، تنها یک پدیده ی تغییر مکان زندگی و تحرک جغرافیایی نیست؛ بلکه شهرنشینی رفتارهایی معین و ساختارهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی متفاوت و مشخص به خود را دار است .
امروز جامعه و سرزمین ایران با معضلات و مسایل اجتماعی بسیاری دست به گریبان می باشد مسائلی چون فساد و رانت خواری ، عدم توزیع عادلانه ثروت ، بیکاری و عدم ایجاد ظرفیتهای لازم شغلی، تورم و پایین آمدن قدرت خرید عموم مردم و افزایش فقر و هزینه های بالای بهداشت و درمان ، تغذیه، آموزش و عوامل مخاطره آمیز دیگری چون استفاده های نامعقول و نادرست از ثروت و منابع طبیعی ومدیریبت ناصحیح وکاهش ذخایر طبیعی کشور، نابودی جنگلها ، مراتع ، زمینهای کشاورزی، محدودیت منابع آبی، خشکسالی و عوامل مرتبط با سلامت جسمی و روحی افرادو ناهنجاریهای اجتماعی چون اعتیاد، قاچاق مواد مخدر، سرقت، مسایل خانوادگی، افزایش طلاق و…
امروز بیمه های حمایتی برای اقشار و طبقات مختلف جامعه، کارآمدی لازم را ندارند و برخی از نیازهای زیستی جامعه تامین نمی باشد . امروز برای جامعه سالمند کشور که هر روز بر تعداد آن افزوده می شود تدبیری اندیشیده نشده و زندگی زیستی آنان نامناسب می باشد. حال با وجود چنین مسائل و عوامل مخاطره آمیز دیگری که در حوصله این مقاله نمی گنجد آیا در پیش گرفتن سیاست افزایش جمعیت و حذف کامل کنترل موالبد اقدامی درست و خردمندانه است ؟ آیا بهتر نیست قبل از اقدام به افزایش جمعیت، دولتمردان با در پیش گرفتن سیاستهای صحیح و سالم مسائل و معضلات موجود را از پیش رو برداشته و زندگی و زیست انسانی جامعه امروز ایران را ارتقاء بخشیده و بحد مطلوب برسانند؟ سیاستگذاران و تصمیم گیران که پیوسته بر سالمند شدن جامعه تا ۵۰ سال آینده و معضلات و مشکلات سخن به میان می آورند و بر افزایش موالید و جمعیت تاکید می ورزند آیا برای بهبود کیفیت زندگی همان جامعه سالمند که رو به افزایش است تدبیری اندیشیده و اقدامی نموده است ؟ و بسیار سوالات دیگر که باید بدان ها پاسخ داده شود.
در پایان بار دیگر نگارنده بر این باور تاکید می ورزد که این موضوع بسیار مهم، باید در محیطهای آکادمیکی و اجتماعی و گروه های کاری متشکل از متخصصان در حوزه های گوناگون اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، زیست محیطی و… و بدور از هرگونه تعجیل، غوغا سالاری، نگاه ایدئولوژیکی، جناحی، بخشنامه ای و دستوری با عملکردی مسئولانه مورد بررسی و مطالعه همه جانبه قرارگیرد .

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)